زیج
![]() | درخواست شده برای بهبود کیفیت این نوشتار، یک تصویر یا عکس بارگذاری شود. خواهشمند است در صورت امکان، الگوی درخواست رسانه بهتری را جایگزین این الگو کنید.
شاید ابزار جستجوی نگاره آزاد یا جستجوی کرییتیو کامنز بتوانند نگارههای درخوری را در فلیکر و دیگر وبگاهها بیابند. |
در ستارهشناسی گذشته، مجموعهای از جدولها که مقادیر کمیتهایی که برای تعیین موضع سیارهها به کار میرفته، در آن درج میشدهاست زیج یا زیگ میگفتند.[۱] واژه زیج، عربی واژه فارسی زیگ است که در پارسی میانه به معنای جدول اختری یا سالنامه است.
این کتابها شامل اطلاعاتی در مورد زمان طلوع و غروب خورشید، ماه و سیارات و ستارههای مشهور در روزهای مختلف سال و برای یک محل خاص بودهاست که در قالب جدولهایی تنظیم میشدهاست. از جداول زیج، برای دانستن موقعیت و رصد کردن اجرام سماوی، تعیین طول روز و شب، تهیه تقویمها، جهتیابی و دیگر مقاصد اخترشناسی ، پیشبینی و نیز در طالعبینی استفاده میشدهاست.
در قدیم هر کدام از اخترشناسان برجسته یا هر رصدخانه، یک زیج ویژه به خود مینوشتند و زیجهای پیشینیان را تصحیح میکردند که تعدادی از این زیجهای قدیمی به نام شاهان و فرمانروایان نوشته شدهاست. در حال حاضر نسخههایی از چنین زیجهایی در موزهها موجود میباشد.
امروزه، هنوز هم برای کاربردهای علمی و اخترشناختی، کتابها و جدولهای مشابه با زیجهای قدیمی تهیه میشود که البته از دقت بسیار بالاتری برخوردار هستند. بهطور کلی زیج مجموعه جداول نجومی هند و خراسان نیز میگویند.
منابع[ویرایش]
- ↑ مجموعهٔ واژههای مصوّب فرهنگستان زبان فارسی تا پایان سال ۱۳۸۹.
https://web.archive.org/web/20070521062758/http://user.uni-frankfurt.de/~dalen/