سد کارون ۴

سد کارون ۴
سد کارون ۴
موقعیت سد کارون ۴ در ایران
نام رسمی	سد کارون ۴
کشور	ایران
محل	شهرستان لردگان استان چهارمحال و بختیاری
مختصات	۳۱°۳۵′۵۸″ شمالی ۵۰°۲۸′۲۰″ شرقی
آغاز ساخت	فروردین ۱۳۸۱
گشایش	تیر ۱۳۹۰
سد و سرریزها
گونه سد	بتنی دو قوسی
بر روی رود	کارون
ارتفاع از پی	۲۳۰ متر
طول تاج	۴۴۰ متر
عرض تاج	۸ متر
عرض در پی	۳۷ متر
گونه سرریز	آزاد
مخزن
حجم کل مخزن	۲۲۷۹میلیون متر مکعب
درازای مخزن	۴۱ کیلومتر
سد پایین‌دست و سرریزها
گونه سد	بتنی دو قوسی
نیروگاه
توربین‌ها	۴ توربین ۲۵۰ مگاواتی
بلندترین سد ایران

دیواره سد کارون ۴ در دست احداث در سال ۱۳۸۷

سد کارون ۴، در استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان لردگان قرار دارد. این سد بر روی سرشاخه های اصلی رودخانه کارون از جمله رود بازفت و رود کوهرنگ احداث شده‌است. در حال حاضر از این سد می‌توان به عنوان بزرگ‌ترین سد دو قوسی خاورمیانه نام برد.

این سد در حد فاصل مسیر لردگان به دهدز قرار دارد که در تیرماه سال ۱۳۹۰ توسط رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد. پل کارون ۴ بر روی همین سد ساخته شده است که استان چهارمحال و بختیاری را به استان خوزستان وصل می کند.

سازندگان

توسط شرکت ماشین‌سازی اراک به سفارش شرکت توسعه آب و نیروی ایران طراحی، ساخته و نصب شده‌است. سد کارون ۴ به مهندسی علی اصغر خوشنویسان، پیمانکاری شرکت توسعه منابع آب و انرژی و توسط مهندس پترائوس نسلا کلو طراحی شده‌است. مطالعات نخستین طرح کارون ۴در چارچوب طرح توسعه منابع آب و همچنین برنامه‌ریزی کلی منابع آب حوضه آبریز رودخانه کارون مطالعات مرحله نخست در سال ۱۳۷۴ و مطالعات مرحله دوم در سال ۱۳۷۶ توسط شرکت مهندسی مشاور «مهاب قدس» و شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام شد.

مقاطعه کاران ساخت

1. کارهای اصلی ساختمانی: دالیم (کره) و ساتو (ژاپن)
2. کارهای پیش از ساخت: ایلبائو (اتریش) و فورمن (ایران)
3. سازه فلزی هیدرولیکی: ماشین‌سازی اراک (ایران)
4. تجهیزات مکانیکی: فراب (ایران) و هاربین (چین)
5. تجهیزات الکتریکی و تهویه: فراب (ایران) و الین (اتریش)
6. سویچ گیر جی‌آی‌اس: آی ایی او (ایران)

اهداف و منافع سد کارون ۴

• تولید انرژی برق‌آبی متوسط سالانه به میزان ۲۱۰۰ گیگا وات ساعت
• کنترل آب‌های سطحی منطقه
• پیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تأمین آب مورد نیاز صنعت و کشاورزی در دشت‌های پایین‌دست
• کنترل سیلاب‌های مخرب فصلی (وقوع سیلاب در زمان احداث سد دو مرتبه باعث تخریب سازه‌های وابسته به آن شد)

ویژگی‌های طرح

• تنظیم آب رودخانه کارون به میزان ۳/۷ میلیارد مترمکعب
• بالادست‌ترین سد در رودخانه کارون.
• پل قوسی این سد با طول عرشه ۳۷۸ متر، طول دهانه ۳۰۰ متر، و ارتفاع ۶۲ متر از سطح دریاچهٔ سد، بزرگترین پل زیر قوسی ایران نامیده شده‌است.

سرمایه‌گذاری، هزینه‌ها و منافع

طی برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۸۶۰۰ میلیارد ریال بوده که توسط منابع عمومی و داخلی همچون تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و نیز تسهیلات خارجی (فاینانس، وام) تأمین گردیده‌است. زیان‌های ناشی از طولانی شدن پروژه عبارت بوده از افزایش قیمت تمام شده طرح و همچنین عدم انتفاع از فروش برق تولید شده توسط نیروگاه آن. در نهایت منافع حاصل از تولید برق این سد بر اساس برآورد اولیه درآمد، سالانه برابر با ۱۳۵۳ میلیارد ریال تخمین زده شده‌است (بر حسب هر کیلو وات ساعت ۶۴۲ ریال).

اطلاعات فنی نیروگاه

مشخصات کلی نیروگاه
نوع نیروگاه	سطحی
انرژی متوسط سالیانه	۲۱۰۷ گیگا وات ساعت
ظرفیت نیروگاه	۱۰۰۰ مگاوات
تعداد واحد	۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی
حداقل تراز بهره‌برداری	۹۹۶+ متر از سطح دریا
ابعاد نیروگاه	۱۲۰ متر طول × ۲۲متر عرض × ۶۵ متر ارتفاع
حجم حفاری	۹۴۲۰۰۰ مترمکعب
حجم بتن‌ریزی	۱۸۰۰۰۰ مترمکعب
مشخصات توربین نیروگاه
نوع توربین	فرانسیس با محور عمودی
سرعت چرخش توربین	۱۸۷/۵ دور در دقیقه
حداکثر راندمان توربین در هد نرمال	۹۵/۷٪
هد نرمال بهره‌برداری	۱۹۱ متر
قدرت تولید در هد نرمال	۲۵۵ مگاوات
دبی طراحی برای هر واحد	۱۷۱ مترمکعب در ثانیه
سطر رانر	۴/۸ متر
مشخصات ژنراتور نیروگاه
ولتاژ نامی	۱۵/۷۵ کیلوولت
قدرت خروجی نامی (هر واحد)	MVA۲۶۳
قدرت خروجی حداکثر (هر واحد)	MVA۳۰۰
فرکانس نامی	۵۰ هرتز
تعداد قطب‌ها	۳۲
مشخصات ترانسفورماتورهای اصلی
تعداد	۱۳ دستگاه (۱۲ دستگاه اصلی و یک دستگاه ذخیره)
نوع	تک فاز
قدرت نامی	۱۰۰ مگاولت آمپر (تکفاز)
ولتاژ نامی اولیه	KV ۱۵/۷۵
ولتاژ نامی ثانویه	KV(410/√۳)±5%kv
سیستم خنک‌کننده	OFWF
مشخصات کلیدخانه
نوع پست	GIS
ولتاژ نامی	۴۰۰ کیلوولت
آرایش	باس‌بار دوبل
تعداد رآکتور	یک رآکتور ۵۰ مگاوار
جرثقیل اصلی نیروگاه
نوع	سقفی
تعداد	۲ دستگاه
ظرفیت کل باربری	۶۰۰ تن
دهانه عبور	۲۳/۷ متر
مشخصات تونل‌های آب بر نیروگاه
تعداد تونل	۴ رشته
مجموع طول پوشش فلزی در تونل‌های آب‌بر	۸۴۰ متر
طول کل تونل‌ها	۱۴۲۶ متر
تعداد کل استرک‌ها	۱۷۲ عدد
طول شفت‌های عمودی	۲۱۲ متر
قطر استرک	۶ متر
حجم کل حفاری	۱۸۷۶۰۰ مترمکعب
طول استرک	۵ متر
حجم کل بتن‌ریزی تونل‌ها	۳۶۰۰۰ مترمکعب
وزن هر استرک	۱۶ تا ۲۹ تن
حجم بتن‌ریزی پشت پوشش فلزی	۲۱۰۰۰ مترمکعب
پانویس

ترک خوردگی

در آبان ۱۳۹۲ اعلام شد که این سد ترک خورده‌است. اما حسن رنجبران، مجری طرح سد و نیروگاه کارون ۴ اعلام کرد: «ترک خوردن سد طبیعی است، خاصیت بتن ترک خوردن است و تمام سدهای بتنی دنیا ترک می‌خورند.»

منابع

• صفحه اختصاصی سد کارون ۴ در وب سایت شرکت آب و نیرو
• افتتاح سد توسط محمود احمدی‌نژاد

جستارهای وابسته

• نیروگاه کارون ۴
• سد کارون ۳
• سد شهید عباسپور
• سد مسجد سلیمان
• سد گتوند

پیوند به بیرون

• واکنش مجری سد کارون ۴ به ترک خوردگی سد