خدانور لجه‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز «خدانور لجه‌ای» را محافظت کرد: خرابکاری گسترده ([ویرایش=تنها کاربران تأییدشده] (زمان سرآمدن ۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۵ (UTC)) [انتقال=تنها کاربران تأییدشده] (زمان سرآمدن ۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۵ (UTC))) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| پانویس = |
| پانویس = |
||
}} |
}} |
||
'''خدانور لجه‌ای (لُجعی)''' (۱۰ مهر ۱۳۷۴ – ۱۰ مهر ۱۴۰۱) |
'''خدانور لجه‌ای (لُجعی)''' (۱۰ مهر ۱۳۷۴ – ۱۰ مهر ۱۴۰۱) از اهالی [[زاهدان]] بود در درگیری نیروهای حکومت ایران و معترضان، بر اثر اصابت گلوله به بیمارستان منتقل و در آنجا درگذشت. خدانور پیش از این، سابقه دستگیری توسط نیروهای انتظامی را داشته است. او در حساب اینستاگرامش با لقب یاغی فعالیت میکرد. |
||
== |
== زندگی‌نامه == |
||
به گفته خانواده خدانور، او [[بلوچ]] و [[سنی]]مذهب بود. او در محله [[شیرآباد (محله)|شیرآباد زاهدان]] ساکن و [[حاشیه‌نشینی در ایران|حاشیه نشین]] بود و مدارک هویتی نداشت.<ref name="انصاف" /> با این حال دادستان زاهدان هویت او را «صادق کبدانی، معروف به یاغی» و از اتباع افغانستان معرفی می کند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=زندگی «خدانور لجه‌ای» به روایت خواهرش / او چگونه کشته شد؟ / نتیجه بررسی دادستان چه شد؟|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1705433/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1-%D9%84%D8%AC%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%B4-%D8%A7%D9%88-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2022-12-11|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa}}</ref><ref name="voanews">{{یادکرد وب|نویسنده=ساقی لقایی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/khodanoor-lojjei-iran-protests-balouch/6828478.html|عنوان=قوه قضاییه: خدانور «سارق مسلح» بود؛ پیمانه ملازهی: دیگر کسی این دروغ‌ها را باور نمی‌کند|ناشر=صدای آمریکا|تاریخ=۱۹ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۱۱ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> یاغی لقبی بود که خود او برای خودش در حساب اینستاگرامش انتخاب کرده بود.<ref name="voanews" /> |
|||
خدانور هشت خواهر داشت که یکی از آنها در ۲۱ سالگی به‌دنبال کشته شدن او درگذشت. او نامزد داشت و در گچ‌کاری کار میکرد.<ref name="انصاف">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.ensafnews.com/386326/مصاحبه-ای-با-خواهر-خدانور-لجعی-و-یکی-از/ |عنوان =مصاحبه ای با خواهر خدانور لجعی و یکی از ساکنان بومی منطقه | ناشر =انصاف نیوز |تاریخ = ۲۰ آذر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref> او یک [[اینفلوئنسر]] بود و دنبال‌کنندگان زیادی در [[اینستاگرام]] داشت.<ref name="radiozamaneh739846">{{یادکرد وب|نویسنده = بهداد بردبار |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/739846/ |عنوان = خدانور لجه‌ای، مبارزی ایستاده در نقطه تقاطع تبعیض و نابرابری طبقاتی| ناشر = رادیو زمانه|تاریخ = ۱۵ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۹ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
[[پرونده:Khodanur.jpg|بندانگشتی|ایستاده|تصویری از خدانور در بازداشت که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب فراوانی داشت.]] |
|||
[[پرونده:Khdanur-t.jpg|بندانگشتی|ایستاده|سنگ مزار خدانور]] |
|||
| ⚫ | |||
خانواده خدانور دلیل دستگیری او را «بگومگو با یک بسیجی» می‌دانند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=خدانور لجعی، مبارزی ایستاده در نقطه تقاطع تبعیض و نابرابری طبقاتی|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/739846/|وبگاه=www.radiozamaneh.com|تاریخ=2022-11-06|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-سیاسی-9/586760-زندگی-خدانور-لجه-ای-خواهر-مرگ|عنوان=دلیل بازداشت خدانور لجه‌ای «بگومگو» با یک بسیجی بوده نه سرقت/ یکی از خواهرانم بعد از کشته شدن خدانور دق کرد و مرد|ناشر=روزنامه اعتماد|تاریخ=۲۰ آذر ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۱۱ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شکنجه و رفتار غیرقانونی مأموران آگاهی زاهدان با یک متهم بازداشتی|نشانی=https://haalvsh.org/2022/07/17/شکنجه-و-رفتار-غیر-قانونی-ماموران-آگاهی/|وبگاه=حال وش|بازبینی=۱۱ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=برخورد خشونت‌بار نیروی انتظامی با یک شهروند بلوچ|نشانی=https://www.iranintl.com/202207183630|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=۱۱ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> خانواده او مدعی شدند که پس از درگیری با یک بسیجی، خانواده بسیجی با پرداخت رشوه، اسباب شکنجه او در بازداشتگاه را فراهم کردند و خانواده خدانور با پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان رشوه، مقدمات آزادی او را فراهم کردند.<ref name="radiozamaneh739846" /> |
|||
اما دادستان عمومی انقلاب اسلامی زاهدان در مصاحبه با [[خبرگزاری فارس]]، خدانور را دارای «سابقه ۱۶ فقره سرقت مسلحانه» معرفی کرد.<ref name="voanews" /><ref name="انصاف" /> که در تیر ۱۴۰۱ در حین سرقت مسلحانه دستگیر و در ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ با قرار وثیقه آزاد شده است.<ref name=":0" /><ref name="voanews" /> برخی خبرگزاری‌ها نیز با دید تردید به گزارش دادستانی نگریسته‌اند که چگونه سارقی حرفه‌ای و غیر ایرانی با قرار وثیقه آزاد شده باشد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=خدانور لجعی کیست و چگونه کشته شد؟ {{!}} رویداد24|نشانی=http://www.rouydad24.ir/fa/news/323017|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۱/۰۸/۲۰ - ۰۰:۰۶|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa|نام=پايگاه خبری تحلیلی|نام خانوادگی=رویداد۲۴}}</ref> سخنگوی قوه قضاییه نیز از آزادی سارق مسلح با سابقه، ابراز تعجب کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سخنگوی قوه قضاییه: پرونده نیلوفر حامدی و الهه محمدی به دادگاه انقلاب ارسال شد/ خدانور لجعی از سارقان سابقه‌دار سیستان و بلوچستان بود|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/888090/%D8%B3%D8%AE%D9%86%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D9%82%D9%88%D9%87-%D9%82%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%84%D9%88%D9%81%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1-%D9%84%D8%AC%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۲/۰۲/۰۶ - ۱۵:۳۴|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref>[[پرونده:Khodanur.jpg|بندانگشتی|ایستاده|تصویری از خدانور در کلانتری ۱۵ زاهدان پس از دستگیری در تیر ۱۴۰۱ که در شبکه‌های اجتماعی بازتاب فراوانی داشت.]]انتشار تصویری از او در دوران بازداشت در حالی که دستانش به یک میله پرچم بسته شده و لیوانی آب در برابرش قرار داشت در شبکه‌های اجتماعی ایرانی مورد بازتاب گسترده‌ای قرار گرفت<ref name=":3">{{یادکرد خبر|عنوان=اعتصاب و تجمع در چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان در نقاط مختلف ایران|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-63579374|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2023-09-12|زبان=fa}}</ref><ref name=":2" /> برخی منابع مدعی شده‌اند که او از شب تا صبح در همین حال بوده و بازداشت‌کنندگان او وی را در تشنگی نگه داشته اند.<ref name=":3" /> ایران اینترنشنال گزارش کرده است که اتهام خدانور به هنگام دستگیری در ۲۷ تیر ۱۴۰۱، سرقت عنوان شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برخورد خشونت‌بار نیروی انتظامی با یک شهروند بلوچ|نشانی=https://www.iranintl.com/202207183630|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2023-09-12|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa}}</ref> |
|||
=== روایت اقوام === |
|||
خدانور به علت درگیری با فرزند یک [[بسیجی]] دستگیر شد و با رشوه خانوادهٔ آن بسیجی به مأموران آگاهی، توسط مأموران انتظامی از ساعت دو شب تا هفت صبح به میله پرچم بسته شد، مورد [[ضرب و شتم]] قرار گرفت و تصویر دست‌بسته او نیز برای تحقیر منتشر شد. اقوام و دوستان خدانور، با رشوه به مأموران امکان انتقال او به زندان را فراهم کردند و وی بعد از یک ماه آزاد شد.<ref name="radiozamaneh739846"/> |
|||
دادستان زاهدان در باره این تصویر توضیح داده است که به خاطر تکمیل ظرفیت بازداشتگاه کلانتری، خدانور به مدت نیم ساعت در حیاط کلانتری به میله پرچم بسته شده است. دادستان در این گزارش مدعی شده است که به خدانور آب داده شده است و پس از آن لیوان آب بر روی سکوی قرار گرفته است.<ref name=":2" /> حسین‌علی میر، دادستان نظامی استان سیستان و بلوچستان درباره انتشار عکس دستان بسته خدانور به میله پرچم، مدعی شد که با سربازی که این اقدام را انجام داده، در دادگاه نظامی برخورد شده است.<ref name="voanews" /> برخی رسانه‌های خبری این دلایل را ناکافی برای نگهداری متهم در حیاط می‌دانند و تهیه عکس از متهم در این وضعیت را غیرقانونی می‌دانند. خانواده خدانور هم دلیل عکسبرداری از او در این وضعیت را برای تحقیر او می‌دانند.<ref name=":2" /> |
|||
=== روایت حکومتی === |
|||
به ادعای دادستان عمومی و انقلاب مرکز سیستان و بلوچستان، او «صادق کبدانی» و مشهور به «خدا نور لجه‌ای» تبعه [[افغانستان]] بود که به جرم سرقت در تیرماه ۱۴۰۱ بازداشت و در مهرماه ۱۴۰۱ با قرار وثیقه آزاد شده بود.<ref name="voanews">{{یادکرد وب|نویسنده =ساقی لقایی |نشانی = https://ir.voanews.com/a/khodanoor-lojjei-iran-protests-balouch/6828478.html|عنوان = قوه قضاییه: خدانور «سارق مسلح» بود؛ پیمانه ملازهی: دیگر کسی این دروغ‌ها را باور نمی‌کند| ناشر = صدای آمریکا|تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> |
|||
== کشته‌شدن == |
== کشته‌شدن در ۱۰ مهر ۱۴۰۱ == |
||
در جریان [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، خدانور در ۹ مهر از ناحیهٔ کلیه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به بیمارستان تأمین اجتماعی زاهدان منتقل |
[[پرونده:Khdanur-t.jpg|بندانگشتی|ایستاده|سنگ قبر خدانور ]]در جریان [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، خدانور در ۹ مهر از ناحیهٔ کلیه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به بیمارستان تأمین اجتماعی زاهدان منتقل شد.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> یکی از بومیان منطقه، درباره چگونگی حضور خدانور در محل حادثه گفته است که او و دوستانش هنگامی که صدای تیراندازی می‌شنوند، به مکان تیراندازی می‌روند. در همان لحظه گلوله به او اصابت می‌کند و درخواست دارد که او را به بیمارستان برسانند چرا که «مادر و خواهرم غیر من کسی را ندارند.».<ref name="ETEMAD" /> |
||
برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که پس از انتقال او به بیمارستان تامین اجتماعی زاهدان، کادر درمان از درمان (عمل جراحی) او امتناع می‌کنند.<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده = امید شمس|نشانی = https://iranwire.com/fa/features/108290-کشته-شدگان-اعتراضات-سراسری-ایران-جانهای-عزیزی-که-از-دست-رفت/ |عنوان = نامشان را به خاطر بسپار: اسامی جان‌باختگان اعتراضات تا هفته نخست آبان | ناشر = ایران‌وایر|تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۱۰ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref name="voanews" /> سرانجام او در ۱۰ مهر ماه در بیمارستان درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کشته شدن یک شهروند بلوچ در پی تیراندازی نیروهای نظامی در شهر زاهدان|نشانی=https://haalvsh.org/2022/10/04/کشته-شدن-یک-شهروند-بلوچ-در-پی-تیرانداز-5/|ناشر=حال‌وش|تاریخ= |بازبینی=۷ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> ایران وایر روز درگذشتش را ۱۱ مهر گزارش می‌کند.<ref name=":4" /> |
|||
به گفتهٔ یکی از ساکنان محله که نامش فاش نشده‌است، خدانور و دوستانش هنگامی که صدای تیراندازی می‌شنوند، به مکان تیراندازی می‌روند. در همان لحظه گلوله به او اصابت می‌کند و درخواست دارد که او را به بیمارستان برسانند چرا که «مادر و خواهرم غیر من کسی را ندارند.» پس از مرگ خدانور یکی از خواهرانش دچار حمله قلبی شد و درگذشت.<ref name="ETEMAD" /> |
|||
| ⚫ | مهدی شمس‌آبادی، دادستان عمومی انقلاب اسلامی زاهدان، مدعی شد که در دهم مهر، خدانور در حین یک سرقت در درگیری مسلحانه با مأموران انتظامی کشته شده‌است. او وعده داد که چگونگی کشته شدن خدانور توسط قوه قضایی بررسی شود.<ref name="ETEMAD">{{یادکرد وب |عنوان=زندگی خدانور لجه‌ای به روایت خواهرش |نشانی=https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/194718/زندگی-خدانور-لجه‌ای-به-روایت-خواهرش |تاریخ بازبینی=11 دسامبر 2022}}</ref> |
||
=== روایت حکومتی === |
|||
| ⚫ | |||
== |
=== پیامدها === |
||
پس از کشته شدنش، ویدئوهای [[رقص]] او که پیش‌تر آنها را در حساب اینستاگرام خود منتشر کرده بود، به‌طور گسترده در [[رسانه‌های اجتماعی]] مورد توجه قرار گرفت.<ref name="voanews" /> محمد ولی‌زادگان، سینماگر جوان ایرانی هم جایزه خود از جشنواره فیلم برلین را به خدانور لجه‌ای تقدیم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سینماگر جوان ایرانی خرس بلورین برلیناله را به خدانور لجه‌ای تقدیم کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/berlinale-award-mohammad-valizadegan-dance-iranian-women-khodanoor/6978946.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-02-25|بازبینی=2023-09-12|کد زبان=fa}}</ref> در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲ از مجسمه یخی خدانور لجه ای در روبه‌روی ساختمان هنر شیکاگو رونمایی شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Activists, artists collaborate to honor protester killed during demonstrations in Iran|نشانی=https://www.cbsnews.com/chicago/news/iranian-protester-honored/|وبگاه=www.cbsnews.com|بازبینی=2022-11-29|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مجسمه خدانور|نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=ZU7Ek02pGro&ab_channel=بلوچستانآنلاین|تاریخ بازبینی=3 دسامبر 2022}}</ref> هاشم شیرعلی، بازیکن تیم فوتسال فولاد زرند ایرانیان در روز جمعه ۲۰ آبان ۱۴۰۱ دوبار برای تیمش گل زد و هر بار تصویر معروف شکنجه خدانور را بازسازی کرد. این رقابت ورزشی از رسانه‌های دولتی ایران به شکل زنده پخش شد و موجب بازتاب ملی شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-63609011|عنوان=به رغم تهدیدهای بی‌شمار، ورزشکاران همچنان از اعتراض دست نمی‌کشند|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۱ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۲۲ آبان ۱۴۰۱}}</ref> |
|||
| ⚫ | ۱۸ آبان ۱۴۰۱ و همزمان با [[جمعه_خونین_زاهدان#چهلم_قربانیان|چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان]]، مردم معترض با بستن دست خود به میله‌هایی در خیابان، تصویر شکنجه او را بازسازی کرده و به این شکل اعتراضشان را نشان دادند. در [[خیابان ستارخان]] تهران مردم شعار «کشته شده خدانور، به دست چندتا مزدور» سر دادند.<ref name=" |
||
| ⚫ | ۱۸ آبان ۱۴۰۱ و همزمان با [[جمعه_خونین_زاهدان#چهلم_قربانیان|چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان]]، مردم معترض با بستن دست خود به میله‌هایی در خیابان، تصویر شکنجه او را بازسازی کرده و به این شکل اعتراضشان را نشان دادند. در [[خیابان ستارخان]] تهران مردم شعار «کشته شده خدانور، به دست چندتا مزدور» سر دادند.<ref name=":3" /> دانشجویی نیز در مقابل ساختمان بسیج [[دانشگاه هنر تبریز]] با [[پرفورمانس]] اعتراضی یاد او را زنده نگه داشت.<ref name=":۱۰" /><ref name=":3" /><ref name=":۱۰">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iranintl.com/202211090561|عنوان = پرفورمنس اعتراضی دانشجوی دانشگاه هنر تبریز در یادبود خدانور لجعی، از کشته‌شدگان زاهدان| ناشر = [[ایران اینترنشنال]]|تاریخ = ۱۸ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> پرفورمنس های دیگری هم در آمریکا و کانادا برای حمایت از خدانور برگزار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=In loving memory of Khadanoor Lejei|نشانی=https://www.instagram.com/p/CkRzvPzuoFa/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|وبگاه=Instagram|تاریخ=|بازبینی=2022-11-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=نازنین نور پس از شرکت در پرفورمنس خدانور: اتحاد ایرانیان داخل و خارج زیباست|url=https://ir.voanews.com/a/nazanin-nour-iran-protest-washingtindc-performance-khodanour/6840638.html|date=2022-11-18|accessdate=2023-09-12|language=fa}}</ref> او پس از کشته شدنش، مورد توجه معترضان به جمهوری اسلامی قرار گرفت و شعارهایی به نفع او گفته شد.<ref name=":3" /> |
||
== آثار و فعالیت‌های فرهنگی-هنری الهام‌گرفته از خدانور == |
|||
تصویر منتشرشده از خدانور در بازداشت درحالی‌که دستانش به یک میله پرچم بسته شده بود و لیوانی آب در برابرش قرار داشت، در جامعه و نیز در شبکه‌های اجتماعی ایرانی مورد بازتاب گسترده‌ای قرار گرفت و الهام‌بخش تولید آثار و فعالیت‌های فرهنگی و هنری متعددی شد، از جمله: |
|||
| ⚫ | |||
* رقص نمادین دختری با لباس محلی بلوچ در [[میدان آزادی]] در تهران<ref>https://twitter.com/bbcpersian/status/1590605879396560897?t=Fb0rJt0lAEYWiCp461u5oQ&s=19</ref> |
|||
* پرفورمنس اعتراضی دانشجوی دانشگاه هنر تبریز در یادبود خدانور<ref name=":۱۰"/> |
|||
* هاشم شیرعلی، بازیکن تیم فوتسال فولاد زرند ایرانیان در روز جمعه ۲۰ آبان دوبار برای تیمش گل زد و هر بار به جای خوشحالی تصویر معروف شکنجه خدانور را بازسازی کرد. این رقابت ورزشی از رسانه‌های دولتی به شکل زنده پخش شد و این حرکت آقای شیرعلی به سرعت بازتاب ملی پیدا کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-63609011|عنوان = به رغم تهدیدهای بی‌شمار، ورزشکاران همچنان از اعتراض دست نمی‌کشند| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۱ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۲۲ آبان ۱۴۰۱}}</ref> |
|||
* ایرانیان برلین در اعتراض به کشتار شهروندان در سیستان و بلوچستان در دروازه براندنبورگ این شهر تجمع کردند و یکی از حاضران با لباس بلوچی رقصی شبیه ویدیوی منتشرشده از خدانور لجه‌ای را اجرا کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iranintl.com/202211136246|عنوان =تجمعات و تظاهرات ایرانیان و کنشگران نقاط مختلف جهان در همبستگی با خیزش مردم ایران| ناشر = ایران اینترنشنال|تاریخ = ۲۲ آبان ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۲۲ آبان ۱۴۰۱}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
{{شعر}} |
{{شعر}} |
||
{{ب|تو سینه‌م هوای غروبِ یه دشته|تو قلبم نوای غریبِ یه ایله}} |
{{ب|تو سینه‌م هوای غروبِ یه دشته|تو قلبم نوای غریبِ یه ایله}} |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۱: | ||
{{ب|تو رگ‌های من نبضِ سُمضربه هاشُ|ببین و نگو دل دلت بی دلیله!}} |
{{ب|تو رگ‌های من نبضِ سُمضربه هاشُ|ببین و نگو دل دلت بی دلیله!}} |
||
{{ب|تمنای خاکِ بیابون تو مُشتم|تو چشمام تماشای دریای نیله}} |
{{ب|تمنای خاکِ بیابون تو مُشتم|تو چشمام تماشای دریای نیله}} |
||
{{ب|یه جوری گرفته ست حالم که انگار|تو قلبم |
{{ب|یه جوری گرفته ست حالم که انگار|تو قلبم خدانورُ بستن به میله!}} |
||
{{پایان شعر}} |
{{پایان شعر}} |
||
* بیست و هفتم نوامبر ۲۰۲۲ از مجسمه یخی خدانور لجه ای در روبه‌روی ساختمان هنر شیکاگو رونمایی شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Activists, artists collaborate to honor protester killed during demonstrations in Iran|نشانی=https://www.cbsnews.com/chicago/news/iranian-protester-honored/|وبگاه=www.cbsnews.com|بازبینی=2022-11-29|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=مجسمه خدانور |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=ZU7Ek02pGro&ab_channel=بلوچستانآنلاین |تاریخ بازبینی=3 دسامبر 2022}}</ref> |
|||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
* [[کشته‌شدن مهسا امینی]] |
* [[کشته‌شدن مهسا امینی]] |
||
* [[جمعه خونین زاهدان]] |
|||
* [[زن، زندگی، آزادی]] |
* [[زن، زندگی، آزادی]] |
||
* [[طایفه لجعی]] |
* [[طایفه لجعی]] |
||
نسخهٔ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۰۷
| خدانور لجه‌ای | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۰ مهر ۱۳۷۴[۱] زاهدان، استان سیستان و بلوچستان، ایران |
| درگذشت | ۱۰ مهر ۱۴۰۱ (۲۷ سال) زاهدان، استان سیستان و بلوچستان، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| شناخته‌شده برای | کشته‌شدن در خیزش ۱۴۰۱ ایران به دست جمهوری اسلامی |
خدانور لجه‌ای (لُجعی) (۱۰ مهر ۱۳۷۴ – ۱۰ مهر ۱۴۰۱) از اهالی زاهدان بود در درگیری نیروهای حکومت ایران و معترضان، بر اثر اصابت گلوله به بیمارستان منتقل و در آنجا درگذشت. خدانور پیش از این، سابقه دستگیری توسط نیروهای انتظامی را داشته است. او در حساب اینستاگرامش با لقب یاغی فعالیت میکرد.
زندگی‌نامه
به گفته خانواده خدانور، او بلوچ و سنی‌مذهب بود. او در محله شیرآباد زاهدان ساکن و حاشیه نشین بود و مدارک هویتی نداشت.[۲] با این حال دادستان زاهدان هویت او را «صادق کبدانی، معروف به یاغی» و از اتباع افغانستان معرفی می کند.[۳][۱] یاغی لقبی بود که خود او برای خودش در حساب اینستاگرامش انتخاب کرده بود.[۱]
خدانور هشت خواهر داشت که یکی از آنها در ۲۱ سالگی به‌دنبال کشته شدن او درگذشت. او نامزد داشت و در گچ‌کاری کار میکرد.[۲] او یک اینفلوئنسر بود و دنبال‌کنندگان زیادی در اینستاگرام داشت.[۴]
دستگیری در تیر ۱۴۰۱
خانواده خدانور دلیل دستگیری او را «بگومگو با یک بسیجی» می‌دانند.[۵][۶][۷][۸] خانواده او مدعی شدند که پس از درگیری با یک بسیجی، خانواده بسیجی با پرداخت رشوه، اسباب شکنجه او در بازداشتگاه را فراهم کردند و خانواده خدانور با پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان رشوه، مقدمات آزادی او را فراهم کردند.[۴]
اما دادستان عمومی انقلاب اسلامی زاهدان در مصاحبه با خبرگزاری فارس، خدانور را دارای «سابقه ۱۶ فقره سرقت مسلحانه» معرفی کرد.[۱][۲] که در تیر ۱۴۰۱ در حین سرقت مسلحانه دستگیر و در ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ با قرار وثیقه آزاد شده است.[۳][۱] برخی خبرگزاری‌ها نیز با دید تردید به گزارش دادستانی نگریسته‌اند که چگونه سارقی حرفه‌ای و غیر ایرانی با قرار وثیقه آزاد شده باشد.[۹] سخنگوی قوه قضاییه نیز از آزادی سارق مسلح با سابقه، ابراز تعجب کرد.[۱۰]
انتشار تصویری از او در دوران بازداشت در حالی که دستانش به یک میله پرچم بسته شده و لیوانی آب در برابرش قرار داشت در شبکه‌های اجتماعی ایرانی مورد بازتاب گسترده‌ای قرار گرفت[۱۱][۹] برخی منابع مدعی شده‌اند که او از شب تا صبح در همین حال بوده و بازداشت‌کنندگان او وی را در تشنگی نگه داشته اند.[۱۱] ایران اینترنشنال گزارش کرده است که اتهام خدانور به هنگام دستگیری در ۲۷ تیر ۱۴۰۱، سرقت عنوان شده است.[۱۲]
دادستان زاهدان در باره این تصویر توضیح داده است که به خاطر تکمیل ظرفیت بازداشتگاه کلانتری، خدانور به مدت نیم ساعت در حیاط کلانتری به میله پرچم بسته شده است. دادستان در این گزارش مدعی شده است که به خدانور آب داده شده است و پس از آن لیوان آب بر روی سکوی قرار گرفته است.[۹] حسین‌علی میر، دادستان نظامی استان سیستان و بلوچستان درباره انتشار عکس دستان بسته خدانور به میله پرچم، مدعی شد که با سربازی که این اقدام را انجام داده، در دادگاه نظامی برخورد شده است.[۱] برخی رسانه‌های خبری این دلایل را ناکافی برای نگهداری متهم در حیاط می‌دانند و تهیه عکس از متهم در این وضعیت را غیرقانونی می‌دانند. خانواده خدانور هم دلیل عکسبرداری از او در این وضعیت را برای تحقیر او می‌دانند.[۹]
کشته‌شدن در ۱۰ مهر ۱۴۰۱
در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، خدانور در ۹ مهر از ناحیهٔ کلیه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به بیمارستان تأمین اجتماعی زاهدان منتقل شد.[۵][۱۳] یکی از بومیان منطقه، درباره چگونگی حضور خدانور در محل حادثه گفته است که او و دوستانش هنگامی که صدای تیراندازی می‌شنوند، به مکان تیراندازی می‌روند. در همان لحظه گلوله به او اصابت می‌کند و درخواست دارد که او را به بیمارستان برسانند چرا که «مادر و خواهرم غیر من کسی را ندارند.».[۱۴]
برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که پس از انتقال او به بیمارستان تامین اجتماعی زاهدان، کادر درمان از درمان (عمل جراحی) او امتناع می‌کنند.[۱۳][۱] سرانجام او در ۱۰ مهر ماه در بیمارستان درگذشت.[۱۵] ایران وایر روز درگذشتش را ۱۱ مهر گزارش می‌کند.[۱۳]
مهدی شمس‌آبادی، دادستان عمومی انقلاب اسلامی زاهدان، مدعی شد که در دهم مهر، خدانور در حین یک سرقت در درگیری مسلحانه با مأموران انتظامی کشته شده‌است. او وعده داد که چگونگی کشته شدن خدانور توسط قوه قضایی بررسی شود.[۱۴]
پیامدها
پس از کشته شدنش، ویدئوهای رقص او که پیش‌تر آنها را در حساب اینستاگرام خود منتشر کرده بود، به‌طور گسترده در رسانه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.[۱] محمد ولی‌زادگان، سینماگر جوان ایرانی هم جایزه خود از جشنواره فیلم برلین را به خدانور لجه‌ای تقدیم کرد.[۱۶] در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲ از مجسمه یخی خدانور لجه ای در روبه‌روی ساختمان هنر شیکاگو رونمایی شد.[۱۷][۱۸] هاشم شیرعلی، بازیکن تیم فوتسال فولاد زرند ایرانیان در روز جمعه ۲۰ آبان ۱۴۰۱ دوبار برای تیمش گل زد و هر بار تصویر معروف شکنجه خدانور را بازسازی کرد. این رقابت ورزشی از رسانه‌های دولتی ایران به شکل زنده پخش شد و موجب بازتاب ملی شد.[۱۹]
۱۸ آبان ۱۴۰۱ و همزمان با چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان، مردم معترض با بستن دست خود به میله‌هایی در خیابان، تصویر شکنجه او را بازسازی کرده و به این شکل اعتراضشان را نشان دادند. در خیابان ستارخان تهران مردم شعار «کشته شده خدانور، به دست چندتا مزدور» سر دادند.[۱۱] دانشجویی نیز در مقابل ساختمان بسیج دانشگاه هنر تبریز با پرفورمانس اعتراضی یاد او را زنده نگه داشت.[۲۰][۱۱][۲۰] پرفورمنس های دیگری هم در آمریکا و کانادا برای حمایت از خدانور برگزار شد.[۲۱][۲۲] او پس از کشته شدنش، مورد توجه معترضان به جمهوری اسلامی قرار گرفت و شعارهایی به نفع او گفته شد.[۱۱]
امیرحسین الهیاری، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس، شعری با الهام از خدانور سرود و هفدهم آبان ۱۴۰۱ آن را در صفحه اینستاگرامش هم‌رسانی کرد:[۲۳]
| تو سینه‌م هوای غروبِ یه دشته | تو قلبم نوای غریبِ یه ایله | |
| سرم داره می‌چرخه و گوشم انگار | پر از شیهه‌های یه اسبِ اصیله | |
| تو رگ‌های من نبضِ سُمضربه هاشُ | ببین و نگو دل دلت بی دلیله! | |
| تمنای خاکِ بیابون تو مُشتم | تو چشمام تماشای دریای نیله | |
| یه جوری گرفته ست حالم که انگار | تو قلبم خدانورُ بستن به میله! |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ساقی لقایی (۱۹ آبان ۱۴۰۱). «قوه قضاییه: خدانور «سارق مسلح» بود؛ پیمانه ملازهی: دیگر کسی این دروغ‌ها را باور نمی‌کند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «مصاحبه ای با خواهر خدانور لجعی و یکی از ساکنان بومی منطقه». انصاف نیوز. ۲۰ آذر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «زندگی «خدانور لجه‌ای» به روایت خواهرش / او چگونه کشته شد؟ / نتیجه بررسی دادستان چه شد؟». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۲-۱۲-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بهداد بردبار (۱۵ آبان ۱۴۰۱). «خدانور لجه‌ای، مبارزی ایستاده در نقطه تقاطع تبعیض و نابرابری طبقاتی». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «خدانور لجعی، مبارزی ایستاده در نقطه تقاطع تبعیض و نابرابری طبقاتی». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۲-۱۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۲.
- ↑ «دلیل بازداشت خدانور لجه‌ای «بگومگو» با یک بسیجی بوده نه سرقت/ یکی از خواهرانم بعد از کشته شدن خدانور دق کرد و مرد». روزنامه اعتماد. ۲۰ آذر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «شکنجه و رفتار غیرقانونی مأموران آگاهی زاهدان با یک متهم بازداشتی». حال وش. دریافت‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «برخورد خشونت‌بار نیروی انتظامی با یک شهروند بلوچ». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ رویداد۲۴، پايگاه خبری تحلیلی (۱۴۰۱/۰۸/۲۰ - ۰۰:۰۶). «خدانور لجعی کیست و چگونه کشته شد؟ | رویداد24». fa. دریافت‌شده در 2023-09-12. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ایران، عصر (۱۴۰۲/۰۲/۰۶ - ۱۵:۳۴). «سخنگوی قوه قضاییه: پرونده نیلوفر حامدی و الهه محمدی به دادگاه انقلاب ارسال شد/ خدانور لجعی از سارقان سابقه‌دار سیستان و بلوچستان بود». fa. دریافت‌شده در 2023-09-12. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ «اعتصاب و تجمع در چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان در نقاط مختلف ایران». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۲.
- ↑ «برخورد خشونت‌بار نیروی انتظامی با یک شهروند بلوچ». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۳-۰۹-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۲.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ امید شمس (۳۰ مهر ۱۴۰۱). «نامشان را به خاطر بسپار: اسامی جان‌باختگان اعتراضات تا هفته نخست آبان». ایران‌وایر. دریافت‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ «زندگی خدانور لجه‌ای به روایت خواهرش». دریافت‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «کشته شدن یک شهروند بلوچ در پی تیراندازی نیروهای نظامی در شهر زاهدان». حال‌وش. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «سینماگر جوان ایرانی خرس بلورین برلیناله را به خدانور لجه‌ای تقدیم کرد». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۲.
- ↑ «Activists, artists collaborate to honor protester killed during demonstrations in Iran». www.cbsnews.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۲۹.
- ↑ «مجسمه خدانور». دریافت‌شده در ۳ دسامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «به رغم تهدیدهای بی‌شمار، ورزشکاران همچنان از اعتراض دست نمی‌کشند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۲ آبان ۱۴۰۱.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «پرفورمنس اعتراضی دانشجوی دانشگاه هنر تبریز در یادبود خدانور لجعی، از کشته‌شدگان زاهدان». ایران اینترنشنال. ۱۸ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «In loving memory of Khadanoor Lejei». Instagram. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۹.
- ↑ نازنین نور پس از شرکت در پرفورمنس خدانور: اتحاد ایرانیان داخل و خارج زیباست, 2022-11-18, retrieved 2023-09-12
- ↑ الهیاری، امیرحسین. «اینستاگرام امیرحسین الهیاری». دریافت‌شده در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲.
پیوند به بیرون
کشته‌شدگان سرشناس اعتراضات ۱۴۰۱–۱۳۷۸ ایران | |
|---|---|
| حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۳۷۸) |
|
| اعتراضات سراسری ۱۳۸۹–۱۳۸۸ |
|
| اعتراضات سراسری دی ۱۳۹۶ | |
| اعتراضات دراویش گنابادی | |
| اعتراضات مرداد ۱۳۹۷ | |
| اعتراضات سراسری آبان ۱۳۹۸ |
|
| اعتراضات تابستان ۱۴۰۰ |
|
| خیزش ۱۴۰۱ ایران |
|
| اعدام‌شدگان |
|
| درگذشتگان در بازداشت |
|
| بازداشتگاه‌ها | |
| مقالات مرتبط | |
| پیشینه | |
|---|---|
| نهادها | |
| نقض |
|
| رسانه | |
| دیگر | |