روزنامه‌نگاران و خبرنگاران بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران

خیزش ۱۴۰۱ ایران
تاریخ	۲۵ شهریور ۱۴۰۱ – اکنون (۴ ماه، ۲ هفته و ۶ روز)
موقعیت	ایران
علت(ها)	کشته‌شدن مهسا امینی
اهداف	براندازی نظام جمهوری اسلامی
روش‌ها	تظاهرات خیابانی تجمع (آیین‌های هفتم و چهلم کشته‌شدگان، تجمعات صنفی) دفاع و درگیری با مأموران امنیتی تحصن شعارنویسی و شعارهای شبانه برداشتن حجاب اجباری (روسری‌سوزان، گیسوبران) عمامه‌پرانی حمله هکری اعتصاب تحریم خرید
وضعیت	در جریان
طرف‌های مدنی درگیر
براندازان براندازان و آزادی‌خواهان ایرانی نظام جمهوری اسلامی قوه مجریه وزارت کشور وزارت اطلاعات وزارت ارتباطات قوه قضائیه فراجا یگان‌های ویژه سازمان اطلاعات فراجا پلیس امنیت عمومی سپاه پاسداران سازمان اطلاعات سپاه قرارگاه ثارالله شبه‌نظامیان بسیج لباس‌شخصی‌ها پیشمرگان کرد مسلمان
شخصیت‌های پیشرو
مردمی، خودجوش و بدون ساختار رهبری سید علی خامنه‌ای و دیگر مقامات نظام جمهوری اسلامی
تلفات و کشته‌ها
کشته‌شدگان: دست‌کم ۶۳۲ نفر، از جمله، ۷۱ کودک کشته‌شده بر اثر شکنجه یا نرسیدن دارو: دست‌کم ۱۵ تن در خطر اعدام: دست‌کم ۱۰۹ تن. زخمی‌شدگان: بیش از ۵٫۰۰۰ تن بازداشت‌شدگان: دست‌کم ۶۰٫۰۰۰ تن، کشته‌شدگان: ۶۸ نفر زخمی‌شدگان: بیش از ۲٫۰۰۰ نفر
آمارها تا ۱۵ بهمن ۱۴۰۱

روزنامه‌نگاران بازداشت‌شده خیزش ۱۴۰۱ ایران به روزنامه‌نگاران، خبرنگاران و عکاسان خبری بازداشت‌شده در پی خیزش ۱۴۰۱ ایران اشاره دارد. تا ۱۶ دی ۱۴۰۱ دست‌کم ۷۳ روزنامه‌نگار و عکاس خبری در ایران بازداشت شده‌اند. برخی از آن‌ها به‌طور موقت و با قرار وثیقه آزاد شده‌اند؛ اما بیشتر آنان همچنان در بازداشت به سر می‌برند.

روزشمار

فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران و سازمان گزارشگران بدون مرز، از دستگیری ۱۹ روزنامه‌نگار خبر دادند. ویدا ربانی، علیرضا خوشبخت، روح‌الله نخعی، ایمان به‌پسند، فاطمه رجبی، احمد حلبی‌ساز، علیرضا جباری دارستانی، فرشید قربانپور، نوید جمشیدی در تهران، مسعود کردپور مسئول آژانس خبری کردپا در ارومیه، مهرنوش طافیان در اهواز، جبار دست‌باز در دیواندره، مرضیه طلایی و علی خطیب‌زاده در سقز، سمیرا علی‌نژاد و بتول بلالی در سیرجان و مجتبی رحیمی در قزوین به دست نهادهای امنیتی بازداشت شده‌اند. کانون حقوق‌بشر ایران در روز چهارشنبه ۶ مهر از بازداشت دست‌کم ۲۰ خبرنگار خبر داد. سایر خبرنگاران بازداشتی عبارتند از:

• مرضیه امیری، خبرنگار روزنامه شرق، دوشنبه ۹ آبان بازداشت و به زندان اوین منتقل شد.
• مهدی بیک، روزنامه‌نگار و دبیر سرویس سیاسی روزنامه اعتماد در شامگاه پنجشنبه ۱۵ دی بازداشت شد. به گفته همسر او، مأموران امنیتی موبایل، لپ‌تاپ و وسایل مهدی بیک را در جریان بازداشتش ضبط کرده‌اند.
• احسان پیربرناش، روزنامه‌نگار ورزشی و طنزنویس در ۶ آبان بازداشت می‌شود. دادگاه انقلاب ساری او را به ۱۸ سال زندان محکوم می‌کند.
• روح‌الله زرین، روزنامه‌نگار و خبرنگار آزاد در کردستان در ۱۵ دی بازداشت شد.
• آریا جعفری، قایقران و نیز عکاس مطبوعاتی با سابقه، بنا بر گزارش انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران در ۳ مهرماه توسط نیروهای امنیتی در منزل شخصی‌اش بازداشت شد. از دلیل بازداشت و مکان نگهداری وی اطلاع دقیقی در دسترس نیست.
• نیلوفر حامدی، روزنامه‌نگار روزنامه شرق، پنجشنبه ۳۱ شهریور ماه با هجوم مأموران امنیتی به خانه‌اش بازداشت و موبایل و لپ‌تاپ او و همسرش ضبط شد. مأموران خانه آن‌ها را نیز تفتیش کردند.
• کیانوش سنجری، خبرنگار آزاد و فعال مدنی، در ۲۲ آبان پس از حضور در شعبهٔ ۱ بازپرسی دادسرای زندان اوین بازداشت و به این زندان منتقل شد.
• وحید شادمان، عکاس خبرنگار، در ۵ آبان در قصر شیرین بازداشت شد.
• میلاد علوی، خبرنگار روزنامه شرق، در روز ۱۱ دی پس از حضور در دادسرای اوین بازداشت شده‌است.
• مهدی قدیمی، روزنامه‌نگار سابق شرق و اعتماد در فردیس استان البرز، در خانه والدینش در ۱۲ دی توسط نیروهای حکومتی بازداشت شد.
• ماندانا صادقی، روزنامه‌نگار منتقد خوزستانی و فعال سیاسی، در روز چهارشنبه ۲۷ مهرماه بازداشت شد. رضا محمدی از مدیران پتروشیمی آبادان و همسر این روزنامه‌نگار نیز صبح همان روز با خشونت توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد.
• الهه محمدی، خبرنگار روزنامه هم‌میهن که برای پوشش مراسم خاکسپاری مهسا امینی از سقز گزارش داده بود، روز پنجشنبه ۳۱ شهریور بازداشت شد. محمدی پس از احضار تلفنی به سوی محل بازجویی در حال حرکت بود که در طی مسیر بازداشت شد.
• نازیلا معروفیان، خبرنگار و فعال رسانه‌ای، ۸ آبان ماه در تهران بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. او پس از تهدیدات نیروهای امنیتی به دلیل انتشار مصاحبه با پدر مهسا امینی بازداشت شد.
• یلدا معیری، عکاس خبری در جریان اعتراضات سراسری پس از کشته شدن مهسا امینی، دوشنبه در خیابان حجاب ۲۸ شهریور بازداشت شد. وی در فایلی صوتی هنگام بازداشت شرایط بازداشتی‌ها در زندان قرچک را اینچنین روایت کرد: «شرایط ما اینجا بسیار بد است و امنیت جانی نداریم.»
• محسن جعفری راد در جریان سرکوب اعتراضات کرج در ۴ آبان به اتهام حضور، فیلم‌برداری و دعوت به تجمعات غیرقانونی بازداشت و پس از ده روز به قید وثیقه به‌طور موقت آزاد شد. هوشنگ گلمکانی و قوه قضائیه مرگ مشکوک اش در ۱۸ دی را خودکشی اعلام کردند.
• سعید سیف‌علی، مدیرمسئول «وبگاه خبری دیدبان ایران» پس از چند بار احضار به دادسرای اوین در ۱۷ دی ۱۴۰۱ بازداشت شد.
• فاطمه مهاجری، مادر ویدا (وحیده) ربانی، روزنامه‌نگار بازداشت‌شده در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران، در نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه از «قضاوت‌های سلیقه‌ای» و محکوم شدن فرزندش به «۱۱ سال» حبس انتقاد کرد و گفت که «قلبم به درد، و فریادم به آسمان برآمده است.» او گفت که قاضی، دخترش را با استناد به انتشار شعری از یک شاعر افغانستانی - که «بوسه را به نماز، تشبیه کرده» - مصداق «توهین به مقدسات» دانسته و محاکمه کرده‌است.

اسامی بازداشت‌شدگان

زمان بازداشت	نام	حرفه	محل فعالیت	زمان آزادی	توضیحات	منبع
۹ آبان	مرضیه امیری	روزنامه‌نگار	روزنامه شرق
۶ آذر	مریم وحیدیان	روزنامه‌نگار	روزنامه شرق
	نسترن فرخه	روزنامه‌نگار	روزنامه شرق	۱۴ آذر	آزادی با قید وثیقه

واکنش‌ها

• سازمان گزارشگران بدون مرز در آذر ۱۴۰۱ اعلام کرد که ایران با «بازداشت انتقام‌جویانه روزنامه‌نگاران در جریان اعتراض‌های تکان‌دهنده‌ای که از ماه سپتامبر آغاز شده» به سومین زندان بزرگ روزنامه‌نگاران در جهان بدل شده‌است.

جستارهای وابسته

• سانسور در ایران
• نقض حقوق روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در جمهوری اسلامی ایران