گاه‌شمار خیزش ۱۴۰۱ ایران
| خیزش ۱۴۰۱ ایران | |||
|---|---|---|---|
| تاریخ | ۲۵ شهریور ۱۴۰۱[۱] – اکنون (۶ ماه، ۱ هفته و ۱ روز) | ||
| موقعیت | |||
| علت(ها) | کشته‌شدن مهسا امینی | ||
| اهداف | براندازی نظام جمهوری اسلامی | ||
| روش‌ها |
| ||
| وضعیت | در جریان | ||
| طرف‌های مدنی درگیر | |||
| |||
| شخصیت‌های پیشرو | |||
| |||
| تلفات و کشته‌ها | |||
| |||
| تا ۳ اسفند ۱۴۰۱ (آمارها نهایی نیست) | |||
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
گاه‌شمار خیزش ۱۴۰۱ ایران به‌صورت جزءبه‌جزء حوادثی را روایت می‌کند که از ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ در پی کشته شدن مهسا امینی در ساختمان پلیس امنیت اخلاقی آغاز شد. این حوادث از شهرهای تهران و سقز (زادگاه مهسا امینی) شروع شد و تا اکنون توسط ایرانیان ساکن شهرهای مختلف ایران و جهان ادامه دارد. از معروف‌ترین شعارهای این قیام شعار «زن، زندگی، آزادی» است.
این قیام نخستین‌بار پس از انتشار خبر کشته‌شدن مهسا امینی در ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲) در حوالی میدان آرژانتین تهران (در نزدیکی بیمارستان کسری) آغاز شد که منجر به بازداشت چندتن از معترضان شد.[۱۴] سپس در روز بعد ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ (۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲)، اعتراضات در سقز ادامه پیدا کرد و از آن پس بود که شهرهای دیگر از تمامی استان‌ها به این قیام پیوستند و واکنش‌های بسیاری در سطح ایران و جهان ایجاد شد.[۱۵] قیام ایران به ماه چهارم رسیده‌است و شدت اعتراضات بیشتر شده‌است.
شهریور[ویرایش]
کشته‌شدگان سرشناس شهریور[ویرایش]
- ۲۹ شهریور:
- ۳۰ شهریور:
- ۳۱ شهریور
مهر[ویرایش]
در سومین روز مهرماه سی‌ان‌ان مقاله‌ای دربارهٔ اعتراضات ایرانیان منتشر کرد که در بخشی از آن نوشته شده: «در این اعتراضات، نسل جوانی از ایرانیان علیه دهه‌ها سرکوب در خیابان‌ها قیام می‌کنند و مسلماً جسورتر از همیشه هستند.»[۱۶][۱۷]
- ۷ مهرماه
۸۰۰ نفر از نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات و رشته‌های مختلف کودکان و نوجوانان، طی بیانیه‌ای دربارهٔ تداوم نقض گستردهٔ حقوق کودکان در ایران هشدار دارند. درمیان این ۸۰۰ نفر، چهره‌های سرشناسی مانند مصطفی رحماندوست، مرضیه برومند و افسانه شعبانژاد دیده می‌شود و در بیانیهٔ خود گفته‌اند «براساس مفاد پیمان‌نامهٔ جهانی حقوق کودک و همین‌طور قانون حمایت از اطفال و نوجوانانِ ایران، پاسخ هیچ معترضی، به ویژه معترض نوجوان گلوله و جای او در زندان نیست. ما مجدانه خواستار آزادی فوری نوجوانان بازداشت‌شده و پایان‌دادن به سرکوب خونینِ معترضان هستیم».[۱۸]
- ۸ مهر
در این درگیری بر پایه آمار شورای تأمین سیستان و بلوچستان ۳۵ نفر کشته شدند، اما فعالان بلوچ حدود ۱۰۰ نفر از قربانیان را شناسایی کرده‌اند.[۱۹]
- ۱۰ مهر
به گزارش نت‌بلاکس در ۱۱ مهر یکی از شدیدترین قطعی‌های اینترنت در سراسر ایران اعمال شد و ارتباطات خارجی از طریق اینترنت در بسیاری از مناطق به‌طور کامل قطع شد.[۲۰]
- ۲۰ مهر
- ۲۳ مهر
- ۳۰ مهر
در روز ۳۰ مهرماه برابر با ۲۲ اکتبر، به دنبال فراخوان بزرگی توسط انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲، ایرانیان از سراسر اروپا و خارج از اروپا در تظاهرات عظیم ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفری در مرکز شهر برلین شرکت کردند.[۲۱][۲۲][۲۳]
کشته‌شدگان سرشناس مهر[ویرایش]
- ۱۰ مهر: خدانور لجه‌ای
- ۱۳مهر: نیما شفیق‌دوست
- ۱۷ مهر: یحیی رحیمی
- ۲۰ مهر:
- ۳۰ مهر: آرنیکا قائم مقامی
آبان[ویرایش]
- ۲ آبان
- ۴ آبان
- ۱۳ آبان
- ۲۴ آبان
- ۲۵ آبان
- از ۲۸ آبان
کشته‌شدگان سرشناس آبان[ویرایش]
- ۱ آبان: مونا نقیب
- ۳ آبان: مائده جوانفر
- ۴ آبان: پریسا بهمنی
- ۵ آبان:
- ۸ آبان: کومار درافتاده
- ۹ آبان: نسیم صدقی
- ۱۲ آبان:
- ۱۳ آبان:
- ۲۵ آبان:
- ۲۷ آبان:
آذر[ویرایش]
کشته‌شدگان سرشناس آذر[ویرایش]
- ۷ آذر:
- ۸ آذر:
- ۱۷ آذر:
- مجیدرضا رهنورد
- ۲۲ آذر:
- آیدا رستمی
دی[ویرایش]
- ۳ دی
- ۵ دی
- محمد مرادی دانشجوی ایرانی ساکن فرانسه در اعتراض به سرکوب خشونت‌بار معترضان در ایران خودکشی کرد او در دو ویدیو به زبان فرانسوی و فارسی اعلام کرد که هدف او بیش از هر چیزی جلب توجه افکار عمومی کشورهای غربی، به سرکوب مردم در ایران است.[۲۶]
- ۱۷ دی
- صبح شنبه ۱۷ دی جمهوری اسلامی، محمدمهدی کرمی و سید محمد حسینی را مانند دو معترض قبلی بعد از خواندن اذان صبح اعدام کرد.[۲۷]
- ۳۰ دی
- مأموران امنیتی جمهوری اسلامی در مراسم چهلم آیدا رستمی، پزشک کشته‌شده در گرگان به مردم حاضر در گورستان حمله کردند.[۲۸] نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی پس از ضرب و جرح برادر آیدا رستمی و گروهی دیگر از مردم، آن‌ها را هم بازداشت کرده و با دو مینی‌بوس با خود بردند.[۲۹] آیدا رستمی اهل تهران، پزشک مردم دوستی بود که در حین امداد رسانی به مجروحان در خانه‌اش شناسایی و ربوده شد. متعاقباً در روز ۲۱ آذرماه ۱۴۰۱، در زیر شکنجه کشته شد.[۲۹]
بهمن[ویرایش]
- ۲۱ بهمن
- نشست آینده جنبش دموکراسی ایران با حضور ۸ تن از چهره‌های سرشناس مخالف حکومت جمهوری اسلامی: حامد اسماعیلیون، دبیر و سخنگوی انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲، نازنین بنیادی، فعال حقوق بشر و هنرپیشه، رضا پهلوی، فعال سیاسی، شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، گلشیفته فراهانی، هنرپیشه و فعال حقوق بشر، علی کریمی، ملی‌پوش پیشین فوتبال ایران و فعال حقوق بشر و نیز عبدالله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران برگزار شد.[۳۰]
- ۲۴ بهمن
- ۲۷ بهمن
- بر اساس گزارش‌های شبکه اجتماعی در تهران معترضان با حضوری گسترده در خیابان ستارخان مقابل نیروهای امنیتی شعارهایی مانند «حکومت اسلامی نمی‌خواهیم نمی‌خواهیم»، «می‌جنگیم می‌میریم ایران رو پس می‌گیریم» و «قسم به خون یاران ایستاده‌ایم تا پایان» سردادند.[۳۵] همچنین در خیابان شریعتی، مقابل ایستگاه متروی شریعتی در تهران، معترضان شعارهایی چون «مرگ بر دیکتاتور» و «امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه» سر دادند و در برابر نیروهای امنیتی مقاومت کردند.[۳۵] درخیابان انقلاب در مرکز تهران و خیابان هفت حوض در شرق تهران، همچنین در بلوار فردوس در غرب تهران معترضان شعار می‌دادند: «قسم به خون یاران، ایستاده‌ایم تا پایان!»، «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای».[۳۵] تجمعاتی پراکنده نیز در شهرک اکباتان، صادقیه، نارمک، پونک، خانی آباد، نازی‌آباد، پاسداران وجود داشت.[۳۵]
- ۲۸ بهمن
- نشست کنفرانس امنیتی مونیخ در ۲۸ بهمن ۱۴۰۱ بدون حضور مقامات جمهوری اسلامی برگزار شد؛ به جای مقام‌های حکومت جمهوری اسلامی، بر خی از چهره‌های نشست آینده جنبش دموکراسی ایران، همچون: رضا پهلوی، مسیح علی‌نژاد و نازنین بنیادی دعوت شدند. کریستوف هویسگن، رئیس جدید کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «[حکومت جمهوری اسلامی] ایران همواره یک چالش بود؛ چون موجودیت اسرائیل را نفی می‌کرد و با قدم‌برداشتن در مسیر سلاح هسته‌ای، حقوق بین‌الملل را نقض می‌کرد. در زمان مذاکرات اتمی، تصمیم سلَفِ من این بود که آن‌ها را دعوت کند؛ اما بعد از نقض حقوق بین‌الملل و حمله وحشیانه سپاه پاسداران و پلیس به مردم خود، ما از ایران دعوت نکردیم.»[۳۶]
- بر اساس گزارش شبکه‌های اجتماعی در پی فراخوان‌های چهلم دو معترض اعدام شده، سید محمد حسینی و محمد مهدی کرمی خیابان‌های شیراز صحنه اعمال خشونت نیروهای سرکوبگر نسبت به معترضان بوده‌است.[۳۷] در این گزارش‌ها و تصاویر آمده‌است که نیروهای امنیتی علیه معترضان از گلوله‌های ساچمه‌ای و مواد اسید ی و وایتکس در ماشینهای آبپاش استفاده کرده‌اند.[۳۷]
اسفند[ویرایش]
- ۱۶ اسفند
- اعتراضاتی سراسری در واکنش به مسمومیت زنجیره‌ای دانش‌آموزان در مدرسه‌ها در ایران برگزار شد که معترضان به دست نیروهای حکومتی با گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای سرکوب شدند.[۳۸]
کشته‌شدگان سرشناس اسفند[ویرایش]
- ۴ اسفند:
فروردین[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «ادامه اعتراضات در ایران؛ مأموران به تجمع اعتراضی دانشگاه کردستان حمله کردند». بخش فارسی صدای آمریکا.
- ↑ صادق امامی (۳۰ آبان ۱۴۰۱). «پیشمرگ‌های مسلمان کُرد علیه تجزیه‌طلبان». فرهیختگان (۳۷۳۹). دریافت‌شده در ۳۰ آبان ۱۴۰۱.
- ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-02-14.
- ↑ «صدور حکم ۱۰ سال زندان و ۷۴ ضربه شلاق برای یک مستندساز». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۸.
- ↑ «گزارش تحقیقی: دستکم ۱۵ معترض در بازداشت کشته شده‌اند؛ فشار و «شکنجه» برای گرفتن اعتراف». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۵.
- ↑ «هشدار نهاد حقوق بشری: ۱۰۹ معترض ایرانی در خطر اعدام هستند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.
- ↑ «گزارش شماره ۱۱ هه‌نگاو از اعتراضات درشهرهای کُردستان، ۱۲۲ کشته و بیش از ۸ هزار مجروح». Hengaw (به کردی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۰.
- ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-02-14.
- ↑ «رئیس قوه قضاییه بازداشت دستکم ۲۲ هزار نفر در جریان اعتراضات را تأیید کرد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۲۴.
- ↑ شیوا محبوبی: حداقل ۶۰ هزار نفر تا کنون در کل ایران دستگیر شده‌اند, retrieved 2022-11-29
- ↑ "خبرگزاری هرانا | زن، زندگی، آزادی؛ گزارش تفصیلی از ۸۲ روز اعتراض در سراسر ایران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-20.
- ↑ «دادستان کل کشور: بیش از ۹۰ نیروی انتظامی و بسیج در فتنه اخیر شهید شدند». ایرنا. ۱۹ بهمن ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۹ بهمن ۱۴۰۱.
- ↑ «اعلام آمار رسمی تعداد مجروحان و شهدای پلیس در ناآرامی‌های اخیر». انصاف‌نیوز.
- ↑ «تجمع در مقابل بیمارستان محل درگذشت مهسا امینی و بازداشت تعدادی از معترضان با برخورد خشن». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «اعتراضات گسترده در ایران و واکنش‌های بین‌المللی در پی قتل حکومتی مهسا امینی؛ قطع اینترنت و سرکوب مسلحانهٔ مردم!». کیهان لندن. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
- ↑ «سی‌ان‌ان: اعتراضات امسال ایران «بی‌سابقه» است». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۷.
- ↑ Roth, Artemis Moshtaghian,Jomana Karadsheh,Caitlin Hu,Kathleen Magramo,Sahar Akbarzai,Richard (2022-09-24). "Young Iranians are rising up against decades of repression -- arguably bolder than ever". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2022-10-07.
- ↑ «اعتراضات سراسری در ایران؛ استفاده نیروهای امنیتی از آمبولانس به جای خودرو نظامی». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۶.
- ↑ «تظاهرات مردم بلوچ بار دیگر به خون کشیده شد». رادیو زمانه. ۱۳ آبان ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «ادامه اعتراضات در ایران؛ از خیابان و پشت‌بام تا دانشگاه‌ها و مدارس معترضان مرگ بر دیکتاتور می‌گویند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
- ↑ "اجتماع عظیم ایرانیان اروپا در برلین". tagesschau (به آلمانی). 2022-22-22. Retrieved 2022-10-23.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ=(help) - ↑ «فریاد زن زندگی آزادی ۱۰۰ هزار ایرانی در برلین». dw. ۲۰۲۲-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۳.
- ↑ "Rund 80.000 Menschen solidarisieren sich mit den Protesten im Iran". www.rbb24.de (به آلمانی). Retrieved 2022-10-22.
- ↑ اعتراض با شعار مرگ بر خامنه‌ای در تهران، مشهد و کرج و چند شهر دیگر | ir.voanews.com صدای آمریکا
- ↑ صد روز اعتراضات سراسری در ایران؛ تجمع‌های تازه در شهرهای مختلف | bbc.com/persian بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «خودکشی یک ایرانی ساکن فرانسه برای جلب توجه جهانی به سرکوب اعتراض‌ها در ایران». رادیو فردا.
- ↑ «قوه قضاییه از اجرای حکم اعدام محمد مهدی کرمی و سیدمحمد حسینی، معترضان زندانی خبر داد». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۷.
- ↑ «جلوگیری از برگزاری چهلم مجیدرضا رهنورد، یورش سرکوبگران به مراسم چهلم آیدا رستمی». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۳-۰۱-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۲۲.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ «ضرب و شتم و بازداشت مردم شرکت کننده در چهلم آیدا رستمی/ و ممانعت از برگزاری مراسم چهلم مجیدرضا رهنورد - کانون حقوق بشر ایران». ۱۴۰۱-۱۰-۳۰\GMT+۰۱۰۰۲۰:۳۳:۰۳+۰۱:۰۰. دریافت‌شده در 2023-01-22. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «نشست «آینده جنبش دموکراسی ایران» با حضور هشت چهره سرشناس مخالف جمهوری اسلامی برگزار شد». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۶.
- ↑ «اعتراض در پی مسمومیت در قم؛ تشکیل "شورای انقلابی دادخواهان" – DW – ۱۴۰۱/۱۱/۲۵». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۵.
- ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ ۳۲٫۳ «اعلام موجودیت «شورای انقلابی دادخواهان» برای دستیابی به «عدالت انتقالی» و دادگستری مستقل». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۵.
- ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ««شورای انقلابی دادخواهان»، متشکل از گروه‌های مختلف دادخواه، اعلام موجودیت کرد». www.radiozamaneh.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۵.
- ↑ ««شورای انقلابی دادخواهان» آغاز به کار کرد | سایت خبری تحلیلی زیتون». سایت خبری تحلیلی زیتون. ۲۰۲۳-۰۲-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۵.
- ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ ۳۵٫۳ «ادامه اعتراضات سراسری در شهرهای ایران در پی فراخوان ۲۷ بهمن». دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۲.
- ↑ «آغاز نشست امنیتی مونیخ از امروز؛ حضور چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی به جای مقامات دولتی ایران». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۷.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ «عبدالحمید: اگر مردم نظام حکومتی دیگری می‌خواهند، بپذیرید – DW – ۱۴۰۱/۱۱/۲۸». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۱۹.
- ↑ «اعتراضات سراسری به مسمومیت سریالی مدارس؛ حمله با گاز اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای به معترضان». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۲.
| پیشزمینهها | |
|---|---|
| گاه‌شمار و گستره | |
| روش‌ها | |
| پیامدها | |
| نمادها | |
| مرتبط | |
| همراهیکنندگان | |
| |
