وزارت جهاد سازندگی از وزارتخانههای دولت جمهوری اسلامی ایران بود،[۱] که در سال ۱۳۶۲ تأسیس شد و در پی ادغام با وزارت کشاورزی در سال ۱۳۷۹ منحل گردید و امروزه همچنان فعالیت خود را در قالب وزارت جهاد کشاورزی ادامه می‌دهد.[۲]
پیشینه شکل‌گیری نهاد جهاد سازندگی به ۴ ماه پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ بازمی‌گردد، که در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ با فرمان روح‌الله خمینی؛ رهبر وقت جمهوری اسلامی ایران، با هدف تأمین نیازهای اولیه به روستاها، آغاز به کار کرد.[۳]
نهاد جهاد سازندگی در روز ۷ آذر ۱۳۶۲ طی طرحی در ۳ فصل شامل: اهداف، وظایف و مقررات عمومی در ۱۱ ماده و ۵ تبصره با تأیید مجلس شورای اسلامی به وزارتخانه جهاد سازندگی تبدیل شد. این طرح ۱۰ روز بعد به تأیید شورای نگهبان رسید. وزارت جهاد سازندگی به کمیته‌های مختلف با شرح وظایف مختلف تقسیم شد، که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱ وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی ادغام، و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شد ۲ وزارت صنایع و وزارت معادن و فلزات ادغام، و وزارت صنایع و معادن تشکیل شد ۳ در سال ۱۳۸۳ تشکیل شد
۴ سازمان‌های برنامه و امور اداری ادغام، و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تشکیل شد
۱ وزارت اطلاعات در سال ۱۳۶۳ بنیان‌گذاری شد. ۲ سال ۱۳۶۳ سازمان برنامه و بودجه از وزارت مشاور به وزارت تبدیل شد. ۳ سال ۱۳۶۳ وزارت مشاور بهزیستی در درون وزارت بهداری ادغام شده و وزارت بهداشت تشکیل شد. ۴ وزارت جهاد سازندگی در سال ۱۳۶۲ بنیان‌گذاری شد. ۵ وزارت سپاه در سال ۱۳۶۱ بنیان‌گذاری شده و سال ۱۳۶۸ در درون وزارت دفاع ادغام شد. ۶ وزارت معادن و فلزات و وزارت صنایع سنگین به ترتیب در سال ۱۳۶۰ و سال ۱۳۶۱ از وزارت صنایع و معادن جدا شدند. ۷ سال ۱۳۶۳ سازمان اوقاف از معاونت نخست‌وزیری به یکی از معاونت‌های وزارت ارشاد تبدیل شد. ۸ سال ۱۳۶۳ وزیر مشاور امور اجرایی به معاونت اجرایی نخست‌وزیر تبدیل شد. ۹ سال ۱۳۶۳ سازمان انرژی اتمی دوباره به سطح معاونت نخست‌وزیری ارتقا یافت. ۱۰ دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی در سال ۱۳۶۰ بنیان‌گذاری شد. ۱۱ معاونت امور نهادها در سال ۱۳۶۰ بنیان‌گذاری شده و سال ۱۳۶۱ منحل شد.
۱۲ معاونت فرهنگی و اجتماعی در سال ۱۳۶۳ بنیان‌گذاری شد.
۱ تا ۷ خرداد ۱۳۵۸ وزارت اطلاعات و تبلیغات نام داشت. ۲ ۸ مهر ۱۳۵۸ وزارت نفت تأسیس شد. ۳ معاونت امور انقلاب، به وزیر مشاور در امور اجرایی تبدیل شد. ۴ وزیر مشاور در طرح‌های انقلاب، به وزیر مشاور در امور تعلیمات و تحقیقات تبدیل شد.
۵ معاون امور انتقال قدرت، به معاون امور اداری و مالی تبدیل شد.
