عبدالرشید دوستم

عبدالرشید دوستُم
سپتامبر ۲۰۱۴
محل تولد	خواجه دوکوه ولایت جوزجان در شمال افغانستان
تاریخ تولد	۱۹۵۲
طول خدمت	تاکنون- ۱۹۷
درجه	سترجنرال
جنگ‌ها	جنگ شوروی در افغانستان
کارهای مهم	رییس ارکان سرقوماندانی اعلی قوای مسلح افغانستان بنیانگذار و رهبر حزب جنبش ملی اسلامی

عبدالرّشید دوستُم (متولد ۱۹۵۲ در ولایت جوزجان) معاون اول اشرف غنی احمدزی رئیس‌جمهور افغانستان است. رهبر و مؤسس حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان و رئیس ارکان سرقوماندانی اعلی قوای مسلح این کشور است. او از فرماندهان سابق شبه نظامی در شمال افغانستان بود.

حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان عمدتاً از ازبک‌های افغانستان ساخته شده و بیشترین طرفداران او را نیز ازبک‌های افغانستان تشکیل می‌دهد.

او از زمان حضور شوروی سابق در افغانستان در عرصه سیاسی و نظامی حضور داشته و عمدتاً در حمایت و یا مخالفت از گروه‌ها و جناح‌های مختلف، عمل کرده‌است.

نیروهای به رهبری ژنرال دوستم در اواسط ۱۹۹۰ میلادی در کابل حضور داشتند – و یکی از طرف‌های اصلی درگیری در نبردهای میان گروهی به شمار می‌آمدند.

زندگی‌نامه

ژنرال دوستم که ازبک است در سال ۱۹۵۲ میلادی، در منطقه خواجه دوکوه ولایت جوزجان در شمال افغانستان بدنیا آمد.

او در سال‌های تهاجم شوروی به افغانستان، از رهبر یک اتحادیه کارگری در معدن گاز در شمال افغانستان، به یک رهبر گروه شبه‌نظامی ازبک‌تبار تبدیل شد که در حمایت از دولت کمونیستی تحت حمایت شوروی سابق می‌جنگید.

تا اواسط ۱۹۸۰، او یک فرمانده نظامی بود که نیروی شبه نظامی بیست هزار نفری را رهبری می‌کرد و کنترل ولایات شمالی افغانستان را بدست گرفت.

عبدالرشید دوستم که در زمان ببرک کارمل رییس جمهور پیشین افغانستان، فرمانده یک واحد از شبه نظامیان ازبک تبار در شمال این کشور بود، در دوران حکومت دکتر نجیب الله به فرمانده برجسته محلی تبدیل شد و در سقوط آن حکومت در اوایل دهه نود میلادی نیز نقش کلیدی داشت.

او بعدتر خود را به دولت دکتر نجیب الله نزدیک کرد و در همکاری با دولت، علیه گروه‌های مجاهدین که در پی بیرون راندن شوروی از افغانستان بودند، جنگید. ژنرال دوستم برای خدمات خود در همکاری با دولت، چندین مدال دولتی نیز به دست آورد. در سال‌های پایانی حکومت دکتر نجیب الله در اوایل ۱۹۹۲، دوستم تغییر جهت داد و به همکاری با مجاهدین پرداخت.

همکاری با دولت مجاهدین

او پیش از سقوط دولت مجاهدین، برای مدت کوتاهی با این دولت که رهبری آن را برهان الدین ربانی به عهده داشت، متحد شد و حتی مدتی را نیز با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان همکاری کرد. ژنرال دوستم پس از آن به پایگاه اصلی خود در شمال افغانستان بازگشت و منطقه‌ای را که حدود شش ولایت را با جمعیت حدود پنج میلیون نفر در خود جا داده بود، تحت کنترل گرفت. او در اوج قدرت خود در ۱۹۹۷، در شمال افغانستان، یک دولت جداگانه ساخته بود و تمامی امور این مناطق را کنترل می‌کرد.

در این سال‌ها بود که هوادارانش، او را «دوستم پادشاه» خطاب می‌کردند.

دوران طالبان

به قدرت رسیدن دوستم در سال‌های ۱۹۹۸، زمانی که طالبان از قدرت بیشتری برای تصرف شهرهای بیشتر افغانستان برخوردار شدند، پایان یافت. ژنرال دوستم با تصرف شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ از سوی طالبان، مجبور شد به ترکیه برود.

دوستم بعدتر دوباره به افغانستان بازگشت و با هدف مبارزه مشترک با طالبان، با احمد شاه مسعود، فرمانده ضد طالبان دیدار کرد. او به یکی از فرماندهان مطرح ائتلاف شمال تبدیل شد و توانست شهر مزار شریف را دوباره از کنترل طالبان بیرون کند. پس از کشته شدن احمدشاه مسعود در حمله بمبگذاران انتحاری در سپتامبر سال ۲۰۰۱، محمدقسیم فهیم، از همرزمان احمد شاه مسعود فرماندهی جبهه ضد طالبان را به عهده گرفت و ژنرال دوستم با این جانشینی مخالفتی نشان نداد.

دوستم در فروپاشی رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ با نیروهای آمریکایی همکاری کرد. نیروهای تحت فرمان ژنرال دوستم، همراه با سایر شبه نظامیان مربوط به گروه‌های جهادی، نقش مهمی را در پیروزی حملات آمریکا با هدف سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان بازی کردند.

دولت کرزی

دوستم و کرزی در دسامبر ۲۰۰۱

پس از فروپاشی طالبان در افغانستان و ایجاد دولت جدید با حمایت آمریکا در این کشور، ژنرال دوستم، رئیس شورای عالی نظامی و نماینده حامد کرزی در شمال افغانستان شد – بعدتر او به سمت معاون وزارت دفاع افغانستان ارتقا یافت. او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۴ شرکت کرده و به رقابت با حامد کرزی پرداخت و توانست ۱۰ درصد آرا را بدست آورد و در چند ولایت شمالی افغانستان که اغلب ازبک نشین بودند پیروز شد. با این حال، در دولت جدید حامد کرزی پس از انتخابات، ژنرال دوستم به عنوان رئیس ستاد مشترک قوای مسلح افغانستان (رئیس ارکان سر قوماندانی اعلی) معرفی شد. ولی این پست ژنرال دوستم پس از آن از سوی دادستانی کل افغانستان به حالت تعلیق درآمد که اکبر بای، رییس شورای ترک تباران افغانستان ادعا کرد از سوی افراد دوستم ربوده شده و مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌است. این ادعا اگرچه از سوی ژنرال دوستم به شدت تکذیب شد، اما روابط او را با دولت حامد کرزی تیره و تار کرد و منجر شد که خانه او در کابل، برای چندین ساعت به محاصره پلیس درآید.

پس از آن ژنرال دوستم به ترکیه رفت و مدت طولانی را در آنجا بسر برد – تا آنکه در انتخابات دوم ریاست جمهوری، از نامزدی حامد کرزی اعلام حمایت کرد و پست قبلی او به عنوان رئیس ستاد مشترک قوای مسلح افغانستان، دوباره از سوی رئیس جمهور کرزی احیا شد

منابع

• ram profile dostum.shtml بی‌بی‌سی فارسی، تاریخ خبر: سه شنبه ۴ اوت ۲۰۰۹.بازدید: پنج شنبه ۱۳ اوت ۲۰۰۹