شهرستان سرخس

شهرستان سرخس
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
مرکز شهرستان	سرخس
سایر شهرها	سرخس کچولی
بخش‌ها	مرزداران و مرکزی
سال تأسیس	۱۳۶۸
نام‌های پیشین	ساریکا
اداره
فرماندار	حسین سنجرانی
مردم
جمعیت	۸۹۹۵۶ نفر (۱۳۹۰)
مذهب	شیعه- تسنن
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵٬۳۹۶٫۸۸ کیلومترمربع کیلومتر مربع
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۲۸
بارش سالانه	۲۰ میلی لیتر
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۱۳۴۵۲ و ۰۵۱۳۴۵۳ و ۰۵۱۳۴۵۴

شهرستان سرخس، یکی از شهرستان‌های شمال شرق خراسان رضوی است.

جمعیت

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، جمعیت شهرستان سرخس ۸۷٬۴۴۲ نفر بوده‌است. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۰ به ۸۹٬۹۵۶ نفر رسیده‌است.

موقعیت جغرافیایی

سرخس در گوشه شمال شرقی ایران، در مجاورت مرز ترکمنستان، تقریباً بین دو نصف النهار۳۰ تا ۶۰ و ۱۵ تا ۶۱ درجه شرقی و بین دو مدار ۳۶ و ۳۶ تا ۴۰ درجه شمالی قرار گرفته‌است. حد طبیعی منطقه را در جنوب، رودخانه کشف رود و حد شرقی را تجن (از پیوستن رودخانه هریرود و کشف رود) و حدود طبیعی غربی و جنوب غربی را آخرین امتدادهای ارتفاعات کپه داغ مشخص می‌نماید.

تقسیمات کشوری

بر اساس مصوبهٔ هیئت وزیران در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۶۸ شهرستان سرخس با جدا شدن از شهرستان مشهد، تأسیس شد. در حال حاضر، این شهرستان دارای دو بخش، شش دهستان و دو شهر است:

• بخش مرکزی شهرستان سرخس
  • دهستان تجن
  • دهستان خانگیران
  • دهستان سرخس

شهر: سرخس

• بخش مرزداران
  • دهستان پل خاتون
  • دهستان گل‌بی‌بی
  • دهستان مرزداران

شهر: مزداوند

ویژگی‌ها

سرخس از نظر استراتژیک و ژئوپلتیک در خراسان رضوی و بلکه کشور بسیار مهم است و به نوعی مهم‌ترین نقطه بزرگراه ابریشم، محل اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب جهان، است. یکی از سه گمرک بزرگ ترانزیتی ایران و راه‌آهن بین‌المللی مشهد-سرخس-تجن (محور طلایی) در سرخس واقع است.

منطقه ویژه اقتصادی سرخس کانون مبادلات تجاری به کشورهای آسیای میانه، کشورهای مستقل همسود و کشورهای عضو اکو است. این منطقه ویژه دارای فضاهای تجاری، بازار دوستی، سردخانه، فرودگاه بین‌المللی الماس و سایر امکانات می‌باشد و تاکنون آستان قدس رضوی ۵۰۰میلیارد ریال در این مکان سرمایه‌گذاری کرده‌است.

از دیگر ویژگی‌های سرخس وجود سد دوستی است که بر روی رودخانه مرزی هریرود باذخیره آبی سالانه ۸۲۰میلیون مترمکعب و دریاچه‌ای به وسعت ۳۷کیلومتر مربع می‌باشد که توسط ایران و ترکمنستان بطور مشترک ساخته شده‌است.

پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد خانگیران، که روزانه با بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب تولید، گاز مصرفی شش استان خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، مازندران، گلستان و سمنان را تأمین می‌کند، در این شهرستان واقع است. سرخس دارای معادن غنی زغال سنگ است و معدن زغال سنگ آق دربند، تأمین‌کننده بخشی از زغال سنگ کارخانجات کشور است.

مزار شیخ لقمان سرخسی عارف قرن چهارم هجری شمسی، پل خاتون و رباط شرف مربوط به دوران سلجوقیان، غار مزدوران، دریاچه و غار بزنگان از جاذبه‌های گردشگری سرخس است.

۲۵هزار هکتار اراضی دیم و آبی سرخس که با تکمیل کانال پایاب سد دوستی، ۲۵هزار هکتار به آن اضافه می‌شود، از دیگر توانمندیهای این شهرستان است. در شهرستان سرخس ۱۷۰هزار تن انواع محصولات کشاورزی تولید می‌شود.

نیروگاه شمس سرخس درزمینی به وسعت 40 هکتار برای احداث یک بلوک سیکل ترکیبی به قدرت 500 مگاوات پیش‌بینی شده و در مرحله اول وجدای ازطرح اصلی سه واحد 25 مگاواتی جمعا به ظرفیت 75 مگاوات نصب وراه اندازی شده و بیشتر در ماه‌های خرداد لغایت شهریورماه برق تولید میکند.در سال 1396 این نیروگاه نزدیک به 100 میلیون کیلووات ساعت انرژی برق تولیدکرده است.مراحل مربوط به انتخاب بانک عامل وارسال پرونده بلوک سیکل ترکیبی به صندوق توسعه ملی دردست اقدام است ودرآینده نزدیک با اختصاص وام ارزی به این پرونده کارمراحل نصب وراه اندازی شروع خواهد شد.

جستارهای وابسته 

• آرامگاه لقمان
• رباط شرف
• پل خاتون
• سد دوستی
• پالایشگاه گاز خانگیران
• باشگاه صنعت گاز سرخس

منابع

• سرخس دیروز و امروز-دکتر سعیدی
• شاهکارهای هنر ایران (رباط شرف) دکتر عیسی بهنام