کارنامه‌ی بندار بیدخش
| کارنامه‌ی بندار بیدخش | |
|---|---|
 پوسترِ نخستین اجرا | |
| نویسنده | بهرام بیضایی |
| شخصیت‌ها | بندار جم |
| تاریخ نخستین نمایش | ۱۳۷۶ |
| جای نخستین نمایش | تالار چهارسوی تئاتر شهر، تهران |
| زبان اصلی | فارسی |
| سبک | برخوانی |
| از سلسلهٔ مقالات دربارهٔ |
 |
|---|
| فهرست‌های کارها |
| دیـگر |
|
|
|
کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش یک «برخوانی» از بهرام بیضایی است «برای دو برخوان» که اوّل بار نویسنده خود با بازیِ مهدی هاشمی و پرویز پورحسینی به سالِ ۱۳۷۶ بر صحنه برد.
متن
[ویرایش]بیضایی این نمایشنامه را سالِ ۱۳۷۴، پس از سی‌وپنج سال که از نگارشِ نسخهٔ اولیه‌اش می‌گذشت، باز می‌یابد و با ویرایش و به پایان رساندنش در همان سال، آن را در زمستان ۱۳۷۶، پس از بازگشت از سفر دیر انجامیدهٔ استراسبورگ، به نمایش درآورده و همچون سوّمین برخوانی (پس از «اژدهاک» و «آرش») در کتابِ سه بَرخوانی در انتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان به چاپ می‌رساند.[۱] «کارنامهٔ بندار بیدخش» پیش‌ترک در ماهنامهٔ کلک (شماره ۷۶-۷۹ تیر تا مهر ماه ۱۳۷۵) منتشر شده بود. نیز در جلد یکم دیوان نمایش (۱۳۸۲) نسخه‌ای باز هم بازنگری شده از این کار چاپ شده‌است.[۲]
داستان
[ویرایش]بُندار دانشمندی است که جامِ جهان‌نما را برای جم ساخته است و چنان که برمی‌آید بیدخشِ اوست. او با اعتماد کامل، انواع دانش‌ها را به شاه می‌آموزد و جم نیز با این دانش‌ها بر جهان حکم می‌راند.اما جم بندار را تنها نردبانی از بهر صعود به قله قدر می‌داند و قدرت نیز چشمانش را کور کرده‌است. وی بندار بیدخش را فراموش کرده و از بیم این که مبادا روزی بندار دانشمند، این دانش‌ها را به دشمنی بیاموزد، او را به زندان «روئینه دژ» که ساخته دست و دانش خود بندار است می‌افکند. بندار در گوشه زندان به گذشته خود می‌نگرد و افسوس می‌خورد که چرا آن اندازه نسبت به شاه خوش‌بین بود و هنگام ساختن روئینه دژ، دست کم راهی پنهان برای روز مبادای خود هم تعبیه نکرد تا بگریزد.
نمایش
[ویرایش]نخستین بار بیضایی این نمایش را از بهمن سال ۱۳۷۶ تا اردیبهشت ۱۳۷۷ در تالار چهارسوی تئاتر شهر با بازی پرویز پورحسینی (در نقش جَم) و مهدی هاشمی (در نقش بُندارِ بیدَخش) بر صحنه برد. و سپس به دعوتِ روبرتو چولی و هلموت شفر روزهای ۲۱ و ۲۲ سپتامبر در تماشاخانهٔ روئر در مولهایم نیز اجرا شد.[۳]
فیلمِ این نمایش که در واپسین اجراهای تهران ضبط شده بود[۴] در خردادِ ۱۳۹۵ در سینما چهارسوی تهران به نمایشِ همگانی درآمد.[۵]
دیگر نمایش‌ها
[ویرایش]
این نمایشنامه بارها به شیوه‌های گوناگون بر صحنه رفته است.
- کارنامهٔ بندار بیدخش، اجرا کازرون، سالن اداره ارشاد، کارگردانی امین اسکندری، تاریخ خرداد ماه ۱۳۸۸.[۶]
- کارنامهٔ بندار بیدخش، اجرا تهران (سالن ارغنون)، شهریور ماه ۱۳۹۵، به کارگردانی آرش اشاداد
- کارنامه‌ی بندار بیدخش، اجرا تهران ( تالار محراب )، دی و بهمن ماه ۱۳۹۸، به کارگردانی علی جهانجونیا
- کارنامه ی بندار بیدخش ، اجرای تهران (فرهنگسرای نیاوران ، گوشه) آذر 1384 ، به کارگردانی مهراو نوری (دومین جشنواره نمایشنامه خوانی بنیاد فرهنگی هنری نیاوران )
- کارنامه ی بندار بیدخش ، اجرای تهران (سالن مکتب) مهر 1394 ، به کارگردانی مهرآو نوری ،(جشنواره نیمکت)
پانویس
[ویرایش]- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۲۷.
- ↑ بیضایی، بهرام. دیوان نمایش/۱. صفحه چهار. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بایگانی‌شده در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine ۱۳۸۲
- ↑ زهری، «یادها و بودها»، ۲۳۸.
- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۲۷.
- ↑ اکران فیلم تئاتر بهرام بیضایی با حضور بازیگرش
- ↑ اجرای کارنامه بندار بیدخش-کازرون
منابع
[ویرایش]- آغداشلو، آیدین (اردیبهشت و خرداد ۱۳۷۷). «با بُغضی در گلو». دنیای سخن (۷۹): ۲۴-۲۵.
- امجد، حمید (تابستان ۱۳۷۷). «گفت‌وگو با تاریخ». کتاب صحنه (۲): ۱۰۲-۱۰۸.
- کریمی، ایرج (تابستان ۱۳۷۷). «سخندانی و زیبایی». کتاب صحنه (۲): ۱۰۹-۱۱۰.
- رحمانیان، محمد (تابستان ۱۳۷۷). «بهرام بیضایی؛ نمایشنامه‌نویس». کتاب صحنه (۲): ۱۱۱-۱۱۵.
- زهری، ایرج (۱۳۷۸). یادها و بودها. سوئد: نشر باران. شابک ۹۱-۸۸۲۹۷-۲۸-۴.
- شاهرخی، مهستی (تابستان ۱۳۷۷). «بهار ۷۷ در تئاتر شهر: ۸ گزارش از ۸ اجرای تئاتر در ایران». فصل تئاتر (۶): ۴۴−۵۱.
- شاهرخی، مهستی (دی ۱۳۷۷). «یادداشتهای یک منتقد تئاتر». سینما تئاتر (۳۱): ۸۰-۸۳.
- نصرتی، اصغر (آبان ۱۳۷۷). «"کارنامه‌ی بُندارِ بیدَخش" یا کارنامه‌ی حکومت‌مداری در ایران». کتاب نمایش (۳): ۷۷-۸۶.
- فصل نامه تخصصی ادبیات نمایشی سیمیا، دورهٔ دوم، شماره دوم، زمستان ۱۳۸۶
- سه بَرخوانی، بهرام بیضایی. انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، چاپ اول ،۱۳۷۶
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۵). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». بخارا (۵۷): ۱۸-۳۰.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
