صفحهٔ اصلی
ظاهر
مایا نام گروهی از اقوام سرخپوست در جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی و نام تمدنی قدیمی در همین منطقه است. مایاها که از مشهورترین قبایل سرخپوست بودند، معمولاً شهرهایشان را در دل جنگلهای بارانی میساختند. حوزه زندگی و فعالیت مایاها حدود جنوبی کشور مکزیک و نیز سرتاسر گواتمالا و السالوادر را شامل میشد. قوم مایا پدیدآورنده یکی از تمدنهای بسیار پیشرفته آمریکای مرکزی در دوران پیشاکلمبی بود که دستآوردهای بسیار چشمگیری در هنر، معماری، ستارهشناسی و ریاضیات داشته است. هماکنون نیز گروههایی از اقوام مایا در مکزیک و گواتمالا بهسر میبرند. مایاها با بهرهگیری از تمدنهای گذشته خود نظیر اولمک توانستند در خلال سالهای۲۵۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد تمدنی عظیم را در آمریکای مرکزی پایهگذاری نمایند. تاریخ مایاها به سه دوره مهم بخشبندی شده است و دوران پیشاکلاسیک یا زندگی ابتدایی و دوران کلاسیک یا عصر طلایی و دوره پساکلاسیک یا افول این تمدن را شامل میشود. این قوم به گویشهای متعدد زبان مایایی تکلم میکردند و نوعی خط ابتدایی هیروگلیفی نیز داشتند که آثاری را به آن مینوشتند. تمدن مایا به دست اقوام مجاور ضعیف شد و سرانجام با هجوم اسپانیاییها از میان رفت. پیش از این فروپاشی، مایاها به یکباره تمدن و شهرهای عظیم را رها کردند و به دامان کوهستانها پناه بردند که دلیل این رویداد بهسبب ازمیانرفتن آثار مکتوب آن دوره و طرح نظریات گوناگون، هنوز مشخص نیست. پس از آن تمدن مایا رها شد و اقتدار مایاهای کوهستان نیز ابتدا به دست آزتکها و سپس اسپانیاییها از میان رفت. جمعیت مایاهای امروزی که از بازماندگان فرمانروایان دوران باستان آمریکای مرکزی هستند، حدود هفت میلیون نفر است که بیشتر در جنوب مکزیک و نواحی کوهستانی گواتمالا و بلیز بهسر میبرند.
- … امپراتوری مغول در سدههای میانی تاریخ (۵۰۰ میلادی تا ۱۵۰۰ میلادی) با وسعت ۲۴ میلیون کیلومتر مربع بزرگترین امپراتوری جهان بشمار میآمد؟ (در تصویر)
- … ببرهای تامیل یک گروه نظامی جداییطلب است که در ماه می سال ۱۹۷۶ برای ایجاد یک ایالت مستقل در شمال و شرق سریلانکا پایهگذاری شد؟
- … جان رونالد روئل تالکین خالق رمانهای هابیت و ارباب حلقهها و ۱۵ زبان تخیلی است که شخصیتهای مختلف سرزمینهای خیالی داستانهایش به آن زبانها سخن میگویند؟
- … آسپرین یکی از پر طرفدارترین داروها در دنیاست که سالانه ۵۰۰۰۰ میلیون عدد از آن در جهان مصرف میشود؟
- … استارباکس با داشتن ۱۹۹۷۲ شعبه در ۶۰ کشور دنیا، بزرگترین کافیشاپ زنجیرهای در جهان است؟
- … استوانهٔ کوروش در سال ۱۹۷۱ میلادی به همهٔ زبانهای رسمی سازمان ملل متحد منتشر شد و بدلی از این استوانه در مقر سازمان ملل در شهر نیویورک قرار گرفت؟
- … نخستین آلبوم راک اند رول به دست فرهاد مِهراد معروف به فرهاد در ایران منتشر شد؟
ویکیپدیا دانشنامهای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته میشود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد میتواند مقالههای آن را ویرایش کند. هدف ویکیپدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبانهای زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکیمدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکیواژه، ویکیکتاب، ویکیگفتاورد، ویکیخبر، ویکیدانشگاه، ویکیسفر، ویکیداده و ویکیگونه را پدیدآوردند. ویکیپدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکیپدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکیپدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب میشود. ویکیپدیای فارسی هم اکنون (۳۱ شهریور ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۴٬۰۳۶ نوشتار دارد.
- دستکم ۳۷ نفر کشته و بیش از ۳٬۲۰۰ نفر زخمی در پی انفجار پیجرها و بیسیمهای حزبالله لبنان.
- آلبرتو فوجیموری (در تصویر)، رئیسجمهور سابق پرو در سن ۸۶ سالگی درگذشت.
- میشل بارنیه توسط رئیسجمهور امانوئل مکرون به عنوان نخستوزیر فرانسه منصوب شد که باعث اعتراضات ضد دولتی در سراسر کشور گردید.
- افتتاحیه بازیهای پارالمپیک تابستانی در پاریس، فرانسه.
امروز: شنبه، ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۱۷ ربیعالاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)
روز جهانی صلح، روز گفتگوی تمدنها، روز جهانی آلزایمر و روز استقلال در مالت، بلیز و ارمنستان، در ایران: آغاز هفته دفاع مقدس
- رویدادها
- ۱۳۵۹ - آغاز جنگ ایران و عراق
- ۱۳۹۷ - در حمله تروریستی مسلحانه به رژه نیروهای مسلح در اهواز، به مناسبت آغاز هفته دفاع مقدس، ۲۵ نفر از غیرنظامیان و نیروهای نظامی کشته و ۶۸ تن مجروح شدند.
- ۱۸۴۰ - هنری فاکس تالبوت با آغشتن «اسید گالیک» به کاغذ حساس به نور که از پیش آماده ساخته بود، متوجه تشکیل نوعی «تصویر مخفی» روی کاغذ شد، کشفی که انقلابی در صنعت عکاسی به شمار میرفت.
- ۱۹۳۷ - کتاب خیالپردازانهٔ «هابیت، یا آنجا و بازگشت دوباره» نوشته جی.آر.آر تالکین نویسندهٔ انگلیسی منتشر شد.
- ۱۹۹۱ - استقلال جمهوری ارمنستان از اتحاد جماهیر شوروی
- زادروزها
- زادروز محمد بن عبداللّه بنیانگذار و پیامبر اسلام به روایت شیعیان
- ۱۷ قمری - زادروز جعفر صادق امام ششم شیعیان
- ۱۳۶۲ قمری - سید محمد صدر مرجع تقلید شیعه و رئیس حوزه علمیه نجف
- ۱۸۴۲ - زادروز عبدالحمید دوم سی و چهارمین سلطان و خلیفه امپراتوری عثمانی
- ۱۸۵۳ - زادروز هایک کامرلینگ اونس فیزیکدان هلندی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۱۳
- ۱۸۶۶ -زادروز اچ.جی. وِلز رماننویس، روزنامهنگار و جامعهشناس انگلیسی، خالق داستانهای علمی-تخیلی «ماشین زمان» و «جنگ دنیاها»
- ۱۹۰۹ - زادروز قوام نکرومه بانی استقلال کشور غنا، اولین رئیسجمهور کشور غنا
- ۱۹۲۴ - زادروز فریدون هویدا نویسنده، سیاستمدار و نقاش ایرانی و برادر امیرعباس هویدا نخستوزیر پیشین ایران
- ۱۹۲۶ - زادروز فریدون مشیری شاعر ایرانی
- ۱۹۳۴ - زادروز لئونارد کوهن شاعر، رماننویس، خواننده و ترانهسرای کانادایی
- ۱۹۴۷ - زادروز استیون کینگ نویسندهٔ آمریکاییِ آفرینندهٔ بیش از ۲۰۰ اثر ادبی در گونههای وحشت و خیالپردازی
- ۱۹۵۴ - زادروز شینزو آبه نخستوزیر ژاپن از دسامبر ۲۰۱۲
- درگذشتها
- ۱۹ - درگذشت ویرژیل شاعر روم باستان و خالق منظومه حماسی و ملی انهاید
- ۱۳۲۷ - درگذشت ادوارد دوم نخستین شاهزادهٔ ولز و پادشاه انگلستان از ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۷
- ۱۵۵۸ - درگذشت کارل پنجم امپراتور مقدس روم
- ۱۸۳۲ - درگذشت والتر اسکات رماننویس، شاعر، تاریخدان و زندگینامهنویس اسکاتلندی
- ۱۸۶۰ - درگذشت آرتور شوپنهاور فیلسوف آلمانی
- ۱۹۹۸ - درگذشت فلورنس گریفیت-جوینر ورزشکار آمریکایی زن رشتهٔ دو و میدانی
- ۲۰۰۹ - درگذشت پرویز مشکاتیان (در تصویر) موسیقیدان و نوازنده ایرانی