بازوپایان
| بازوپایان محدودهٔ زمانی: اردوویسین و کامبرین - امروزه
| |
|---|---|
| |
| Platystrophia | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | بازوپایان دومریل، ۱۸۰۶ |
| زیرشاخهها و رده‌ها | |
|
متن را ببینید. | |
| تنوع زیستی | |
| [[List of brachiopod genera|در حدود ۴۰۰۰ سرده]] | |
بازوپایان (Brachiopoda) یکی از شاخه‌های اصلی جانوران بی‌مهره هستند. بازوپایان شاخه‌ای از سلسلهٔ جانوران است با بدنی دوقسمتی که یا به‌وسیلهٔ پایک (pedicle) ماهیچه‌ای به بستر دریا متصل می‌شوند یا آزادزی هستند و معمولاً یک دریچهٔ پایکی شکمی و یک دریچهٔ بازویی پشتی دارند و دارای جُبه‌ای (mantle) هستند که حفرهٔ جُبه‌ای را می‌پوشاند؛ این جانوران تقارن دوطرفی پشتیـ شکمی دارند و تاجیانهٔ (lophophore) آن‌ها دهان را احاطه کرده و پوشیده از شاخک‌های مژه‌دار است
فرهنگستان زبان فارسی در مصوبات تازه خود برای شاخه‌های جانداران پسوند «-تباران» را در نظر گرفته و بنا بر این شیوه بندپایان را «بندپاتباران» نیز نامیده است.[۱]
بازوپایان کف‌زی و دریازی هستند و بدنشان دارای دو کفه می‌باشد و به این خاطر ظاهر ایشان با دوکفه‌ای‌ها همانندی دارد ولی درون این کفه‌ها تفاوت بسیاری بین بازوپایان و دوکفه‌ای‌ها وجود دارد. تفاوت عمده‌ای نیز در تقارن جانبی این کفه‌ها میان این دو گروه وجود دارد. بازوپایان معمولاً به‌وسیله اندام ساقه مانندی به نام پایک به ته‌نشست‌های کف حوضه رسوبی متصل می‌شوند. اندازه بازوپایان معمولاً از ۵ میلی‌متر تا ۸۰ میلی‌متر است.
پیشینه[ویرایش]
بازوپایان از جمله مهم‌ترین فونای جانوری در دیرینه‌زیستی بودند. این جانداران پس از انقراض عظیم اواخر پرمین هیچ‌گاه دیگر نتوانستند به فراوانی پیشین برگردند، در صورتی‌که دوکفه‌ای‌ها بسیار فراوان‌تر شده‌اند. بازوپایان هم‌چنین از فراوان‌ترین بی‌مهرگان در توالی‌های رسوبی دوونین شمار می‌روند.[۲][پیوند مرده] امروزه ۷۰ سرده (جنس) از آن‌ها بجا مانده‌است و ۳۰ هزار سرده سنگواره‌ای از بازوپایان شناسایی شده‌است.
_slab_3.jpg)
طبقه‌بندی[ویرایش]
| طبقه‌شناسی بازوپایان طبقه‌های موجود به رنگ سبز و منقرض‌شده‌ها به خاکستری | |||
| زیرشاخه | رده | راسته | منقرض |
|---|---|---|---|
| زبانک‌دارشکلان | زبانک‌داران | زبانکیان | نشده |
| سیفونوترتیدا | اردوویسین | ||
| آکروترتیدا | دوونین | ||
| پاتریناتا | پاترینیدا | اردوویسین | |
| جمجمه‌شکلان | کرنیفورما | کرانیئیدا | نشده |
| کرمیوپسیدا | کربونیفر | ||
| تری‌مرلیدا | سیلورین | ||
| ریکونلیفورما | چیلئاتا | چیلئیدا | کامبرین |
| دیکتیونلیدینا | پرمین | ||
| ابوللاتا | ابوللیدا | کامبرین | |
| کوتورگیناتا | کوتورگینیدا | کامبرین | |
| استروفومناتا | ارتوتتیدینا | پرمین | |
| تری‌پلسیدینا | سیلوری | ||
| بیلینگسلوئیدا | اردوویسین | ||
| کلیتامبونیتیدینا | اردوویسین | ||
| استروفومنیدا | کربونیفر | ||
| فرآوران | پرمین | ||
| رینکونلاتا | پروتورتیدا | کامبرین | |
| اورتیدا | کربونیفر | ||
| پنج‌پارگان | دوونین | ||
| رینکونلیدا | نشده | ||
| آتریپیدا | دوونین | ||
| اسپیریفریدا | ژوراسیک | ||
| تسیدئیدا | نشده | ||
| آتیریدیدا | کرتاسه | ||
| تربراتولیدا | نشده | ||
نگارخانه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- Williams, A., Carlson, S.J., and Brunton, C.H.C. (2000). "Brachiopod classification" in v. 2 of Williams, A. et al. Brachiopoda (revised), part H of Treatise on Invertebrate Paleontology (Kaesler, R.L., ed.). Boulder، کلرادو: Geological Society of America and Lawrence، کانزاس: دانشگاه کانزاس (ISBN 0-8137-3108-9)
برابرهای انگلیسی:
- آب‌دزدک دریایی: Tunicate
- آب‌سان‌زیان: Hydrozoa
- آرواره‌مندان: Gnathifera
- استوانه‌ای‌ها، کرم‌های نَرّه‌ای: Priapulida
- اسفنج دریایی: Sponge
- اسفنج‌های آهکی (Calcarea)
- اسفنج‌های شاخی، چنداسفنجی‌ها (Demospongiae)
- اسفنج‌های شیشه‌ای (Hexactinellida)
- اسفنجیان: Porifera
- بازوپایان:Brachiopoda
- بندپایان: Arthropoda
- بی‌کاواکان: Acoela
- بی‌کاواک‌سانان: Acoelomorpha
- پاگَردداران: Ambulacraria
- پَرازیان، شبه جانوران: Parazoa
- پرتوئیان: Radiata
- پهن‌زیان: Platyzoa
- پهن‌کرم‌های بیگانه: Xenoturbellida
- پوست‌اندازان: Ecdysozoa
- تاج‌داران: Lophophorata
- تاج‌وچرخ‌زیان: Lophotrochozoa
- تارآروارگان، کرم‌های پیکانی، پیکانیان: Chaetognatha
- تخت‌زیان، لاکه‌زیان: Placozoa
- تک‌غنچه‌زیان: Monoblastozoa
- تیغ‌کلاه‌داران: Scalidophora
- جعبه‌زیان: Cubozoa
- جمجمه‌داران: Craniata
- چرخ‌داران، گردان‌تنان: Rotifera
- چرخ‌زیان: Trochozoa
- چرخک‌داران: Trochophore
- خارپوستان: Echinoderm
- خارسران: Acanthocephala
- خزه‌زیان: Bryozoa
- درون‌مورزیان: Entoprocta
- دهان‌گِرد: Hagfish
- دوسوئیان (Bilateria)
- دوم‌دهانیان: Deuterostomia
- دُم‌طنابداران: Urochordata
- راست‌شناوران: Orthonectida
- روبانیان: Nemertea
- ریزآرواره‌زیان: Limnognathia، Micrognathozoa
- ساق‌زیان: Staurozoa
- سرطنابداران: Cephalochordata
- سینه‌بندداران: Loricifera
- شانه‌داران: Ctenophora
- شکم‌تاران: Gastrotricha
- طنابداران: Chordata
- عروس دریایی جعبه‌ای: Box jellyfish
- عروس ساقدار دریایی: Stauromedusae
- فنجان‌زبان: Scyphozoa
- کرم پهن: Flatworm
- کرم‌های آرواره‌دار: Gnathostomulida
- کرم‌های بادام‌زمینی: Sipuncula
- کرم‌های پهن: Platyhelminthes
- کرم‌های تیغ‌به‌سر. پوزه‌جنبان‌تباران: Kinorhyncha
- کرم‌های حلقوی: Annelida
- کرم‌های لوله‌ای: Nematode
- کرم‌های مخملی: Onychophora
- کرم‌های نعل اسبی: Phoronida
- کرم‌های یال‌اسبی: Nematomorpha
- کندرو: Tardigrade
- گردنورونیان: Cycloneuralia
- گل‌سان‌زیان: Anthozoa
- لَخته‌پایان: Lobopodia
- لوزی‌زیان: Rhombozoa
- لوله‌کرم‌واران: Nematoida
- مارپیچ‌داران: Spiralia
- مخاط‌زیان: Myxozoa
- مخاطی‌واران: Myxini
- مرجانیان: Cnidaria
- مویین‌تخته: Trichoplax
- مهره‌داران: Vertebrata
- میان‌زیان: Mesozoa
- نخست‌دهانیان: Protostomia
- نرم‌تنان: Mollusca
- نمرتس‌پوستان: Nemertodermatida
- نیزک: Lancelet
- نیم‌طنابداران: Hemichordata
- هم‌زیَک: Symbion
- هم‌زیکان: Cycliophora
- همه‌بندپایان: Panarthropoda
- هوپس‌زیان: Eumetazoa
</noinclude>
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بازوپایان موجود است. |