اسرا پناهی

اسرا پناهی
زادهٔ	۱۴ اسفند ۱۳۸۵
درگذشت	۲۰ مهر ۱۴۰۱ (۱۵ سال) اردبیل، ایران
علت مرگ	ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، خونریزی مغزی
آرامگاه	قبرستان علی‌آباد، اردبیل
محل زندگی	اردبیل، ایران
تحصیلات	دانش‌آموز دبیرستان
شناخته‌شده برای	یکی از کشته‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران

اَسراء پناهی (۱۴ اسفند ۱۳۸۵ – ۲۰ مهر ۱۴۰۱) دانش‌آموز اهل ایران بود که طی خیزش ۱۴۰۱ ایران در جریان حمله به دبیرستان شاهد اردبیل به دست نیروهای امنیتی لباس شخصی ضرب و شتم شده و کشته شد. در ۲۰ مهر ۱۴۰۱، بعد از آنکه تعدادی از دانش آموزان دختر در دبیرستان شاهد دست به اعتراض زده و شعارهای ضد حکومتی سر دادند، نیروهای لباس شخصی به این مدرسه حمله کرده و بعد از ضرب و شتم دانش آموزان از جمله اسراء پناهی تعدادی از آن‌ها را دستگیر کرده‌اند. پناهی در جریان این حمله به شدت زخمی شد و در بیمارستان فاطمی اردبیل جان باخت.

زندگی شخصی

اسرا پناهی خانقاه، فرزند احمد، زادهٔ ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ بود و در زمان مرگ ۱۵ سال داشت. او دانش‌آموز دبیرستان دخترانهٔ شاهد به نام «راثی نظام» بود. او یک خواهر و یک برادر دارد.

به ادعای سید کاظم موسوی، نمایندهٔ اردبیل در مجلس شورای اسلامی، پدر اسرا به‌دلیل «قتل ناموسی» اعدام شده‌است. در ۲۱ شهریور ماه ۱۴۰۱ سازمان حقوق بشر ایران خبر از اعدام فردی در زندان اردبیل به نام احمد پناهی خانقاه داد که چهار سال پیش به اتهام «قتل عمد» به قصاص محکوم شده بود.

کشته‌شدن

مقالهٔ اصلی: حمله به دبیرستان شاهد اردبیل

روایت شاهدان عینی

به روایت شاهدان عینی در روز چهارشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۱ در اردبیل، پس از آنکه تعدادی از دانش‌آموزان دبیرستان دخترانهٔ شاهد در اعتراض به اجبار برای اجرای سرود حکومتی سلام فرمانده دست به اعتراض زده و شعار «مرگ بر دیکتاتور» و شعارهای ضدحکومتی سر دادند، نیروهای لباس شخصی به این مدرسه حمله کرده و پس از ضرب‌وشتم دانش‌آموزان، از جمله اسراء پناهی، تعدادی از آنها را دستگیر کردند. اسراء پناهی در جریان این حمله به‌شدت زخمی شد و در پی آن در بیمارستان جان باخت.

روایت حکومتی

بعد از اعتراضات گسترده در اردبیل، رسانه‌های رسمی و نزدیک به حکومت ایران دلیل مرگ اسرا پناهی را «بیماری قلبی مادرزادی» یا «خودکشی با قرص برنج» مطرح و مدعی هستند ارتباطی به اعتراضات جاری در ایران نداشته‌است. کانون صنفی معلمان اردبیل، شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان و علی دایی، فوتبالیست اردبیلی، این روایت حکومتی را رد می‌کنند.

واکنش‌ها

در نخستین واکنش رسمی به ضرب‌وشتم دانش‌آموزان در اردبیل، مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری روز جمعه، ۲۲ مهرماه، این اخبار را «شایعهٔ رسانه‌های معاند» خواند و خبرگزاری دولتی ایرنا نیز نوشت که «روز پنج‌شنبه مدارس اردبیل تعطیل بوده‌است و اساساً دانش‌آموزی در مدارس حضور نداشته که مورد ضرب‌وشتم قرار گیرد.»

کلام‌الله صفری، مدیرکل آموزش‌وپرورش استان اردبیل، نیز در همین روز، در مصاحبه با خبرنگار ایرنا، خبر جان باختن، ضرب‌وشتم و دستگیری دانش‌آموزان در جریان اعتراضات روز چهارشنبه در شهر اردبیل را رد کرد.

با این همه اخبار و گزارش‌های غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی حکایت از آن دارد که دبیرستان دخترانهٔ شاهد در اردبیل پس از اعتراض دانش‌آموزان صحنهٔ برخورد لباس‌شخصی‌ها و مأموران امنیتی بوده‌است و ویدئوهایی از سر دادن شعار «مرگ بر دیکتاتور» از سوی دانش‌آموزان و حضور نیروهای لباس‌شخصی در دبیرستان شاهد در اردبیل در روز چهارشنبه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌است. در ویدئویی دیگر آمبولانسی در مقابل این دبیرستان مشاهده می‌شود.

شبکهٔ اطلاع‌رسانی دانا ویدیویی از مردی با ماسک منتشر کرد که خود را عموی اسراء پناهی می‌نامد و به زبان ترکی می‌گوید که برادر او «یک ماه پیش فوت کرده» و برادرزاده وی نیز «ناراحتی مادرزادی قلبی» داشت که نیمه‌شب در خانه حال او بد می‌شود و بعد که به بیمارستان منتقلش می‌کنند، آنجا فوت می‌کند. او می‌گوید مرگ اسراء پناهی به هیچ تجمع و شورشی ربطی ندارد و کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها باید خانواده آن‌ها را درک کنند. شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران گزارش داد، مرگ اسراء پناهی بر اثر حمله نیروهای لباس شخصی به تجمع دانش‌آموزان دبیرستان دخترانهٔ شاهد اردبیل در روز پنج‌شنبه و ضرب‌وشتم آنها رخ داده‌است. این شورا روز دوشنبه تأکید کرد که مرگ اسرا پناهی، در جریان یورش نیروهای لباس شخصی به دبیرستان شاهد «مسجل» شده‌است و همچنین از زخمی شدن دست‌کم ده دانش‌آموز و تحویل هفت دانش‌آموز دیگر به نیروهای امنیتی با همکاری مسئولان مدرسه و انتقال آن‌ها به مکانی نامعلوم خبر داد.

علی دایی فوتبالیست و سرمربی سابق تیم ملی ایران در واکنش به ادعاهای صداوسیما و خبرگزاری‌های حکومتی در یک پست اینستاگرامی، شایعات مطرح‌شده از سوی شهردار اردبیل، مبنی بر خودکشی او را کذب خواند. او با اشاره به کشته شدن این دانش آموز نوشت: «سکوت ناشی از اعمال فشار حاکمیت در برابر اعتراضات و هتک حرمت به دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف که پایه‌های علمی و معرفتی خود را در این نهاد پرورش داده‌ام، امروز منجر به تعرض به دانش‌آموزان بی‌گناه در مدارس و ضرب‌وشتم و ریختن خون یکی دیگر از دخترانم در زادگاهم گردیده، سکوتی که تاوان مرگ دارد و هر روز داغی دیگر بر دل جای جای ایرانم می‌نشاند که حکم خیانت به انسانیت و میهنم را دارد.» علی دایی، چند بار دیگر هم روایت رسمی از «خودکشی» اسرا پناهی، دانش‌آموز اردبیلی را مجدداً رد کرد. او در حالی‌که از سوی رسانه‌های دولتی دربارهٔ موضع‌گیری پیرامون قتل اسرا پناهی مورد انتقاد شدید قرار گرفت، نوشت: «لازم به ذکر می‌دانم اطلاعات من از زادگاهم اردبیل کامل می‌باشد و اگر به صحت مسئله‌ای نرسم هیچگاه اظهار نظر نمی‌کنم.»

جستارهای وابسته

• مهسا امینی
• حدیث نجفی
• کشته‌شدن مهسا امینی
• خیزش ۱۴۰۱ ایران
• حمله به دبیرستان شاهد اردبیل
• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران