فرودگاه بین‌المللی امام خمینی

برای دیگر کاربردها، خمینی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

فرودگاه بین‌المللی امام خمینی
IATA: IKA – ICAO: OIIE IKA موقعیت در ایران
خلاصه
نوع فرودگاه		عمومی
گرداننده		شرکت هواپیمایی ایران‌ایر
خدمات		تهران, ایران
موقعیت		احمدآباد, ۳۰ کیلومتری جنوب تهران, ایران
مرکز هوائی		ایران‌ایر ماهان ایر کیش ایر دومین کاسپین ایرلاینز
ارتفاع از سطح دریا		۳٬۳۰۵ پا / ۱٬۰۰۷ متر
مختصات		۳۵°۲۴′۵۸″ شمالی ۰۵۱°۰۹′۰۸″ شرقی
وب‌گاه		[۱]
باند
باند	طول		سطح
	پا	متر
11L/29R	۱۳٬۷۷۲	۴٬۱۹۸	آسفالت
11R/29L بسته	۱۳٬۹۴۰	۴٬۲۴۹	آسفالت

فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در ۴۰ کیلومتری جنوب تهران میان بزرگراه تهران-قم و بزرگراه تهران-ساوه قرار گرفته‌است. این فرودگاه ظرفیت جابجایی سالانه ۵٫۴ میلیون مسافر و ۱۲۰ هزار تن بار را دارا است و ظرفیت آن تا ۵٫۶ میلیون نفر قابل افزایش است. برای ساخت این فرودگاه ۲۶۰ میلیارد تومان که ۶۰ میلیون دلار آن ارزی بوده‌است، هزینه شده. پس از افتتاح، تمامی پروازهای خارجی از فرودگاه مهرآباد تهران به این فرودگاه منتقل گردیده‌است (به جز پروازهاییکه مقصد آنان جده، مدینه یا دمشق است). فاز یک این فرودگاه در دست تکمیل است و برای راه‌اندازی آن ۳۵۰ میلیارد تومان درخواست شده‌است. رسیدن به ظرفیت ۱۰۰ میلیون نفر از اهداف مسئولان این طرح اعلام شده‌است. در سال ۱۳۸۶ گمرک فرودگاه امام خمینی با ثبت ورود و خروج ۲٬۶۵٬۰۰۰ مسافر، جای فرودگاه مهرآباد را به عنوان پرترددترین گمرک هوایی مسافری گرفت.

تاریخچه

پیشنهاد ساخت این فرودگاه به سال ۱۳۴۶ و پیشنهاد سازمان ایکائو جهت ساخت فرودگاهی مجهز برای استفاده از توان ترانزیتی ایران بین اروپا و آسیا باز می‌گردد. این طرح در ۱۳۵۱ و با نام «فرودگاه آریامهر» به تصویب دولت ایران رسید.

در سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۵ میلادی) کار ساخت فرودگاه توسط شرکت‌های آمریکایی و ایرانی آغاز شد. شرکت آمریکایی عهده‌دار معماری پروژه، شرکت TAMS نام داشت که قصد تکمیل فرودگاه را تا سال ۱۳۶۲ (۱۹۸۳ میلادی) با بودجه ۱ میلیارد دلار داشت.

اما با رخداد انقلاب این طرح متوقف شد، و یکی از بلندپروازی‌های آخرین شاه پهلوی نامیده شده و کنار گذاشته شد. پس از جنگ و در سال ۱۳۷۴ یک شرکت فرانسوی و چند شرکت ایرانی کار ساخت آنرا از سر گرفتند و نهایتا اردیبهشت ۱۳۸۳ فاز نخست آن بطور ناقص افتتاح شد.

خطوط هوایی

مقاصد پروازی فرودگاه امام خمینی

• آئروفلوت (مسکو)
• ایر عربیا (شارجه)
• ایر بالتیک (ریگا)
• آلیتالیا (رم)
• آریانا ایر (کابل، مزارشریف)
• اطلس جت (قونیه، استانبول)
• جورجین ایرلاین، (تفلیس)
• فلای جورجیا، (تفلیس)
• آتا ایر (تفلیس)
• آستریا ایر (وین)
• آذربایجان ایر (باکو)
• بی ام آی (لندن)
• بلغاریا ایر (وارنا)
• هواپیمایی کاسپین (دمشق، دوبی، استانبول، کیف، مینسک، ایروان)
• چین جنوبی ایر (پکن، اورومچی)
• کنویاسا (دمشق، کاراکاس)
• هواپیمایی امارات (دوبی)
• ارم ایر (دمشق، اسپارتا، ازمیر)
• هواپیمایی اتحاد (ابوظبی)
• فری‌برد ایرلاینز (ازمیر)
• گلف ایر (بحرین)
• ایران ایر (آمستردام، آنکارا، بحرین، باکو، بانکوک، پکن، بیروت، کلن، کپنهاگ، دمشق، دوبی، فرانکفورت، ژنو، گوتنبرگ، هامبورگ، استانبول، جده، کراچی، کوالالامپور، لندن، میلان، مسکو، بمبئی، پاریس، رم، سئول، استکهلم، تاشکند، توکیو، وین)
• هواپیمایی آسمان (بیشکک، دوبی، دوشنبه)
• عراقی ایر (بغداد، نجف)
• جزیره ایر (کویت)
• کیش ایر (ازمیر، استانبول، دمشق، دوبی)
• کی‌ال‌ام (آمستردام)
• کویت ایر (کویت)
• لوفتهانزا (فرانکفورت)
• ترکیش ایرلاینز (آنکارا، استانبول)
• هواپیمایی سوریه (دمشق)
• قطر ایر (دوحه)
• یو ام ایر (کیف)
• وایکینگ ایر (استکهلم)
• تاجیک ایر (دوشنبه)
• سان اکسپرس (آنتالیا، آدانا)
• پگاسوس ایر (استانبول، ازمیر، قونیه)
• هواپیمایی ماهان (جده، استانبول، دوسلدورف، دوبی، دهلی نو، دمام، دمشق، بیرمنگام، بانکوک، بغداد)

مناقصه در افتتاح فرودگاه

برج مراقبت فرودگاه

طی مناقصه برگزار شده توسط وزارت راه و بعنوان یکی از مهمترین موارد جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، شرکت ترکیه‌ای - اتریشی «تاو» مسئول بخش‌های کترینگ و هندلینگ فرودگاه گردید. در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۳ فاز اول از فرودگاه بین‌المللی تهران که عملیات ساخت آن از سال ۱۳۴۶ آغاز و پس از انقلاب به نام روح‌الله خمینی نام گذاری شده بود با حضور وزیر راه و ترابری و مقامات داخلی و خارجی افتتاح گردید. در جریان گشایش فرودگاه نیروهای زمینی و هوایی سپاه پاسداران به فرودگاه حمله‌ور شده و مانع از گشایش و فرود نخستین هواپیما بر آن شدند. علت حمله واگذاری بخشی از خدمات فرودگاه به شرکت ترکیه‌ای «تاو» اعلام شد.

حمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

همزمان با افتتاح فرودگاه و در حضور مقامات و شخصیت‌های داخلی و خارجی نیروهای هوایی و زمینی سپاه به فرودگاه یورش برده و ضمن تصرف آن مانع از افتتاح فرودگاه شدند. میگ‌های سپاه اولین هواپیمایی که قصد فرود در این فرودگاه را داشت به سمت فرودگاه مهرآباد هدایت کردند.

مهدی کروبی، ئیس وقت مجلس این اقدام را آبروریزی برای کشور خواند و هیات دولت خواستار محاکمه فرماندهان حمله به فرودگاه شد. این عمل سپاه، خاتمی را بشدت عصبانی و وی را تا آستانه استعفا پیش برد. نشریه اکونومیست هم نوشت:

تلاش‌های محمد خاتمی، رییس جمهور ایران برای به ارث گذاشتن فرودگاهی در سطح استانداردهای جهانی برای ایرانیان پیش از اتمام دوره هشت ساله ریاست جمهوری اش در تابستان آتی حال و هوای خنده آوری به خود گرفته‌است.

احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت خاتمی اعلام کرد که تا محاکمه فرماندهان سپاه فرودگاه افتتاح نخواهد شد. احمد خرم، بعدها در مصاحبه‌ای با وب‌گاه کلمه در مورد اتفاقات روز افتتاح فرودگاه ماجرا را از دید خود شرح داد.

فرودگاه نهایتا در روزهای آخر دولت محمد خاتمی نیمه کاره افتتاح گردید و نگهداری آن به مصوبه مجلس هفتم به شش شرکت ایرانی واگذار شد. در زمان دولت نهم بنابر دستور رییس جمهور وقت تمام پروازهای بین‌المللی تهران از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه امام خمینی منتقل شد.

علت حمله سپاه و فشارهای مجلس هفتم برای لغو قرار داد با شرکت‌های ترکیه‌ای «تاو» و «ترک سل» منافع مالی محافظه کاران و حضور شرکت‌های وابسته به ایشان (از جمله شرکت‌های وابسته به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه) در مناقصات بوده‌است. این اقدامات همچنین موجب دلسرد شدن سرمایه گذاران خارجی از فعالیت در ایران شد.

اقدامات مجلس هفتم

مجلس هفتم نیز که کنترل آن در اختیار اصولگرایان قرار داشت وارد عمل شد و انعقاد قرار داد با شرکت ترکیه‌ای «تاو» در فرودگاه امام خمینی و شرکت ترکیه‌ای «ترک سل» در اپراتور دوم تلفن همراه را منوط به تصویب مجلس کرد. هر دو شرکت ترک، با فشار مجلس و سپاه کنار گذارده شدند. خاتمی در اعتراض به این اقدام مجلس هفتم سفر خود به ترکیه را به تعویق انداخت. مجلس پس از استیضاح خرم وزیر راه و ترابری به گزینه دیگر خاتمی برای این پست (احمد صادق بناب) نیز رای منفی داد. علیرغم آنکه خرم تهدید کرده بود در روز استیضاح پشت پرده حمله به فرودگاه را افشا می‌کند، اما در روز استیضاح سخنی از این موضوع نگفت.

افتتاح مجدد

استیضاح احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت دوم خاتمی توسط مجلس هفتم و رد گزینه‌های بعدی خاتمی، کار افتتاح فرودگاه را بیش از پیش به تعویق انداخت. این فرودگاه مجددا در روزهای آخر فعالیت خاتمی در اردیبهشت ۱۳۸۴ برای بار دوم افتتاح گردید.

هشدار کانادا و بریتانیا

دولتهای کانادا و بریتانیا همزمان با افتتاح دوم فرودگاه از اتباع خود خواستند که از سفر از طریق این فرودگاه اجتناب کنند. علت این هشدار وجود برخی اشکالات فنی (از جمله نشست برخی ساختمانها و نگرانی از بروز مشکلاتی در باند فرود) اعلام شد. نمایندگانی از سازمان ایکائو برای بازرسی وضعیت فرودگاه اعزام شدند.

تعطیلی گمرک فرودگاه

خرداد ۱۳۸۶ و پس از کشف باند قاچاق کالا توسط برخی مقامات و شرکت‌های ایرانی فعال در فرودگاه، گمرک تجاری این فرودگاه تعطیل و ترخیص کالاهای تجاری به گمرک شماره دو مهرآباد تهران (مستقر در اتوبان تهران کرج) منتقل گردید.

امکانات

نمایی از خارج فرودگاه امام خمینی

• فرودگاه دارای سرویس رایگان اینترنت به صورت باجه‌های مستقر در بخش پرواز است. سیستم اینترنت بی سیم در سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی شد ولی مدتی بعد این خدمات قطع گردید.
• خط مترو شهرری به فرودگاه، که فرودگاه را به شبکه مترو تهران متصل می‌کند توسط وزارت مسکن در دست احداث است.
• در تاریخ ۲۲ دی ۱۳۸۶ اعلام شد که غلام‌حسین باقریان مدیر عامل وقت فرودگاه بین‌المللی امام خمینی از سمت خود برکنار شده‌است. وی از سال ۱۳۷۶ و در جریان ساخت فرودگاه بعنوان معاون عملیاتی آن و از هنگام افتتاح فرودگاه در سال ۱۳۸۳ بعنوان عضو مدیر عامل و عضو هیئت مدیره فرودگاه فعالیت می‌کرد.
• اطلاعات پروازهای روزانهٔ فرودگاه بین‌المللی امام خمینی از طریق سایت این فرودگاه به صورت آنلاین (برخط) قابل دریافت می‌باشد.

انتقادات

بنا بر گزارشی که در تیرماه ۸۹ منتشر شد، فرودگاه بین‌المللی امام خمینی که ویژه پروازهای بین‌المللی است و مسافران خارجی از این طریق وارد کشور می‌شوند، به دلیل برخی کج‌سلیقگی‌ها و ضعف مدیریت، چهره‌ای بد از سیستم هواپیمایی کشور در ذهن ناظران و مسافران به نمایش می‌گذارد.

از جمله این مشکلات عدم رسیدگی به وضعیت بهداشتی سرویس‌های بهداشتی، خرابی برخی آسانسورها که باعث به وجود آمدن صف طولانی مقابل دیگر آسانسورها می‌شود، نامناسب بودن پارکینگ‌ها و کثیفی و آلودگی آنها، اختصاص ندادن امکانات کافی برای مسافران خسته که موجب می‌شود ساعت‌های طولانی در صفوف مختلف از جمله گیت بازرسی، بلیت و گمرک، در انتظار به سر برند، از جمله این انتقادات است.

سوانح

• اختلال شدید در خدمات فرودگاه و تعطیلی چند روزه بدلیل سرما منجر به اعتراضات مردم و درگیری در فرودگاه شد.
• برخورد بال دو هواپیمای شرکت‌های کی‌ال‌ام و لوفت هانزا. این رخداد حادثه‌ای در پی نداشت.
• نقص فنی بوئینگ ۷۴۷ در مسیر تهران به دمشق در باند فرودگاه.
• شایعه بمبگذاری در فرودگاه، که مشخص شد دروغ بوده.

پیوند به بیرون

• پروازهای ورودی فرودگاه امام
• پروازهای خروجی فرودگاه امام
• وب‌گاه رسمی فرودگاه امام خمینی
• محل فرودگاه از دید ماهواره گوگل مپ