فرودگاه بین‌المللی امام خمینی
مختصات: ۳۵°۲۴′۳۳.۶۲″ شمالی ۵۱°۹′۱۸.۴۸″ شرقی / ۳۵.۴۰۹۳۳۸۹°شمالی ۵۱.۱۵۵۱۳۳۳°شرقی
| فرودگاه بین‌المللی امام خمینی تهران | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| یاتا: IKA – ایکائو: OIIE | |||
| خلاصه | |||
| نوع فرودگاه | همگانی | ||
| مالک | شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران | ||
| گرداننده | سازمان هواپیمایی کشوری | ||
| خدمات | تهران، کرج | ||
| مکان | شهرستان ری،[۱] ایران | ||
| قطب برای | شرکت‌های هواپیمایی مسافربری
شرکت‌های هواپیمایی باربری | ||
| ارتفاع | ۳٬۳۰۵ پا / ۱٬۰۰۷ متر | ||
| مختصات | ۳۵°۲۴′۵۸″ شمالی ۰۵۱°۰۹′۰۸″ شرقی / ۳۵.۴۱۶۱۱°شمالی ۵۱.۱۵۲۲۲°شرقی | ||
| وبگاه | |||
| نقشه | |||
  IKA | |||
| باند | |||
| باند | طول | سطح | |
| پا | متر | ||
| 11L/29R | ۱۳٬۷۷۲ | ۴٬۱۹۸ | آسفالت |
| 11R/29L بسته‌شده |
۱۳٬۹۴۰ | ۴٬۲۴۹ | آسفالت |
| آمار (۲۰۱۶) | |||
| نشست و برخاست هواپیما | ۵۳٬۳۵۹ ▲ ۶٪ | ||
| جابه‌جایی مسافر | ۷٬۸۲۱٬۳۶۹ ▲ ۸٬۰٪ | ||
| جابه‌جایی بار | ۱۴۸٬۰۲۰ تن ▲ ۹٪ | ||
فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در ۳۰ کیلومتری تهران، در حوزه اداری و سیاسی شهرستان ری میان بزرگراه تهران-قم در یک سایت ۱۴ هزار هکتاری قرار گرفته‌است. این فرودگاه به‌عنوان جایگزین فرودگاه بین‌المللی مهرآباد طراحی گردید که اکنون در داخل بافت شهر تهران قرار گرفته‌است. فرودگاه امام توسط شرکت فرودگاه‌های کشور اداره می‌شود و مرکز فعالیت شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر، ماهان، آسمان، قشم، کاسپین، تابان و زاگرس است. تا اوت ۲۰۱۴ فرودگاه امام خمینی میزبان بیش از ۴۰ شرکت هواپیمایی بوده که با بیش از ۷۰۰ پرواز هفتگی تهران را به شهرهایی در بیش از ۳۰ کشور جهان متصل می‌کنند.
فاز یک فرودگاه امام خمینی دارای یک ترمینال مسافربری فعال با ظرفیت جابجایی ۶/۵ میلیون مسافر و ۱۲۰ هزار تن بار در سال بوده و فاز ۲ فرودگاه نیز در حال ساخت است. در شهریور ۹۳ پل ارتباطی فاز ۱ و ۲ با تغییر کاربری به عنوان ترمینال موقت حجاج مورد بهره‌برداری قرار گرفت.[۳]
در سال ۲۰۱۶ میلادی ۵۳٬۳۵۹ نشست و برخاست هواپیما در این فرودگاه انجام شد و ۷٬۸۲۱٬۳۶۹ کیلوگرم بار و ۱۴۸٬۰۲۰٬۴۱۵ نفر مسافر از طریق آن جابجا شدند.[۲]
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
پیشنهاد ساخت این فرودگاه به سال ۱۳۴۶ و پیشنهاد سازمان ایکائو جهت ساخت فرودگاهی مجهز برای استفاده از توان ترانزیتی ایران بین اروپا و آسیا بازمی‌گردد. این طرح در سال ۱۳۵۱ و با نام «فرودگاه آریامهر» به تصویب هیئت دولت وقت ایران رسید.
در سال ۱۳۵۶(۱۹۷۷) کار ساخت فرودگاه توسط شرکت‌های آمریکایی و ایرانی آغاز شد. شرکت آمریکایی عهده‌دار معماری پروژه، شرکت TAMS نام داشت که قصد تکمیل فرودگاه را تا سال ۱۳۶۲ (۱۹۸۳ میلادی) با بودجه ۱ میلیارد دلار داشت.[۴]
اما با رخداد انقلاب ایران این طرح متوقف و کنار گذاشته شد. پس از جنگ و در سال ۱۳۷۴ یک شرکت فرانسوی و چند شرکت ایرانی کار ساخت آنرا از سر گرفتند و نهایتاً اردیبهشت ۱۳۸۳ فاز نخست آن بطور ناقص افتتاح شد.[۵] طی مناقصه برگزار شده توسط وزارت راه و بعنوان یکی از مهمترین موارد جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، شرکت ترکیه‌ای - اتریشی «تاو» مسئول بخش‌های کترینگ و هندلینگ فرودگاه گردید. در روز ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۳ فاز اول از فرودگاه بین‌المللی تهران با حضور وزیر راه و ترابری و مقامات داخلی و خارجی افتتاح گردید. در جریان گشایش فرودگاه نیروهای زمینی و هوایی سپاه پاسداران به فرودگاه حمله‌ور شده و مانع از گشایش و فرود نخستین هواپیما بر آن شدند. علت حمله واگذاری بخشی از خدمات فرودگاه به شرکت ترکیه‌ای «تاو» اعلام شد.[۵][۶][۷][۸] میگ‌های سپاه اولین هواپیمایی که قصد فرود در این فرودگاه را داشت به سمت فرودگاه مهرآباد هدایت کردند.
مهدی کروبی، رئیس وقت مجلس این اقدام را آبروریزی برای کشور خواند و هیئت دولت خواستار محاکمه فرماندهان حمله به فرودگاه شد. این عمل سپاه، خاتمی را بشدت عصبانی و وی را تا آستانه استعفا پیش برد. نشریه اکونومیست هم نوشت:
کوشش‌ها محمد خاتمی، رئیس‌جمهور ایران برای به ارث گذاشتن فرودگاهی در سطح استانداردهای جهانی برای ایرانیان پیش از اتمام دوره هشت ساله ریاست جمهوری اش در تابستان آتی حال و هوای خنده آوری به خود گرفته‌است.
احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت خاتمی اعلام کرد که تا محاکمه فرماندهان سپاه فرودگاه افتتاح نخواهد شد. احمد خرم، بعدها در مصاحبه‌ای با وبگاه کلمه در مورد اتفاقات روز افتتاح فرودگاه ماجرا را از دید خود شرح داد.[۹] فرودگاه نهایتاً در روزهای آخر دولت محمد خاتمی نیمه کاره افتتاح گردید و نگهداری آن به مصوبه مجلس هفتم به شش شرکت ایرانی واگذار شد. در زمان دولت نهم بنابر دستور رئیس‌جمهور وقت تمام پروازهای بین‌المللی تهران از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه امام خمینی منتقل شد.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳] علت حمله سپاه و فشارهای مجلس هفتم برای لغو قرار داد با شرکت‌های ترکیه‌ای «تاو» و «ترک سل» منافع مالی محافظه کاران و حضور شرکت‌های وابسته به ایشان (از جمله شرکت‌های وابسته به قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه[۱۴]) در مناقصات بوده‌است. این اقدامات همچنین موجب دلسرد شدن سرمایه گذاران خارجی از فعالیت در ایران شد.[۱۵]
با شروع بکار مجلس هفتم، این مجلس نیز که کنترل آن در اختیار اصولگرایان قرار داشت وارد عمل شد و انعقاد قرار داد با شرکت ترکیه‌ای «تاو» در فرودگاه امام خمینی و شرکت ترکیه‌ای «ترک سل» در اپراتور دوم تلفن همراه را منوط به تصویب مجلس کرد. هر دو شرکت ترک، با فشار مجلس و سپاه کنار گذارده شدند. خاتمی در اعتراض به این اقدام مجلس هفتم سفر خود به ترکیه را به تعویق انداخت. مجلس پس از استیضاح خرم وزیر راه و ترابری به گزینه دیگر خاتمی برای این پست (احمد صادق بناب) نیز رای منفی داد. علی‌رغم آنکه خرم تهدید کرده بود در روز استیضاح پشت پرده حمله به فرودگاه را افشا می‌کند، اما در روز استیضاح سخنی از این موضوع نگفت.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰] استیضاح احمد خرم وزیر راه و ترابری دولت دوم خاتمی توسط مجلس هفتم و رد گزینه‌های بعدی خاتمی، کار افتتاح فرودگاه را بیش از پیش به تعویق انداخت.[۲۱] این فرودگاه مجدداً در روزهای آخر فعالیت خاتمی در اردیبهشت ۱۳۸۴ برای بار دوم افتتاح گردید.[۲۲] دولتهای کانادا و بریتانیا همزمان با افتتاح دوم فرودگاه از اتباع خود خواستند که از سفر از طریق این فرودگاه اجتناب کنند. علت این هشدار وجود برخی اشکالات فنی (از جمله نشست برخی ساختمانها و نگرانی از بروز مشکلاتی در باند فرود) اعلام شد.[۲۳] نمایندگانی از سازمان ایکائو برای بازرسی وضعیت فرودگاه اعزام شدند.[۲۴] خرداد ۱۳۸۶ و پس از کشف باند قاچاق کالا توسط برخی مقامات و شرکت‌های ایرانی فعال در فرودگاه، گمرک تجاری این فرودگاه بطور موقت تعطیل و ترخیص کالاهای تجاری به گمرک شماره دو فرودگاه بین‌المللی مهرآباد تهران (مستقر در آزادراه تهران کرج) منتقل گردید.[۲۵][۲۶][۲۷] در تاریخ ۲۲ دی ۱۳۸۶ اعلام شد که غلام‌حسین باقریان مدیر عامل وقت فرودگاه بین‌المللی امام خمینی از سمت خود برکنار شده‌است. وی از سال ۱۳۷۶ و در جریان ساخت فرودگاه بعنوان معاون عملیاتی آن و از هنگام افتتاح فرودگاه در سال ۱۳۸۳ بعنوان عضو مدیر عامل و عضو هیئت مدیره فرودگاه فعالیت می‌کرد.[۲۸][۲۹][۳۰]
ساخت و توسعه[ویرایش]
در طرح توسعه فرودگاه بین‌المللی امام پهنه ۱۴ هزار هکتاری فرودگاه به دو بخش هوایی و غیر هوایی تقسیم شده‌است. بخش هوایی شامل ۴۰۰۰ هکتار از اراضی فرودگاه است که به چهار فاز تقسیم شده، فاز اول این پروژه شامل ترمینال مسافری شماره یک و تأسیسات و ساختمان‌های جانبی آن با ظرفیت جابجایی حدود ۶/۵ میلیون مسافر در سال است که در حال حاضر سالانه به ۵ میلیون مسافر سرویس می‌دهد. فاز دوم شامل ترمینال مسافری شماره دو و تأسیسات و ساختمان‌های جانبی آن با ظرفیت جابجایی حدود ۲۰ میلیون مسافر در سال در حال حاضر در حال ساخت می‌باشد، هزینه احداث و تکمیل فاز دوم طرح توسعه فرودگاه حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده‌است. فاز سوم شامل ترمینال مسافری شماره سه و تأسیسات و ساختمان‌های جانبی آن خواهد بود که از لحاظ معماری و ظرفیت دقیقاً مشابه ترمینال مسافری شماره دو است. در فاز چهارم طرح توسعه این فرودگاه که فاز نهایی بخش هوایی است برای افزایش ظرفیت فرودگاه تا ۹۰ میلیون مسافر در سال برنامه‌ریزی شده‌است. بخش غیر هوایی طرح توسعه فرودگاه (شهر فرودگاهی) حدود ۱۰ هزار هکتار از اراضی فرودگاه را به خود اختصاص می‌دهد که شامل ۱۵۰۰ هکتار منطقه آزاد تجاری، ۲۵۰۰ هکتار منطقه ویژه اقتصادی و حدود ۶۰۰۰ هکتار با کاربری‌های متفاوت است.[۳۱]
فرودگاه امام خمینی اولین فرودگاه ایران است که به شبیه‌ساز برج مراقبت پرواز مجهز می‌باشد که در سال ۱۳۹۳ توسط یک گروه دانش بنیان ایرانی «گروه فراز» و با هدف آموزش پرسنل برج مراقبت پرواز طراحی گردیده‌است. با استفاده از این سیستم اولین دوره بین‌المللی آموزشی تخصصی برج مراقبت برای کنترلرهای برج مراقبت کشور سوریه برگزار گردید.
پایانه‌ها[ویرایش]
پایانه ۱[ویرایش]
نخستین و تاکنون تنها پایانه فعال، پایانه ۱ نامیده می‌شود که سالیانه مجموعاً ۶٫۵ میلیون مسافر و ۱۲۰٬۰۰۰ تُن بار از این فرودگاه جابه‌جا می‌شود. در سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از ۷ میلیون مسافر از این پایانه جابه‌جا شده‌اند و انتظار می‌رود که این رقم در سال ۲۰۱۶ به ۸ میلیون مسافر افزایش یابد.[۳۲]
پایانه سلام (پایانه ۲)[ویرایش]
دومین پایانه، سلام نامیده می‌شود که اکنون در حال ساخت است و ظرفیت پذیرش ۵ میلیون مسافر در سال را دارد. قرار بود این پایانه در ژوئن ۲۰۱۶ قابل استفاده باشد ولی مشکلات مالی افتتاح آن را تا مه ۲۰۱۷ به تعویق انداخت. هرچند که این پایانه قرار بود صرفاً برای پروازهای حج استفاده شود، ولی به‌گفته عباس آخوندی، وزیر مسکن و شهرسازی ایران، از این پایانه برای همه پروازها استفاده خواهد شد.[۳۲]
پایانه ایرانشهر (پایانه ۳)[ویرایش]
سومین پایانه، ایرانشهر نامیده می‌شود که اکنون در مرحله مطالعاتی قرار دارد و قرار است شرکتی هلندی کار ساخت آن را انجام دهد.[۳۲] این توانایی پذیرش ۲۰ میلیون مسافر در سال را خواهد داشت و انتظار می‌رود با افتتاح این پایانه، ظرفیت جابه‌جایی مسافر در فرودگاه امام خمینی به ۳۰ میلیون نفر در سال افزایش یابد. پس از افتتاح این پایانه، از پایانه ۱ فقط برای پروازهای داخلی استفاده خواهد شد.[۳۳]
جایگاه تشریفات اختصاصی[ویرایش]
سی‌آی‌پی یا جایگاه تشریفات اختصاصی فرودگاه امام خمینی (به انگلیسی: Commercial Important Person) بخشی از این فرودگاه بین‌المللی‌ست[۳۴] که در ۷۰۰۰ متر مربع بنا و سه طبقه ساخته شده‌است که مجهزترین سی‌آی‌پی کشور است.[۳۵]
مسافرین ورودی و خروجی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی که مایل به استراحت بعد یا قبل از پرواز هستند می‌توانند از سالن مجهز تشریفات و امکانات موجود در آن بازدید و استفاده نمایند.[۳۶] این بنا در سه طبقه، به‌گونه‌ای طراحی شده است که مسافرهای جایگاه به همراه مستقبلین و یا مشایعین در فضایی آرام و بدون نیاز به اجرای فرایندهای عادی عملیات فرودگاهی به استراحت بپردازند.
شرکت‌های هواپیمایی و مقصدهای پروازی[ویرایش]
مسافری[ویرایش]
باری[ویرایش]
| شرکت‌های هواپیمایی | مقصدهای پروازی |
|---|---|
| آئرولوگیک | فرانکفورت |
| هواپیمایی فارس ایر قشم | دمشق |
| ایران ایر | دوحه، دوبی-آل مکتوم |
| لوفت‌هانزا کارگو | فرانکفورت، ماستریخت آخن |
| سیلک وی ایرلاینز | باکو |
| ترکیش ایرلاینز | استانبول-آتاترک، کراچی، هانوی |
| هواپیمایی قطر | دوحه، هنگ کنگ |
امکانات[ویرایش]
- فرودگاه دارا سرویس رایگان اینترنت به صورت باجه‌ها مستقر در بخش پرواز است. سیستم اینترنت بی‌سیم در سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی شد ولی مدتی بعد این خدمات قطع گردید.
- خط ۸ مترو تهران، که فرودگاه را به شبکه مترو تهران متصل می‌کند توسط شهرداری تهران در سال ۱۳۹۶ ساخته شده است.[۴۷]
- اطلاعات پروازهای روزانه فرودگاه بین‌المللی امام خمینی از طریق سایت این فرودگاه به صورت آنلاین (برخط) قابل دریافت است.[۴۸]
ترابری زمینی[ویرایش]
فرودگاه امام خمینی از شهر تهران با استفاده از ماشین شخصی، مترو، تاکسی و اتوبوس از طریق آزادراه ۷ (آزاد راه خلیج فارس) قابل دسترسی است.
آمار[ویرایش]
اعزام و پذیرش مسافر
| سال | مسافر |
|---|---|
| ۹۱ | ۴٬۶۴۴٬۱۵۹ |
| ۹۲ | ۴٬۹۸۶٬۴۷۷ |
| ۱۱ ماهه سال ۹۳ | ۵٬۸۴۴٬۰۹۰ |
| سال ۹۳ | ۶٬۳۹۳٬۶۹۵[۴۹] |
| سال ۹۴ | ۷٬۰۰۰٬۲۵۰[۵۰] |
سوانح و حوادث[ویرایش]
- در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷، یک فروند ایرباس ای۳۳۰ متعلق به هواپیمایی کی‌ال‌ام که از فرودگاه اسخیپول آمستردام رسیده‌بود، با یک فروند ایرباس ای۳۴۰ متعلق به لوفت‌هانزا که قصد داشت به مقصد فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت پرواز کند، برخورد کردند. این حادثه در ساعت ۳:۰۰ به‌وقت ساعت رسمی ایران، روی داد و هیچ تلفات جانی در پی نداشت ولی باعث کنسلی پرواز لوفت‌هانزا شد.[۵۱]
- در ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۹، پرواز شماره ۷۹۰۸ هواپیمایی کاسپین با هواپیمای توپولف-۱۵۴ که به مقصد ایروان، ارمنستان در حال پرواز بود، ۱۶ دقیقه پس از برخاستن از باند فرودگاه امام خمینی، در زمینی در استان قزوین سقوط کرد. همهٔ ۱۶۸ مسافر و خدمهٔ این پرواز کشته شدند.[۵۲]
- در ۱۸ شهریور ۱۳۹۵ (۸ سپتامبر ۲۰۱۶ میلادی) بالک یک فروند بوئینگ ۷۳۷ متعلق به عمان ایر با بالک یک فروند ایرباس ای۳۱۰ هواپیمایی ماهان برخورد کردند و هر دو هواپیما از ناحیهٔ بال خسارت جزئی دیدند.
- در ۶ مهر ۱۳۹۵ (۲۷ سپتامبر ۲۰۱۶ میلادی) سکان عقب یک فروند ایرباس ای۳۱۰ متعلق به ایران ایر با قسمت انتهایی بندهٔ یک فروند ایرباس ای۳۴۰ هواپیمایی ماهان برخورد کردند و هر دو هواپیما خسارت جزئی دیدند.
پانویس[ویرایش]
- ↑ نتایج سرشماری ۱۳۹۵ در استان تهران سازمان آمار
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «آمار عملکرد فرودگاه‌های کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی و مقایسهٔ آن با سال۲۰۱۵ میلادی». شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، ۳۰ بهمن ۱۳۹۵. بازبینی‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶.
- ↑ «افتتاح رسمی پل ارتباطی و ترمینال موقت حجاج فرودگاه بین‌المللی امام خمینی». پایگاه خبری بنیاد مستضعفان، ۲۲ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ Construction in the Middle East. Jim Antoniou, Economist Intelligence Unit (Great Britain). Published by Econmist Intelligence Unit. 1978 pp.41
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ طرح ۳۶ ساله نقص‌ها را هویدا کرد(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ فرودگاه جدید تهران در روز راه‌اندازی تعطیل شد (بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ تعویق بهره‌برداری از فرودگاه جدید تهران(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ بستن فرودگاه جدید تهران: 'اقدامی در جهت حاکمیت سیاسی سپاه پاسداران؟'(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ چگونه جنگنده‌های سپاه، افتتاح فرودگاه امام را متوقف کردند/ روایت وزیر راه دولت اصلاحات، (سایت کلمه).
- ↑ بستن فرودگاه جدید تهران: 'اقدامی در جهت حاکمیت سیاسی سپاه پاسداران؟' (بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ فرودگاه جدید تهران در روز راه‌اندازی تعطیل شد(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ تعویق بهره‌برداری از فرودگاه جدید تهران(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ ماجرای فرودگاه امام خمینی و توهم ۲۰ میلیون گردشگر(خبرگزاری میراث فرهنگی، ۲۲دی۱۳۸۶)
- ↑ هدف تحریم آمریکا؛ قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا سپاه(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ ' بیگانه هراسی محافظه‌کاران ایران سرمایه‌گذاران خارجی را دلسرد می‌کند '(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ تعویق سفر خاتمی به ترکیه در اعتراض به مصوبه مجلس(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ انتقاد دولت از طرح مجلس در مورد قراردادهای خارجی(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ ضربه فلج کننده مجلس به دولت خاتمی(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ مجلس، به وزیر پیشنهادی خاتمی رای نداد(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ دلایل مبهم مخالفت محافظه کاران با وزیر پیشنهادی محمد خاتمی(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ مجلس ایران رای به برکناری وزیر راه داد(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ فرودگاه امام خمینی برای دومین بار افتتاح می‌شود(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ بازگشایی بزرگترین فرودگاه ایران در میان هشدار بریتانیا و کانادا(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ تلاش ایران جهت کسب اعتبار برای فرودگاه امام خمینی(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ تخلفات گسترده در گمرک فرودگاه امام و توقف صدور بارنامه جدید(بازتاب، ۲۲مرداد۱۳۸۶)
- ↑ سکوت رئیس گمرک درباره قاچاق از فرودگاه امام(روزنامه اعتماد، ۱۶ آبان ۱۳۸۶)
- ↑ کشف شبکه قاچاق کالا در فرودگاه امام (فارس، ۱۸خرداد۱۳۸۶)
- ↑ مدیر عامل فرودگاه امام خمینی برکنار شد (رادیو زمانه)
- ↑ «مدیر کل بزرگترین فرودگاه ایران برکنار شد» (رادیو فردا)
- ↑ مدیر فرودگاه امام خمینی برکنار شد(بی‌بی‌سی فارسی)
- ↑ «بهره‌برداری کامل فاز یک فرودگاه امام تا پایان سال». ایسنا، ۲۰ مهر ۱۳۹۲.
- ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ http://www.aviationiran.com/2016/06/30/update-on-the-new-ikia-terminals-air-astana-started-tehran-flights/. Missing or empty
|title=(help) - ↑ http://www.presstv.com/Detail/2015/09/27/430954/iran-transport-ikia-airport-french-companies. Missing or empty
|title=(help) - ↑ «مقررات بهداشتی (فرودگاه بین‌المللی یزد)». فرودگاه یزد.
- ↑ «VIP و CIP». cipikia.com. بازبینی‌شده در 2018-01-15.
- ↑ «VIP و CIP به چه معنا هستند؟!». cipikia.com. بازبینی‌شده در 2018-01-15.
- ↑ http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/275010/iran-air-w17-europe-service-update-as-of-29sep17/?highlight=iran
- ↑ "Iran Aseman Airlines Launches Regular Tehran-Tbilisi Flights • Tabula". Tabula. 7 June 2017. Retrieved 8 June 2017.
- ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ https://www.kishairlines.ir/flight-schedule/
- ↑ http://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/273811/lufthansa-ends-munich-tehran-service-in-sep-2017/
- ↑ "Tehran – Barcelona Service Starts in June 2017". Aviation Iran. Retrieved 8 March 2017.
- ↑ Liu, Jim. "Mahan Air schedules Baku launch in Feb 2017".
- ↑ Liu, Jim (21 March 2017). "Mahan Air boosts Moscow flights from June 2017". Routesonline. Retrieved 21 March 2017.
- ↑ http://www.aviationiran.com/2017/05/07/qeshm-air-plans-launch-of-brussels-service-and-media-wifi/#.WUP3selBq70/
- ↑ https://flightlevel.be/54602/qeshm-air-vanaf-27-juni-brussel-en-teheran/
- ↑ Liu, Jim (22 June 2017). "S7 Airlines reduces planned Moscow – Tehran service in S17". Routesonline.
- ↑ مدیرعامل مترو تهران: خط یک مترو تا سال ۸۹ به تجریش می‌رسد/ مترو تهران به فرودگاه امام خمینی متصل می‌شود (خبرگزاری ایسنا)
- ↑ http://ikia.airport.ir/
- ↑ http://www.airport.ir/news/20991/افزایش-۹-درصدی-مسافر-و-۵-درصدی-پرواز-در-سال-۹۳
- ↑ http://www.airport.ir/news/39203/امسال-فرودگاه-امام-خمینی-8.5-میلیون-مسافر-را-جابه‌جا-می‌کند
- ↑ "Lufthansa, KLM planes collide at IKIA". پرس تی‌وی. Retrieved 5 January 2008.
- ↑ "Iranian Airliner Crashes in Northwest, Killing 168". بلومبرگ ال. پی. Retrieved 15 July 2009.
