تلوریم

آنتیموان → تلوریم ← ید Se ↑ Te ↓ Po 52Te جدول تناوبی
ظاهر
نقرهy lustrous gray
ویژگی‌های کلی
نام، نماد، عدد	تلوریم، Te،‏ 52
تلفظ به انگلیسی	‎/tᵻˈlʊəriəm/‎, ‎/tɛˈlʊəriəm/‎ te-LOOR-ee-əm, or ‎/tᵻˈljʊəriəm/‎ te-LYOOR-ee-əm
نام گروهی برای عناصر مشابه	شبه فلزات
گروه، دوره، بلوک	۱۶، ۵، p
جرم اتمی استاندارد	127.60 گرم بر مول
آرایش الکترونی	[Kr] 4d10 5s2 5p4
الکترون به لایه	2, 8, 18, 18, 6
ویژگی‌های فیزیکی
حالت	جامد
چگالی (نزدیک به دمای اتاق)	6.24 g·cm−۳
چگالی مایع در نقطه ذوب	5.70 g·cm−۳
نقطه ذوب	722.66 K،‎ 449.51 °C،‎ 841.12 °F
نقطه جوش	1261 K،‎ 988 °C،‎ 1810 °F
گرمای هم‌جوشی	17.49 کیلوژول بر مول
گرمای تبخیر	114.1 کیلوژول بر مول
ظرفیت گرمایی	25.73 کیلوژول بر مول
فشار بخار
فشار (پاسکال) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱k ۱۰k ۱۰۰k دما (کلوین)     (775) (888) 1042 1266
ویژگی‌های اتمی
وضعیت اکسید شدن	6, 5, 4, 2, -2 (mildly اسیدic oxide)
الکترونگاتیوی	2.1 (مقیاس پاولینگ)
انرژی‌های یونش	نخستین: 869.3 کیلوژول بر مول
	دومین: 1790 کیلوژول بر مول
	سومین: 2698 کیلوژول بر مول
شعاع اتمی	140 pm
شعاع کووالانسی	138±4 pm
شعاع واندروالانسی	206 pm
متفرقه
ساختار کریستالی	hexagonal
مغناطیس	دیامغناطیس
رسانایی گرمایی	(300 K) (1.97–3.38) W·m−1·K−1
سرعت صوت (سیم نازک)	(20 °C) 2610 m/s
مدول یانگ	43 GPa
مدول برشی	16 GPa
مدول حجمی	65 GPa
سختی موس	2.25
سختی برینل	180 MPa
عدد کاس	13494-80-9
پایدارترین ایزوتوپ‌ها
مقاله اصلی ایزوتوپ‌های تلوریم
ایزوتوپ NA نیمه‌عمر DM DE (MeV) DP 120Te 0.09% >2.2×1016y ε ε 1.701 120Sn 121Te syn 16.78 d ε 1.040 121Sb 122Te 2.55% 122Te ایزوتوپ پایدار است که 70 نوترون دارد 123Te 0.89% >1.0×1013 y ε 0.051 123Sb 124Te 4.74% 124Te ایزوتوپ پایدار است که 72 نوترون دارد 125Te 7.07% 125Te ایزوتوپ پایدار است که 73 نوترون دارد 126Te 18.84% 126Te ایزوتوپ پایدار است که 74 نوترون دارد 127Te syn 9.35 h β− 0.698 127I 128Te 31.74% 2.2×1024 y β−β− 0.867 128Xe 129Te syn 69.6 min β− 1.498 129I 130Te 34.08% 7.9×1020 y β−β− 2.528 130Xe

تلوریم یک شبه فلز با عدد اتمی 52 که فراوانی کمی دارد و نامش به معنای زمین است تلوریم یا تلور عنصری با عدد اتمی ۵۲ است.

تاریخچه

در سال ۱۷۸۲ رایش اشتاین بازرس معادن تراسیلوانیا از یک کانی ِ طلا ماده‌ای استخراج کرد که شبیه آنتیموان بود. برگمان که این کانی را آزمایش کرد ثابت کرد که این ماده انتیموان نیست لیکن با مقداری از این ماده که در اختیار داشت، نتوانست چیز بیشتری درباره این عنصر به ظاهر جدید کشف کند. به سال ۱۷۸۹ کیتابل نیز این عنصر را کشف کرد به سال ۱۸۹۸ کلاپروت به این کشف‌ها توجه کرد و وجود این عنصر را تأیید و آن را نامگذاری کرد

نام

از آنجا که تعدادی از عناصر از روی جرم‌های سماوی نامگذاری شده بود، کلاپروت اندیشید که حالا نوبت زمین است که باید به افتخارش عنصری نامگذاری کند نام تلوریوم از نام لاتین تلوس، تلوریس به معنی زمین گرفته شده‌است

مشخصات

VIA تلوریوم عنصری غیر فلزی با خواص بسیاری شبیه به سلنیم و گوگرد با عدد اتمی ۵۲؛ در گروه دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد. جرم اتمی ۱۲۷٫۶۰؛ ظرفیتها ۴ و ۶ دارای هشت ایزتوپ پایدار است. از شبه‌فلزات کمیاب است.

خواص

سفید نقره‌ای شکننده، جامد جلادار با مشخصات فلزی. چگالی ۶٫۲۴ گرم بر سانتیمتر مکعب(۳۰ سانتی گراد) سختی ۲٫۳ مو، نقطه ذوب ۴۵۰ درجه سانتی گراد، نقطه جوش ۹۹۰ درجه سانتی گراد.با اسید سولفوریک، اسید نیتریک، هیدروکسید پتاسیم و محلول سیانید پتاسیم واکنش می‌دهد؛ در آب نامحلول است.بوی آن نظیر سیر است؛ می‌تواند سبب ریزش مو شود. از نیم رسانای نوع پی است و رسانایی آن نسبت به نور حساس است.

منبع تولید

از لایه‌ای که در تصفیه الکترولیتی مس و سرب حاصل شده‌است.

طرز تهیه

احیای اکسیدتلوریک با دی‌اکسید گوگرد؛ به کمک حل کردن اکسید در محلول هیدروکسید سدیم و به صورت روکش در آوردن فلز.

احتیاط

تنفس آن سمی است.خورنده ۰٫۱ میلی گرم در متر مکعب هوا

کاربرد

آلیاژ ها؛ عامل سخت‌کننده ثانوی لاستیک؛ تولید آهن و فولاد ضد زنگ ریختگی؛ عامل رنگ‌کننده در سرامیک و شیشه؛ دستگاه‌های ترموالکتریک؛ کاتالیزور؛ باتری‌های ذخیره در سفینه‌ها

منابع

کتاب فرهنگ عناصر نوشته سید رضا آقاپور مقدم