فرانسیم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو
رادون → فرانسیم ← رادیم
Cs
↑
Fr
↓
Uue
ظاهر
فلزی
ویژگی‌های کلی
نام، نماد، عدد فرانسیم، Fr، 87
تلفظ به انگلیسی ‎/ˈfrænsiəm/‎
FRAN-see-əm
نام گروهی برای عناصر مشابه فلزات قلیایی
گروه، دوره، بلوک ۱، ۷، s
جرم اتمی استاندارد (۲۲۳) گرم بر مول
آرایش الکترونی [Rn] 7s1
الکترون به لایه 2, 8, 18, 32, 18, 8, 1
ویژگی‌های فیزیکی
حالت جامد
چگالی (نزدیک به دمای اتاق) 1.87 g·cm−۳
نقطه ذوب ? 300 K،‎ ? 27 °C،‎ ? 80 °F
نقطه جوش ? 950 K،‎ ? 677 °C،‎ ? 1250 °F
گرمای هم‌جوشی ca. 2 کیلوژول بر مول
گرمای تبخیر ca. 65 کیلوژول بر مول
فشار بخار (extrapolated)
فشار (پاسکال) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱k ۱۰k ۱۰۰k
دما (کلوین) 404 454 519 608 738 946
ویژگی‌های اتمی
وضعیت اکسید شدن ۱ (اکسید بازی بسیار قوی)
الکترونگاتیوی ۰.۷ (مقیاس پاولینگ)
انرژی‌های یونش نخستین: 380 کیلوژول بر مول
شعاع کووالانسی 260 pm
شعاع واندروالانسی ۳۴۸ آنگستروم pm
متفرقه
ساختار کریستالی cubic body-centered
مغناطیس پارامغناطیس
مقاومت ویژه الکتریکی 3 µΩ·m
رسانایی گرمایی (300 K) 15 W·m−1·K−1
عدد کاس 7440-73-5
پایدارترین ایزوتوپ‌ها
مقاله اصلی ایزوتوپ‌های فرانسیم
ایزوتوپ NA نیمه‌عمر DM DE (MeV) DP
221Fr syn 4.8 min α 6.457 217At
222Fr syn 14.2 min β– 2.033 222Ra
223Fr trace 22.00 min β– 1.149 223Ra
α 5.430 219At

فرانسیُم (به فرانسوی: Francium) با نام قدیمی اکا-سزیم یا اکتینیم ‎K،‏[۱] عنصری شیمیایی با نماد Fr و عدد اتمی ۸۷ است که در گروه IA (فلزهای قلیایی) و دورهٔ هفتم قرار گرفته‌است.[۱] این عنصر، یک الکترون ظرفیتی دارد و در میان همهٔ عناصر جدول تناوبی، دارای کمترین الکترونگاتیویته است.

دمای ذوب و جوش فرانسیم به ترتیب ۲۷ و ۶۷۷ درجه سانتی‌گراد، و شعاع اتمی آن ۲۷۰ پیکومتر است.[۲]

مارگریت پری، فرانسیم را در سال ۱۹۳۹ در فرانسه کشف کرد،[۳][۴][۵] به همین دلیل این عنصر فرانسیم نام گرفت.[۱] این عنصر آخرین عنصر کشف شده‌ای است که در طبیعت به طور آزاد وجود دارد و پس از آستاتین کمیاب‌ترین عنصر شناخته شده‌است.

فرانسیم در بیرون از آزمایشگاه، به طور بسیار ناچیزی در سنگ معدن اورانیم و توریم یافت می‌شود، جایی که ایزوتوپ ۲۲۳ آن به طور پی در پی تشکیل و متلاشی می‌شود. تخمین زده می‌شود که حدود ۳۰ گرم فرانسیم در پوسته زمین وجود داشته باشد. سایر ایزوتوپ‌های فرانسیم به طور مصنوعی و در آزمایشگاه ساخته می‌شوند. بیشترین مقداری که تاکنون از فرانسیم به طور مصنوعی ایجاد شده، یک خوشه ۱۰٬۰۰۰ اتمی بوده‌است که از طریق ابر اتمی سرد و در دانشگاه استونی بروک و در سال ۱۹۹۷ ساخته شده‌است.[۶] فرانسیم پس از فروپاشیدن به آستاتین، رادیم و رادون تبدیل می‌شود.[۷]

تاریخچه[ویرایش]

در حدود سال‌های دهه ۱۸۷۰ شیمی‌دان‌ها متوجه شدند که باید عنصری با عدد اتمی ۸۷ در گروه فلزات قلیایی زیر سزیم وجود داشته باشد.[۸] این عنصر با نام اکا سزیم پیش‌بینی شد.[۱][۹] گروه‌های پژوهشی تلاششان را برای یافتن و خالص‌سازی این عنصر ناشناخته آغاز کردند و پس از ۴ تلاش ناموفق، این عنصر ساخته شد.

اکتشافات ناقص و ناتمام[ویرایش]

دوبروسردوف شیمیدان روسی اولین شخصی بود که ادعای کشف عنصری به نام فرانسیم یا اکا سزیم را عنوان کرد. در سال ۱۹۲۵ او متوجه وجود رادیواکتیویته ضعیفی در یک نمونه پتاسیم شده و پی برد که این نمونه ممکن است حاوی مقداری از عنصر جدید باشد.[۱۰] سپس او رساله‌ای در مورد خواص این عنصر نوشت و بخاطر نام کشورش آنرا روسیم نام گذاری کرد.[۱۱] اندکی پس از آن دوبروسردوف به تدریس در انستیتوی پلیمر اودسای اوکراین پرداخت و تحقیقات بیشتری در زمینه این عنصر به عمل نیاورد.[۱۰]

سال بعد، شیمیدانان انگلیسی جرالد دروس[پانویس ۱] و فردریک لورینگ[پانویس ۲] عکس‌های اشعه ایکس منگنز(II) سولفات را بررسی کردند.[۱۱] آنان در این مشاهده به خطوط طیفی برخورد کردند که گمان می‌بردند مربوط به اکا سزیم باشد. آنان این کشفیات را اعلام نموده و آنرا آلکالینیم نامگذاری کردند.[۱۰]

در سال ۱۹۳۰ فرد آلیسون[پانویس ۳] در موسسه پلی‌تکنیک آلاباما مدعی شد که هنگام بررسی پلوسیت و لپیدولیت با ماشین نور-مغناطیس[پانویس ۴] عنصر ۸۷ را کشف کرده‌اند. آلیسون پیشنهاد کرد که بخاطر زادگاهش یعنی ایالت ویرجینیا این عنصر ویرجنیم نامگذاری شود و نماد Vi یا Vm داشته باشد.[۱۱][۱۲] البته در سال ۱۹۳۴ مک فرسون از دانشگاه برکلی این اکتشاف نادرست را رد کرد.[۱۳]

در سال ۱۹۳۶ هوریا هولوبی[پانویس ۵] شیمیدان فرانسوی به همراه دوست فرانسوی‌اش ایوت کاچویس[پانویس ۶] پولوسیت را با استفاده از دستگاه اشعه ایکس با دقت بالا آنالیز کردند.[۱۰] آنان متوجه وجود چندین خطوط نشر ضعیف شدند که به عنصر ۸۷ نسیت دادند. این عنصر به افتخار مولداوی که آزمایش‌ها در آنجا انجام شد مولداویم نام گرفت و نماد آن هم Ml تعیین گشت. در سال ۱۹۳۷ تحقیقات هولوبی بوسیلهٔ یک فیزیکدان آمریکایی بنام اف اچ هرش[پانویس ۷] رد شد. هرش اطمینان داشت که اکا سزیم در طبیعت وجود ندارد و آنان به اشتباه خطوط نشر جیوه یا بیسموت را مشاهده کرده‌اند. اگرچه هولوبی تأکید می‌کرد که دستگاه‌های او آنچنان دقیق اند که چنین اشتباهی را مرتکب نمی‌شوند.[۱۱]

به همین خاطر ژان باتیست پرن[پانویس ۸] برندهٔ جایزه نوبل و استاد هولوبی به کمک مارگریت پری[پانویس ۹] مولداویم را به عنوان فرانسیم مورد تأیید قرار داد.[۱۰]

ویژگی‌ها[ویرایش]

هستهٔ اتم فرانسیم

به علت نایابی و ناپایداری امکان جدا کردن اتم‌های فرانسیم به حدی که قابل اندازه‌گیری باشند نیست به همین دلیل برای خواص آن بیشتر بر روی مکان آن در جدول تناوبی تکیه می‌کنند.[۱۴]

فرانسیم یکی از فلزهای قلیایی است که ویژگی‌های نزدیک به سزیم دارد.[۶] فرانسیم ناپایدارتر از هر عنصر سبکتر از دابنیم (عنصر شماره ۱۰۵) است.[۶] پایدارترین ایزوتوپ آن فرانسیم ۲۲۳ با نیم عمر کمتر از ۲۲ دقیقه‌است. عنصر ناپایدار بعدی آستاتین نیم عمری حدود ۸٫۵ ساعت دارد.[۸] تمام ایزوتوپ‌های فرانسیم پس از فروپاشی به آستاتین، رادیم و رادون تبدیل می‌شوند.[۸]

با توجه به اینکه فرانسیم یکی از عناصر چگال جدول تناوبی است و اینکه تعداد الکترون لایه ظرفیت آن ۱ است،[۱۵] بنابراین وزن اکی والان آن از همه عناصر بیشتر است.[۶] به محاسبه لینوس پاولینگ مقدار الکترونگاتیوی فرانسیم باید با سزیم برابر و حدود ۰٫۷ باشد[۱۶] گرچه محاسبات جدیدتر مقدار آن را ۰٫۷۹ نشان می‌دهند اما این مقدار به طور تجربی تأیید نشده‌است.[۱۷] به طور مشابه فرانسیم کمترین الکترونگاتیوی را در بین عناصر دارد.[۴][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]

فرانسیم مایع -در صورتی که تشکیل شود- در دمای ذوبش تنش سطحی برابر ۰٫۰۵۰۹۲ نیوتن بر متر خواهد داشت.[۲۲] فرانسیم همچنین می‌تواند با بسیاری از نمک‌های سزیم مانند پرکلرات، یدات، تارتارات، کلروپلاتینات و سیلیکوتنگستات سزیم (همچنین روبیدیم تاتارات) واکنش دهد. همچنین با سیلیسیم تنگستن و کلورپلاتینید واکنش داده و به ترتیب تولید سیلیکو تنگستن اسید و پرکلریک اسید می‌کند.[۲۳][۲۴] نمک‌های فرانسیم عمدتاً محلول در آب هستند.[۲۵]

کاربردها[ویرایش]

فرانسیم به علت ناپایداری و کمیاب بودن،[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰] کاربرد تجاری ندارد.

پژوهش‌هایی دربارهٔ کاربرد فرانسیم در درمان سرطان انجام شده‌است،[۸] ولی انجام این عمل ناممکن به نظر می‌رسد.[۲۸] قابلیت‌های فرانسیم مانند سنتز شدن و همچنین ساختار اتمی ویژه‌اش باعث شده که از آن در آزمایش‌های طیف‌سنجی استفاده کنند.[۳۱] این آزمایش‌ها به درک اطلاعات بیشتری در زمینه پتانسیل شیمیایی و ذرات زیر اتمی انجامیده‌است.[۳۲] به نظر می‌رسد که می‌توان از فرانسیم در آزمایش‌های مربوط به نیروگاه‌های هسته‌ای و سیکلوترون‌ها استفاده کرد.[۳۳]

مطالعات بر روی نور گسیل شده توسط یون‌های فرانسیم-۲۱۰ به دام‌انداخته شده توسط لیزر، داده‌های دقیقی راجع به گذارهای بین ترازهای انرژی اتمی در اختیار گذاشته‌اند که شباهت زیادی به نتایج پیش‌بینی شدهٔ نظریه کوانتمی دارد.[۳۴]

فراوانی[ویرایش]

یک سنگ اورانیت با حدود ۱۰۰٬۰۰۰ اتم (۳٫۳‎×۱۰−۲۰ g) از فرانسیم-۲۲۳.[۲۸]

در طبیعت[ویرایش]

فرانسیم ۲۲۳ نتیجه فروپاشی آلفای آکتینیم ۲۲۷ است که در سنگ معدن توریم و اورانیم یافت می‌شود.[۶] در مقدار مشخصی از اورانیم، گمان می‌رود که به ازای یکصد میلیون اتم اورانیم یک اتم فرانسیم یافت شود.[۲۸] همچنین تخمین زده می‌شود که در تمام پوسته زمین حدود ۳۰ گرم فرانسیم موجود باشد.[۴][۳۵] بنابراین فرانسیم بعد از آستاتین کمیاب‌ترین عنصر در روی زمین است.[۸][۲۸]

حاصل از سنتز[ویرایش]

فرانسیم می‌تواند از واکنش هسته‌ای Au(۱۹۷) + O(۱۸) → Fr(۲۱۰) + ۵n بدست آید و از این طریق دانشگاه استونی بروک توانست مقدار زیادی از ایزوتوپ‌های ۲۰۹٬۲۱۰ و ۲۱۱ فرانسیم را تهیه کند.[۳۶] که روش مشتق شدهٔ تله مغناطونوری است.[پانویس ۱۰][۳۷] بجز این، روش‌های بمباران رادیم با نوترون و بمباران توریم با پروتون، دوتریم و یون‌های هلیم در سنتز فرانسیم بکار می‌رود. فرانسیم از سال ۲۰۰۸ تاکنون در مقیاس قابل توجه سنتز نشده‌است.[۶][۸][۲۸][۳۸]

در روش تله مغناطونوری اتم‌های فرانسیم از طریق میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط مس جدا شده و توسط لیزر به دام انداخته می‌شوند.[۳۷]

ایزوتوپ‌ها[ویرایش]

نوشتار اصلی: ایزوتوپ‌های فرانسیم

تاکنون ۳۴ ایزوتوپ فرانسیم از عدد جرمی ۱۹۹ تا ۲۳۲ شناخته شده‌اند.[۳۹] فرانسیم هفت ایزومر دارد.[۶] ۲۲۳ و ۲۲۱ تنها ایزوتوپهایی هستند که در طبیعت یافت می‌شوند، اگرچه ایزوتوپ بسیار دوم بیشتر یافت می‌شود.[۴۰]

فرانسیم ۲۲۳ پایدارترین ایزوتوپ فرانسیم با نیم عمر ۲۱٫۸ دقیقه‌است.[۱][۶] بعد از آن فرانسیم ۲۱۲ با ۲۰ دقیقه نیمه عمر می‌باشد[۳۳] فرانسیم ۲۲۳ پنجمین محصول فروپاشی آکتینیم ۲۲۷ می‌باشد.[۳۰] سپس آن با واپاشی بتا به رادیم ۲۲۳ (با انرژی واپاشی ۱۱۴۹ کیلوالکترون ولت)و درصد جزئی از آن(۰٫۰۰۶٪) از مسیر دیگری با واپاشی آلفا به آستاتین ۲۱۹ تبدیل می‌شود.[۷]

فرانسیم ۲۲۱ نیم عمری حدود ۴٫۸ دقیقه دارد[۶] و نهمین محصول فروپاشی نپتونی آکتینیم ۲۲۵ است.[۳۰] سپس آن با فروپاشی آلفا به آستاتین ۲۱۷ تبدیل می‌شود (با انرژی واپاشی ۶٫۴۵۷ مگاالکترون ولت).[۶] آخرین ایزوتوپ پایدار، فرانسیم ۲۱۵ با نیم عمر ۰٫۱۲ میکرو ثانیه‌است (انرژی واپاشی ۹٫۵۴ کیلوالکترون ولت).[۶] ایزومر ناپایدارتر آن، فرانسیم ۲۱۵m با نیم عمر ۳٫۵ نانو ثانیه می‌باشد.[۴۱]

فرانسیم ۲۱۸ نیز به طور تخمینی نیمه عمر ۵‎×۱۰-۳ ثانیه دارد و با واپاشی آلفا و با انرژی ۷٫۸۵ مگا الکترون ولت به آستاتین تبدیل می‌شود.[۴۲]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ Gerald J. F. Druce
  2. ↑ Frederick H. Loring
  3. ↑ Fred Allison
  4. ↑ magno-optic
  5. ↑ Horia Hulubei
  6. ↑ Yvette Cauchois
  7. ↑ F. H. Hirsh Jr.
  8. ↑ Jean Baptiste Perrin
  9. ↑ Marguerite Perey
  10. ↑ این روش در جداسازی فرانسیم کاربرد دارد

منابع[ویرایش]

عمومی:
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Francium». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ مارس ۲۰۰۹.
  • ونتسکی. «فرانسیم (کمیاب‌ترین کمیاب‌ها)». در در بارهٔ فلزات کمیاب چه می‌دانید؟. ترجمهٔ پروین قاسمی. تهران: انتشارت میر (گوتنبرگ)، ۱۳۶۶. ۳۲۶–۳۱۳. 
ویژه:
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ آقاپور مقدم، علیرضا توکلی صابری. فرهنگ عناصر. انتشارات اطلس، ۱۳۶۹. 
  2. ↑ Los Alamos, Chemistry Division
  3. ↑ عناصر جهان نوشته گ سیبورگ ا. والنس ترجمه مظفرزاده، خواجه نصیرطوسی صفحه ۹۲–۹۳
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «فرانسیم». دانشنامه رشد. بازبینی‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۸. 
  5. ↑ «The radiochemistry of francium» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹. 
  6. ↑ ۶٫۰۰ ۶٫۰۱ ۶٫۰۲ ۶٫۰۳ ۶٫۰۴ ۶٫۰۵ ۶٫۰۶ ۶٫۰۷ ۶٫۰۸ ۶٫۰۹ ۶٫۱۰ CRC Handbook of Chemistry and Physics. ج. ۴. CRC، ۲۰۰۶. ۱۲. ISBN 0-8493-0474-1. (یادکرد دست دوم)
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ National Nuclear Data Center. «Table of Isotopes decay data» ‎(انگلیسی)‎. آزمایشگاه ملی بروک‌هاون، ۱۹۹۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۴. .
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ اندی پرایس. «Francium» ‎(انگلیسی)‎. ۲۰۰۴–۱۲–۲۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. 
  9. ↑ Adloff, Jean-Pierre; Kaufman, George B. (2005-09-25).Francium (Atomic Number 87), the Last Discovered Natural Element. The Chemical Educator 10 (5). Retrieved on ۲۰۰۷-۰۳-۲۶.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ Fontani, Marco (۲۰۰۵–۰۹–۱۰). "The Twilight of the Naturally-Occurring Elements: Moldavium (Ml), Sequanium (Sq) and Dor (Do)". International Conference on the History of Chemistry: ۱–۸. بازدید شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۸.  نشانی اصلی:http://5ichc-portugal.ulusofona.pt/uploads/PaperLong-MarcoFontani.doc
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ پیتر ون‌درگروت. «Francium» ‎(انگلیسی)‎. ۲۰۰۶–۰۱–۱۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۸. 
  12. ↑ Alabamine & Virginium. . TIME, 1932–02–15.  Retrieved on 2007-04-01.
  13. ↑ اچ مکفرسون G.. An Investigation of the Magneto-Optic Method of Chemical Analysis. . Physical Review (انجمن فیزیک آمریکا) ۴، ش. ۴۷ (۱۹۳۴–۱۲–۲۱): ۳۱۰–۳۱۵. 
  14. ↑ «خواص تناوبی عنصرها». در شیمی ۲ و آزمایشگاه رشته ریاضی فیزیک-علوم تجربی. شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۷. 
  15. ↑ مارک وینتر. «Electron Configuration» ‎(انگلیسی)‎. دانشگاه شفیلد. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۱۸. 
  16. ↑ Pauling, ‎Linus. The Nature of the Chemical Bond (3rd Edn.). Cornell University Press, 1960. 93. 
  17. ↑ Allred, A. L.. Electronegativity values from thermochemical data. . J. Inorg. Nucl. Chem. 17, no. 3–4 (1961): 215–221.  {{جا:#tag:nowiki|۱۰٫۱۰۱۶/۰۰۲۲–۱۹۰۲(۶۱)۸۰۱۴۲–۵}}]}}
  18. ↑ «Francium: electronegativities» ‎(انگلیسی)‎. webelements. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۰۹. 
  19. ↑ David R. Lide (ed), CRC Handbook of Chemistry and Physics, 84th Edition. CRC Press. Boca Raton, Florida, 2003; Section 9, Molecular Structure and Spectroscopy; Electronegativity(ارجاع دست دوم)
  20. ↑ Wikipedia contributors, "Electronegativities of the elements (data page)," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Electronegativities_of_the_elements_(data_page)&oldid=267722701 (accessed February 27, 2009).
  21. ↑ J.A. Dean (ed), Lange's Handbook of Chemistry (15th Edition), McGraw-Hill, 1999; Section 4; Table 4.5, Electronegativities of the Elements(ارجاع دست دوم)
  22. ↑ ال. وی کوژیتو. «Evaluation of the Surface Tension of Liquid Francium». Inorganic Materials (Springer Science & Business Media B.V.) ۱۱، ش. ۳۹ (۲۰۰۳–۰۲–۲۱): ۱۱۳۸–۱۱۴۱. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. 
  23. ↑ ای. کا هاید. Radiochemical Methods for the Isolation of Element 87 (Francium). . جکس (ژورنال) ۱۶، ش. ۷۴ (۱۹۵۲): ۴۱۸۱–۴۱۸۴. doi:10.1021/ja01136a066. (یادکرد دست دوم)
  24. ↑ E. N K. Hyde Radiochemistry of Francium,Subcommittee on Radiochemistry, National Academy of Sciences-National Research Council; available from the Office of Technical Services, Dept. of Commerce, 1960.(یادکرد دست دوم)
  25. ↑ A. G. Maddock. Radioactivity of the heavy elements. Q. Rev. , Chem. Soc. , 1951, 3, 270–314. doi:10.1039/QR9510500270 (یادکرد دست دوم)
  26. ↑ وینتر مارک. «Uses». The University of Sheffield. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. 
  27. ↑ بنتور ینون. «Chemical Element.com - Francium» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. 
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ ۲۸٫۴ ۲۸٫۵ امسلی جان. Nature's Building Blocks. آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد. ۱۵۱–۱۵۳. ISBN 0-19-850341-5. (یادکرد دست دوم)
  29. ↑ استیو گاگنون. «Francium» ‎(انگلیسی)‎. Jefferson Science Associates, LLC. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۱.  نشانی اصلی:http://education.jlab.org/itselemental/ele087.html
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. نیویورک: Wylie-Interscience، ۲۰۰۵. ۳۳۲. ISBN 0-471-61525-0. 
  31. ↑ ای. گومز. Spectroscopy with trapped francium: advances and perspectives for weak interaction studies. . Rep. Prog. Phys. ۱، ش. ۶۹ (۲۰۰۵–۱۱–۰۷): ۷۹–۱۱۸. doi:10.1088/0034-4885/69/1/R02. 
  32. ↑ Gomez, ‎E. Spectroscopy with trapped francium: advances and perspectives for weak interaction studies. Orozco, L A, and Sprouse, G D. . Rep. Prog. Phys. 69, no. 1 (2005–11–07): 79–118.  {{جا:#tag:nowiki|10.1088/0034-4885/69/1/R02}}]}} Retrieved on 2007-04-11.
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ John Emsley. «Francium». در Nature's Building Blocks. Oxford university Press، ۲۰۰۳. ۱۵۲. ISBN 0-19-850340-7. «پیوند مستقیم». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۵ آوریل ۲۰۰۹. 
  34. ↑ Peterson, ‎I. Creating, cooling, trapping francium atoms. . Science News, 1996–05–11, 294.  Retrieved on 2007-04-11.
  35. ↑ مارک وینتر. «Geological information» ‎(انگلیسی)‎. The University of Sheffield. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۶. 
  36. ↑ «Production of Francium» ‎(انگلیسی)‎. SUNY Stony Brook Physics & Astronomy، ۲۰۰۷–۰۲–۲۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۶.  نشانی اصلی:http://fr.physics.sunysb.edu/francium_news/production.HTM
  37. ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ «Cooling and Trapping» ‎(انگلیسی)‎. SUNY Stony Brook Physics & Astronomy. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۵–۰۱.  نشانی اصلی:http://fr.physics.sunysb.edu/francium_news/trapping.HTM
  38. ↑ «Francium» ‎(انگلیسی)‎. ملی لوس آموس بخش شیمی، ۲۰۰۳–۱۲–۱۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۹. 
  39. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. ج. ۱۱. CRC، ۲۰۰۶. ۱۸۰–۱۸۱. ISBN 0-8493-0487-3. (یادکرد دست دوم)
  40. ↑ Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. New York: Wylie-Interscience، ۲۰۰۵. ISBN 0-471-61525-0. 
  41. ↑ National Nuclear Data Center. «Fr Isotopes» ‎(انگلیسی)‎. آزمایشگاه ملی بروک‌هاون، ۲۰۰۳. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۴. .
  42. ↑ Earl K. Hyde. The radiochemistry of francium. Subcommittee on Radiochemistry. ۲. «پیوند مستقیم» ‎(انگلیسی)‎. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹. 

جستارهای وابسته[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

معنای واژهٔ «فرانسیم» را در ویکی‌واژه ببینید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فرانسیم موجود است.
جدول تناوبی
H   He
Li Be   B C N O F Ne
Na Mg   Al Si P S Cl Ar
K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
فلزات قلیایی فلزات قلیایی خاکی لانتانیدها اکتینیدها فلزات واسطه فلزات پس‌واسطه شبه‌فلزات نافلزات هالوژن‌ها گازهای نجیب
 جدول تناوبی با جزئیات بیشتر
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فرانسیم&oldid=24279758»