فرانسیم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو
رادون → فرانسیم ← رادیم
Cs
↑
Fr
↓
Uue
ظاهر
فلزی
ویژگی‌های کلی
نام، نماد، عدد فرانسیم، Fr،‏ 87
تلفظ به انگلیسی ‎/ˈfrænsiəm/‎
FRAN-see-əm
نام گروهی برای عناصر مشابه فلزات قلیایی
گروه، دوره، بلوک ۱، ۷، s
جرم اتمی استاندارد (۲۲۳) گرم بر مول
آرایش الکترونی [Rn] 7s1
الکترون به لایه 2, 8, 18, 32, 18, 8, 1
ویژگی‌های فیزیکی
حالت جامد
چگالی (نزدیک به دمای اتاق) 1.87 g·cm−۳
نقطه ذوب ? 300 K،‎ ? 27 °C،‎ ? 80 °F
نقطه جوش ? 950 K،‎ ? 677 °C،‎ ? 1250 °F
گرمای هم‌جوشی ca. 2 کیلوژول بر مول
گرمای تبخیر ca. 65 کیلوژول بر مول
فشار بخار (extrapolated)
فشار (پاسکال) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱k ۱۰k ۱۰۰k
دما (کلوین) 404 454 519 608 738 946
ویژگی‌های اتمی
وضعیت اکسید شدن ۱ (اکسید بازی بسیار قوی)
الکترونگاتیوی ۰.۷ (مقیاس پاولینگ)
انرژی‌های یونش نخستین: 380 کیلوژول بر مول
شعاع کووالانسی 260 pm
شعاع واندروالانسی ۳۴۸ آنگستروم pm
متفرقه
ساختار کریستالی cubic body-centered
مغناطیس پارامغناطیس
مقاومت ویژه الکتریکی 3 µΩ·m
رسانایی گرمایی (300 K) 15 W·m−1·K−1
عدد کاس 7440-73-5
پایدارترین ایزوتوپ‌ها
مقاله اصلی ایزوتوپ‌های فرانسیم
ایزوتوپ NA نیمه‌عمر DM DE (MeV) DP
221Fr syn 4.8 min α 6.457 217At
222Fr syn 14.2 min β– 2.033 222Ra
223Fr trace 22.00 min β– 1.149 223Ra
α 5.430 219At

فرانسیُم (به فرانسوی: Francium) با نام قدیمی اکا-سزیم عنصری شیمیایی با نماد Fr و عدد اتمی ۸۷ است که در گروه IA (فلزهای قلیایی) و دورهٔ هفتم جدول تناوبی قرار گرفته‌است.[۱] از دههٔ ۱۸۷۰، که شواهدی مبنیٰ بر وجود این عنصر ارائه شد، چندین تلاش ناموفق برای کشف عنصر، انجام شد؛ تا اینکه شیمی‌دان فرانسوی؛ مارگریت پری برای اولین بار موفق شد تا این عنصر را ثبت کند. عنصر به افتخار زادگاه پری، و کشوری که عنصر در آن کشف شده‌بود، یعنی فرانسه؛ فرانسیم نام گرفت؛ که به آخرین عنصر کشف شده‌ای که در طبیعت به شکل آزاد وجود دارد؛ بدل شد.

فرانسیم در طبیعت؛ در مقادیر بسیار ناچیز، در سنگ معدن اورانیم و توریم یافت می‌شود؛ به شکلی که فرانسیم پس از آستاتین کمیاب‌ترین عنصر شناخته شده‌است و حتیٰ تخمین زده شده‌است، که در پوسته زمین، فقط حدود ۳۰ گرم فرانسیم وجود دارد. بیشتر ایزوتوپ‌های فرانسیم به طور مصنوعی و در آزمایشگاه‌های اتمی ساخته می‌شوند. بیشترین مقدار فرانسیمی که تاکنون در یک آزمایش، سنتز شده؛ یک خوشه ۱۰٬۰۰۰ اتمی بوده‌است که از طریق ابر اتمی سرد در دانشگاه استونی بروک، در سال ۱۹۹۷ ساخته شده‌است. فرانسیم پس از فروپاشی به آستاتین، رادیم و رادون تبدیل می‌شود.

فرانسیم، یک الکترون ظرفیتی دارد و در میان همهٔ عناصر جدول تناوبی، دارای کمترین الکترونگاتیویته است. دمای ذوب و جوشش فرانسیم به ترتیب ۲۷ و ۶۷۷ درجه سانتی‌گراد، و شعاع اتمی آن ۲۷۰ پیکومتر است. تمامی ایزوتوپ‌های فرانسیم، ناپایدارند؛ به شکلی که فرانسیم-۲۲۳ — پایدار ترین ایزوتوپ فرانسیم — نیمه‌عمری حدود ۲۲ دقیقه دارد. با وجود نیمه‌عمر نسبتا کوتاه این عنصر، امروزه دانشمندان کاربردهای زیادی برای این عنصر رادیواکتیو، متصور می‌شوند؛ از جمله استفاده آن در پزشکی هسته‌ای (برای درمان سرطان) و همچنین استفاده از آن در طیف‌سنجی و تحقیقات هسته‌ای و کاربردهای بسیار زیاد دیگر.

تاریخچه[ویرایش]

در حدود سال‌های دهه ۱۸۷۰ شیمی‌دان‌ها متوجه شدند که باید عنصری با عدد اتمی ۸۷ در گروه فلزات قلیایی زیر سزیم وجود داشته باشد.[۲] این عنصر با نام اکا سزیم پیش‌بینی شد.[۱][۳] گروه‌های پژوهشی تلاششان را برای یافتن و خالص‌سازی این عنصر ناشناخته آغاز کردند و پس از ۴ تلاش ناموفق، این عنصر ساخته شد.

اکتشافات ناقص و ناتمام[ویرایش]

دوبروسردوف شیمیدان روسی اولین شخصی بود که ادعای کشف عنصری به نام فرانسیم یا اکا سزیم را عنوان کرد. در سال ۱۹۲۵ او متوجه وجود رادیواکتیویته ضعیفی در یک نمونه پتاسیم شده و پی برد که این نمونه ممکن است حاوی مقداری از عنصر جدید باشد.[۴] سپس او رساله‌ای در مورد خواص این عنصر نوشت و بخاطر نام کشورش آنرا روسیم نام گذاری کرد.[۵] اندکی پس از آن دوبروسردوف به تدریس در انستیتوی پلیمر اودسای اوکراین پرداخت و تحقیقات بیشتری در زمینه این عنصر به عمل نیاورد.[۴]

سال بعد، شیمیدانان انگلیسی جرالد دروس[پانویس ۱] و فردریک لورینگ[پانویس ۲] عکس‌های اشعه ایکس منگنز(II) سولفات را بررسی کردند.[۵] آنان در این مشاهده به خطوط طیفی برخورد کردند که گمان می‌بردند مربوط به اکا سزیم باشد. آنان این کشفیات را اعلام نموده و آنرا آلکالینیم نامگذاری کردند.[۴]

در سال ۱۹۳۰ فرد آلیسون[پانویس ۳] در موسسه پلی‌تکنیک آلاباما مدعی شد که هنگام بررسی پلوسیت و لپیدولیت با ماشین نور-مغناطیس[پانویس ۴] عنصر ۸۷ را کشف کرده‌اند. آلیسون پیشنهاد کرد که بخاطر زادگاهش یعنی ایالت ویرجینیا این عنصر ویرجینیم نامگذاری شود و نماد Vi یا Vm داشته باشد.[۵][۶] البته در سال ۱۹۳۴ مک فرسون از دانشگاه برکلی این اکتشاف را رد کرد.[۷]

در سال ۱۹۳۶ هوریا هولوبی[پانویس ۵] شیمیدان فرانسوی به همراه دوست فرانسوی‌اش ایوت کاچویس[پانویس ۶] پولوسیت را با استفاده از دستگاه اشعه ایکس با دقت بالا آنالیز کردند.[۴] آنان متوجه وجود چندین خطوط نشر ضعیف شدند که به عنصر ۸۷ نسبت دادند. این عنصر به افتخار مولداوی که آزمایش‌ها در آنجا انجام شد مولداویم نام گرفت و نماد آن هم Ml تعیین گشت. در سال ۱۹۳۷ تحقیقات هولوبی بوسیلهٔ یک فیزیکدان آمریکایی بنام اف اچ هرش[پانویس ۷] رد شد. هرش اطمینان داشت که اکا سزیم در طبیعت وجود ندارد و آنان به اشتباه خطوط نشر جیوه یا بیسموت را مشاهده کرده‌اند. اگرچه هولوبی تأکید می‌کرد که دستگاه‌های او آنچنان دقیق اند که چنین اشتباهی را مرتکب نمی‌شوند.[۵]

به همین خاطر ژان باتیست پرن[پانویس ۸] برندهٔ جایزه نوبل و استاد هولوبی به کمک مارگریت پری[پانویس ۹] مولداویم را به عنوان فرانسیم مورد تأیید قرار داد.[۴]

ویژگی‌ها[ویرایش]

هستهٔ اتم فرانسیم

به علت نایابی و ناپایداری امکان جدا کردن اتم‌های فرانسیم به حدی که قابل اندازه‌گیری باشند نیست به همین دلیل برای تعیین خواص آن بیشتر بر روی مکان آن در جدول تناوبی تکیه می‌کنند.[۸]

فرانسیم یکی از فلزهای قلیایی است که ویژگی‌های نزدیک به سزیم دارد.[۹] فرانسیم از تمام عناصر سبکتر از خود؛ و حتی دابنیم (عنصر شماره ۱۰۵) پایدارتر است.[۹] پایدارترین ایزوتوپ آن فرانسیم-۲۲۳ با نیمه‌عمری کمتر از ۲۲ دقیقه‌است. تمام ایزوتوپ‌های فرانسیم پس از فروپاشی به آستاتین، رادیم و رادون تبدیل می‌شوند.[۲]

با توجه به اینکه فرانسیم یکی از عناصر چگال جدول تناوبی است و اینکه تعداد الکترون لایه ظرفیت آن ۱ است،[۱۰] بنابراین وزن اکی والان آن از همه عناصر بیشتر است.[۹] به محاسبه لینوس پاولینگ مقدار الکترونگاتیوی فرانسیم باید با سزیم برابر و حدود ۰٫۷ باشد[۱۱] گرچه محاسبات جدیدتر مقدار آن را ۰٫۷۹ نشان می‌دهند اما این مقادیر به طور تجربی تأیید نشده‌اند.[۱۲] با محاسبات فعلی فرانسیم کمترین الکترونگاتیوی را در بین عناصری که تا به امروز می‌شناسیم دارد.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

فرانسیم مایع -در صورت تشکیل- در دمای ذوبش تنش سطحی برابر ۰٫۰۵۰۹۲ نیوتن بر متر خواهد داشت.[۱۸] فرانسیم همچنین می‌تواند با بسیاری از نمک‌های سزیم مانند پرکلرات، یدید، تارتارات، کلروپلاتینات و سیلیسیم‌تنگستات و همچنین روبیدیم تاتارات واکنش دهد. همچنین با سیلیسیم‌تنگستات و کلروپلاتینات واکنش داده و به ترتیب تولید اسید سیلیکوتنگستیک و پرکلریک اسید می‌کند.[۱۹][۲۰] نمک‌های فرانسیم عمدتاً محلول در آب هستند.[۲۱]

کاربردها[ویرایش]

فرانسیم به علت ناپایداری و کمیاب بودن،[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] کاربرد تجاری ندارد. پژوهش‌هایی دربارهٔ کاربرد فرانسیم در درمان سرطان انجام شده‌است،[۲] ولی انجام این عمل امروزه نیز، ناممکن به نظر می‌رسد.[۲۴] قابلیت‌های فرانسیم مانند سنتز شدن و همچنین ساختار اتمی ویژه‌اش باعث شده که از آن در آزمایش‌های طیف‌سنجی استفاده کنند.[۲۷] این آزمایش‌ها به درک اطلاعات بیشتری در زمینه پتانسیل شیمیایی و ذرات زیر اتمی انجامیده‌است.[۲۸] به نظر می‌رسد که می‌توان از فرانسیم در آزمایش‌های مربوط به نیروگاه‌های هسته‌ای و سیکلوترون‌ها استفاده کرد.[۲۹]

مطالعات بر روی نور گسیل شده توسط یون‌های فرانسیم-۲۱۰ به دام‌انداخته شده توسط لیزر، داده‌های دقیقی راجع به گذارهای بین ترازهای انرژی اتمی در اختیار گذاشته‌اند که شباهت زیادی به نتایج پیش‌بینی شدهٔ نظریه کوانتمی دارد.[۳۰]

فراوانی[ویرایش]

یک سنگ اورانیت با حدود ۱۰۰٬۰۰۰ اتم (۳٫۳‎×۱۰−۲۰ g) از فرانسیم-۲۲۳.[۲۴]

در طبیعت[ویرایش]

فرانسیم ۲۲۳ نتیجه فروپاشی آلفای آکتینیم-۲۲۷ است که در سنگ معدن توریم و اورانیم یافت می‌شود.[۹] در مقدار مشخصی از اورانیم، گمان می‌رود که به ازای یکصد میلیون اتم اورانیم یک اتم فرانسیم یافت شود.[۲۴] همچنین تخمین زده می‌شود که در تمام پوسته زمین حدود ۳۰ گرم فرانسیم موجود باشد.[۱۳][۳۱] بنابراین فرانسیم بعد از آستاتین کمیاب‌ترین عنصر در روی زمین است.[۲][۲۴]

حاصل از سنتز[ویرایش]

فرانسیم می‌تواند از واکنش هسته‌ای Au(۱۹۷) + O(۱۸) → Fr(۲۱۰) + ۵n بدست آید و از این طریق دانشگاه استونی بروک توانست مقدار زیادی از ایزوتوپ‌های فرانسیم-۲۰۹، ۲۱۰ و ۲۱۱ فرانسیم را تهیه کند.[۳۲] که روش مشتق شدهٔ تله مغناطونوری است.[پانویس ۱۰][۳۳] بجز این، روش‌های بمباران رادیم با نوترون و بمباران توریم با پروتون، دوتریم و یون‌های هلیم در سنتز فرانسیم بکار می‌رود. فرانسیم از سال ۲۰۰۸ تاکنون در مقادیر قابل توجه سنتز نشده‌است.[۹][۲][۲۴][۳۴]در روش تله مغناطونوری اتم‌های فرانسیم از طریق میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط مس جدا شده و توسط لیزر به دام انداخته می‌شوند.[۳۳]

ایزوتوپ‌ها[ویرایش]

نوشتار اصلی: ایزوتوپ‌های فرانسیم

تاکنون ۳۴ ایزوتوپ فرانسیم از عدد جرمی ۱۹۹ تا ۲۳۲ شناخته شده‌اند.[۳۵] فرانسیم هفت ایزومر دارد.[۹] دو ایزوتوپ ۲۲۳ و ۲۲۱ تنها ایزوتوپ‌هایی هستند که در طبیعت یافت می‌شوند، اگرچه ایزوتوپ دوم نسبت به ایزوتوپ اول بسیار بیشتر یافت می‌شود.[۳۶]

فرانسیم-۲۲۳ پایدارترین ایزوتوپ فرانسیم با نیمه‌عمر ۲۱٫۸ دقیقه‌است.[۱][۹] بعد از آن فرانسیم ۲۱۲ با ۲۰ دقیقه پایدارترین ایزوتوپ می‌باشد[۲۹] فرانسیم-۲۲۳ پنجمین محصول فروپاشی آکتینیم-۲۲۷ می‌باشد.[۲۶] سپس با واپاشی بتا به رادیم-۲۲۳ (با انرژی واپاشی ۱۱۴۹ کیلوالکترون ولت) تبدیل می‌شود؛ در این بین درصد جزئیی از آن (۰٫۰۰۶٪) با واپاشی آلفا به آستاتین-۲۱۹ تبدیل می‌شود.[۳۷]

فرانسیم-۲۲۱ نیمه‌عمری حدود ۴٫۸ دقیقه دارد[۹] و نهمین محصول فروپاشی آکتینیم-۲۲۵ است.[۲۶] سپس خود با فروپاشی آلفا به آستاتین-۲۱۷ تبدیل می‌شود (با انرژی واپاشی ۶٫۴۵۷ مگاالکترون ولت).[۹] آخرین ایزوتوپ پایدار، فرانسیم-۲۱۵ با نیمه‌عمر ۰٫۱۲ میکروثانیه‌است (انرژی واپاشی ۹٫۵۴ کیلوالکترون ولت).[۹] ایزومر ناپایدارتر آن، فرانسیم ۲۱۵m با نیم عمر ۳٫۵ نانو ثانیه می‌باشد.[۳۸]

فرانسیم-۲۱۸ نیز به طور تخمینی نیمه‌عمری نزدیک به ۵‎×۱۰-۳ ثانیه دارد و با واپاشی آلفا و با انرژی ۷٫۸۵ مگا الکترون ولت به آستاتین تبدیل می‌شود.[۳۹]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ Gerald J. F. Druce
  2. ↑ Frederick H. Loring
  3. ↑ Fred Allison
  4. ↑ magno-optic
  5. ↑ Horia Hulubei
  6. ↑ Yvette Cauchois
  7. ↑ F. H. Hirsh Jr.
  8. ↑ Jean Baptiste Perrin
  9. ↑ Marguerite Perey
  10. ↑ این روش در جداسازی فرانسیم کاربرد دارد

منابع[ویرایش]

عمومی:
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Francium». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ مارس ۲۰۰۹.
  • ونتسکی (۱۳۶۶)، «فرانسیم (کمیاب‌ترین کمیاب‌ها)»، در بارهٔ فلزات کمیاب چه می‌دانید؟، ترجمهٔ پروین قاسمی، تهران: انتشارت میر (گوتنبرگ)، ص. ۳۲۶–۳۱۳
ویژه:
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ آقاپور مقدم، علیرضا توکلی صابری (۱۳۶۹)، فرهنگ عناصر، انتشارات اطلس
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ اندی پرایس (2004–12–20). "Francium". Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. Check date values in: |تاریخ بازدید=, |تاریخ= (help)
  3. ↑ Adloff, Jean-Pierre; Kaufman, George B. (2005-09-25).Francium (Atomic Number 87), the Last Discovered Natural Element. The Chemical Educator 10 (5). Retrieved on ۲۰۰۷-۰۳-۲۶.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ Fontani, Marco (۲۰۰۵–۰۹–۱۰). "The Twilight of the Naturally-Occurring Elements: Moldavium (Ml), Sequanium (Sq) and Dor (Do)". International Conference on the History of Chemistry: ۱–۸. بازدید شده در ۲۰۰۷–۰۴–۰۸.  نشانی اصلی:http://5ichc-portugal.ulusofona.pt/uploads/PaperLong-MarcoFontani.doc
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ پیتر ون‌درگروت (2006–01–10). "Francium". Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۴–۰۸. Unknown parameter |کار= ignored (help); Check date values in: |تاریخ بازدید=, |تاریخ= (help)
  6. ↑ "Alabamine & Virginium", TIME, 1932–02–15 Check date values in: |تاریخ= (help) Retrieved on 2007-04-01.
  7. ↑ اچ مکفرسون G. (۱۹۳۴–۱۲–۲۱)، «An Investigation of the Magneto-Optic Method of Chemical Analysis»، Physical Review، انجمن فیزیک آمریکا، ۴ (۴۷)، ص. ۳۱۰–۳۱۵ تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  8. ↑ «خواص تناوبی عنصرها»، شیمی ۲ و آزمایشگاه رشته ریاضی فیزیک-علوم تجربی، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۸۷
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ ۹٫۶ ۹٫۷ ۹٫۸ ۹٫۹ CRC Handbook of Chemistry and Physics، ۴، CRC، ۲۰۰۶، ص. ۱۲، شابک ۰-۸۴۹۳-۰۴۷۴-۱(یادکرد دست دوم)
  10. ↑ مارک وینتر. "Electron Configuration". دانشگاه شفیلد. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۴–۱۸. Unknown parameter |کار= ignored (help); Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  11. ↑ Pauling, ‎Linus (1960), The Nature of the Chemical Bond (3rd Edn.), Cornell University Press, p. ۹۳
  12. ↑ Allred, A. L. (1961), "Electronegativity values from thermochemical data", J. Inorg. Nucl. Chem. , ۱۷ (۳–۴), p. ۲۱۵–۲۲۱, ISSN doi: [http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1016/0022-1902(61)80142-5 [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1016/0022-1902(61)80142-5 Check |issn= value (help) {{جا:#tag:nowiki|۱۰٫۱۰۱۶/۰۰۲۲–۱۹۰۲(۶۱)۸۰۱۴۲–۵}}]}}
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «فرانسیم». دانشنامه رشد. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۸.
  14. ↑ "Francium: electronegativities". webelements. Archived from the original on 11 May 2012. Retrieved 26 February 2009.
  15. ↑ David R. Lide (ed), CRC Handbook of Chemistry and Physics, 84th Edition. CRC Press. Boca Raton, Florida, 2003; Section 9, Molecular Structure and Spectroscopy; Electronegativity(ارجاع دست دوم)
  16. ↑ Wikipedia contributors, "Electronegativities of the elements (data page)," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Electronegativities_of_the_elements_(data_page)&oldid=267722701 (accessed February 27, 2009).
  17. ↑ J.A. Dean (ed), Lange's Handbook of Chemistry (15th Edition), McGraw-Hill, 1999; Section 4; Table 4.5, Electronegativities of the Elements(ارجاع دست دوم)
  18. ↑ ال. وی کوژیتو (۲۰۰۳–۰۲–۲۱)، «Evaluation of the Surface Tension of Liquid Francium»، Inorganic Materials، Springer Science & Business Media B.V.، ۱۱ (۳۹)، ص. ۱۱۳۸–۱۱۴۱، بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲، دریافت‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۱۴ از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  19. ↑ ای. کا هاید (۱۹۵۲)، «Radiochemical Methods for the Isolation of Element 87 (Francium)»، جکس (ژورنال)، ۱۶ (۷۴)، ص. ۴۱۸۱–۴۱۸۴، doi:10.1021/ja01136a066(یادکرد دست دوم)
  20. ↑ E. N K. Hyde Radiochemistry of Francium,Subcommittee on Radiochemistry, National Academy of Sciences-National Research Council; available from the Office of Technical Services, Dept. of Commerce, 1960.(یادکرد دست دوم)
  21. ↑ A. G. Maddock. Radioactivity of the heavy elements. Q. Rev. , Chem. Soc. , 1951, 3, 270–314. doi:10.1039/QR9510500270 (یادکرد دست دوم)
  22. ↑ وینتر مارک. «Uses». The University of Sheffield. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. از پارامتر ناشناخته |کار= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |ژبان= صرف‌نظر شد (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  23. ↑ بنتور ینون. "Chemical Element.com - Francium". Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۳–۲۵. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ ۲۴٫۳ ۲۴٫۴ ۲۴٫۵ امسلی جان، Nature's Building Blocks، آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد، ص. ۱۵۱–۱۵۳، شابک ۰-۱۹-۸۵۰۳۴۱-۵ از پارامتر ناشناخته |سال چاپ= صرف‌نظر شد (کمک)(یادکرد دست دوم)
  25. ↑ استیو گاگنون. "Francium". Jefferson Science Associates, LLC. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۴–۰۱. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help) نشانی اصلی:http://education.jlab.org/itselemental/ele087.html
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ ۲۶٫۲ «Chemical Elements»، Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry، نیویورک: Wylie-Interscience، ۲۰۰۵، ص. ۳۳۲، شابک ۰-۴۷۱-۶۱۵۲۵-۰ از پارامتر ناشناخته |مصحح= صرف‌نظر شد (کمک)
  27. ↑ ای. گومز (۲۰۰۵–۱۱–۰۷)، «Spectroscopy with trapped francium: advances and perspectives for weak interaction studies»، Rep. Prog. Phys.، ۱ (۶۹)، ص. ۷۹–۱۱۸، doi:10.1088/0034-4885/69/1/R02، دریافت‌شده در ۲۰۰۷–۰۴–۱۱ از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  28. ↑ Gomez, ‎E (2005–11–07), Orozco, L A, and Sprouse, G D, "Spectroscopy with trapped francium: advances and perspectives for weak interaction studies", Rep. Prog. Phys., ۶۹ (۱), p. ۷۹–۱۱۸, ISSN doi: [http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1088/0034-4885/69/1/R02 [[Digital object identifier|doi]]: <span class="neverexpand">[http://dx.doi.org/%7B%7Burlencode:10.1088/0034-4885/69/1/R02 Check |issn= value (help) Check date values in: |تاریخ= (help) {{جا:#tag:nowiki|10.1088/0034-4885/69/1/R02}}]}} Retrieved on 2007-04-11.
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ John Emsley (۲۰۰۳)، «Francium»، Nature's Building Blocks، Oxford university Press، ص. ۱۵۲، شابک ۰-۱۹-۸۵۰۳۴۰-۷«پیوند مستقیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۰۹.
  30. ↑ Peterson, ‎I (1996–05–11), "Creating, cooling, trapping francium atoms", Science News, p. ۲۹۴ Check date values in: |تاریخ= (help) Retrieved on 2007-04-11.
  31. ↑ مارک وینتر. "Geological information". The University of Sheffield. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۳–۲۶. Unknown parameter |کار= ignored (help); Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  32. ↑ "Production of Francium". SUNY Stony Brook Physics & Astronomy. 2007–02–20. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۳–۲۶. Unknown parameter |کار= ignored (help); Check date values in: |تاریخ بازدید=, |تاریخ= (help) نشانی اصلی:http://fr.physics.sunysb.edu/francium_news/production.HTM
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ "Cooling and Trapping". Francium. SUNY Stony Brook Physics & Astronomy. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۵–۰۱. Unknown parameter |تایخ= ignored (help); Check date values in: |تاریخ بازدید= (help) نشانی اصلی:http://fr.physics.sunysb.edu/francium_news/trapping.HTM
  34. ↑ "Francium". ملی لوس آموس بخش شیمی. 2003–12–15. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۳–۲۹. Check date values in: |تاریخ بازدید=, |تاریخ= (help); External link in |ناشر= (help)
  35. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics، ۱۱، CRC، ۲۰۰۶، ص. ۱۸۰–۱۸۱، شابک ۰-۸۴۹۳-۰۴۸۷-۳ از پارامتر ناشناخته |مصحح= صرف‌نظر شد (کمک)(یادکرد دست دوم)
  36. ↑ «Francium»، Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry، New York: Wylie-Interscience، ۲۰۰۵، صص. ۶۷۹، شابک ۰-۴۷۱-۶۱۵۲۵-۰ از پارامتر ناشناخته |مصحح= صرف‌نظر شد (کمک)
  37. ↑ National Nuclear Data Center (1990). "Table of Isotopes decay data". آزمایشگاه ملی بروک‌هاون. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۴–۰۴. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help).
  38. ↑ National Nuclear Data Center (2003). "Fr Isotopes". آزمایشگاه ملی بروک‌هاون. Archived from the original on ۱۱ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۰۰۷–۰۴–۰۴. Check date values in: |تاریخ بازدید= (help).
  39. ↑ Earl K. Hyde، The radiochemistry of francium، Subcommittee on Radiochemistry، ص. ۲"پیوند مستقیم". Archived from the original on 11 May 2012. Retrieved 4 April 2009.

جستارهای وابسته[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

معنای واژهٔ «فرانسیم» را در ویکی‌واژه ببینید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فرانسیم موجود است.
جدول تناوبی
H   He
Li Be   B C N O F Ne
Na Mg   Al Si P S Cl Ar
K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
فلزات قلیایی فلزات قلیایی خاکی لانتانیدها اکتینیدها فلزات واسطه فلزات پس‌واسطه شبه‌فلزات نافلزات هالوژن‌ها گازهای نجیب
 جدول تناوبی با جزئیات بیشتر
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فرانسیم&oldid=26809604»