شمس الدین محمد مجتهدی نجفی

شمس الدین مجتهدی نجفی شمس الدین محمد مجتهدی نجفی
عنوان(ها)	آیت الله العظمی حکیم علامه
اطلاعات شخصی
زاده	شمس‌الدین مجتهدی نجفی ۱ فروردین ۱۳۱۲
درگذشته	۷ اسفند ۱۴۰۰ (۸۸ سال)
آثار معروف	رسالهٔ علمیه و عملیه النظر الثاقب و نیل الطالب فرهنگ اصیل، دوره ادبیات گفتار شیعه در اصول و فروع فرهنگ دانشوران در تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون)
تحصیلات	قم، تهران، نجف
استادان	محمدحسین کاشف الغطاء سید روح‌الله خمینی آقا بزرگ تهرانی عبدالکریم حائری یزدی محمدحسین کاشف الغطاء آقا ضیاءالدین عراقی محمدحسین نائینی محمدحسین غروی اصفهانی

شمس الدین مجتهدی نجفی، مرجع تقلید شیعه، مشهور به مجتهدی نجفی، حکیم خاضع، از مدرسین قدیمی حوزه‌های علمیه نجف، قم و تهران، (۱ فروردین ۱۳۰۲ – ۸ اسفند ۱۴۰۰) مرجع تقلید بود که با رسالهٔ علمیه و توضیح المسائل و آثار و کتابهای دوره فرهنگ، ادبیات فارسی، عربی، تفسیر، فقه، اصول و چندین مجلد دیوان اشعار، پاسخگویی به سؤالات جدید و ارائه فتاوای راهگشا و نادر و نوین از مراجع تقلید مستقل و صاحب مکتب فقهی تلفیق و تقریب اصول سنتی و نوگرایی، رواداری، دگر اندیشی و متفاوت شناخته می‌شود.

وی در ۷ اسفند ۱۴۰۰ در سن ۸۸ سالگی به علت بیماری درگذشت.

خانواده و خاندان

شمس الدین محمد مجتهدی نجفی از خانواده و خاندانی تا ۷–۶ نسل از اهل علم، سادات، مراجع است، پدرش شیخ نجم ادین مجتهدی و مادر سادات حسینی، خواهر یکی از مراجع گذشته به نام سید سیف الدین حسینی و برادران، عموها و اقوام و عموزاده‌های او مثل جمال الدین مجتهدی و کمال الدین مجتهدی از فقها و مدرسین حوزهٔ قم و نجف بوده‌اند.

اجتهاد اجداد

پدر و اخوان بزرگ و جد او ابوالقاسم مجتهدی مشهور به آیت الله مجتهدی از فقها و شاگردان محمد حسین غروی اصفهانی، آقا ضیاء عراقی، میرزای نائینی، عبدالکریم حائری یزدی، میرزای شیرازی، فاضل شربیانی، شیخ عبدالله و محمدحسن مامقامی نجفی اجازات اجتهاد و روایت داشتند.

تحصیلات

آغاز تحصیل را در مکتبخانه مادرش سادات حسینی و سپس پدرش نجم الدین مجتهدی از قرآن، ادبیات، تجوید، گلستان و بوستان سعدی، نصاب الصبیان، الفیه ابن مالک، مقدمات، مطول، مغنی و … شروع نموده‌است. بعد به همراه برادران بزرگتر راهی حوزه می‌شود و مقامات حریری، الفیه، شرح جامی، شمسیه، قوانین، منطق منظومه، شرح الاشراق، شوارق الابهام را با یحیی مدرسی، دین محمدی زنجانی، سید مجتبی انگورانی، عبدالکریم خوئینی می‌گذرانند.

برخی تألیفات

• رسالهٔ علمیه و عملیه
• مناسک حج
• النظر الثاقب فی کتاب المکاسب- النظر الثاقب و نیل الطالب
• فرهنگ اصیل
• گفتار شیعه در اصول و فروع
• فرهنگ دانشوراندر تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون)
• مثنوی آدم
• مثنوی انبیاء
• منظومه آدم
• منظومه پیامبران
• رساله‌ای در قاعدهٔ إذن
• دانشنامه جامع حضرت خدیجه کبری (س)
• دانشنامه جامع حضرت خدیجه کبری (س) امّ المؤمنین
• جلوه‌های عشق
• نغمه‌های عشق
• رساله‌ای در قاعدهٔ لوث و قسامه

اساتید

درنجف

• سید عبدالاعلی سبزواری
• سید ابوالحسن اصفهانی
• محمد حسین کاشف الغطاء
• سید محسن طباطبایی حکیم
• سید ابوالقاسم موسوی خویی
• محمدکاظم شیرازی
• سید عبدالهادی شیرازی
• سید محمود حسینی شاهرودی
• عبدالکریم زنجانی
• میرزا آقااصطهباناتی
• سید جمال الدین گلپایگانی

• حسین حلی
• میرزا باقر زنجانی
• فاضل قائنی
• سید عبدالله شیرازی
• مرتضی طالقانی
• آقا بزرگ تهرانی الذریعه
• صدرا بادکوبه ای
• سید حسین حمامی
• احمد کاشف الغطاء
• میرزا هاشمی آملی
• محمدعلی کاظمینی بروجردی نجفی
• عبدالله مامقانی

در کربلا

• حسین قمی
• سید هادی میلانی
• میرزا مهدی شیرازی

در قم

• سید روح‌الله موسوی خمینی
• سید علی یثربی کاشانی

نقد اشعار منتسب به فردوسی

شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی شعر و موسیقی را نیز مورد توجه داشته و از سالهای ۱۳۲۵ و ۱۳۲۸ که به تدریج اشعارش در کنار کتابها و رساله‌ها و آثارش منتشر شده. در حمایت از مقام زنان و مادران به انتقاد اشعار منتسب به حکیم فردوسی بزرگ پرداخته‌است:

...		...
همی گفت اگر بنده‌ای پند ده		زن و اژدهاهردو در خاک به
من اینک نگویم سخن اینچنین		که بس دلخراش است و نی دلنشین
اساس مقالم جز این نیست بیش		که هر چیز نیکوست در جای خویش
زن و اژدها هر دو پاک است و راد		که دارند از حق نشانی به یاد
هر آن ذرّه‌ای کز خدایافت جان		وجودش فروغی بود بر جهان
فروغ جهان از زن و اژدهاست		اگر زن، زن و اژدها، اژدهاست
هرآنکس ز اندازه بیرون رود		وجودش جهان را بلائی بود
بلای جهان ناکسان است و بس		نه هر مرد و هر زن، نه هر خار و خس

اصلاح نظام مرجعیت و روحانیت

در کتابها و رساله‌های شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی دو نگاه جدی اصلاحی برای نظام مرجعیت و روحانیت، در همان دههٔ ۳۰ و ۴۰ مطرح می‌شود، یکی اصلاح به منظور خارج ساختن طلبگی اهل علم و روحانیون از حالت شغل و کسب کار که می‌شد با حفظ اقتصاد و زندگی روحانیت، آنها را به منزله یک خانوادهٔ بزرگ زیر سایهٔ مراجع و نواب عام امام زمان براساس اِنَّ اکرمَکُم عندالله اتقیکم ملاحظه نمود و به تأمین معشیت همه بطور انصاف پرداخت؛ و بعد هم تقویت اهداف روحانیت و مرجعیت، طلبگی و تحصیلات حوزوی به سوی سربازی دین و آمادگی برای امام زمان (ع) و فداکاری در جهت حفظ اعتقادات و ناموس ایمانی آحاد جامعه.

دست نوشتهٔ آقا بزرگ تهرانی

بازنگری در خمس و زکات

طبق آرا و فتاوی شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی، برفرض اگر از قیل و قال اعاظم فقه و اصول نیز بگذریم و شبهات و سئوالات پیرامون اصل خمس و زکات و همچنین فلسفه و اهداف این دوراهم در عصر غیبت امام زمان برای فقها و مراجع جامع‌الشرایط شیعه بپذیریم و همهٔ ابهامات برحق علمی و فقهی را نیز پاسخ گوئیم، باز هم این روش اخذ و موارد وصول و دریافت تا شیوه‌های خرج و برج، فراوان محل اشکالات جدی و نیازمند اصلاح و تحولات اساسی است.

دست نوشته سید روح‌الله خمینی

جستارهای وابسته

• ولایت فقیه
• حوزه علمیه قم
• حوزه علمیه نجف

پیوند به بیرون

وبگاه رسمی