صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۶٬۴۵۴ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

ماکیان ایکس یک یا دجاجه ایکس یک منبعی مشهور از پرتو ایکس در فضا است که در صورت فلکی ماکیان قرار دارد. در سال ۱۹۶۴ و در خلال پرواز یک تلسکوپ فضایی مدار پایین کشف شد و یکی از بزرگ‌ترین منابع پرتو ایکس در آسمان است که پرتوی ایکسی با شارش ۲٫۳‎×۱۰^−۲۳ W m^−۲Hz^−۱‏ تولید می‌کند. ماکیان ایکس یکی از بزرگ‌ترین احتمالات برای سیاه‌چاله است. این جسم حدود ۲۱٫۲ برابر جرم خورشید، تخمین زده می‌شود و هرچه در اطرافش باشد به مشابه این رفتار می‌کند که در کنار یک سیاه‌چاله است. شعاع افق رویداد آن ۲۶ کیلومتر محاسبه می‌شود. ماکیان ایکس یک دوتایی پرتو ایکس پرجرم است و حدود ۶۰۰۰ سال نوری از خورشید فاصله دارد که شامل یک ابرغول آبی متغیر با نام HDE ۲۲۶۸۶۸، یک قرص برافزایشی که پرتو ایکس ایجاد می‌کند می‌شود. مواد دور این سیاه‌چاله میلیون‌ها درجه کلوین (K) دما دارند، و بدین علت در طول موج ایکس تابش می‌کنند. یک جفت افشانه فضایی به شکل عمودی از دو سر سیاه‌چاله خارج می‌شود. این سامانه عضو یک مجموعه ستاره به نام ماکیان OB3 است، به معنی این‌که ماکیان ایکس یک حدود پنج میلیون سال قدمت دارد و تشکیل یافته از ستاره‌ای با جرم بیشتر از ۴۰ برابر جرم خورشید است. اکثر جرم ستارهٔ قدیمی به خاطر از دست دادن پوسته از بین رفته است. مرگ این ستاره همراه با یک ابرنواختر همراه بوده است، نتیجه انفجار این بوده است که مرکز ستاره به سیاه‌چاله تبدیل شده است. ماکیان ایکس یک موضوع شرط‌بندی علمی بین استیون هاوکینگ و کیپ ثورن در سال ۱۹۷۴ بوده است، که در آن هاوکینگ معتقد بود که این جرم یک سیاه‌چاله نیست.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… آلن دلون وصیت کرده بود که پس از مرگ، سگش «لوبو» را هم کشته و با او دفن نمایند؟ (در تصویر)
… رع، خدای آفتاب در باور اهالی مصر باستان بود که نماد زندگی موسوم به عنخ را در دست داشت؟
… بی-۲ اسپیریت به دلیل ساختار ترکیبی، مجبور است برای جلوگیری از «تخلیه الکترواستاتیکی و برخورد صاعقه» تا فاصلهٔ ۴۰ مایل (۶۴ کیلومتر) از توفان‌های تندری فاصله بگیرد؟
… نام انتسابی به عصر طلایی در تاریخ ایالات متحده در حقیقت، برگرفته از نام کتاب عصر طلایی: حکایت امروز اثر مارک تواین است؟
… صدور فرمان «امان ندادن» توسط فرماندهان در طول نبرد، از زمان کنوانسیون‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه یک جنایت جنگی تلقی می‌شود؟
… در روان‌شناسی، الگوی جغد شب در مردان بیشتر از زنان است و علاقه به تنها ماندنِ در این دسته از افراد، بیشتر از تمایل برای داشتن روابط بلندمدت است؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۳۰ مهر ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۶٬۴۵۴ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

جیمز ای رابینسون

یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه کشته شد.
جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی به تارون آجم‌اغلو، سایمون جانسون و جیمز ای رابینسون (در تصویر) برای مطالعاتشان در مورد نابرابری جهانی اهدا شد.
جایزه نوبل ادبیات به هان کانگ شاعر و رمان‌نویس کره جنوبی اهدا شد.
جان هاپفیلد و جفری هینتون جایزه نوبل فیزیک را برای تحقیقات خود در زمینه یادگیری ماشینی با شبکه‌های عصبی مصنوعی دریافت کردند.
شیگرو ایشیبا پس از پیروزی در انتخابات رهبری حزب لیبرال دموکرات، نخست‌وزیر ژاپن شد.

یادبودها

امروز: دوشنبه، ۲۱ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۳۰ مهر ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۱۷ ربیع‌الثانی ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۸۹۵ - جمهوری فرمز در اثر تاخت و تاز امپراتوری ژاپن فروپاشید.
۱۹۹۴ - توافق اتمی کره شمالی: کره شمالی و ایالات متحده آمریکا توافقی کردند که که کره شمالی برنامه ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای را متوقف کند و با بازبینی موافقت نماید.

زادروزها

۱۷۷۲ - زادروز ساموئل تیلور کالریج شاعر و منتقد ادبی سبک رومانتیک و فیلسوف انگلیسی
۱۷۹۰ - زادروز آلفونس دولامارتین شاعر، نویسنده و سیاست‌مدار فرانسوی
۱۸۳۳ - زادروز آلفرد نوبل (در تصویر) شیمی‌دان سوئدی، مخترع دینامیت، بنیان‌گذار جایزه نوبل
۱۹۴۹ - زادروز بنیامین نتانیاهو رهبر کنونی حزب لیکود، نخست‌وزیر اسرائیل
۱۹۵۸ - زادروز آندره گایم فیزیک‌دان هلندی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک به همراه کنستانتین نووسلف
۱۹۸۰ - زادروز کیم کارداشیان شخصیت مطرح دنیای رسانه و سرگرمی، مدل، بازرگان، بازیگر و شخصیت تلویزیونی آمریکایی
۱۹۸۱ - زادروز نمانیا ویدیچ بازیکن فوتبال اهل صربستان

درگذشت‌ها

۱۴۲۲ - درگذشت شارل ششم پادشاه فرانسه از ۱۳۸۰ تا ۱۴۲۲
۱۸۰۵ - درگذشت هوریشیو نلسون از بزرگترین دریاسالاران امپراتوری بریتانیا
۱۹۳۱ - درگذشت آرتور شنیتسلر رمان نویس و نمایش‌نامه‌نویس اتریشی
۱۹۳۲ - درگذشت فرانسوا تروفو فیلمساز، نظریه‌پرداز و منتقد سینمایی برجستهٔ فرانسوی
۱۹۶۹ - درگذشت جک کرواک رمان نویس و شاعر فرانسوی
۱۹۷۸ - درگذشت آناستاس میکویان دولتمرد اهل شوروی در دوره حکومت ولادیمیر لنین، ژوزف استالین، نیکیتا خروشچف، و لئونید برژنف

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای اکتبر – یادبودهای بیشتر…

نگارهٔ برگزیدهٔ امروز

درختان سرو، نام یک نقاشی ژاپنی متعلق به سدهٔ ۱۶ میلادی است. اثر منسوب به کانو اِی‌توکو، نقاش درباری ژاپنی است که ابتدا بر روی درهای کشویی محل سکونت یکی از اعضای خاندان امپراتوری ژاپن نقاشی شده‌بود، اما بعدها بازسازی شد و به یک پاراوان تاشو تبدیل شد.
ابعاد این اثر یک متر و ۱۷۰ سانتی‌متر در چهار متر و شصت سانتیمتر است. تقریبا تمامی زمینهٔ نقاشی با ورقه‌های طلا پوشانده شده‌است که نقش بدنهٔ پرپیچ و خم درخت سرو تنومند را برجسته می‌کند.
این اثر در کشور ژاپن به عنوان «گنجینهٔ ملی» رده‌بندی شده‌است و در موزه ملی توکیو نگه‌داری می‌شود.
نقاش: کانو اِی‌توکو

بایگانی اکتبر ۲۰۲۴ – نگاره‌های برگزیدهٔ بیشتر

درون‌مایه

دانش طبیعی و صوری: اخترشناسی – زیست‌شناسی – شیمی – زمین‌شناسی – فیزیک – آمار – احتمالات – ریاضیات – سامانه‌ها – علوم رایانه – منطق

دانش اجتماعی و انسانی: آموزش – ادبیات – اقتصاد – انسان‌شناسی – باستان‌شناسی – تاریخ – جامعه‌شناسی – جغرافیا – روان‌شناسی – زبان‌شناسی – ارتباطات – علوم سیاسی – فلسفه

دانش کاربردی: پزشکی – حقوق – رایانه – بهداشت – فناوری اطلاعات – فناوری – کسب و کار – کشاورزی – مدیریت – مهندسی

فرهنگ و هنر: بزرگان و مشاهیر – رسانه‌ – سرگرمی‌‌ – هنرهای نمایشی – هنرهای تجسمی – سینما – موسیقی – معماری – نقاشی – ورزش

پروژه‌های خواهر ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا توسط ویرایشگران داوطلب نوشته شده و از سوی سازمان ناسودبر بنیاد ویکی‌مدیا میزبانی می‌شود که خود میزبان چندین پروژهٔ داوطلبانهٔ دیگر نیز هست:

ویکی‌انبار
انبار رسانه‌های آزاد
مدیاویکی
توسعهٔ نرم‌افزار ویکی
فراویکی
هماهنگی پروژهٔ ویکی‌مدیا
ویکی‌کتاب
کتاب‌های درسی و راهنماهای آزاد
ویکی‌داده
پایگاه دانش آزاد
ویکی‌خبر
اخبار با محتوای آزاد
ویکی‌گفتاورد
مجموعه‌ای از نقل قول‌ها
ویکی‌نبشته
کتابخانه‌ای با محتوای آزاد
ویکی‌گونه
فهرست گونه‌ها
ویکی‌دانشگاه
ابزارهای آموزشی آزاد
ویکی‌سفر
راهنمای آزاد سفر
ویکی‌واژه
فرهنگ واژگان

زبان‌های ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیای فارسی در سال ۱۳۸۲ بنیان‌گذاری شده و هم‌اکنون ۱٬۰۱۶٬۴۵۴ نوشتار دارد. ویکی‌پدیا به زبان‌های بسیاری وجود دارد؛ برخی از بزرگ‌ترین آن‌ها در زیر فهرست شده‌اند.

۱٬۰۰۰٬۰۰۰+ نوشتار

۲۵۰٬۰۰۰+ نوشتار

۱۰۰٬۰۰۰+ نوشتار

فهرست کامل ویکی‌پدیاها