صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۳٬۳۱۸ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

کیسه‌داران، رده‌ای از پستانداران هستند که مشخصه‌شان دارا بودن کیسه‌ای در بدن است که در آن نوزادان خود را بزرگ می‌کنند. همانندی آن‌ها با دیگر پستاندارانی که در فرورده جفت‌داران طبقه‌بندی می‌شوند در این است که هر دو زنده‌زا هستند و این آن‌ها را از تک‌سوراخیانی چون نوک‌اردکی و مورچه‌خورک متمایز می‌کند. با این حال برخلاف دیگر پستاندارانی که فرزندان خود را در شکل کامل شده و با دارا بودن اعضای زیستی می‌زایند، کیسه‌داران نوزادانی کم رشدیافته به دنیا می‌آورند که به هیچ وجه قادر به زندگی در جهان طبیعی بیرون نیستند و ناچارند به درون کیسه مادر بروند تا از شیر مادر تغذیه کنند. از دیدگاه فرگشتی، کیسه‌داران نمونه‌ای یکتا و مهم از چگونگی خو گرفتن به طبیعت و زادآوری را به نمایش می‌گذارند. از شناخته شده‌ترین کیسه‌داران می‌توان به کانگورو، کوآلا، وامبت، و شیطان تاسمانی اشاره کرد. به جز صاریغ ویرجینیا که در آمریکای شمالی نیز یافت می‌شود، دیگر کیسه‌داران همگی در نیمکره جنوبی زندگی می‌کنند. نزدیک به ۷۰ درصد از ۳۳۴ گونهٔ موجود در این فرورده در استرالزی، که شامل استرالیا و گینه نو و جزایر نزدیک به آن‌ها می‌شود، یافت می‌شوند و ۱۰۰ جانور دیگر باقی‌مانده نیز ساکن قاره آمریکا هستند. بیشتر آن‌ها در آمریکای جنوبی به سر می‌برند و تنها ۱۳ گونه در آمریکای مرکزی زندگی می‌کنند. پدید آمدن تبادل بزرگ در دوران پالئوسن باعث هجوم پستانداران جفت‌دار به آمریکای جنوبی و انقراض گونه‌های بسیاری از کیسه‌داران شد. نام علمی کیسه‌داران، Marsupialia، برگرفته از واژه یونانی marsipos به معنای «کیسه» و «خورجین» است که در سال ۱۸۱۱ میلادی توسط یوهان ایلیگر، جانورشناس آلمانی، گذاشته شد.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… در آثار نیکلای مارکف، از پیشگامان معماری مدرن ایران، تلفیق چهار سبک مدرن، التقاطی، غربی و ایرانی دیده می‌شود؟ (در تصویر)
… در حماسهٔ آترا-هاسیس، خدایان برای کنترل جمعیت انسان طاعون، خشکسالی، قحطی و در پایان طوفان نازل کردند؟
… کرایسیپوس فقط برای حل پارادوکس دروغگو، ۲۳ جلد کتاب نوشت؟
… یکی از پرتنش‌ترین دوره‌ها در تاریخ اسرائیل سه هفتهٔ پیش از جنگ شش روزه بود، دوره‌ای که به «دورهٔ انتظار» معروف است؟
… ندی حافظ در حالی که هفت‌ماهه باردار بود در بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس شرکت کرد؟
… تصرف افغانستان توسط شوروی باعث شد ۶۸ کشور جهان به پیشنهاد آمریکا، المپیک تابستانی ۱۹۸۰ مسکو را تحریم کنند؟
… فریدون ملکم نخستین ورزشکار ایرانی است که در المپیک ۱۹۰۰ پاریس در رشته شمشیربازی وارد این رقابت‌ها شد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۲ شهریور ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۳٬۳۱۸ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

افتتاحیه پارالمپیک تابستانی

افتتاحیه بازی‌های پارالمپیک تابستانی (در تصویر)، در پاریس، فرانسه.
پائونگ‌ترن شیناواترا پس از برکناری سرتا تاویسین توسط دادگاه قانون اساسی، نخست‌وزیر تایلند شد.
سازمان جهانی بهداشت شیوع آفریقایی آبله میمون را وضعیت اضطراری جهانی اعلام کرد.
پرواز ۲۲۸۳ پاساردو لینهاس آئرئاس در ایالت سائو پائولو برزیل سقوط کرد و همهٔ ۶۲ سرنشین آن کشته شدند.
شیخ حسینه در پی اعتراضات ضد دولتی بنگلادش از سمت نخست‌وزیری استعفا داد و محمد یونس به عنوان رئیس دولت موقت بنگلادش منصوب شد.

یادبودها

امروز: پنجشنبه، ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۲۲ شهریور ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۸ ربیع‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۸۴۸ - با تغییر قانون اساسی سوئیس به یک کشور فدرال تغییر وضعیت داد.
۱۹۲۰ - اختتامیهٔ هفتمین دوره بازی‌های المپیک در شهر آنتورپ بلژیک برگزار شد.
۱۹۵۳ - جان اف. کندی سی و پنجمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا با ژاکلین کندی ازدواج کرد.
۱۹۸۰ - ارتش ترکیه به رهبری کنان اورن علیه دولت این کشور دست به کودتا زد.

زادروزها

۱۰۰۴ - زادروز ناصرخسرو قبادیانی، روشنفکر و متفکر برجسته اسماعیلی
۱۴۹۴ - زادروز فرانسوای اول پادشاه فرانسه
۱۸۹۷ - زادروز ایرن ژولیو-کوری فیزیکدان و شیمی‌دان فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۳۵، دختر ماری و پیر کوری
۱۹۱۳ - زادروز جسی اونز دوندهٔ آمریکایی
۱۹۲۱ - زادروز استانیسواو لم نویسندهٔ لهستانی آثار علمی-تخیلی، خالق رُمان سولاریس
۱۹۶۶ - زادروز انوشه انصاری (در تصویر) اولین توریست فضانورد ایرانی ساکن‌آمریکا و اولین زن کیهان‌گرد
۱۹۷۳ - زادروز پل واکر بازیگر آمریکایی
۱۹۸۶ - زادروز امی رسوم بازیگر، خواننده و ترانه‌سرای آمریکایی

درگذشت‌ها

۲۶۰ (قمری) - قتل حسن عسکری امام یازدهم شیعیان
۱۳۹۹ - درگذشت نوید افکاری کشتی‌گیر ایرانی
۱۷۶۴ - درگذشت ژان فیلیپ رامو آهنگساز و نظریه‌پرداز فرانسوی
۱۹۸۱ - درگذشت یوجنیو مونتاله شاعر و مترجم ایتالیایی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۷۵
۲۰۰۳ - درگذشت جانی کش خواننده، ترانه‌سرا، بازیگر و موسیقی‌دان آمریکایی
۲۰۰۹ - درگذشت نورمن بورلاگ دانشمند آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل صلح سال ۱۹۷۰
۲۰۱۰ - درگذشت کلود شابرول کارگردان فرانسوی، از بنیان‌گذاران موج نوی فرانسه

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای سپتامبر – یادبودهای بیشتر…