دادگاه توکیو

تصویر متهمان ژاپنی در دادگاه

دادگاه نظامی بین‌المللی برای خاور دور یا دادگاه توکیو دادگاه بود که پس از تشکیل دادگاه نورنبرگ توسط فرماندهٔ عالی ایالات متحده آمریکا در ژاپن ژنرال مک آرتور برگزار شد. وی ۱۱ قاضی دادگاه را نیز منصوب کرد. این قضات از بین نامزدهای پیشنهادی از سوی دولت‌های امضاکنندهٔ شرایط تسلیم ژاپن (یعنی ایالات متحده آمریکا، استرالیا، کانادا، چین، فرانسه، انگلستان، هلند، نیوزیلند و شوروی) به اضافهٔ دو کشور هند و فیلیپین انتخاب شدند. دادگاه توکیو همچون دادگاه نورنبرگ فقط راجع به مجرمان اصلی جنگی بود. این دادگاه در سوم می ۱۹۴۶ در توکیو آغاز به کار و در دوازدهم نوامبر ۱۹۴۸ رأی خود را صادر کرد. حکم اعدام متهمان در ۲۳ دسامبر ۱۹۴۸ به اجرا درآمد.

در ۲۹ آوریل ۱۹۴۶ کیفرخواستی علیه ۲۸ متهم ژاپنی صادر شد که دارای ۵۵ فقره و در سه بخش تنظیم شده بود. بخش نخست (فقرات یک تا ۳۶): جرایم علیه صلح، بخش دوم (فقرات ۳۷ تا ۵۲): قتل عمد، بخش سوم (فقرات ۵۳ تا ۵۵) سایر جرایم جنگی معاهداتی و جرایم علیه بشریّت. مظنونان جنایت‌های جنگی ژاپن به عنوان مظنونان «الف» یا «ب» یا «ج» طبقه‌بندی شده‌بودند. دادگاه توکیو فقط مظنونان «الف» (یعنی متهمان به جرایم علیه صلح) را تحت تعقیب و محاکمه قرار داد. در میان ۲۸ متهم این دادگاه، چهار نخست‌وزیر (که یکی از آنها هیدکی توجو بود)، چهار وزیر امور خارجه، پنج وزیر جنگ و شماری افراد دیگر وجود داشتند. بنا به دلایل سیاسی هیچ کیفرخواستی علیه شخص امپراتور شووا (هیروهیتو) صادر نشد. در دادگاه توکیو شهادت ۴۱۹ شاهد استماع شد و ۷۷۹ شهادت‌نامهٔ کتبی مورد رسیدگی قرار گرفت. از میان ۲۸ متهم، ۷ نفر به اعدام، ۱۶ نفر به حبس ابد، یک نفر به ۲۰ سال حبس و یک نفر نیز به ۷ سال حبس محکوم شدند. همچنین دو نفر از متهمان در طول محاکمه مُردند و یک متهم دیگر نیز از نظر روانی برای محاکمه نامناسب اعلام شد. در دادگاه توکیو هیچ‌کس از متهمان برائت حاصل نکرد. پویی آخرین امپراتور چین که با اشغال منچوری توسط ارتش سرخ به اسارت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی درآمده بود، به دادگاه آورده شده و علیه ارتش سلطنتی ژاپن شهادت داد.

متهمان

بیست و هشت متهم این دادگاه عمدتاً افسران نظامی و مقامات دولتی هستند.

هیروتا کوکی در دادگاه

مقامات دولتی

• هیروتا کوکی، نخست‌وزیر (۱۹۳۷–۱۹۳۶)، وزیر امور خارجه (۱۹۳۶–۱۹۳۳، ۱۹۳۸–۱۹۳۷) (محکوم به اعدام)
• هیرانوما کیچیرو نخست‌وزیر (۱۹۳۹)
• هوشینو نائوکی، رئیس کابینه وزیر امور خارجه
• کیدو کویچی وزیر امور داخلی
• شیراتوری توشینو، سفیر ژاپن در ایتالیا
• توگو شیگه‌نوری، وزیر امور خارجه (۱۹۴۲–۱۹۴۱)
• شیگه‌میتسو مامورو، وزیر امور خارجه (۱۹۴۵–۱۹۴۳)
• کایا اوکینوری، وزیر دارایی (۱۹۴۴–۱۹۴۱)
• ماتسوکا یوسوکه، وزیر امور خارجه (۱۹۴۱–۱۹۴۰)

افسران نظامی

• ژنرال توجو هیدکی، نخست‌وزیر (۱۹۴۱–۱۹۴۴)، وزیر جنگ (۱۹۴۰–۱۹۴۱) (محکوم به اعدام)
• ایتاگاکی سیشیرو، وزیر جنگ (۱۹۳۹–۱۹۳۸) (محکوم به اعدام)
• اراکی سادائو، وزیر جنگ (۱۹۳۱–۱۹۳۴)
• شونروکو هاتا، وزیر جنگ (۱۹۳۹–۱۹۴۰)
• دریاسالار شیمادا شیگه‌تارو، وزیر نیروی دریایی (۱۹۴۱–۱۹۴۴)
• ساتو کنریو، رئیس دفتر امور نظامی
• کوایسو کونیاکی، نخست‌وزیر (۱۹۴۵–۱۹۴۴)، فرماندار کل کره (۱۹۴۲–۱۹۴۴)
• دریاسالار اوکا تاکازومی، رئیس اداره امور دریایی
• سپهبد اوشیما هیروشی، سفیر آلمان
• دریاسالار اوسامی ناگانو، وزیر نیروی دریایی (۱۹۳۶–۱۹۳۷)، رئیس ستاد کل نیروی دریایی سلطنتی ژاپنی (۱۹۴۴–۱۹۴۱)
• جیرو می‌نامی، فرماندار کل کره (۱۹۳۶–۱۹۴۲)
• دویهارا کنجی، رئیس سرویس اطلاعات در مانچوکوئو (محکوم به اعدام)
• کیمورا هیتارو، فرماندهٔ ارتش منطقهٔ برمه (محکوم به اعدام)
• ماتسویی ایوانه، فرماندهٔ اعزامی نیروی شانگهای و منطقه ارتش مرکزی چین (محکوم به اعدام)
• سپهبد موتو آکیرا، رئیس کارکنان ارتش منطقه ۱۴، (محکوم به اعدام)
• سرهنگ کینگورو هاشیموتو کینگورو، بنیانگذار ساکوراکای انجمن‌های مخفی در درون ارتش سلطنتی ژاپن
• اومِزو یُوشی‌جیرُو، فرمانده در ارتش کانتوگون، رئیس دفتر ستاد عمومی ارتش سلطنتی ژاپن (۱۹۴۵–۱۹۴۴)
• سپهبد سوزوکی تی‌ایچی، رئیس هیئت مدیرهٔ برنامه‌ریزی کابینه

سایر متهمان

اوکاوا شومی به همراه مراقب نظامی در دادگاه

• اوکاوا شومی، فیلسوف سیاسی

جستارهای وابسته

• تاریخ ژاپن
• جنگ جهانی دوم
• جنگ اقیانوس آرام

پیوند به بیرون

• Zhang Wanhong, "From Nuremberg to Tokyo: Some Reflections on the Tokyo Trial" Cardozo Law Review, vol. 27 (2006)