نبرد کورسک

نبرد کورسْک نبردِ تانک‌ها
زمان ۴ ژوئیه ۱۹۴۳ مکان منطقه کورسْک (Kursk) نزدیک مسکو نتیجه پیروزی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی
جنگندگان
آلمان نازی	شوروی
فرماندهان
اریش فون مانشتاین	گئورگی ژوکوف
نیروها
۳۰۰۰ تانک ۹۰۰٬۰۰۰	۳۶۰۰ تانک ۱٬۳۰۰٬۰۰۰

نبرد کورسک درگیری‌ای در جنگ جهانی دوم میان نیروهای آلمان و شوروی در جبهه شرق نزدیک کورسک (۴۵۰ کیلومتر یا ۲۸۰ مایل جنوب غرب مسکو) در اتحاد جماهیر شوروی در طول ماه‌های ژوئیه و اوت ۱۹۴۳ بود. بر روی حمله آلمان نام رمز عملیات ارگ (سیتادل) گذاشته (به آلمانی: Unternehmen Zitadelle) و به یکی از بزرگترین درگیری‌های زرهی در تاریخ، نبرد پروخوروفکا، منجر شد؛ و عملیات Kutuzov (به روسی: Кутузов) حمله آلمان توسط دو پاتک شوروی، عملیات پولکوودتس رومیانتسف (به روسی: Полководец Румянцев) و عملیات کوتوزوف (به روسی: Кутузов) روبرو شد. برای آلمانی‌ها، این نبرد نمایندهٔ آخرین تهاجم استراتژیکی که آنها قادر به انجامش در جبهه شرقی شدند، بود. در مورد اتحاد جماهیر شوروی، این پیروزی، برای بقیه جنگ به ارتش سرخ ابتکار عمل استراتژیک بخشید.

آلمانی‌ها امید داشتند با قطع ارتباط تعداد زیادی از نیروهایی که پیش‌بینی می‌کردند در منطقه کورسک باشد، پتانسیل هجومی شوروی برای تابستان ۱۹۴۳ را تضعیف کنند. محاصره یا قطع خطوط کورسک به طول ۲۵۰ کیلومتر (۱۶۰ مایل) از شمال تا جنوب و ۱۶۰ کیلومتر (۹۹ مایل) از شرق تا غرب گسترده بود. با خنثی کردن کورسک، آلمانی‌ها نیز خطوط خود را کوتاه می‌کردند و برتری عددی شوروی در بخش‌های حیاتی را خنثی کرده (که آلمانی‌ها که به خود بیایند و برنامه‌ریزی دیگری به من بدهید حمله به ارتش سرخ) و ابتکار عمل را از اتحاد جماهیر شوروی بازپس می‌گرفتند. نقشه طرح شده در فکر محاصره توسط یک جفت حمله گازانبری از طریق جناح‌های شمالی و جنوبی منطقه بود. دیکتاتور آلمان، آدولف هیتلر معتقد بود که پیروزی در اینجا، قدرت آلمان را بار دیگر ثابت و اعتبارش نزد متحدان خود، که در فکر خروج از جنگ بودند را بهبود می‌بخشد. همچنین این امید وجود داشت که تعداد زیادی از زندانیان شوروی به اسارت در خواهند آمد و به عنوان برده کار در صنعت تسلیحات آلمانی به کار گرفته خواهند شد.

شوروی‌ها از مقاصد آلمان اطلاعات داشتند، بخشی از این اطلاعات از طریق سرویس اطلاعاتی بریتانیا و استراق سمع‌های تانی مهیا شده بود. با ماه‌ها قبل مطع بودن از اینکه این حمله در کورسک به وقوع خواهد پیوست، شوروی‌ها دفاعی عمقی که برای فرسایش نوک حمله زرهی آلمان طراحی شده بود، ساختند. آلمان‌ها برای برای بالا بردن توان نیروهای خود و صبر برای سلاح‌های جدید، به طور عمده تانک پنتر جدید و همچنین تعداد بیشتری از تانک‌های سنگین تایگر، حمله را به تعویق انداختند. این مسئله به ارتش سرخ برای ساخت یک سری از کمربندهای دفاعی عمیق، زمان داد. آماده‌سازی‌های دفاعی، شامل میدان‌های مین، استحکامات، مناطق آتش توپخانه و نقاط ضد تانک، که حدود ۳۰۰ کیلومتر (۱۹۰ مایل) در عمق گسترده شده بود، می‌شدند. آرایش‌های متحرک نیروهای شوروی از منطقه خارج شدند و نیروهای ذخیره زیادی برای ضد حملات استراتژیک تشکیل شدند.

نبرد کورسْک یا نبردِ تانک‌ها نبردی است در جنگ جهانی دوم که در تاریخ ۴ ژوئیه سال ۱۹۴۳ در منطقه کورسْک (Kursk) نزدیک مسکو، بین ارتش آلمان و شوروی شروع شد.

در حدود شش هزار تانک در این نبرد حضور داشتند. از اینرو نبرد کورسک بزرگ‌ترین نبرد تانک یا نبرد زرهی در تاریخ جهان است.

شرح واقعه

در این روز (۴ جولای سال ۱۹۴۳)، شش هزار و سیصد تانک آلمان و شوروی و ۲ میلیون و ۲۴۰ هزار سرباز پیاده‌نظام بر روی زمین، و ۴ هزار و چهارصد هواپیمای طرفین در آسمان به جان هم افتادند که در مدتی نسبتاً کوتاه دو هزار و نهصد تانک از میان رفت، ۲۳۸ هزار سرباز کشته و هفتصد هزار تن دیگر مجروح و از صحنهٔ نبرد خارج شدند و هیتلر برای نخستین بار مجبور شد دستور عقب‌نشینی بدهد که این آغاز پایان کار نازیسم بود.

این نبرد پس از آزاد شدن استالینگراد صورت گرفت. ژوکوف - مارشال شوروی در منطقهٔ نبرد - هشت خط دفاعی مدور پشت سرهم به وجود آورده بود و با استفاده از سیصد هزار غیرنظامی محلی که آلمانی‌ها تصور می‌کردند به زراعت مشغولند صحنه را مین گذاری کرده بود.

ژوکف در خطوط هشت‌گانه سه هزار و ششصد تانک و یک میلیون و سیصد هزار سرباز و ۲۰ هزار توپ مستقر ساخته بود و از سوم ژوئیه چند تاکتیک جالب بکار گرفته بود تا نیروهای آلمان تشویق به تعرض شوند. ارتش نهم آلمان چهارم و ارتش چهارم زرهی این کشور پنجم ژوئیه دست به تعرضات محدود زدند و خود را آشکار ساختند. تعرض همه‌جانبه المانی‌ها با ۹۴۰ هزار سرباز و ۲ هزار و هفتصد تانک از سحرگاه ۱۳ ژوئیه آغاز شد که با حمله متقابل ارتشهای شوروی روبرو گردید. بعد از پایان نبرد کرسک روس‌ها بدون اتلاف وقت به خارکف حمله کردند و آنجا را از کنترل ارتش آلمان آزاد کردند.

" آلمانها با استفاده از تانک‌های پلنگ و فردینالد که به تازگی دریافت داشته بودند حمله را آغاز کرده بودند که تانکهای سَبُکتر ت-۳۴ شوروی به میان آنها رفتند برخی تانک‌های سبکتر آلمان منهدم شدند ولی تانک شکن‌های فردینالد که زره محکمی داشتن تانک‌های روس را منهدم کردند ولی سربازان روسیه با شعله‌افکن به سوزاندن تانکهای آلمان پرداختند و سپس توپهای شوروی مانع عقب‌نشینی تاکتیکی آلمانیها شدند. آتش مداوم بیست هزار توپ شوروی که به ابتکار ژوکف مستقر شده بودند امکان نداد که فرمانده ارتشهای آلمانی که خود را در دام دیده بود به موقع و سرعت بتواند نیروهای خود را از مخمصه نجات دهد و به موضع تازه عقب بکشاند. نبرد چندین روز به طول کشید و تانک‌های دو طرف چندین بار با هم رو در رو شدند یکی از شدیدترین درگیریها در ۱۲ ژوئیه ۱۹۴۳ در منطقه روستایی پروچوکاو رخ داد تانک‌های تی ۳۴–۸۵ روسی نیز برای بار اول در نبرد کرسک استفاده شدند که فرقشان با تی ۳۴–۷۶ در داشتن لوله توپ ۸۵ میلی‌متری بود که گلوله این تانک توان نفوذ در زره تانک ببر و پلنگ را داشت و این ضربه دیگری به آلمان در نبرد کرسک بود. مورخان نظامی نوشته‌اند که نبرد کورسک را توپهای شوروی بردند.