حمله ایران به اسرائیل

حمله ایران به اسرائیل
بخشی از درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل، درگیری ایران و اسرائیل در طول جنگ داخلی سوریه، و گسترش جنگ اسرائیل و حماس
موشک‌های ایرانی بر فراز قبه الصخره در بخش قدیمی اورشلیم
گونه	حمله موشکی، حمله پهپادی
مکان‌ها	اسرائیل مناطق تحت اشغال اسرائیل بلندی‌های جولان و کرانه باختری، اردن، عراق، و سوریه
فرمانده	حسین سلامی
هدف	آسیب رساندن یا انهدام تأسیسات نظامی اسرائیل به تلافی حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران
اجرا	۱۳–۱۴ آوریل ۲۰۲۴
نیروی اجرایی	ایران حوثی‌ها حزب‌الله لبنان مقاومت اسلامی عراق حشد شعبی
نتیجه	تصاویر ماهواره‌ای و ویدئویی: آسیب به حداقل یک ساختمان در تاسیسات هسته‌ای دیمونا ۴+ اصابت مستقیم موشک به پایگاه هوایی نواتیم ۵+ اصابت مستقیم موشک به پایگاه هوایی رامون ۸۴٪ موشک‌ها و پهپادها توسط ارتش اسرائیل و متحدان آن رهگیری شدند. (ادعای پژوهشگرانِ اسرائیلیِ پدافند هوایی) ادعای اسرائیل: ۹۹٪ پهپادها و موشک‌ها رهگیری شدند. پایگاه هوایی نواتیم و رامون آسیب جزئی دیده‌اند ۱ لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس آسیب دیده است ادعای ایران: پایگاه هوایی رامون با هفت موشک و پایگاه هوایی نواتیم مورد اصابت موشک قرار گرفت.
تلفات و صدمات	۱ کودک بادیه اسرائیلی بر اثر اصابت ترکش به شدت مجروح شد ۳۱ نفر دیگر به دلیل جراحات جزئی یا اضطراب تحت درمان قرار گرفتند

حمله ایران به اسرائیل یا عملیات وعده صادق حمله موشکی-پهپادی بود که در نیمه شب ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ (۱۳ آوریل ۲۰۲۴)، توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با هماهنگی حزب‌الله لبنان و حوثی‌ها علیه اسرائیل انجام شد. این حمله با استفاده از پهپادهای انتحاری، موشک کروز و موشک‌های بالستیک به تلافی حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق و کشته شدن محمدرضا زاهدی از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شد. نیروهای دفاعی اسرائیل اعلام کردند که در طول عملیات سپر آهنین ۹۹٪ پرتابه‌های ایرانی رهگیری و منهدم شده‌اند. این حملات اولین رویارویی مستقیم نظامی بین دو کشور از آغاز جنگ نیابتی ایران و اسرائیل و شروع دور جدیدی از چالش‌ها در منطقهٔ غرب آسیا بود.

چندین کشور در خاورمیانه حریم هوایی خود را چند ساعت قبل از حمله ایران به اسرائیل در نیمه شب ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ بستند. حمله جمهوری اسلامی ایران شامل حدود ۱۷۰ پهپاد، بیش از ۳۰ موشک کروز و بیش از ۱۲۰ موشک بالستیک بود. . اسرائیل از پیکان ۳ و سیستم‌های فلاخن داوود برای سرنگونی پرتابه‌ها استفاده کرد. نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا، بریتانیا، فرانسه و اردن به سرنگونی پهپادهای ایرانی کمک کردند. فرانسه که به درخواست اردن مداخله کرد، نیروی دریایی خود را برای ارائه پوشش راداری مستقر کرد. اردن اعلام کرد که برای اطمینان از امنیت شهروندان اشیایی را که به حریم هوایی خود پرواز می‌کردند، رهگیری کرده است.

امیر عبداللهیان گفت ۷۲ ساعت پیش از انجام این حمله به کشورهای همسایه اطلاع داده بوده است. گفته می‌شود، او از طریق ترکیه به آمریکا اطلاع داده بود که حمله ادامه نخواهد داشت. آمریکا نیز از به ایران اطلاع داده بود که عملیات نظامی باید «در محدوده خاصی باشد».

در ۱۴ آوریل، نماینده ایران در سازمان ملل گفت این حملات را می‌توان پایان یافته تلقی کرد.

این حمله بزرگ‌ترین حمله پهپادی در تاریخ و دومین بار پس از زمان حمله‌های موشکی عراق به اسرائیل در سال ۱۹۹۱ که اسرائیل مستقیماً توسط ارتش یک کشور دیگر مورد حمله قرار گرفت، بود. حملات ایران، انتقاد سازمان ملل، چندین رهبر جهان و تحلیلگران سیاسی را برانگیخت که هشدار داده‌اند که ممکن است اقدام ایران تبدیل به یک جنگ منطقه ای تمام عیار شود.

پیش‌زمینه

همچنین ببینید: جنگ اسرائیل و حماس، درگیری اسرائیل و حزب‌الله (۲۰۲۳–اکنون)، و حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق

در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حماس، یک سازمان شبه‌نظامی تحت حمایت ایران، حمله‌ای را در جنوب اسرائیل انجام داد که منجر به کشته شدن ۱٬۲۰۰ نفر شد. اسرائیل با آغاز تهاجم مداوم اسرائیل به نوار غزه پاسخ داد که به گفته وزارت بهداشت غزه، در ۶ ماه نخست این رویداد، بیش از ۳۳٬۰۰۰ نفر فلسطینی کشته شده‌اند، و طی آن ایران اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی علیه فلسطینیان متهم کرده است.

تجمع حامیان جمهوری اسلامی در تهران به حمایت از عملیات سپاه علیه اسرائیل

پس از ۷ اکتبر، حزب‌الله لبنان که تحت حمایت ایران بود، حمله به شمال اسرائیل را آغاز کرد. بیش از ۴٬۴۰۰ حادثه خشونت‌آمیز بین حزب‌الله و اسرائیل از آغاز جنگ ثبت شده است و تقریباً صد هزار اسرائیلی از ابتدای درگیری از شمال اسرائیل تخلیه شده‌اند.

در ۱ آوریل ۲۰۲۴، ساختمان ضمیمه کنسولگری ایران در مجاورت سفارت ایران در دمشق، مورد حمله هوایی اسرائیل قرار گرفت و ۱۶ نفر از جمله سردار سرتیپ محمدرضا زاهدی، از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه) و هفت افسر دیگر سپاه کشته شدند. بلافاصله پس از حمله، ایران عهد انتقام گرفت. گزارش‌هایی نشان می‌داد این انگیزه بالقوه برای حمله هوایی است. ایران ادعا کرد که این ساختمان بخشی از محوطه سفارت است، در حالی که اسرائیل مدعی بود که این ساختمانی است که توسط سپاه پاسداران استفاده می‌شود و در خارج از محوطه حصارکشی شده سفارت قرار دارد. بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی این حمله را محکوم کردند. ایالات متحده آمریکا دخالت یا اطلاع قبلی را رد کرد.

در هفته‌های قبل از حمله، ایالات متحده، فرانسه، آلمان و بریتانیا همگی به ایران هشدار دادند که به اسرائیل حمله نکند و اعلام کردند که چنین حمله‌ای تشدید بزرگی خواهد بود و می‌تواند به پاسخ نظامی غرب علیه ایران منجر شود. ایران توسط اسرائیل هشدار داده شد که چنین حمله‌ای می‌تواند به پاسخ نظامی مستقیم اسرائیل در خاک ایران منجر شود. گزارش شده است که عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عمان و کویت اقداماتی را برای جلوگیری از استفاده آمریکا از پایگاه‌های خود در قلمرو خود برای حمله احتمالی علیه ایران انجام دادند. در اوایل آوریل ۲۰۲۴، ایران تهدید کرد که در صورت مداخله برای دفاع از اسرائیل، به پایگاه‌های نظامی ایالات متحده حمله خواهد کرد. ساعاتی پیش از این حمله، کشتی MSC Aries وابسته به اسرائیل در نزدیکی تنگه هرمز از سوی نیروی دریایی سپاه توقیف شده‌بود.

همزمان با بالا گرفتن رویارویی نظامی جمهوری اسلامی و اسرائیل، شرکت هواپیمایی لوفت‌هانزا روز جمعه ۲۴ فروردین تعلیق پروازهای خود از مبدأ و به مقصد تهران را تا روز پنجشنبه ۳۰ فروردین تمدید کرد. کی‌ال‌ام هلند پروازهایش را بر فراز آسمان ایران و اسرائیل تا اطلاع ثانوی تعلیق کرد. شرکت هواپیمایی استرالیایی کانتاس اعلام کرد به دلیل تشدید تنش‌های ایران و اسرائیل، پروازهای مستقیم خود از پرت به مقصد لندن را متوقف می‌کند و این پروازها از این پس، با یک توقف در سنگاپور صورت خواهد گرفت.

شرح حمله

پرتاب موشک و پهپاد

انهدام موشک‌های ایرانی توسط سامانهٔ گنبد آهنین بر فراز اورشلیم

در غروب ۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ایران یک حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل انجام داد و در میان دیگر مسیرهای تأیید نشده، سایت‌هایی را در بلندی‌های جولان و منطقه آراد و دو پایگاه هوایی در صحرای نقب را هدف قرار داد. این حمله با نام عملیات وعده صادق و با رمز یا رسول‌الله نامگذاری شد. طبق گزارش واشینگتن پست، این حمله از بیش از ۲۰۰ موشک و پهپاد تشکیل شده بود و به ادعای ایرنا شامل موشک‌های بالستیک بود. سی‌ان‌ان و رویترز هردو بعداً گزارش دادند که بیش از ۳۰۰ اسلحه به سمت اسرائیل پرتاب شده است. یک سخنگوی ارتش اسرائیل گفت که ایران ۱۷۰ پهپاد، ۳۰ موشک کروز و ۱۲۰ موشک بالستیک پرتاب کرده است. به گفته دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش اسرائیل، تقریباً ۳۵۰ موشک از ایران، عراق، لبنان و یمن به اسرائیل شلیک شد.

به گفته محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، اهداف اولیه شامل پایگاه هوایی نواتیم که اسرائیل از آنجا به کنسولگری ایران حمله کرد و همچنین مرکز اطلاعاتی در بخش تحت اشغال اسرائیل در جبل‌الشیخ که اطلاعات را تأمین می‌کرد، بود. این عملیات به حمله تلافی جویانه علیه حمله اسرائیل به کنسولگری ایران محدود شد. اهداف دیگر شامل پایگاه هوایی رامون در جنوب اسرائیل، تل‌آویو و دیمونا، که محل استقرار یک تأسیسات هسته ای است بودند. به گزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاکتیک مورد استفاده شامل اشباع کردن گنبد آهنین و فلاخن داوود با موج اول صدها پهپاد انتحاری شاهد ۱۳۶ بود تا راه را برای ده‌ها موشک بالستیک در موج دوم باز کند.

حزب‌الله اعلام کرد که ده‌ها راکت را با استفاده از راکت انداز گراد به یک سایت دفاع هوایی اسرائیل در بلندی‌های جولان اشغالی شلیک کرده است. این گروه گفت که حمله اندکی پس از نیمه شب به وقت محلی صورت گرفت.

برای آماده شدن برای حمله، اسرائیل، در کنار عراق، اردن، لبنان، سوریه و کویت، حریم هوایی خود را در ۱۳ آوریل بست، و حریم هوایی ایران فقط به روی پروازهای VFR بسته شد. مصر نیز اعلام کرد پدافند هوایی‌اش در حالت آماده باش بالا قرار دارد.

پاسخ اسرائیل

رئیس ستاد کل ارتش، ستوان هرزی هالوی، در حال انجام ارزیابی موقعیتی در مرکز عملیات نیروی هوایی اسرائیل.

اسرائیل از سیستم‌های پیکان ۳ و فلاخن داوود برای سرنگونی سلاح‌های وارده استفاده کرد، و سیستم‌های هدایت الکترونیکی را برای مختل کردن ناوبری موشک مختل کرد. بسیاری از پهپادها هنگام پرواز بر فراز سوریه سرنگون شدند. اسرائیل گفت که ۹۹٪ از سلاح‌ها را با موفقیت رهگیری کرده است.

در حدود ساعت ۲:۰۰ بامداد به وقت محلی در ۱۴ آوریل، صدای انفجار در اورشلیم شنیده شد، در حالی که آژیرهای حمله هوایی در سراسر اسرائیل، کرانه باختری و دریای مرده به صدا درآمد. معلوم نیست این انفجارها رهگیری توسط گنبد آهنین بوده یا حملات موشکی. موشک‌های ایرانی بالای مسجد الاقصی رهگیری شدند.

جت‌های ارتش اسرائیل اهداف نظامی در جنوب لبنان متعلق به نیروهای حزب‌الله رضوان را هدف قرار دادند.

سرتیپ ریم آمینواخ، مشاور مالی سابق رئیس ستاد ارتش اسرائیل، تخمین زد که اسرائیل یک میلیارد دلار آمریکا (۴ تا ۵ میلیارد شیکل) برای دفاع در برابر حملات هزینه کرده است. بر اساس برآورد میدل ایست آی با استناد به برآوردهای نامشخص، تصور می‌شود که ایران تنها حدود ۱۰ درصد از این مبلغ را برای انجام حملات خرج کرده است. بر اساس مصاحبه وال استریت ژورنال با یک محقق مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، دفاع در برابر حملات برای اسرائیل بیش از ۵۵۰ میلیون دلار هزینه دربرداشته است.

دفاع کشورهای ثالث

ایالات متحده، بریتانیا و اردن نیز از نیروهای خود برای رهگیری پرتابه‌های ایران استفاده کردند و فرانسه نیز نیروی دریایی خود را برای ارائه پوشش راداری مستقر کرد.

رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا در ۱۱ آوریل برای هماهنگی دفاع هوایی به اسرائیل رفت. سنتکام اواخر روز بعد گزارش داد که نیروهای ایالات متحده بیش از ۸۰ پهپاد تهاجمی یک طرفه و حداقل ۶ موشک بالستیک را منهدم کردند. سنتکام همچنین گزارش داد که هواپیماهای آمریکایی از خشکی و دریا در پایگاه‌ها شرکت کردند. ناوهای جنگی درگیر نیروی دریایی ایالات متحده، یوا Carney (DDG-64) و یوا Arleigh Burke (DDG-51) هستند که هر دو در دریای مدیترانه مستقر هستند نیز در پایگاه‌ها شرکت کردند.

تایفون‌های نیروی هوایی سلطنتی اردن تعداد نامشخصی از پهپادهای ایرانی را سرنگون کردند که توسط نخست‌وزیر بریتانیا ریشی سوناک تأیید شد. این هواپیماها قبلاً در حریم هوایی سوریه و عراق به عنوان بخشی از عملیات «شاید» برای مقابله با داعش در حال عملیات بودند.. بریتانیا نیز پشتیبانی اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی ارائه کرد.

روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از مقامات فرانسوی ناشناس گزارش داد که فرانسه در حال استقرار تجهیزات دریایی برای کمک به اسرائیل است. با این حال، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، بعداً اظهار داشت که فرانسه به درخواست اردن در رهگیری پهپادهای ایرانی شرکت کرده است.

اردن بین ایران و اسرائیل قرار دارد و پدافند هوایی خود را برای رهگیری پهپادها و موشک‌هایی که حریم هوایی این کشور را نقض می‌کردند، آماده کرده بود. ایران به اردن نسبت به هرگونه اقدام احتمالی برای حمایت از اسرائیل هشدار داده بود. اردن حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای جنگی ایالات متحده و اسرائیل برای رهگیری پهپادها باز کرد. ساکنان امان گزارش دادند که در آسمان بالای شهر جرقه‌هایی دیده‌اند. در منطقه مرج الحمام، ساکنان اطراف بقایای یک پهپاد بزرگ که رهگیری شده بود جمع شدند. هاآرتص گزارش داد که نیروی هوایی سلطنتی اردن ۲۰ درصد از هواپیماهای بدون سرنشین پرتاب شده از ایران را سرنگون کرده است. اردن اظهار داشت که اقدام نظامی آن اقدامی دفاع از خود در تلاش برای حفاظت از حریم هوایی، قلمرو و شهروندان این کشور است. با این حال، انتقاداتی نسبت به مداخله اردن وجود داشت که آن را به عنوان محافظت از اسرائیل توصیف می‌کرد.

تلفات و خسارات

ایران مدعی شد که تاکتیک اشباع با استفاده از پهپادها توانسته است پدافند هوایی اسرائیل را شکست دهد و به پایگاه‌های مورد استفاده در حمله به کنسولگری ایران آسیب برساند. ایران ادعا کرد که خسارت قابل توجهی به پایگاه‌های هوایی و یک پایگاه اطلاعاتی در بلندی‌های جولان وارد شده است. تسنیم فیلم‌هایی را با عنوان «فیلم‌های اصابت موشک‌ها و پهپادهای ایران به سرزمین‌های اشغالی» منتشر کرد. صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز تصاویری جعلی از یک آتش‌سوزی قدیمی در شیلی را به عنوان نتیجه حمله ایران به اسرائیل پخش کرده است.

یک مقام ارشد آمریکایی اعلام کرد که پنج موشک بالستیک ایران به پایگاه هوایی نواتیم اصابت کرد و به یک هواپیمای ترابری سی-۱۳۰، یک باند فرودگاه استفاده نشده و انبارهای خالی آسیب رساند. علاوه بر این، چهار موشک بالستیک دیگر پایگاه هوایی رامون را مورد اصابت قرار دادند.

این حمله تلفات جانی نداشته اما تعدادی مجروح بر اثر این حملات گزارش شده است. دختر ۷ ساله بادیه نشین بر اثر اصابت ترکش در منطقه عراد به شدت مجروح شد. حداقل ۳۱ نفر دیگر، یا به دلیل جراحات جزئی ناشی از ترکش در حین رفتن به مناطق حفاظت شده، یا به دلیل اضطراب، تحت درمان قرار گرفتند.

عواقب

ساعاتی پس از آغاز حملات، نماینده ایران در سازمان ملل متحد اعلام کرد که در خصوص حمله تلافی جویانه «می‌توان آن را پایان یافته تلقی کرد» و اگر اسرائیل «یک اشتباه دیگر» مرتکب شود، ایران با اقدامات «قاطع‌تر و قاطع‌تر» پاسخ خواهد داد. همچنین از آمریکا خواست از درگیری ایران و اسرائیل دوری کند. رئیس‌جمهور ابراهیم رئیسی گفت که ایران طبق وعده رهبر انقلاب از طریق حمله به اسرائیل «درسی» داده است. حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این حمله را «موفقیت‌آمیزتر از آنچه انتظار می‌رفت» خواند و تهدید کرد که در صورت هرگونه حمله متقابل اسرائیل، به تلافی‌جویی خواهد پرداخت. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همچنین تهدید کرد که کسانی را که به صورت آنلاین از اسرائیل حمایت می‌کنند، تحت تعقیب قرار خواهد داد.

عراق، اردن و اسرائیل بلافاصله پس از پایان حملات، حریم هوایی خود را بازگشایی کردند. حداقل دو پرواز (ویز ایر و هواپیمایی پادشاهی اردن) با بیش از ۷۰۰ مسافر به قبرس تغییر مسیر دادند. نیروی هوایی قبرس در کنار دو فرودگاه اصلی قبرس نیز در نتیجه این حمله در حالت آماده باش قرار گرفتند. تظاهراتی در شهرهای ایران و نوار غزه در حمایت از حملات به راه افتاد.

رهگیری مؤثر منجر به افزایش قیمت سهام شرکت‌های دفاعی اسرائیلی شد. در طرف مقابل، پس از این حملات، اقتصاد ایران در ساعات اولیه اثرات نامطلوب فوری را تجربه کرد؛ به طوری که نرخ دلار در ایران به بیش از ۷۰ هزار تومان رسید.

اسرائیل متعهد شده است که علیه ایران انتقام بگیرد. به گفته منابع اسرائیلی، اسرائیل قصد داشت اولین گام‌های خود را در حمله زمینی در رفح در طول هفته آغاز کند، اما آن را به تعویق انداخت تا پاسخ خود را به حملات ایران به اسرائیل بررسی کند. کابینه جنگ اسرائیل در ۱۵ آوریل برای بررسی پاسخ به این حمله تشکیل جلسه داد. فرمانده ارتش اسرائیل نیز روز دوشنبه گفت که کشورش به حمله موشکی و پهپادی ایران پاسخ خواهد داد با این حال افزود کشورش قصد دارد در آستانه عید مذهبی، شهروندان اسرائیلی زندگی تقریباً عادی خود را سپری کنند. گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۱۵ آوریل گفت که نگران حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران است.

در پاسخ به حمله مقامات آمریکایی اظهار کردند که جو بایدن به بنیامین نتانیاهو گفته است که آمریکا در هیچ اقدام تهاجمی علیه ایران شرکت نخواهد کرد. به نقل از این مقامات، رئیس‌جمهور آمریکا «به روشنی» به نتانیاهو گفته است: «ما باید با دقت و به شیوه راهبردی به خطرات ناشی از تشدید تنش‌ها بیندیشیم».

کشورهای غربی نیز صحبت از سنگین‌تر نمودن تحریم‌ها علیه ایران به سبب این حمله کردند. وزیر خزانه‌داری آمریکا صحبت از اعمال تحریم‌های جدید با هدف کاهش تجارت نفت ایران کرد و مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز از همآهنگی با گروه ۷ کشور صنعتی برای اعمال تحریم‌های جدیدی علیه ایران سخن گفت.

تحلیل و ارزیابی

به لحاظ تاریخی، این اولین حمله نظامی یک کشور دیگر از زمان جنگ ۱۹۷۳ به اسرائیل بود و نخستین بار بود که سامانه دفاعی چند لایه و نحوه همکاری هم‌پیمانان آن به آزمایش گذاشته شد. تا پیش از این سامانه دفاع هوایی گنبد آهنین در ارتباط با نوع خاص موشک‌های کوتاه‌بردی که از غزه و لبنان شلیک می‌شدند، مورد استفاده قرار گرفته بود.

فرانس۲۴ در مزارشی قاله:ای نوشت «به نظر می‌رسید که این حمله چیزی بیشتر از یک نمایش نورانی طولانی نبود که منجر به آسیب جزئی به برخی از زیرساخت‌های نظامی دورافتاده اسرائیل و مجروح شدن هفت نفر شد. عملیات ایران از همان ابتدا به گونه‌ای طراحی شده بود که شکست بخورد و به دقت طراحی شده بود تا از آغاز یک جنگ منطقه‌ای همه‌جانبه جلوگیری شود».

اکونومیست نوشت که «این حمله از نظر نظامی یک شکست بود» و افزود که ایران «ممکن است اشتباه محاسباتی کرده باشد».

به گزارش سی‌ان‌ان، حمله ایران «برای به حداقل رساندن تلفات و در عین حال به حداکثر رساندن تماشای برنامه‌ریزی شده بود» و خاطرنشان کرد که پهپادها و موشک‌های ایرانی پیش از نفوذ به حریم هوایی اسرائیل، هر دو با پایگاه‌های نظامی آمریکا و تمامی پدافند هوایی از اردن و عراق عبور کردند.

الجزیره معتقد است که ایران دیگر تنها به نیروهای نیابتی خود متکی نیست و اولین حمله خود را از خاک خود به اسرائیل انجام داد، بزرگ‌ترین حمله موشکی خود و بزرگ‌ترین حمله پهپادی در تاریخ نظامی، هم قدرت بازدارندگی و هم قدرت نرم خود را در جهان اسلام افزایش داده است.

جروزالم پست خاطرنشان کرد که حمله ایران نشان داد که رویدادهای ۷ اکتبر ائتلاف منطقه‌ای اسرائیل و سنی‌ها را تضعیف نکرد.

وال استریت ژورنال خاطرنشان کرد که «موفقیت به دلیل ترکیبی از سیستم پیشرفته دفاع هوایی اسرائیل و کمک‌های حیاتی ارائه شده توسط ایالات متحده و دیگر شرکای غربی و عرب بود.»

داو زاخیم، معاون سابق وزیر دفاع در دولت جورج دبلیو بوش، اظهار داشت که «ایران یک تهدید وجودی است به گونه ای که مسئله فلسطین نیست»، بنابراین بازدارندگی آمریکا را در برابر ایران به منصه ظهور رساند. با این حال جان بولتون این حملات را «شکست گسترده بازدارندگی اسرائیل و آمریکا» خواند و عدم تأیید بایدن با یک ضدحمله احتمالی را مایه شرمساری توصیف کرد.

راجر بویز، سردبیر دیپلماتیک تایمز اظهار داشت که این حمله نشان داد که اسرائیل در مسائل امنیتی خودکفایی محدودی دارد. برای زمان حمله، مکان بسیاری از مواضع تیراندازی و ایالات متحده به اطلاعات آمریکا و کمک بریتانیا و فرانسه برای کمک به سرنگونی مهمات وارده وابسته بود. طبق گزارش تایمز اسرائیل، از این پس توانایی اسرائیل برای انجام اقدامات استراتژیک مستقیم و همه‌جانبه صرفاً به ابتکار خود محدود شده بود، و علاوه بر این، محاسبات بازدارندگی در سراسر منطقه تغییر کرده بود. هاآرتص لیبرال‌تر کمک‌های آمریکا را به‌طور قابل‌توجهی «مهم‌ترین نمایش حمایت آن در تاریخ روابط اسرائیل و ایالات متحده» می‌دانست.

مؤسسه مطالعه جنگ (ISW) تجزیه و تحلیل کرد که هدف از این حمله برای ایجاد خسارات بسیار زیاد بود، اما همچنان زیر آستانه‌ای بود که می‌توانست پاسخ گسترده اسرائیل را به دنبال داشته باشد، اما قرار نبود شکست بخورد؛ بنابراین، ISW به این نتیجه رسید که حمله ایران شکست خورده بود. همچنین خاطرنشان کرد که این حمله مشابه حملات روسیه علیه اوکراین در طول حمله ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین بود، اما در مقیاسی بسیار بزرگتر. ISW پیش‌بینی کرد که ایران نقاط ضعف سامانه‌های دفاع هوایی غربی را مطالعه کرده و آنها را در کنار داده‌های هواپیماهای ساخت آمریکا و موشک‌های هوا به هوای مورد استفاده برای رهگیری این موشک‌ها و پهپادها که می‌توانند علیه اوکراین که متکی به غرب است، در اختیار روسیه قرار دهد.

واکنش‌ها

۴ روز پس از حملات نظام جمهوری اسلامی به اسرائیل، نمایندگان دائم از ۴۸ کشور جهان عضو سازمان ملل متحد، با انتشار یک بیانیه مشترک، ضمن محکوم کردن صریح این حمله، آن را آخرین نمونه از اقدامات تنش‌زا و و بی‌ثبات‌کننده جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی آن و تهدیدی جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی برشمردند.

در بخشی از این بیانیه آمده «تسلیحات پرتاب‌شده به سوی اسرائیل حریم هوایی چند کشور منطقه را نقض کرد و جان مردم بی‌گناه آن کشورها را به خطر انداخت، موشک کروز و پهپادهای تهاجمی علیه چندین هدف بود، می‌توانست باعث خسارات قابل توجه و تلفات جانی شود.» همچنین امضاکنندگان این بیانیه ضمن محکومیت توقیف غیرقانونی یک کشتی تجاری با پرچم پرتغال توسط جمهوری اسلامی در نزدیکی تنگه هرمز در روز ۱۳ آوریل، خواستار آزادی فوری این کشتی و خدمه بین‌المللی آن شدند.

سازمان‌های جهانی

• آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل با محکوم کردن شدید حمله جمهوری اسلامی گفت: «از خطر واقعی تشدید تنش ویرانگر در سطح منطقه عمیقاً نگران هستم.»
• جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حمله تلافی‌جویانه جمهوری اسلامی به اسرائیل را محکوم کرد و در ایکس نوشت: «این اقدام ایران غیرقابل قبول و نقض آشکار قوانین بین‌المللی است.» وی خواستار برگزاری نشست اضطراری وزارای خارجه این اتحادیه شد.
• گروه هفت این حمله را به شدت محکوم کرد و اتحادیه اروپا اعلام کرد بسته تحریمی جدید علیه ایران آماده می‌کند.
• در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، از بین اعضای دائمی، بریتانیا و ایالات متحدهٔ آمریکا از اسرائیل حمایت کردند و چین و روسیه از ایران.

کشورها

• بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل: «ما رهگیری کردیم. مسدود کردیم. با هم پیروز خواهیم شد.» یوآف گالانت، وزیر دفاع اسرائیل گفت که ارتش اسرائیل به طرز مؤثری این حمله هوایی را ناکام گذاشته است. گالانت اظهار داشت که این حمله با کمک ایالات متحده و سایر کشورها با موفقیت دفع شد. او بر فرصت تشکیل یک اتحاد استراتژیک برای مقابله با تهدید جدی و احتمالاً هسته ای ناشی از ایران تأکید کرد. اسرائیل متعهد شد که «پاسخ مؤثری» به ایران بدهد.
• آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا تعهد ایالات متحده به امنیت اسرائیل «آهنین» است و ما حمله ایران به اسرائیل را محکوم می‌کنیم.
• ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا در نخستین ساعات این حمله، آن را محکوم کرد و برای حمایت از امنیت اسرائیل اعلام آمادگی کرد. وی گفت «جمهوری اسلامی ایران بار دیگر نشان داد که قصد دارد در حیاط خلوت خود آشوب به‌پا کند.»
• سخنگوی صدراعظم آلمان، این حملات را «به شدیدترین وجه ممکن» محکوم کرد و گفت که کنار اسرائیل می‌ماند. صدراعظم آلمان، اولاف شولتس به ایران در مورد هرگونه حمله دیگر هشدار داد.
• وزیر خارجه فرانسه حمله ایران به اسرائیل را به شدیدترین شکل محکوم کرد. و آن را «سطح جدیدی» در تهدید امنیت جهانی دانست. فرانسه نیروی دریایی خود را به حفاظت از اسرائیل فرستاد
• جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، ضمن اعلام حمایت از اسرائیل، این حملات را محکوم کرد.
• مارک روته، نخست‌وزیر هلند این حملات را محکوم کرد.
• وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای حمله موشکی ایران به اسرائیل را در چارچوب دفاع از خود و بر اساس ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در پاسخ به حملات به اهداف ایرانی در منطقه از جمله حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق صورت گرفته است، خواند.
• پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا: «باید از تشدید تنش منطقه‌ای به هر قیمتی اجتناب شود.»
• وزارت امور خارجه چین خواستار خویشتنداری طرفین شد و این حمله را «نتیجه سرریز مناقشه غزه» خواند.
• هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در تماس تلفنی با همتای ایرانی خود اعلام کرد که ترکیه خواهان تشدید بیشتر تنش‌ها در پی انتقام‌گیری ایران از اسرائیل نیست. وزیر امور خارجه ایران به فیدان گفت که «عملیات تلافی جویانه» آن علیه اسرائیل پایان یافته است و افزود که ایران عملیات جدیدی را انجام نخواهد داد مگر اینکه مورد حمله قرار گیرد.
• لوئیس مونته‌نگرو، نخست‌وزیر پرتغال هم خواستار خویشتنداری طرفین و جلوگیری از تشدید خشونت‌ها شد.
• وزیر خارجه اتریش دربارهٔ حملات پهپادی ایران به سوی اسرائیل «به شدت» اظهار نگرانی کرد و از جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن خواست تا «از ریختن بنزین بر آتش دست بردارند و فوراً مسیر خود را تغییر دهند».
• وزیر خارجه اوکراین حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل را محکوم کرد و آن را غیرقابل قبول و غیرمسئولانه خواند.
• وزارت امور خارجه مصر نیز با صدور بیانیه‌ای «نگرانی عمیق» خود را در مورد حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل ابراز کرد و از طرف‌ها خواست که «حداکثر خویشتنداری» را به کار گیرند.
• خاویر میلئی، رئیس‌جمهور آرژانتین پس از این حمله با اسرائیل اعلام همبستگی کرد.
• وزارت خارجه سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرد حملات ایران به اسرائیل حق مشروع این کشور و بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد است.
• وزارت خارجه طالبان در بیانیه‌ای با حمایت از حمله ایران به اسرائیل، آن را «اقدامات دفاعی مشروع» خواند.
• در ۱۴ آوریل، بشر خصاونه، نخست‌وزیر اردن طی جلسه کابینه اظهار داشت که هر گونه تشدید تنش منطقه‌ای به «مسیرهای خطرناک» منتهی خواهد شد و افزود که همه طرف‌های درگیر باید از ایجاد تنش خودداری کنند. در همان روز، ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن نیز اظهار داشت که کشورش «تمام اقدامات لازم» را برای حفاظت از حاکمیت و امنیت خود انجام خواهد داد و با تهدیداتی که شهروندانش با آن روبرو هستند مقابله خواهد کرد. صفدی در ادامه اظهار داشت که اردن سفیر ایران را برای اعتراض به «اظهارات توهین‌آمیز» رسانه‌های ایران، به‌ویژه در مورد تهدید علیه اردن که در صورت همراهی با اسرائیل هدف بعدی است، احضار کرده و آن را مداخله در امور داخلی کشور خواند. صفدی همچنین اضافه کرد که اردن چه تهدید از سوی اسرائیل، ایران یا هر کشور دیگری باشد، به همان شیوه بدان پاسخ خواهد داد و خاطرنشان کرد که ادامه جنگ اسرائیل و حماس و بی‌ثباتی در کرانه باختری منجر به درگیری بیشتر در منطقه خواهد شد، او چاره دو کشوری را راهی برای حل و فصل این مسئله عنوان کرد.

گروه‌ها

• حماس گفت که عملیات نظامی ایران، «حق طبیعی و پاسخی شایسته» به بمباران کنسولگری ایران در دمشق توسط اسرائیل و ترور رهبران سپاه در آنجا بود. حوثی‌ها نیز اعلام کردند که این حملات پاسخی مشروع به حمله به کنسولگری ایران در دمشق بود.

مقامات ایران

• ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران: عملیات «وعده صادق» با هدف تنبیه متجاوز با موفقیت انجام شده است. قاطعانه اعلام می‌کنیم هرگونه اقدام علیه منافع ایران را سهمگین‌تر، گسترده و دردناک‌تر از قبل پاسخ خواهیم داد.
• حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که ایران از تشدید تنش استقبال نمی‌کند و هدف از عملیات ایران، استفاده از حق مشروع ایران برای دفاع از خود بود. دولت ایران اقدام تلافی جویانه خود علیه اسرائیل را موفقیت‌آمیز و نتیجه بخش اعلام کرد.
• محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، عملیات «وعده صادق» را مصداق همدلی، همیاری و هم‌افزایی ارتش حزب‌الله با سپاه پاسداران برشمرد.

جستارهای وابسته

• حمله حماس به اسرائیل
• درگیری نیابتی ایران و اسرائیل

پیوند به بیرون

• حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل در صدای آمریکا
• انعکاس حمله ایران به اسرائیل در جهان عرب؛ «یک کمدی مفتضحانه» - دویچه وله فارسی