مسجد صاحب‌الامر
مختصات: ۳۸°۵′۲٫۶۹″ شمالی ۴۶°۱۷′۴۴٫۳۷″ شرقی / ۳۸٫۰۸۴۰۸۰۶°شمالی ۴۶٫۲۹۵۶۵۸۳°شرقی
| بنای صاحب‌الامر | |
|---|---|
 | |
| نام | بنای صاحب‌الامر |
| کشور |
 ایران |
| استان | استان آذربایجان شرقی |
| شهرستان | تبریز |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | مسجد شاه طهماسب |
| دیرینگی | دوره صفوی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره صفوی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۴۱۹۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۰ مهر ۱۳۸۰ |
مسجد صاحب‌الامر یا مسجد شاه طهماسب یکی از مساجد قدیمی و کهن شهر تبریز است که در مرکز این شهر و در میدان صاحب‌آباد قدیم شهر تبریز واقع شده‌بود. این بنا توسط شاه تهماسب یکم بنیاد نهاده شده‌است و در آغاز متعلق به‌وی بوده‌است. بنای صاحب‌الامر مربوط به دوره صفوی است و در تبریز، انتهای خیابان دارئی، خیابان شکلی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]
پیشینه[ویرایش]
این بنا به دستور شاه تهماسب یکم ساخته شده است. بعدها با حملهٔ سپاهیان عثمانی به‌ایران، مسجد صاحب‌الامر به‌طور کلی ویران گردید. کاتب چلبی در کتاب «جهان‌نما» در این‌باره می‌نویسد: «در قسمت شرقی میدان صاحب‌آباد متصل به‌جامع سلطان‌حسن، مسجد مزین دیگری وجود داشت که چون بنایش از شاه تهماسب بود، عساکر عثمانی جابه‌جا خرابش کردند.» پس از عقب‌نشینی عثمانیان، این مسجد توسط «میرزا محمدابراهیم» -وزیر آذربایجان در زمان شاه سلطان حسین- مورد بازسازی قرار گرفت.
مسجد صاحب‌الامر در اثر زمین‌لرزهٔ سال ۱۱۹۳ هجری، خسارت فراوانی دید و در سال ۱۲۶۶ هجری، به‌همت میرزا «علی‌اکبرخان» (مترجم کنسولگری شوروی در تبریز)، مورد مرمت قرار گرفت و «مدرسهٔ اکبریه» در یکی از صحن‌های آن ایجاد گردید.
معماری[ویرایش]
این بنا دارای یک گنبد و دو مناره است که شکل گنبد و مناره‌ها با سایر مساجد تفاوت بسیاری دارد. از زمان شاه تهماسب یکم، تنها دو تاق مرمرین در این مسجد باقی‌مانده‌است که جنبهٔ تاریخی دارند. در کنار یکی از تاق‌ها، سنگ‌نبشته‌ای مرمرین و در بالای تاق دیگری، سورهٔ «الجن» نوشته شده‌است.
امروزه موزه قرآن و کتابت در محل مسجد صاحب‌الامر ایجاد شده‌است.
اهمیت تاریخی[ویرایش]
مسجد صاحب‌الامر محل برگزاری جلسه علمای تبریز با سید علی‌محمد باب بود.
نگارخانه[ویرایش]
بنای مسجد شاه طهماسب (مسجد صاحب‌الامر)
مسجد صاحب‌الامر از میدان صاحب‌آباد
سر در اصلی مسجد صاحب‌الامر
مسجد صاحب‌الامر در شب
مدرسه اکبریه که بخشی از مجموعه صاحب‌الامر است
محرب مسجد صاحب‌الامر
محرب مسجد صاحب‌الامر
نگاره مسجد صاحب‌الامر در دوره محمدشاه قاجار اثر اوژن فلاندن
حیاط مسجد صاحب‌الامر.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- آثار باستانی آذربایجان (جلد اول)، عبدالعلی کارنگ، انتشارات انجمن آثار ملی، چاپ شفق تبریز، ۱۳۵۱.
- تبریز به روایت تصویر، ابراهیم پورحسین خونیق، انتشارات، چاپ اول، تبریز ۱۳۸۲.
- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی؛ موزهٔ قرآن و کتابت
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۵-۱۹.
