تبر
تَبَر (به انگلیسی: Axe) ابزاری است از آهن با دسته چوبی یا آهنی که در بعضی مواقع دارای روکش پلاستیک است و با آن چوب را می‌شکافند و خرد می‌کنند.[۱] از نوعی تبر به نام تبر یخ نیز برای صعود از آبشارهای یخی یا یخچال‌های طبیعی استفاده می‌شود.[۲]
تبر نمونه‌ای از ماشین ساده است.[نیازمند منبع] تبرهای دستی برای نخستین بار حدود ۱٫۵ میلیون سال پیش مورد استفاده قرار گرفتند.[۳] در دوره پارینه‌سنگی نخستین برای ساختن تبر سنگ را طوری تراش می‌دادند که نوکِ آن تیز و سطح آن پهن شود. در دوره نوسنگی تبر دسته دار ساخته شد. غارنشینان دوره نوسنگی که آثارشان در تنگ پِدْبان در کوه‌های بختیاری دیده شده، از تبر سنگی استفاده می‌کرده‌اند.[۴] انسان از تبر برای قطع درختان، خرد کردن و شکل‌دادن چوب، به عنوان جنگ‌افزار و ابزار نمادین در مراسم استفاده کرده‌است.
تبرهای آغازین سری سنگی و دسته‌ای چوبی داشتند ولی پس از آن تبرهایی از جنس مس، برنج و آهن نیز ساخته‌شد که دوام و استحکام بیشتری دارا بودند.[نیازمند منبع] به‌کارگیری آهن و فولاد در ساخت تبرها امکان ایجاد تیغه‌هایی نازک‌تر و تیزتر را فراهم آورد.[۳]
نوع کوچکتر تبر، تبرزین نام دارد که به عنوان زین‌افزار به پهلوی اسب بسته می‌شده‌است.[۵] در زبان فارسی واژه ناچَخ، (هم‌ریشه با ناشکه سانسکریت) به معنای نابودکننده، به‌کار رفته که به معنای نوعی تبر است.[۶]
به نوشته گزنفون (ح ۴۲۸ یا ۴۲۷- ح ۳۵۴ ق م) و استرابون (ح ۶۳ ق م - بعد از ۲۰ میلادی) تبر و تبرزین از جنگ‌افزارهای هخامنشیان بوده‌است. سکاهای ایرانی‌تبار از گونه‌ای تبر به نام ساگاریس استفاده می‌کردند.[۷]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به تبر در ویکیگفتاورد موجود است. |
- ↑ فرهنگ نظام[پیوند مرده]
- ↑ سایت اطلاع‌رسانی کوه‌های ایران و جهان[پیوند مرده]، بازدید: اکتبر ۲۰۰۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Ford & Gillbert 2006, p. 9.
- ↑ دانشنامهٔ جهان اسلام، سرواژهٔ تبر.
- ↑ لغت‌نامهٔ دهخدا، سرواژهٔ طبرزین.
- ↑ فرهنگ معین، سرواژهٔ «ناچَخ»
- ↑ همان.
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ تبر موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد ابزار است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |