ایتریم

ایتریم، ₃₉Y
ایتریم
تلفظ	‎/ˈɪtriəm/‎ (IT-ree-əm)
ظاهر	سفید نقره‌ای
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)	۸۸٫۹۰۵۸۴(۱)
ایتریم در جدول تناوبی
	استرانسیم ← ایتریم → زیرکونیم
عدد اتمی (Z)	39
گروه	گروه ۳
دوره	دوره 5
بلوک	بلوک-d
دسته	Transition metal
آرایش الکترونی	[Kr] 4d1 5s2
لایه الکترونی	2, 8, 18, 9, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	جامد
نقطه ذوب	1799 K (1526 °C, 2779 °F)
نقطه جوش	3609 K (3336 °C, 6037 °F)
چگالی (near r.t.)	4.472 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)	4.24 g/cm3
حرارت همجوشی	11.42 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	365 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	26.53 J/(mol·K)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	0, +1, +2, +3 (a weakly basic اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: 1.22
انرژی یونش	1st: 600 kJ/mol ; 2nd: 1180 kJ/mol ; 3rd: 1980 kJ/mol ;
شعاع اتمی	empirical: 180 pm
شعاع کووالانسی	pm 190±7
	خط طیف نوری ایتریم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	دستگاه بلوری شش‌گوشه
سرعت صوت thin rod	3300 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی	(دمای اتاق) (α, poly); 10.6 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی	17.2 W/(m·K)
رسانش الکتریکی	(دمای اتاق) (α, poly) 596 n Ω·m
رسانش مغناطیسی	پارامغناطیس
مدول یانگ	63.5 GPa
مدول برشی	25.6 GPa
مدول حجمی	41.2 GPa
نسبت پواسون	0.243
سختی برینل	589 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7440-65-5
ایزوتوپ‌های ایتریم
	نمایش; بحث; ویرایش; \| منابع

برای ایتریم در معماری، مقالهٔ ایتریم (معماری) را ببینید.

ایتریم عنصری با عدد اتمی ۳۹ و معادل انگلیسی Yttrium برگرفته از شهر محل کشف یعنی ایتربی در سوئد است.

مشخصات

ایتریم عنصری است فلزی با عدد اتمی ۳۹، در گروه IIIB و دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد. جرم اتمی ۸۸٫۹۵۰۹؛ ظرفیت ۳، دارای ایزتوپ پایدار نیست.

خواص

فلز ایتریم به رنگ خاکستری تیره؛ جرم حجمی ۴٫۴۷؛ نقطه ذوب ۱۵۰۰؛ نقطه جوش ۲۹۲۷ در اسیدهای رقیق و محلول هیدروکسید پتاسیم محلول است؛ آب را تجزیه می‌کند؛ فقط ترکیب‌های سه ظرفیتی آن شناخته شده‌است؛ مقطع جذب نوترونی آن ضعیف است.

ایتریم یکی از عناصر جامد و قهوه‌ای رنگ است

طرز تهیه

احیای فلورید آن با کلسیم.

احتیاط

خورنده، ۱ میلی‌گرم در هر متر مکعب هوا. به صورت گرد اشتعال‌پذیر است.

کاربرد

از آنجا که ایتریم ۹۰ یک گسیلنده خالص بتا با نیمه عمر کوتاه (۶۴٫۱ ساعت) می‌باشد، لذا این رادیوایزوتوپ در پزشکی و برای درمان سرطان مورد توجه متخصصین واقع شده‌است.

همچنین در ساخت لیزرهای پزشکی نیز در لیزر ablativ با نام Erbiom yag نیز از yttrium استفاده می‌شود.

پانویس

↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
↑ Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.
↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.

منابع

آقاپور مقدم، سید رضا. کتاب فرهنگ عناصر.

این یک مقالهٔ خرد شیمی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[CIAAW2016-1] Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.

[Cloke1993-2] Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.

[magnet-3] Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.

[۱]

[۲]

[۳]

ن ب و عناصر شیمیایی نامگذاری شده بر اساس نام مکان
الهام گرفته از مکانی زمینی	منیزیم اسکاندیم مس گالیم ژرمانیم استرانسیم ایتریم روتنیم تلوریم یوروپیم تربیم هولمیم اربیم تولیم ایتربیم لوتتیم هافنیم رنیوم پولونیم فرانسیم امریسیم برکلیم کالیفرنیم دوبنیم هاسیم دارمشتادیم
الهام گرفته از اجسام آسمانی	هلیم سلنیم پالادیم سریم اورانیم نپتونیوم پلوتونیم

ن ب و اکسید‌ها
چند حالت اکسایش	سروانتیت (Sb₂O₄) اکسید کبالت (II، III) (Co₃O₄) اکسید آهن (II، III) (Fe₃O₄) تتراکسید سرب (Pb₃O₄) منگنز (II، III) اکسید (Mn₃O₄) اکسید نقره (I، III) (Ag O)
حالت اکسایش +۱	اکسید مس (I) (Cu₂O) دی کربن منوکسید (C₂O) دی‌کلرین مونوکسید (Cl₂O) لیتیم اکسید (Li₂O) پتاسیم اکسید (K₂O) روبیدیوم اکسید (Rb₂O) نقره(I) اکسید (Ag₂O) اکسید تالیوم (I) (Tl₂O) سدیم اکسید (Na₂O) Water (hydrogen oxide) (H₂O)
حالت اکسایش +۲	اکسید آلومینیوم (II) (Al O) اکسید باریم (Ba O) اکسید برلیوم (Be O) کادمیم اکسید (Cd O) آهک (Ca O) کربن مونوکسید (C O) اکسید کروم (II) (Cr O) اکسید کبالت (II) (Co O) مس (II) اکسید (Cu O) اکسید آهن (II) (Fe O) اکسید سرب (II) (Pb O) اکسید منیزیم (Mg O) جیوه (II) اکسید (جیوه O) اکسید نیکل (II) (Ni O) نیتریک اکسید (N O) اکسید پالادیم (II) (Pd O) اکسید استرانسیم (Sr O) مونواکسید گوگرد (S O) Disulfur dioxide (S₂O₂) اکسید قلع (II) (Sn O) اکسید تیتانیوم (II) (Ti O) اکسید وانادیم (II) (V O) اکسید روی (Zn O)
حالت اکسایش +۳	آلومینیوم اکسید (Al₂O₃) سنارمونتیت (Sb₂O₃) آرسنیک تری‌اکسید (As₂O₃) اکسید بیسموت (III) (Bi₂O₃) بور تری‌اکسید (B₂O₃) اکسید کروم (III) (Cr₂O₃) دی‌نیتروژن تری‌اکسید (N₂O₃) اکسید اربیم (Er₂O₃) گادولینیم اکسید (Gd₂O₃) اکسید گالیم (III) (Ga₂O₃) اکسید هولمیم (III) (Ho₂O₃) اکسید ایندیم (III) (In₂O₃) اکسید آهن (III) (Fe₂O₃) اکسید لانتان (La₂O₃) اکسید لوتتیم (III) (Lu₂O₃) نیکل (III) اکسید (Ni₂O₃) فسفر تری‌اکسید (P₄O₆) پرومتیوم اکسید (Pm₂O₃) اکسید رودیم (III) (Rh₂O₃) اکسید ساماریوم (III) (Sm₂O₃) اسکاندیوم اکسید (Sc₂O₃) تربیوم (III) اکسید (Tb₂O₃) اکسید تالیوم (III) (Tl₂O₃) اکسید تولیوم (III) (Tm₂O₃) اکسید تیتانیم (III) (Ti₂O₃) Tungsten(III) oxide (W₂O₃) اکسید وانادیوم (III) (V₂O₃) اکسید ایتربیم (III) (Yb₂O₃) اکسید ایتریم (III) (Y₂O₃)
حالت اکسایش +۴	کربن دی‌اکسید (C O₂) کربن تری‌اکسید (C O₃) اکسید سریم (IV) (Ce O₂) دی‌اکسید کلر (Cl O₂) اکسید کروم (IV) (Cr O₂) دی‌نیتروژن تترااکسید (N₂O₄) ژرمانیم دی‌اکسید (Ge O₂) اکسید هافنیم (IV) (Hf O₂) دی‌اکسید سرب (Pb O₂) منگنز دی‌اکسید (Mn O₂) نیتروژن دی‌اکسید (N O₂) پلوتونیوم (IV) اکسید (Pu O₂) اکسید رودیم (IV) (Rh O₂) اکسید روتنیوم (IV) (Ru O₂) سلنیوم دی‌اکسید (Se O₂) سیلیسیم دی‌اکسید (Si O₂) گوگرد دی‌اکسید (S O₂) دی‌اکسید تلوریم (Te O₂) دی‌اکسید توریم (توریم O₂) دی‌اکسید قلع (Sn O₂) تیتانیوم دی اکسید (Ti O₂) اکسید تنگستن (IV) (W O₂) اورانیوم دی‌اکسید (U O₂) اکسید وانادیم (IV) (V O₂) دی‌اکسید زیرکونیوم (Zr O₂)
حالت اکسایش +۵	پنتاکسید آنتیموان (Sb₂O₅) پناکسید آرسنیک (As₂O₅) دی‌نیتروژن پنتاکسید (N₂O₅) پنتاکسید نیوبیم (Nb₂O₅) فسفروس پنتوکسید (P₂O₅) پنتاکسید تانتال (Ta₂O₅) اکسید وانادیم (V) (V₂O₅)
حالت اکسایش +۶	تری‌اکسید کروم (Cr O₃) تری‌اکسید مولیبدن (Mo O₃) رنیوم تری‌اکسید (Re O₃) تری‌اکسید سلنیوم (Se O₃) تری اکسید سولفور (S O₃) تری‌اکسید تلوریم (Te O₃) تنگستن تری‌اکسید (W O₃) تری‌اکسید اورانیم (U O₃) زنون تری‌اکسید (Xe O₃)
حالت اکسایش +۷	دی‌کلرین هپتواکسید (Cl₂O₇) منگنز هپتوکسید (Mn₂O₇) اکسید رنیوم (VII) (Re₂O₇) اکسید تکنسیم (VII) (Tc₂O₇)
حالت اکسایش +۸	اسمیم تتراکسید (Os O₄) تتراکسید روتنیم (Ru O₄) زنون تتراکسید (Xe O₄) Iridium tetroxide (Ir O₄) Hassium tetroxide (Hs O₄)
مرتبط	اکسید کربن ساب‌اکسید اکسی‌آنیون Ozonide
اکسیدها براساس عدد اکسایش مرتب شده اند. رده:اکسیدها