درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل

این مقاله دربارهٔ رشته درگیری‌های ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴ است. برای حمله موشکی و پهپادی ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل، حمله ایران به اسرائیل را ببینید. برای درگیری گسترده‌تر بین دو کشور، جنگ نیابتی ایران و اسرائیل را ببینید.

درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل
بخشی از جنگ نیابتی ایران و اسرائیل و گسترش جنگ اسرائیل و حماس
نشست ارتش اسرائیل در جریان حمله ایران به اسرائیل
تاریخ اولین درگیری: ۱ آوریل–۱۹ آوریل (۱۸ روز) دومین درگیری: ۳۱ ژوئیه–اکنون موقعیت ایران عراق اسرائیل سوریه کرانه باختری لبنان اردن یمن دریای سرخ دریای مدیترانه تنگه هرمز نتایج در جریان
طرف‌های درگیر
ایران پشتیبانی: حوثی‌ها حزب‌الله لبنان مقاومت اسلامی عراق سوریه	اسرائیل پشتیبانی: ایالات متحده آمریکا بریتانیا فرانسه اردن عربستان سعودی امارات متحده عربی
فرماندهان و رهبران
سید علی خامنه‌ای مسعود پزشکیان سید ابراهیم رئیسی محمد باقری حسین سلامی امیرعلی حاجی‌زاده محمدرضا قرایی آشتیانی اسماعیل قاآنی بشار اسد عبدالملک حوثی سید حسن نصرالله †	بنیامین نتانیاهو اسحاق هرتزوگ یوآف گالانت بنی گانتس هرتزل لوی تومر بار دنیل هاگاری جو بایدن لوید آستین ریشی سوناک گرانت شاپس امانوئل مکرون گابریل اتل سباستین لکورنو عبدالله دوم بشر خصاونه
واحدهای درگیر
ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ارتش جمهوری اسلامی ایران نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیروهای مسلح سوریه نیروی پدافند هوایی سوریه نیروی مسلح حزب‌الله یگان رضوان نیروهای مسلح یمن (SPC)	نیروهای دفاعی اسرائیل نیروی هوایی اسرائیل فرماندهی پدافند هوایی فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا ارتش ایالات متحده آمریکا نیروی ام‌آی‌ام-۱۰۴پاتریوت اربیل نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا یواس‌اس آرلی برک یواس‌اس کارنی (دی‌دی‌جی-۶۴) نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا 379th Air Expeditionary Wing فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا نیروهای مسلح بریتانیا رئیس ستاد دفاع بریتانیا نیروی هوایی بریتانیا فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی اکروتیری نیروهای مسلح اردن نیروی هوایی اردن نیروهای مسلح فرانسه نیروی دریایی فرانسه نیروی هوا و فضای فرانسه نیروهای مسلح عربستان سعودی (ادعاشده) نیروی پدافند هوایی سلطنتی سعودی
تلفات و خسارات
۱۴ کشته ساختمان ضمیمه کنسولگری ویران شد بیش از ۳۰۰ پهپاد، موشک کروز و موشک بالستیک رهگیری شدند رادار 30N6E پدافند هوایی اس-۳۰۰ منهدم شد خسارت مادی به تأسیسات نظامی ارتش سوریه و حزب‌الله	۳۳ غیرنظامی اسرائیلی زخمی شدند پایگاه‌های هوایی نواتیم و رامون آسیب جزئی دیدند یک هواپیمای سی-۱۳۰ آسیب دید یک پایگاه اطلاعاتی در بلندی‌های جولان آسیب جزئی دید چندین پهپاد سرنگون شدند کشتی "MSC Aries" کشف و ضبط شد

در سال ۲۰۲۴، درگیری نیابتی ایران و اسرائیل به درگیری مستقیم بین دو کشور افزایش یافت. در ۱ آوریل، اسرائیل کنسولگری ایران در دمشق را بمباران کرد و چندین مقام ارشد ایرانی را کشت. در پاسخ، ایران و نیروهای نیابتی آن در ۱۳ آوریل حملاتی را در داخل اسرائیل آغاز کردند. اسرائیل سپس در ۱۹ آوریل حملات تلافی‌جویانه را در ایران ، عراق و سوریه انجام داد.

حملات اسرائیل محدود بود و تحلیلگران گفتند که نشان دهنده تمایل به کاهش تنش بود. ایران به این حمله پاسخی نداد و تنش‌ها به درگیری نیابتی کاهش یافت.

بازیگران دیگری نیز در درگیری شرکت کردند. ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و اردن هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی را برای دفاع از اسرائیل رهگیری کردند. نیروهای نیابتی ایران هم در منطقه به اسرائیل حمله کردند.

تنش‌ها پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در ۳۱ ژوئیه، که چند ساعت پس از حمله هوایی ۲۰۲۴ هارت هریک و ترور فؤاد شکر، فرمانده حزب‌الله رخ داد، افزایش یافت. ایران و حزب‌الله متعهد به انتقام شدند.

در ۱ اکتبر ۲۰۲۴ ایران باری دیگر به وسیله موشک بالستیک به اسرائیل حمله کرد.

پیش‌زمینه

مقاله‌های اصلی: درگیری نیابتی ایران و اسرائیل و جنگ اسرائیل و حماس

پس از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، ایران موضع تندتری نسبت به اسرائیل اتخاذ کرد، و با حمایت ایران از مبارزان شیعه و فلسطینی لبنان در طول جنگ ۱۹۸۲ لبنان، جنگ نیابتی شکل گرفت. ایران شروع به کسب قدرت و نفوذ با سایر کشورها و گروه‌ها کرد. با تلاش اسرائیل برای توقف برنامه هسته‌ای ایران و رویارویی‌ها در طول جنگ داخلی سوریه درگیری بالا گرفت.

در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حماس، یک گروه شبه نظامی فلسطینی که تا حدی توسط ایران تأمین مالی می‌شود، حمله ای را به اسرائیل آغاز کرد که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ اسرائیلی و شروع جنگ اسرائیل و حماس شد. اسرائیل همچنین با حزب‌الله نیابتی ایران در لبنان درگیر شد. پس از این حمله، اسرائیل به عنوان تلافی‌جویانه، به‌طور مکرر نیروهای ایرانی و نیروهای نیابتی خود را در سوریه هدف قرار داد. ترس از جنگ منطقه‌ای در ماه‌های بعد افزایش یافت.

تنش‌ها در جریان جنگ اسرائیل و حماس

سید رضی موسوی در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۳ در یک حمله هوایی هدفمند اسرائیل به محل اقامتش در سیده زینب، در ۱۰ کیلومتر (۶ مایل) جنوب دمشق، در بحبوحه جنگ اسرائیل و حماس کشته شد. ترور موسوی بالاترین قتل یک مقام ارشد نظامی ایران از زمان ترور هدفمند قاسم سلیمانی تا زمان ترور محمدرضا زاهدی در سال ۲۰۲۴ بود.

در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۴، صادق امیدزاده به همراه چهار مقام ایرانی دیگر به نام‌های علی آقازاده، سعید کریمی، حسین محمدی و محمدامین صمدی طی جلسه‌ای در ساختمانی در منطقه مزه دمشق کشته شدند. بنا به گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه، حملات هوایی اسرائیل منجر به تخریب کامل ساختمان و کشته شدن حداقل ۱۰ نظامی شد.

جدول زمانی

حملهٔ هوایی به ساختمان ضمیمهٔ کنسولگری ایران در سوریه (۱ آوریل)

مقالهٔ اصلی: حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق

اسرائیل در اول آوریل سفارت ایران در دمشق سوریه را بمباران کرد. در این حمله ۱۶ نفر از جمله چندین افسر ایرانی و جنگجویان نیابتی کشته شدند. مهم‌تر از همه، محمدرضا زاهدی، از فرماندهان سپاه قدس در این حمله هوایی کشته شد. مقامات ایرانی در ساختمان ظاهراً در زمان حمله با رهبران مبارز فلسطینی ملاقات داشتند.

تدارکات اسرائیل (۲ تا ۱۲ آوریل)

ایران متعهد شد که پاسخ دهد و منابع غربی مشکوک بودند که مستقیماً به داخل اسرائیل حمله خواهد کرد. اسرائیل در روزهای منتهی به حمله آماده‌سازی را آغاز کرد و سفارتخانه‌های اسرائیل را تخلیه کرد و سیگنال‌های GPS را در صورت بمباران هوایی مختل کرد. فرانسه نیروی دریایی خود را برای دفاع از اسرائیل مستقر کرد.

توقیف کشتی MSC Aries (۱۳ آوریل)

در ۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ایران کنترل کشتی کانتینری MSC Aries متعلق به کشتیرانی گورتال را به دست گرفت و به شرکت کشتیرانی مدیترانه (MSC) اجاره داد. این شرکت که بخشی از آن متعلق به تاجر اسرائیلی ایال اوفر است، گفت که گورتال شیپینگ وابسته به Zodiac Maritime است. این حادثه دزدی دریایی بین‌المللی نام گرفت. این کشتی توسط کماندوهای ایرانی در تنگه هرمز در آب‌های بین‌المللی در سواحل امارات توقیف شد. سپس به ایران برده شد. در پی این حادثه، اسرائیل از اتحادیه اروپا خواست سپاه پاسداران را تحریم کند.

حمله ایران به اسرائیل (۱۳ آوریل تا ۱۴ آوریل)

مقالهٔ اصلی: حمله ایران به اسرائیل

در اوایل ۱۳ آوریل، حزب‌الله با حدود ۴۰ موشک به جنوب اسرائیل حمله کرد. اسرائیل با بمباران یک سایت تولید تسلیحات حزب‌الله در لبنان پاسخ داد. الجزیره گفت که این حمله احتمالاً مربوط به حمله ایران در اواخر همان روز بوده است.

بعدها ایران با حدود ۳۰۰ پهپاد و ۲۰۰ موشک بالستیک به اسرائیل حمله کردند. حوثی‌ها، مقاومت اسلامی در عراق و یک نماینده ناشناس در سوریه نیز تحت فرماندهی ایران حملاتی را به اسرائیل انجام دادند. ایالات متحده، بریتانیا و اردن بیش از ۱۰۰ پهپاد ایرانی را رهگیری کردند. این پهپادها و موشک‌ها در نهایت به شهرهای مختلف در سراسر اسرائیل، کرانه باختری و بلندی‌های جولان حمله کردند. این حمله همچنین به پایگاه‌های هوایی نتاویم و رامون آسیب رساند. تنها مصدوم این حمله یک دختر ۱۰ ساله عرب اسرائیلی بود که در اثر برخورد ترکش موشک جهت مداوا به بیمارستان انتقال پیدا کرد.

تشدید تنش‌ها (۱۴ آوریل تا ۱۸ آوریل)

مقامات اسرائیلی و آمریکایی در آن شب ارزیابی‌های موقعیتی انجام دادند. ایالات متحده اعلام کرد که در حمله تلافی جویانه به ایران شرکت نخواهد کرد. ایران تهدید کرد که اگر اسرائیل مستقیم یا غیرمستقیم انتقام بگیرد، با شدت بیشتری پاسخ خواهد داد. اسرائیل گفت این حمله مستلزم پاسخ است. ایالات متحده به اسرائیل هشدار داد که خویشتن داری کند و کابینه جنگی اسرائیل در مورد میزان پاسخ اسرائیل بحث کرد.

در ۱۴ آوریل، حزب‌الله و حوثی‌ها بار دیگر به اسرائیل حمله کردند.

به گفته منابع اسرائیلی، اسرائیل قصد داشت اولین گام‌های خود را در حمله زمینی به رفح در طول هفته آغاز کند، اما آن را به تعویق انداخت تا پاسخ خود به حملات ایران به اسرائیل را بررسی کند.

کابینه جنگ در هفته بعد بر سر پاسخ اسرائیل به بحث و جدل ادامه داد. کابینه گزینه‌های نظامی و دیپلماتیک را مورد بررسی قرار داد و فشار بین‌المللی برای کاهش تنش بر تصمیمات تأثیرگذار بود. در ۱۸ آوریل، گزارش شد که ایالات متحده در ازای عدم حمله اسرائیل به ایران، برای حمله به رفح چراغ سبز می‌دهد. ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم‌های ایران را تشدید کردند.

پاسخ اسرائیل (۱۹ آوریل)

مقالهٔ اصلی: حمله هوایی ۲۰۲۴ اسرائیل به ایران

صبح روز ۱۹ آوریل، اسرائیل علیه ایران تلافی کرد. اسرائیل به سه هدف در نزدیکی یا درون فرودگاه بین‌المللی اصفهان از جمله یک پایگاه نظامی حمله کرد. ایران مدعی شد که همه پرتابه‌های اسرائیل را ساقط کرده و این انفجارها از پدافند هوایی بوده است، اما آمریکا و اسرائیل این موضوع را تکذیب کردند. تصاویر ماهواره ای هیچ نشانه ای از آسیب به پایگاه را نشان ندادند. اسرائیل هیچ اظهار نظری نکرده و مسئولیت هیچ حمله‌ای را به عهده نگرفت. در جنوب سوریه، پایگاه‌های ارتش سوریه هدف قرار گرفتند که منجر به خسارات مادی شد. صدای انفجارها و جت‌های جنگنده در عراق نیز شنیده شد، و بقایای یک موشک اسرائیلی در مرکز عراق یافت شد که نشان می‌دهد اسرائیل از آنجا شلیک کرده است.

اواخر ۱۹ آوریل، پایگاه‌های نیروهای نیابتی حشد شعبی در عراق هدف قرار گرفت. گفته می‌شود این حمله توسط آمریکا و اسرائیل انجام شده است، اما هر دو این موضوع را رد کردند. در ۲۰ آوریل، مقاومت اسلامی در عراق مسئولیت یک حمله پهپادی که ایلات را هدف قرار داد، پذیرفت و گفت که این حمله در پاسخ به حمله ادعایی بوده.

کاهش تنش‌ها (آوریل–ژوئیه)

همچنین ببینید: حمله اسرائیل به ایران § پیامدها، و حمله اسرائیل به ایران § تحلیل‌ها

رسانه‌های دولتی ایران حمله اسرائیل را کم‌اهمیت جلوه دادند. مقامات ایرانی گفته‌اند که هیچ اقدام تلافی جویانه ای علیه اسرائیل وجود نداشته است. یک منبع ناشناس به سی‌ان‌ان گفت که حملات مستقیم دولت به پایان رسیده است. تحلیلگران گفتند که حمله و واکنش ایران نشان داد که هر دو طرف خواهان کاهش تنش هستند، اما اسرائیل به‌طور بالقوه می‌تواند در یک جنگ تمام عیار آسیب بیشتری وارد کند.

با وقوع سانحه سقوط بالگرد در ورزقان، برخی انگشت اتهام را به سمت اسرائیل نشانه رفتند و به احتمال دست داشتن آن در این سانحه اشاره کردند. روزنامه جمهوری اسلامی روز پنج‌شنبه سوم خرداد در مطلبی تحلیلی با بیان فرضیات مختلف از احتمال توطئه خارجی در سقوط بالگرد خبر داد. این موضوع در حالی بود که یک مقام ارشد دولت جو بایدن به شبکه ان‌بی‌سی نیوز گفته است «هیچ دخالت خارجی‌ای» در سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی وجود نداشته است. همچنین مقامات اسرائیلی اعلام کردند که هیچ نقشی در سقوط هلیکوپتر نداشته‌اند.

ترور اسماعیل هنیه (۳۱ ژوئیه)

مقالهٔ اصلی: ترور اسماعیل هنیه

در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴، اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، همراه با محافظ شخصی خود در تهران، پایتخت ایران، توسط حمله منتسب به اسرائیل ترور شد. هنیه پس از شرکت در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، در محل اقامت خود در مهمانخانه‌ای که توسط سپاه پاسداران اداره می‌شد، کشته شد. این ترور چند ساعت پس از بمباران بیروت توسط اسرائیل که منجر به ترور فؤاد شکر، فرمانده حزب‌الله، کشته شدن یکی از اعضای سپاه و کشته شدن پنج غیرنظامی شد، صورت گرفت.

تشدید تنش‌ها (اوت)

در واکنش به ترور اسماعیل هنیه و بمباران بیروت توسط اسرائیل که منجر به ترور فؤاد شکر شد، ایران و حزب‌الله لبنان متعهد شدند که انتقام بگیرند. بر اساس گزارش‌های اسرائیل، حملات تلافی‌جویانه احتمالاً توسط چندین عضو محور مقاومت، از جمله در لبنان، غزه، عراق، سوریه و یمن انجام خواهد شد؛ همان‌طور که در حمله هماهنگ شده به اسرائیل در آوریل ۲۰۲۴ انجام شد. بسیاری از کشورها به شهروندان خود هشدار دادند که لبنان را به‌دلیل افزایش تنش‌های جنگی ترک کنند.

وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا با تلاش از طریق دیپلمات‌ها برای جلوگیری از حمله، تلاش کرده است تا به ایران این پیام را بدهد که تشدید درگیری به‌نفع آنها نیست و ایالات متحده از اسرائیل در برابر حملات دفاع خواهد کرد. دیگر مقامات ایالات متحده اظهار داشتند که شلیک موفقیت‌آمیز در آوریل به اطلاعات نظامی خوب در مورد برنامه‌ریزی ایران متکی بود، اما این بار وضعیت نظامی نامشخص‌تر است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از طریق سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، به سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران، پیامی ارسال کرد که پاسخی محدود داشته باشد و به غیرنظامیان اسرائیلی حمله نکند.

فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا استقرار یک اسکادران اضافی از لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور را از گروه عملیاتی بال اول جنگنده اعلام کرد؛ ۴٬۰۰۰ تفنگدار دریایی و ۱۲ کشتی به عنوان بخشی از گروه حمله ۹ در منطقه در خلیج فارس و سه کشتی تهاجمی دوزیست کلاس واسپ، دو ناوشکن و یگان اعزامی دریایی بیست و ششم به عنوان بخشی از گروه آماده دوزیست یواس‌اس واسپ در شرق دریای مدیترانه مستقر شدند. گروه حمله حامل ۳ شامل یواس‌اس آبراهام لینکلن (سی‌وی‌ان-۷۲) و تعداد نامشخصی از رزمناوها و ناوشکن‌ها به همراه ایر وینگ ناین ناو نیز مستقر شدند که از اقیانوس آرام فرستاده شدند.

در ۵ اوت ۲۰۲۴، نوتام‌ها برای هشدار به خلبانان در مورد بسته شدن یا محدود کردن حریم هوایی ایران و اردن، یک احتیاط مربوط به حمله احتمالی ایران به اسرائیل صادر شد.

جستارهای وابسته

• روابط اسرائیل و ایران