پی‌یر بوردیو
| پی‌یر بوردیو | |
|---|---|
 پی‌یر بوردیو در ۱۹۶۹ | |
| زادهٔ | ۱ اوت ۱۹۳۰ دنگین، فرانسه |
| درگذشت | ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۰۲ (۷۱ سال) پاریس، فرانسه |
| محل تحصیل | اکول نرمال سوپریور، دانشگاه پاریس[۱] |
| دوره | فلسفهٔ قرن بیستم |
| حیطه | فلسفه غرب |
| مکتب | ساختارگرایی • Genetic structuralism[۲] • نظریه انتقادی[۳] |
| محل کار | École pratique des hautes études (پیش از ۱۹۷۵) • مدرسه عالی مطالعات علوم اجتماعی (پس از ۱۹۷۵) • کلژ دو فرانس |
علایق اصلی | جامعه‌شناسی • قدرت |
ایده‌های چشمگیر | سرمایه فرهنگی • میدان • عادت‌واره • دوکسا • بازاندیشی • سرمایه اجتماعی • سرمایه نمادین • خشونت نمادین • نظریه عمل |
تأثیرگرفته از | |
تأثیرگذار بر | |
| بخشی از سلسله‌مقالات درمورد: |
| جامعه‌شناسی |
|---|
.svg) |
پی‌یر بوردیو (به فرانسوی: Pierre Bourdieu) (زاده ۱ اوت ۱۹۳۰ – درگذشته ۲۳ ژانویه ۲۰۰۲)، جامعه‌شناس و مردم‌شناس سرشناس فرانسوی بود که عمدتاً به مسائلی نظیر دینامیک قدرت و انواع شیوه‌های انتقال قدرت در جامعه در درون و بین نسل‌های مختلف می‌پرداخت. او بر خلاف سنت ایدئالیست اروپای غربی روی واقعیت جسمانی زندگی اجتماعی و نقش عمل در دینامیک‌های جامعه تأکید داشت. او تحت تأثیر گرامشی، هایدگر، مرلوپونتی، ویتگنشتاین، هوسرل، مارکس، وبر، دورکیم، کلود لوی-استروس و پانوفسکی نظریه شکل‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین سرمایه را در برابر شکل‌های اقتصادی سرمایه مطرح کرد.
کتاب معروف بوردیو به نام: «تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی» توسط انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی به عنوان ششمین کتاب جامعه‌شناسی تأثیرگذار قرن ۲۰ شناخته شد. در این کتاب بوردیو به بحث در این باره می‌پردازد که قضاوت ذوقی به جایگاه اجتماعی افراد بستگی دارد و خود عملی است برای مشخص کردن جایگاه اجتماعی افراد. او در این کتاب از ترکیبی از نظریه جامعه‌شناسی، داده‌های آماری، عکس‌ها و مصاحبه‌ها استفاده می‌کند تا بر دشواری فهم سوژه از طریق روش‌های عینی فائق آید.
تأثیرات[ویرایش]
بوردیو تحت تأثیر افراد بسیاری بود: او از ماکس وبر مفهوم تسلط و نظام‌های نمادین را به ارث برد و نظریهٔ نظم‌های جامعه‌شناسی او را از جامعه‌شناسی دین به نظریهٔ «میدان» انتقال داد.
او تحت تأثیر کارل مارکس جامعه را به عنوان مجموعی از روابط اجتماعی مستقل از آگاهی و اراده افراد تعریف کرد. او تحت تأثیر امیل دورکیم، مارسل موس و کلود لوی-استروس دیدگاهی ساختارگرا دربارهٔ تمایل ساختارهای اجتماعی به بازتولید خودشان را پرورش داد. با این حال بوردیو با تأکید بر نقش عاملان اجتماعی در نظم‌های نمادین از دورکیم فاصله می‌گیرد. موریس مرلو-پونتی و پدیدارشناسی ادموند هوسرل تأثیری اساسی روی فرمول‌بندی بوردیو دربارهٔ بدن و صورت بندی «عمل» داشتند.
زندگی‌نامه[ویرایش]
بوردیو در اول اوت ۱۹۳۰ در دنگین (Denguin) که شهرک کوچکی در منطقهٔ بی‌آرن از بخش باسه-پیرنه در جنوب شرقی فرانسه است، متولد شد. پدر او یک کارمند دولتی بود و محل زندگی آن‌ها ناحیه‌ای روستایی بود.[۴]
بوردیو در دههٔ ۱۹۵۰ (میلادی) در اکول نرمال سوپریور در پاریس تحصیل می‌کرد. بنا به گفتهٔ خودش با اینکه با درجهٔ عالی در رشتهٔ فلسفه فارغ‌التحصیل شد، برای اعتراض به ماهیت خشک، بی‌روح و اقتدار طلبانهٔ آموزش‌هایی که ارائه می‌شد از نوشتن رساله امتناع کرد. وی در ۱۹۵۶ به خدمت نظام فراخوانده شد و دو سال در الجزایر در خدمت سربازی ارتش فرانسه بود. در سال ۱۹۸۵ کتاب جامعه‌شناسی الجزایر را به چاپ رساند و تا دو سال بعد در دانشگاه الجزایر به تدریس پرداخت.[۵]
او پس از بازگشت به فرانسه در میزگردهای کلود لوی استروس شرکت می‌جست و به عنوان دستیار با ریمون آرون همکاری می‌کرد. در سال ۱۹۶۸ مرکز جامعه‌شناسی اروپایی را تأسیس کرد و تا پایان عمر مدیریت آن را بر عهده داشت. در سال ۱۹۸۱ و در پی بازنشستگی ریمون آرون، کرسی او در کلژ دو فرانس به بوردیو اعطا شد.[۶] در سال ۱۹۷۵ بوردیو یک گروه تحقیقاتی در مرکز جامعه‌شناسی اروپایی تأسیس کرد که «پژوهش نامه علوم اجتماعی» را چاپ می‌کرد. در این گروه او به دنبال این بود که قوانین پذیرفته شدهٔ تولیدات جامعه‌شناسی را دگرگون کند و در عین حال شالوده‌های علمی جامعه‌شناسی را تقویت کند. بوردیو در سن ۷۱ سالگی از سرطان درگذشت.
سیاست[ویرایش]
در طول دههٔ ۹۰ میلادی بوردیو به یکی چهره‌های روشنفکر معروف در فضای سیاسی فرانسه تبدیل شد. او منتقد ژان پل سارتر به خاطر اتخاذ یک نقش روشنفکرانه، فرصت طلب و بی مسئولیت در سیاست بود. از نظر او جامعه‌شناسی یک تفریح روشنفکرانه نیست بلکه قواعد جدی یک علم بر آن حاکم است. تناقضی بین نوشته‌های اولیهٔ بوردیو که در آن‌ها علیه به‌کارگیری جامعه‌شناسی در فعالیت‌های سیاسی سخن می‌گوید و نوشته‌های بعدی او وجود دارد که در آن‌ها به نقش روشنفکر در سیاست تأکید می‌کند.
بوردیو به شدت نگران جهانی‌سازی و افرادی بود که از آن ضرر می‌بینند. او سخن رانی‌های زیادی علیه نئولیبرالیسم که در آن زمان در مرکز بحث‌های سیاسی روز بود انجام داد.
مفاهیم[ویرایش]
وی خالق مفاهیمی همچون میدان، سرمایهٔ فرهنگی و عادت‌واره /ریختار [معادل دیگر حسن چاوشیان] (Habitus) است.
«ریختار [عادت واره] همان جبر و ضرورتی است که درونی شده و تبدیل به قریحه ای گشته که کردوکارهای معنادار و تلقی‌های معنا بخش ایجاد می‌کند. ریختار طبع و قریحه ای عام و انتقال پذیر است که به صورتی سیستماتیک و همه شمول_ فراتر از حد و مرزهای چیزهایی که مستقیماً آموخته شده‌اند_ همان ضرورتی را به کار می‌بندد که در بطنِ شرایط یادگیریِ اولیه نهفته‌است. ... ریختار نه فقط ساختاری ساخت دهنده است که کرد و کارها و درک و تلقیِ کرد و کارها را سازماندهی می‌کند، بلکه ساختاری ساخت یافته نیز هست … به عبارتی دیگر، با همهٔ چیزهایی تعریف می‌شود که آن را از چیزی که نیست و خصوصاً از همهٔ چیزهایی که با آن‌ها در تضاد است، جدا و متمایز می‌کند»[۷]
اگر ریختار را «مجموعه ای از روابطِ جا افتاده در کنش گران اجتماعی» بدانیم، به دنبال آن، می‌توان میدان را نیز «مجموعه ای از روابط بین موقعیت‌های مختلف، در فضای اجتماعی» دانست. در واقع «موقعیت همان نقطه ای است که منش [یا همان ریختار] را به میدان متصل می‌کند و به تعریف میدان از این منظر می‌پردازد.»[۸]
پس آنچه کنش گر، یا به بیانی دقیق تر، ریختارِ کنش گر را به میدان مرتبط می‌سازد مجموعه ای از روابط است که می‌توان آن‌ها را با تأثی از ادبیات کلاسیک بازار خواند. یعنی مجموعه ای از روابط بین کنش گران که منجر به مبادلهٔ نمادین می‌شود، و حاصلِ این مبادلهٔ نمادین در سطح نهایی چیزی نیست جز قدرت. «جوامع سنتی با مبادلهٔ بی واسطهٔ هدایا شناخته می‌شوند و جوامع مدرن بر حسب مبادله‌هایی که به واسطهٔ بازار صورت می‌پذیرد. ... بازارها با این که با میدان‌ها یکسان نیستند، چهارچوب اسکلت میدان‌ها را تشکیل می‌دهند.»[۹]
کتاب‌شناسی[ویرایش]
بوردیو جامعه‌شناسی سنتی را با نظریهٔ خود درآمیخت و همواره در پی ارتباط مفاهیم نظریه‌شناختی خود با تحقیق تجربی بود. وی آثار خود را که حوزهٔ گسترده‌ای از علوم، از فلسفه و نظریهٔ ادبی تا جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی را در بر می‌گرفت، «نظریه عمل» می‌خواند.
بوردیو در این کتاب کوشیده‌است احکام زیباشناسی را با موقعیت‌های موجود در فضای اجتماعی مرتبط سازد. این کتاب مهم‌ترین اثر او به‌شمار می‌آید.
- سلطه مذکر (۱۹۹۸)
کتاب‌شناسی بوردیو[ویرایش]
- سلطه مذکر، ترجمه محسن ناصری‌راد، تهران: نشر آگه، چاپ اول، ۱۴۰۰
- معنای سیاسی هستی‌شناسی فلسفی مارتین هایدگر، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، چاپ اول، ۱۴۰۰
- جامعه‌شناس و مورخ، ترجمه انور محمدی، تهران: نشر گل آذین، چاپ اول، ۱۳۹۸
- دربارهٔ دولت، ترجمه سروش قرائی، تهران: انتشارات مولی، چاپ اول، ۱۳۹۷
- ساختارهای اجتماعی اقتصاد، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، چاپ اول، ۱۳۹۷
- انسان دانشگاهی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، چاپ اول، ۱۳۹۶
- تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث، چاپ اول، ۱۳۹۰
- درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید، چاپ اول، ۱۳۹۰
- درسی دربارهٔ درس، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی، چاپ اول، ۱۳۸۸
- علم علم و تأمل پذيری، ترجمه یحیی امامی، تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، ۱۳۸۶
- عکاسی: هنر میان‌مایه، ترجمه کیهان ولی‌نژاد، تهران: نشر دیگر، ۱۳۸۶
- نظریه کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه سیدمرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار، چاپ اول، ۱۳۸۱
کتاب‌شناسی درباره بوردیو[ویرایش]
- «جامعه‌شناسی یک ورزش رزمی است» (فیلمی در مورد زندگی بوردیو) اثر پیر کارل - (این فیلم به فارسی زیرنویس شده‌است)
- مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه محمدمهدی لبیبی، نشر افکار، چاپ دوم، ۱۳۹۳
- واژگان بوردیو، ترجمه مرتضی کتبی، تهران: نشر نی، چاپ اول، ۱۳۸۵
- بوردیو برای معماران، پیر بوردیو و هلنا وبستر، ترجمه احسان حنیف، تهران: نشر فکر نو، چاپ اول، ۱۳۹۶
جستارهای وابسته[ویرایش]
- تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی
- سلطه مذکر
- درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم
- درسی درباره درس
- سرمایه اجتماعی
- سرمایه فرهنگی
- شناخت‌شناسی ساخت‌گرا
- عادت‌واره
- نظریه کردار
- نظریه میدان (جامعه‌شناسی)
پانویس[ویرایش]
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به پی‌یر بوردیو در ویکیگفتاورد موجود است. |
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ پی‌یر بوردیو موجود است. |
- ↑ At the time, the ENS was part of the University of Paris according to the decree of 10 November 1903.
- ↑ Patrick Baert and Filipe Carreira da Silva, Social Theory in the Twentieth Century and Beyond, Polity, 2010, p. 34.
- ↑ Piet Strydom, Contemporary Critical Theory and Methodology, Routledge, 2011, p. 179.
- ↑ جنکینز، ۳۸–۳۹
- ↑ جنکینز، ۳۹–۴۰
- ↑ جنکینز، ۴۱–۴۲
- ↑ بوردیو، پیر (۱۳۹۰). تمایز. ترجمهٔ حسن چاوشیان. تهران: ثالث. صص. ۲۳۸–۲۳۹.
- ↑ پرستش، شهرام (۱۳۹۰). روایت نابودی ناب. تهران: ثالث. صص. ۷۰–۷۱.
- ↑ لش، اسکات (۱۳۸۸). جامعه‌شناسی پست مدرنیسم. تهران: مرکز. صص. ۳۴۲.
منابع[ویرایش]
- جنکینز، ریچارد (Richard Jenkins)، «پیر بوردیو»، ترجمهٔ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، ۱۳۸۵، تهران: نشر نی
- «آثار و اندیشه پیر بوردیو بررسی می‌شود». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۰۸. پیوند خارجی در
|اثر=وجود دارد (کمک)[پیوند مرده] - برومبرژه، کریستین (۵ اسفند ۱۳۸۶)، «پیر بوردیوی مردم‌شناس»، شب بوردیو، ص. ۳
پیوند به بیرون[ویرایش]
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| نهادهای پژوهش هنری | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
- پیر بوردیو
- استادان دانشگاه پاریس
- استادان کلژ دو فرانس
- استادان مدرسه عالی مطالعات علوم اجتماعی
- اعضای فرهنگستان اروپایی دانش و هنر
- انسانشناسان اجتماعی
- انسانشناسان اهل فرانسه
- انسانشناسان سده ۲۰ (میلادی)
- انسانشناسان فرهنگی
- انسان‌شناسی اجتماعی
- انسان‌شناسی فرهنگی
- اهالی پیرنه-آتلانتیک
- جامعه‌شناسان اهل فرانسه
- جامعه‌شناسان علم
- جامعه‌شناسان مرد
- جامعه‌شناسان هنر
- جستارنویسان اهل فرانسه
- جستارنویسان مرد
- جستارنویسان مرد اهل فرانسه
- دانشگاهیان فلسفه
- دانشآموختگان دبیرستان لویی-لو-گران
- دانشآموختگان مدرسه عالی نرمال
- درگذشتگان ۲۰۰۲ (میلادی)
- زادگان ۱۹۳۰ (میلادی)
- ساختارگرایان
- فیلسوفان آموزش و پرورش
- فیلسوفان اهل فرانسه
- فیلسوفان تاریخ
- فیلسوفان دین
- فیلسوفان ذهن
- فیلسوفان زبان
- فیلسوفان سده ۲۰ (میلادی)
- فیلسوفان سده ۲۰ (میلادی) اهل فرانسه
- فیلسوفان سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه
- فیلسوفان علوم اجتماعی
- فیلسوفان فرهنگ
- فیلسوفان فناوری
- فیلسوفان قاره‌ای
- فیلسوفان هنر
- متافیزیکپژوهان
- مدفونان در پرلاشز
- مقالهنویسان سده ۲۰ (میلادی)
- مقالهنویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل فرانسه
- مقالهنویسان سده ۲۱ (میلادی)
- مقالهنویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه
- منتقدان اجتماعی
- منتقدان تلویزیون
- منتقدان عکاسی
- منتقدان فرهنگی
- نویسندگان اهل فرانسه
- نویسندگان ضد جهانی شدن
- نویسندگان مرد اهل فرانسه
- نویسندگان مرد غیر داستانی اهل فرانسه
- هستیشناسان
- نظریهپردازان انتقادی
- شناختشناسان
- فیلسوفان اقتصاد
- فیلسوفان جنگ