صفحهٔ اصلی
گیلگَمِش یکی از قهرمانهای اسطورههای بینالنهرین باستان و شخصیت اصلی حماسه گیلگمش است، حماسهای که به زبان اکدی در اواخر هزارهٔ دوم پیشا دوران مشترک مکتوب گشت. احتمالاً وی پادشاه تاریخی دولتشهر سومریِ اوروک بود که پس از مرگ به مقام خدایی رسید. داستان دلاوریهای افسانهایِ گیلگمش در پنج شعر سومریِ بازمانده روایت شدهاست. قدیمیترین آنها احتمالاً «گیلگمش، اِنکیدو و جهان زیرین» است. سایر شعرها «گیلگمش و آگا»، «گیلگمش و هوواوا»، «گیلگمش و نرگاو آسمان» و «مرگ گیلگمش» هستند. در دوران بابِلی بعدی، این داستانها در یک روایت بههمتنیده شدند. در نسخه مرجع حماسه، گیلگمش با مردی وحشی به نام انکیدو دوست میشود. آن دو با هم به سفرهای زیادی میروند که مشهورترینش شکست هومبابا (سومری: هوواوا) و نرگاو آسمان است. پس از مرگ انکیدو، در اثر بیماریای که خدایان برای مجازات دچارش کرده بودند، ترس از مرگ در دل گیلگمش میافتد و برای جاودانه شدن به جستجوی اوتَنَپیشتی، دانای بازمانده از طوفان بزرگ، میرود. گیلگمش بارها در آزمونهایی که پیش روی او گذاشته میشود، شکست میخورد و به خانهاش در اوروک برمیگردد، درمییابد که جاودانگی از دسترس او خارج است. پیام شاعر چنین است: افراد به جستجوی فردی خود دست میزنند اما در نهایت باید با مرگ کنار بیایند. در تمدن مدرن، بر جایگاه فرد و حقوق فرد تأکید میشود اما در تمدن بابل بر ارزشهای اجتماعی و زندگی کردن بر مبنای آن تأکید میشد. شاعر میگوید فرد، موجودی یکروزه است که بدون بر جا گذاشتن اثری از بین میرود اما زندگانی بشری که نمادش شهر است، برای همیشه بر جا خواهد ماند.
- … پس از سقوط قسطنطنیه طی جنگ صلیبی چهارم و سقوط امپراتوری بیزانس، بالدوین فلاندرز با عنوان امپراتور لاتین قسطنطنیه به شیوه و سنت امپراتوران بیزانس تاجگذاری کرد؟ (در تصویر)
- … برخلاف امپرسیونیستها که اهل دورهمی، کار جمعی و شادی بودند، نقاشان اولیه جنبش پستامپرسیونیسم افرادی غالباً منزوی و ساکن نواحی دورافتاده بودند؟
- … سرود آلمانیها ترانهای است که در زمان آلمان نازی پاراگراف نخست آن، و پس از جنگ جهانی دوم پاراگراف سوم آن سرود ملی آلمان شد؟
- … حدود یکهفتم از شعرهایی که نیما یوشیج سرود، در کتاب روجا و به زبان مازندرانی است؟
- … بر طبق روایتی، حسن صباح، خواجه نظامالملک و عمر خیام سه یار دبستانی بودند که در کودکی با یکدیگر پیمان دوستی بسته بودند؟
- … زیگموند فروید مفتش اعظم را یکی از قلههای ادبیات جهان میدانست؟
- … کنتنشین ادسا، نخستین دولت صلیبی بود که در شرق رود فرات و خارج از برنامهٔ اصلی صلیبیون طی نخستین جنگ صلیبی شکل گرفت؟
- جو بایدن (در تصویر)، رئیسجمهور کنونی ایالات متحده، از انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴ کنارهگیری کرد.
- نگوین فو ترونگ، دبیرکل و رئیسجمهور پیشین ویتنام، در ۸۰ سالگی درگذشت.
- دیوان بینالمللی دادگستری، اشغال سرزمینهای فلسطین بهدست اسرائیل را نقض قوانین بینالمللی دانست.
- بهروزرسانی نرمافزاری معیوب از سوی کراوداسترایک، شرکت امنیت رایانهای آمریکایی، منجر به اختلال کامپیوتری در جهان شد.
امروز: پنجشنبه، ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۴ میلادی برابر ۴ مرداد ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۱۸ محرّم ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)
- رویدادها
- ۱۳۷۶ - افتتاح بزرگترین پالایشگاه نفت سنگین جهان در بندرعباس
- ۱۵۶۴ - ماکسیمیلیان دوم، حکمران امپراتوری مقدس روم شد.
- ۱۸۹۸ - نیروهای ارتش آمریکا در خلال جنگ با اسپانیا به پورتوریکو یورش بردند.
- ۱۹۴۳ - بنیتو موسولینی دولتمرد فاشیست ایتالیا، طی یک کودتا از مقام خود برکنار شد.
- ۱۹۷۸ - لوئیز جوی براون، نخستین جنین انسان آزمایشگاهی و حاصل تلقیح مصنوعی، به دنیا آمد.
- ۲۰۰۰ - یک فروند هواپیمای مسافربری فراصوت کنکورد (در تصویر)، در نزدیکی شهر پاریس سقوط کرد و همه ۱۰۹ مسافر آن کشته شدند.
- زادروزها
- ۱۱۰۹ - زادروز آلفونسو اول پرتغال نخستین شاه پرتغال
- ۱۸۴۸ - زادروز آرتور بالفور سیاستمدار بریتانیایی، نخستوزیر پادشاهی متحد بین سالهای ۱۹۰۲ تا ۱۹۰۵
- ۱۸۹۴ - زادروز گاوریلو پرنسیپ عامل ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند و همسرش، دوشس هوهنبرگ
- ۱۹۰۵ - زادروز الیاس کانتی رماننویس سوئیسی، برنده جایزه نوبل ادبیات ۱۹۸۱
- ۱۹۲۰ - زادروز روزالیند فرانکلین شیمیدان بریتانیایی و یکی از عوامل کشف ساختار مارپیچی مولکول دیانای
- ۱۹۶۷ - زادروز مت له بلانک بازیگر آمریکایی
- درگذشتها
- ۱۳۲۳ - درگذشت رضاشاه پادشاه ایران از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ خورشیدی و بنیانگذار دودمان پهلوی
- ۳۰۶ - درگذشت کنستانتیوس کلوروس امپراتور روم
- ۱۵۶۴ - درگذشت فردیناند یکم، امپراتور مقدس روم، پادشاه اروپای مرکزی، پادشاه بوهم و مجارستان و همچنین پادشاه کرواسی، دالماتیا، اسلاونی
- ۱۷۹۴ - درگذشت آندره شنیه شاعر اهل فرانسه
- ۱۸۳۴ - درگذشت ساموئل تیلور کالریج شاعر ، منتقد ادبی سبک رومانتیک و فیلسوف انگلیسی
- ۱۹۸۰ - درگذشت ولادیمیر ویسوتسکی خواننده، بازیگر، ترانهسرا و شاعر روس
- ۲۰۰۸ - درگذشت رندی پاش استاد آمریکایی علوم کامپیوتر و اثر متقابل انسان-رایانه، طراحی، نویسنده