صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۸٬۶۷۲ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

علی‌اکبر دهخدا

«یاد آر ز شمع مرده یاد آر» که با نام «ای مرغ سحر» نیز شناخته می‌شود، شعری در قالب مسمّط و شامل پنج بندِ نه‌مصراعی است که علی‌اکبر دهخدا در رثای جهانگیرخان صور اسرافیل سرود. این شعر نخستین بار در ۱۷ اسفند ۱۲۸۷ ه‍.خ در آخرین شمارهٔ نشریهٔ صور اسرافیل در ایوردون، سوئیس منتشر شد. جهانگیرخان صور اسرافیل، مدیر نشریهٔ صور اسرافیل و در زمرهٔ مشروطه‌خواهانی بود که در سال ۱۲۸۷ ه‍.خ پس از به توپ بستن و تعطیلی مجلس به دست عوامل محمدعلی شاه قاجار دستگیر، شکنجه و اعدام شدند. دهخدا که به عنوان سردبیر و نویسنده در این نشریه همکاری می‌کرد، پس از مدتی از ایران تبعید شد و به سوئیس رفت و تصمیم گرفت انتشار صور اسرافیل را در تبعید از سر بگیرد که موفق به انتشار سه شماره از آن شد. این شعر در زمان جنبش مشروطه ایران سروده شده است؛ زمانی که موج ادبی جدیدی در زبان فارسی شروع شد که بر تحولات سیاسی و اجتماعیِ وقت متمرکز بود. موج ادبی جدید، با رنگ‌وبوی سیاسی عموم جامعه را مخاطب قرار می‌داد. در این دوران، بسیاری از نویسندگان و شاعران از زبانی ساده و بعضاً از زبان محاوره کمک می‌گرفتند و بسیاری از واژه‌ها را با بار معنایی جدیدی به کار می‌بردند. شاعر در زمان سرودن این شعر، درحالی که سوگوارِ قتلِ دوست و همکار خود، میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل بوده، به آینده‌ای روشن برای جنبش مشروطه ایران امید داشته و از این رو، تقابلِ «سوگ» و «امید به پیروزی» درون‌مایه اصلی شعر را تشکیل داده است. در این شعر برخی از عناصر نمادین، از ناخودآگاه جمعی فرهنگ ایران باستان انتخاب شده است، ولی شاعر در به‌کارگیری بعضی از آن‌ها، سنت‌شکنی کرده و برایشان وجهی اجتماعی قائل شده است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… علت «مکعب بودن مدفوع وامبت» موضوع جایزه ایگ نوبل فیزیک در سال ۲۰۱۹ بود؟ (در تصویر)
… غلامرضا تختی پس از زلزله بوئین زهرا با پای پیاده و با بلندگو برای زلزله‌زدگان کمک جمع‌آوری کرد؟
… در جنگ ایمو توپخانه سلطنتی استرالیا از شترمرغ‌های استرالیایی شکست خورد؟
… خنده دسته‌جمعی دانش‌آموزان در تانگانیکا، ۱۶ روز بی‌وقفه ادامه داشت؟
… والری پلیاکوف با ۴۳۷ روز و ۱۸ ساعت اقامت در ایستگاه فضایی میر صاحب رکورد طولانی ترین مدت اقامت پیوسته در فضا می‌باشد؟
… پس از اتصال دو قارهٔ آمریکای شمالی و جنوبی، تبادل بزرگ جانوری رخ داد که موجب انقراض بسیاری از گونه‌ها در آمریکای جنوبی شد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۱ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۸٬۶۷۲ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دونالد ترامپ

دونالد ترامپ (در تصویر) پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا شد و جمهوری‌خواهان کنترل سنا را به دست گرفتند.
با تشدید اختلافات درون کابینهٔ جنگی، نخست‌وزیر اسرائیل، یوآف گالانت، وزیر دفاع را برکنار کرد.
مایا ساندو بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور مولداوی انتخاب شد.
حمله هوایی اسرائیل به ایران موجب خساراتی قابل توجه به چند مرکز نظامی در چند استان ایران شد.
یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه کشته شد.

یادبودها

امروز: دوشنبه، ۱۱ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۲۱ آبان ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۹ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۹۱۸ (میلادی) - امپراتور کارل یکم اتریش قدرت را به دست گرفت.
۱۹۱۸ (میلادی) - آتش‌بس که منجر به پیمان ترک مخاصمه بین متفقین و آلمان در جنگ جهانی اول بود اجرایی شد.
۱۹۱۹ (میلادی) - جرج پنجم این روز را برای بزرگداشت سربازان کشته شده در جنگ جهانی اول اختصاص داد و نماد شقایق برای گرامیداشت این روز استفاده می شود.
۱۹۶۶ (میلادی) - ناسا جمینای ۱۲ را پرتاب کرد.
۱۹۸۱ (میلادی) - آنتیگوا و باربودا به سازمان ملل متحد پیوست.

زادروزها

۹۸۰ قمری - ملاصدرای شیرازی؛ فیلسوف بزرگ ایرانی و از دانشمندان شیعه
۱۲۷۴ - زادروز نیما یوشیج شاعر معاصر ایرانی، پدر شعر نو فارسی
۱۸۲۱ - زادروز فیودور میخاییلوویچ داستایوسکی (در تصویر) نویسندهٔ سرشناس و تأثیرگذار روس، خالق رمان جنایت و مکافات و برادران کارامازوف
۱۹۲۵ - زادروز جاناتان وینترز کمدین، بازیگر، نویسنده و هنرمند آمریکایی
۱۹۲۸ - زادروز کارلوس فوئنتس نویسندهٔ مکزیکی
۱۹۶۲ - زادروز دمی مور بازیگر آمریکایی
۱۹۷۴ - زادروز لئوناردو دی‌کاپریو بازیگر آمریکایی

درگذشت‌ها

۱۳۴۴ - درگذشت روح‌الله خالقی موسیقیدان ایرانی، آهنگساز سرود «ای ایران»، نوازندهٔ ویولن
۱۸۵۵ - درگذشت سورن کییرکگور فیلسوف دانمارکی
۱۹۷۳ - درگذشت آرتوری ایلماری ویرتانن شیمیدان فنلاندی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۴۵
۱۹۷۶ - درگذشت الکساندر کالدر مجسمه‌ساز و هنرمند آمریکایی، مخترع مجسمه متحرک
۲۰۰۴ - درگذشت یاسر عرفات رئیس حکومت خودگردان فلسطین از هنگام تشکیل در ۱۹۹۶، رئیس سازمان آزادی‌بخش فلسطین از سال ۱۹۶۹ و رئیس و بنیانگذار جنبش فتح از سال ۱۹۵۹ تا هنگام مرگ
۲۰۰۵ - درگذشت پیتر دراکر از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان مدیریت در جهان اهل اتریش

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای نوامبر – یادبودهای بیشتر…