محسن رضایی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دولت در سایه به صورت دولت سایه نوشته شده بود که اصلاح گردید.
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایشگر دیداری
خط ۱۹۹: خط ۱۹۹:
محسن رضایی در تاریخ ۱۴ اسفند ۹۱ در جمع مردم شهر [[دیواندره]]، به‌طور رسمی کاندیداتوری خود را اعلام کرد. رضایی در جمع مردم دیواندره اظهار داشت: پیشنهاد شده بود در تهران کاندیداتوری خود را اعلام، تا از امکانات وسیع رسانه‌ای استفاده کنم اما با اعلام کاندیداتوری در این شهر، بر رویکردم نسبت به پیشرفت و توسعه همه‌جانبه کشور و حل مشکلات مردم تأکید می‌کنم. همچنین ابوالقاسم رئوفیان، مسئول ستاد انتخاباتی «جبهه ایستادگی»، پس از معرفی محسن رضایی به عنوان کاندیدای جبهه ایستادگی، شعار انتخاباتی محسن رضایی را «دولت فراگیر و جامعه امید» اعلام کرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/256271 شعار انتخاباتی محسن رضایی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری]</ref>
محسن رضایی در تاریخ ۱۴ اسفند ۹۱ در جمع مردم شهر [[دیواندره]]، به‌طور رسمی کاندیداتوری خود را اعلام کرد. رضایی در جمع مردم دیواندره اظهار داشت: پیشنهاد شده بود در تهران کاندیداتوری خود را اعلام، تا از امکانات وسیع رسانه‌ای استفاده کنم اما با اعلام کاندیداتوری در این شهر، بر رویکردم نسبت به پیشرفت و توسعه همه‌جانبه کشور و حل مشکلات مردم تأکید می‌کنم. همچنین ابوالقاسم رئوفیان، مسئول ستاد انتخاباتی «جبهه ایستادگی»، پس از معرفی محسن رضایی به عنوان کاندیدای جبهه ایستادگی، شعار انتخاباتی محسن رضایی را «دولت فراگیر و جامعه امید» اعلام کرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/256271 شعار انتخاباتی محسن رضایی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری]</ref>


وی جزو ۸ نفری بود که صلاحیت آن‌ها برای انتخابات دوره یازدهم [[ریاست جمهوری]] توسط [[شورای نگهبان]] تأیید شد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920231001346 اعلام اسامی نهایی نامزدهای احراز صلاحیت شده ریاست جمهوری]</ref> محسن رضای در این [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)|انتخابات]] در رتبه چهارم قرار گرفت.
وی جزو ۸ نفری بود که صلاحیت آن‌ها برای انتخابات دوره یازدهم [[ریاست جمهوری]] توسط [[شورای نگهبان]] تأیید شد.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920231001346 اعلام اسامی نهایی نامزدهای احراز صلاحیت شده ریاست جمهوری]</ref> محسن رضایی در این [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)|انتخابات]] در رتبه چهارم قرار گرفت.
محسن رضایی اعلام نمود با شعار «سلام بر زندگی» در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)]] شرکت کرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/265378/شعار-انتخاباتی-محسن-رضایی-تعیین-شد شعار انتخاباتی محسن رضایی تعیین شد] ''عصر ایران''</ref>
محسن رضایی اعلام نمود با شعار «سلام بر زندگی» در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)]] شرکت کرد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/265378/شعار-انتخاباتی-محسن-رضایی-تعیین-شد شعار انتخاباتی محسن رضایی تعیین شد] ''عصر ایران''</ref>



نسخهٔ ‏۲۳ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۲۰:۴۸


محسن رضایی
رخ‌نگاره‌ای از رضایی (مهر ۱۳۹۶)
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام
آغاز به کار
۱۸ شهریور ۱۳۷۶[۱]
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
سید محمود هاشمی شاهرودی
پس ازحسن حبیبی
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره‌های ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷
آغاز به کار
۱۸ شهریور ۱۳۷۶
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
سید محمود هاشمی شاهرودی
اطلاعات شخصی
زاده
سبزوار رضایی میرقائد

۱۸ شهریور ۱۳۳۳ (۶۹ ساله)
مسجدسلیمان، خوزستان، ایران
ملیتایرانی
حزب سیاسیجبهه ایستادگی ایران اسلامی (غیررسمی)
دیگر عضویت‌های سیاسیائتلاف فراگیر اصول‌گرایان (۱۳۸۶)
سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (۱۳۵۸–۱۳۵۹)
همسر(ان)معصومه خدنگ
فرزنداناحمد، سارا، علی، زهرا، مهدیه
خویشاوندانامیدوار رضایی (برادر)
تحصیلاتاقتصاد
محل تحصیلدانشگاه تهران
امضا
وبگاه
خدمات نظامی
لقب(ها)محسن
وفاداریایران
خدمت/شاخهسپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال‌های خدمت۱۳۵۸–۱۳۷۶؛ ۱۳۹۴–تاکنون
درجهسرلشکر پاسدار
جنگ‌ها/عملیات‌جنگ ایران و عراق
جوایزفهرست کامل

محسن رضایی[۲] (زاده ۱۰ شهریور ۱۳۳۳ مسجدسلیمان)[۳] (نام هنگام تولد سبزوار رضایی میرقائد)[۴] نظامی، اقتصاددان، استاد دانشگاه و سیاستمدار ایرانی است، که از اعضای ارشد و بنیانگذار سپاه پاسداران می‌باشد و هم‌اکنون به‌عنوان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، همچنین مدرس دانشگاه امام حسین، فعالیت می‌کند.

رضایی در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶ برای مدت ۱۶ سال، فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را برعهده داشت و مؤسس دانشگاه امام حسین، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، مؤسس دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله، مؤسس نیروهای سه‌گانه سپاه (نیروی زمینی، هوایی و دریایی سپاه پاسداران) است.

رضایی از پایه‌گذاران گروه منصورون، در اوایل دهه ۱۳۵۰ بود و پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز از افراد پایه‌گذار سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به‌شمار می‌آمد که ائتلافی متشکل از ۷ گروه مسلحِ مسلمان بود که به دعوت مرتضی مطهری برای رویارویی با سازمان مجاهدین خلق، تأسیس شد. وی عضو هیئت ۱۲ نفره تدوین اساسنامه سپاه در زمستان ۵۷ بود و در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ با نظر روح‌الله خمینی واحد اطلاعات سپاه را تأسیس کرد و اولین فرمانده این واحد از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۳ بود. وی در سال ۱۳۶۰ با حکم روح‌الله خمینی به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد و در ۱۳۷۶ پس از استعفا از فرماندهی سپاه و کناره‌گیری از فعالیت‌های نظامی، به عنوان عضو و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.[۵]

زندگی‌نامه

محسن رضایی در دهم شهریور ۱۳۳۳ به هنگام کوچ ایل بختیاری به سوی قشلاق در روستای بنه‌وار بابااحمد، از توابع شهرستان مسجدسلیمان در استان خوزستان زاده شد.[۶]

گروه منصورون

محسن رضایی در سال ۱۳۴۹ به هنرستان صنعت نفت اهواز وابسته به شرکت ملّی نفت وارد شد و در این دوره، فعالیت‌های مذهبی و سیاسی را با همراهی اسماعیل دقایقی، عبدالله ساکیه، فریدون مرتضایی و غلامرضا قمیشی، آغاز کرد.[نیازمند منبع] وی نخستین بار در سال ۱۳۵۰ به اتهام اقدام علیه امنیت کشور، توسط ساواک دستگیر و پس از تحمل ۳ ماه زندان انفرادی و ۳ ماه حبس در بند عمومی، از زندان آخر آسفالت اهواز آزاد شد. رضایی در زندان با مبارزانی از خرمشهر و دزفول آشنا شد که حاصل ائتلاف این سه هسته، شکل‌گیری گروه منصورون بود.

وی در سال ۱۳۵۲ در رشته مهندسی مکانیک در دانشگاه علم و صنعت پذیرفته و راهی تهران شد. او در سال‌های نخست حضور در تهران، وارد مبارزات چریکی علیه سلطنت پهلوی گردید.[۷] و از زندگی علنی به مبارزه مخفی و زندگی در خانه‌های تیمی روی آورد.[۸] در آن هنگام او از اعضای بلندپایه و بنیانگذار گروه چریکی منصورون بود.[۹]

انقلاب اسلامی

پس از انقلاب ۱۳۵۷ گروه منصورون، به همراه شش گروه دیگر، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تأسیس کردند، که هدف آنها مقابله با سازمان مجاهدین خلق بود. محسن رضایی پس از تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ به عضویت شورای مرکزی سپاه درآمد و واحد اطلاعات سپاه را تأسیس کرد و به مدت دو سال فرماندهی واحد اطلاعات سپاه پاسداران را بر عهده داشت.[۱۰]

رضایی دربارهٔ تأسیس اطلاعات سپاه می‌گوید:

شروع ترورهای گروه فرقان و به شهادت رساندن آیت‌الله مطهری، سپس ترور ناموفق هاشمی رفسنجانی نشان داد که ما از حوادث عقب هستیم و در حالی که تشکیل واحد اطلاعاتی با مخالفت جدّی روبرو بود و اطلاعات در نظام پس از انقلاب یادآور ساواک بود، واحد اطلاعات با کمترین امکانات و در واقع با هیچ راه‌اندازی شد و به قضیه گروه فرقان ورود کرد و گودرزی رهبر گروه و تعداد دیگری از کادرهای این گروه که نشان تحجر دینی به ذهن و زبان داشتند، دستگیر شدند.

اولین مناظره در جمهوری اسلامی

محسن رضایی و ابوالحسن بنی صدر در مناظره ۱۳۵۸

بعد از حادثه اشغال گنبد کاووس توسط گروه‌های مخالف در ۱۱ اسفند سال ۱۳۵۸، نخستین مناظره در جمهوری اسلامی شکل می‌گیرد.[۱۱] محسن رضایی مسئول وقتِ اطلاعات سپاه، پس از آزادی شهر و دستگیری سران مخالفین مسلح به آیت الله بهشتی پیشنهاد می‌دهد که قبل از محاکمه، به سران چریکهای فدایی خلق اجازه بدهند با آن‌ها مناظره کنند، از آنجا که محسن رضایی مسئول اطلاعات سپاه بود، از طرف نظام با سران چریکهای فدایی خلق به صورت زنده در صدا و سیمای جمهوری اسلامی مناظره کرد.[۱۲]

در این مناظره ابوالحسن بنی صدر (رئیس‌جمهور وقت) و مصحف (استاندار مازندران)، محسن رضایی (مسئول اطلاعات سپاه)، درویش (مسئول سپاه گنبد)، ولی‌الله فلاحی (فرمانده نیروی زمینی ارتش)، افشار (معاون فرمانده یگان گنبد)، درازگیسو (فرمانده گنبد)، همچنین از سازمان چریک‌های فدایی خلق نیز سه نفر آمده بودند؛ فرخ نگهدار، علی‌محمد فرخی (علی کشتگر) و جمشید طاهری‌پور.[۱۳] مناظره به مدت بیش از ۴ ساعت برگزار شد، به مناظره‌ای مشهور و از پربیننده‌ترین برنامه‌های صدا و سیما در آن مقطع زمانی تبدیل گردید. در بخشی از این مناظره محسن رضایی خطاب به بنی صدر می‌گوید:

شما سپاه پاسداران را متهم می‌کنید که با فئودال‌ها در رابطه است؟ اگر چنین بود که آمریکا از آن وحشتی نداشت. ما امیدواریم که مردم قضاوت همیشگی خودشان را خواهند کرد؛ قضاوتی که پشت دشمنان این مرز و بوم را به لرزه درآورد. این قضاوت، قضاوت خلق هاست. قضاوت عده‌ای قدرت طلب و انحصار گرا نیست

— محسن رضایی، [۱۴]

فرماندهی سپاه پاسداران

محسن رضایی و محمد بروجردی از اعضا تیم حفاظت روح‌الله خمینی بودند که به کوشش مرتضی مطهری، پس از بازگشت خمینی به ایران تشکیل شده بود. این آشنایی مختصر باعث گردید که در شهریور ۱۳۶۰، روح‌الله خمینی وی را به فرماندهی کل سپاه پاسداران منصوب نماید. او پنجمین فرمانده کل سپاه بعد از جواد منصوری، عباس دوزدوزانی، مرتضی رضایی و عباس آقازمانی (ابوشریف) بود.

تحول در اوضاع جنگ

با انتصاب رضایی در سال دوم جنگ، ایران در چهار عملیات پی در پی در عملیات‌های طریق القدس، ثامن الائمه، فتح المبین و بیت‌المقدس توانست بخش قابل توجهی از اراضی اشغال شده را آزاد و به مرزهای بین‌المللی برسد. غلامعلی رشید، جانشین سابق ستاد کل نیروهای مسلح ایران دربارهٔ تحوّل مدیریتی می‌گوید:

در سال نخست جنگ، (شهریور ۵۹ تا شهریور ۶۰) حسنی سعدی، قاسم سلیمانی، موسوی قوی‌دل و عزیز جعفری و عده‌ای دیگر بودیم اما آن تفکر خلاق که بتواند ما را جمع کند وجود نداشت. شهید صیاد شیرازی هم بود و محسن رضایی هم بود ولی این‌ها در رأس قدرت سپاه و ارتش نبودند. یاد مطلبی تاریخی افتاده‌ام. می‌گویند وقتی که نادر قوای خود را بسیج کرد و به کوبیدن نیروهای محمود افغان ادامه داد تا رسید به اطراف مورچه خورت اصفهان، دید سربازی خیلی عالی می‌جنگد. خود را رساند به او گفت، فلانی پس در این چند سال گذشته تو کجا بودی که این محمود افغان اینطور آمد تا اصفهان؟ آن سرباز گفت: من بودم نادر نبود! می‌خواستم همین نکته را اشاره کنم در سال دوم تحولی متأثر از تفکر و عزم و اراده فرماندهان بزرگوار ما پدید آمد که آن سرآغاز پیروزی‌ها شد.»[۱۵]

غلامعلی رشید دربارهٔ نبوغ جنگی و مدیریتی محسن رضایی می‌گوید:

سرعت فهم و نفوذ کلام فرمانده جوان سپاه سبب می‌شد که در میان سایر فرماندهان برتری و فاصله مشهودی داشته باشد، حلم، صبر، زیرکی، فهم عمیق و درک راهبردی و تاکتیکی از تحرکات دشمن و فرماندهی مقتدرانه بر مجموعه‌های سپاه از خصوصیات ویژه و برجسته ایشان بود بسیاری از فرماندهان و سرداران و امیران در تفکر راهبردی، فرماندهی، مدیریت بحران، بن‌بست شکنی و بسیج نیروها و امکاناتی همچون سیل بنیان‌کن و پای کار آوردن آن‌ها علیه دشمن، به گرد پای آقا محسن نخواهند رسید و درخشان‌ترین عملیات‌های جنگی خود را باید از او تقلید کنند،[۱۶] در آینده در نیروهای مسلح، کارها و اقدامات آقا محسن رضایی به عنوان یک سبک و مکتب دفاعی خواهد ماند و فرماندهان آینده با غرور باید کارها را «محسن وار» انجام دهند.»[۱۶] «به‌طور معمول طرح‌هایی که آقا محسن پس از مشورت با برادران می‌داد برخاسته از یک تدبیر و طرح تازه و ابتکاری بود که در ذات خود سرعت عمل، ضربات غیرمنتظره و راهکارهای غیرقابل تصور برای دشمن داشت و غالباً دشمن را مبهوت و مغلوب می‌کرد. قدرت استدلال و تخیل عجیبی داشت و تشخیص‌های او گاهی بر اطلاعاتی‌ترین فرماندهان مثل شهید حسن باقری غلبه می‌کرد»[۱۶]

اقدامات و اصلاحات

نظر فرماندهان سپاه

نظر فرمانده کل قوا

سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۷۶ پس از کناره‌گیری محسن رضایی از فرماندهی سپاه، در حکم دبیری او[۱۷] می‌نویسد: «شما حقاً در این مدت همه استعدادهای خود را بکار انداختید تا سازمانی را که عظمت و کارایی و فداکاری و نشاط انقلابی آن، چشم تحلیل‌گران جهان را هم به خود متوجه ساخته‌است، از مجموعه‌ای از جوانان ایثارگر و عاشق اسلام و انقلاب و امام پدیدآورید و به رشد و بالندگی برسانید.»[۱۸]

نظر غلامعلی رشید

غلامعلی رشید، که از فرماندهان عالی‌رتبه نظامی ایرانی است و هم‌اینک فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا را برعهده دارد، در مقدمه کتاب «جنگ به روایت فرمانده» در خصوص محسن رضایی می‌گوید:[۱۹]

نظر حسن باقری

حسن باقری جوان‌ترین فرماندهِ ایران در دوران جنگ ایران و عراق بود. وی به‌عنوان جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه نقش مهمی در موفّقیّت نیروهای ایران در عملیات‌های فتح‌المبین و رمضان، همچنین بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر داشت. غلامعلی رشید می‌گوید حسن باقری در زمان فرماندهی، یکی از برجسته‌ترین عناصر اطلاعاتی بود، به‌طوری‌که برادر محسن رضایی، همواره به نظریات اطلاعاتی وی تکیه می‌کرد.[۲۲]

چند ماهی از انقلاب نگذشته بود که گروه فرقان شروع به ترور انقلابیون از جمله مطهری و دیگران کردند. محسن رضایی جمعی از جوانان انقلابی را گرد هم جمع کرده و یک واحد اطلاعات درست کرد، روزی آیت‌الله خامنه‌ای جوانی را پیش او می‌فرستد به نام غلامحسین افشردی. محسن رضایی می‌گوید: «با او مصاحبه کردم، نظرم را جلب کرد و کار با او را شروع کردیم. به او گفتم از فردا اسم تو حسن باقری است. پیشرفت خوبی کرد. جنگ که شروع شد او را به جبهه فرستادم. وقتی فرماندهی سپاه را به عهده گرفتم دست راست مرا در جبهه به عهده داشت و به یکی از فرماندهان بزرگ ایران تبدیل شد.»[۲۳]

پیش‌بینی تحریم‌های اقتصادی آمریکا
سند منتشر شده از دست‌نوشته‌های حسن باقری از سخنان محسن رضایی دربارهٔ پیش‌بینی تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران[۲۴]

حسن باقری در دفتر خاطرات خود در تاریخ ۱۳/۱۱/۶۶ سخنانی از محسن رضایی نوشته‌است که پیش‌بینی وی دربارهٔ تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران را نشان می‌دهد. این دست نوشته ۲۸ سال بعد منتشر شد،[۲۵] در بخشی از این نوشته آمده‌است: «صحبت برادر محسن: آمریکا همان‌طور که از منافقین و بنی‌صدر به نتیجه نرسید از این جنگ، هم به نتیجه نخواهد رسید ولی بعد از جنگ دو کار علیه ما انجام خواهند داد، اول اینکه ایران را محاصره اقتصادی می‌کنند و دوم اینکه اعراب را به جای اسرائیل روبه‌روی ما قرار خواهند داد.»[۲۶][۲۷]

ماجرای سیلی به صیاد شیرازی

محسن رضایی اوایل انقلاب اسلامی در اولین روزهای اسفند ماه سال ۵۷، به دنبال نیروهای متعهد و متدین در ارتش می‌گردد و با تهیه فهرست‌هایی از افراد وفادار به انقلاب، درصدد تماس با آن‌ها می‌شود. در آن زمان فهرستی از اصفهان به وی پیشنهاد می‌شود و از جمله کسانی که اسمشان در آن فهرست دیده می‌شد، علی صیاد شیرازی بود. پس از چند ماه و بعد از اینکه برای دولت موقت مشکلاتی پدید آمد، در کردستان نیز حادثه حمله اعضا حزب دمکرات به سنندج و مهاباد اتفاق افتاد. در آن زمان بنی صدر نقش فعالی در نیروهای مسلح بر عهده داشت و در واقع تعیین‌کننده فرماندهان مناطق برای مقابله با حوادث کشور بود. محسن رضایی دربارهٔ او می‌گوید:

بنده و بردارم شهید صیاد شیرازی سال‌ها در یک سنگر و در حساس‌ترین دوران تاریخ ایران یعنی دفاع مقدس در کنار یکدیگر حضور داشتیم. پایداری و استقامت شهید صیاد شیرازی بر مواضع ارزشی در بین نیروهای ارتشی یکی از ویژگی‌های بارز شهید بود، البته بسیاری از ارتشی‌های ما بودند که با وجود اینکه پیش از انقلاب وارد ارتش شده بودند، اما وفاداری خود را به اسلام و انقلاب به اثبات رسانده بودند.

— محسن رضایی، کتاب راه، ناشر مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، حسین اردستانی

پس از آغاز جنگ، حکومت عراق تلاش زیادی برای ایجاد شایعه بین ارتش و سپاه انجام می‌دهد، رادیو بغداد در برنامه‌ای اعلام می‌کند محسن رضایی به علت شدت اختلاف با صیاد شیرازی به وی سیلی زده‌است. محسن رضایی می‌گوید: «پس از عملیات والفجر مقدماتی یک روز با شهید صیاد در قرارگاه بودیم که شنیدیم رادیو بغداد می‌گفت که بین رضایی و صیاد شیرازی درگیری فیزیکی رخ داده، تا این جمله را از رادیو بغداد شنیدیم به ناکارآمدی جنگ روانی و استیصال دشمن بعثی خندیدم.»[۲۸]

چالش‌های سیاسی فرماندهی جنگ

در پی اعلام تعلیق فعالیت حزب جمهوری اسلامی و زایش دو جناح چپ و راست در جمهوری اسلامی اختلافات سیاسی در حاکمیت به‌ویژه بین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر افزایش یافت و دامنه این اختلافات به جبهه‌های جنگ و سطوح فرماندهی سرایت کرد.

محسن رضایی در ۹ اردیبهشت ۱۳۶۶ در نامه‌ای به احمد خمینی با ذکر دلایلی چون امکانات کم و پشتیبانی ضعیف و پیش‌بینی اینکه نیروهای ایرانی بدون رفع این مشکلات تلفات سنگینی خواهند داد از مقام فرماندهی کل سپاه استعفا داد. آقای رضایی در استعفانامه خود نوشت که «علیرغم مقاومت‌های زیاد در مقابل مشکلات و نارسایی‌های میدان نبرد (که عمدتاً ناشی از افراد و عوامل داخلی جامعه و مسئولین کشور بوده‌اند)، مجبور به استعفا شده‌است.» روح‌الله خمینی با استعفای محسن رضایی مخالفت کرد و او تا سال ۱۳۷۶ در فرماندهی کل سپاه باقی ماند.[۲۹]

عملیات کربلای ۴ و ۵

یکی از چالش‌های مدیریتی محسن رضایی در دوران فرماندهی جنگ، عملیات کربلای ۴ و ۵ است؛ محسن رضایی و بعضی از فرماندهان مانند سردار محمد کوثری، عملیات کربلای ۴ و ۵ را بهم پیوسته می‌دانند در مجموع آن را نسبتاً موفق می‌دانند چرا که این دو عملیات به آزادسازی ۱۵۰ کیلومتر مربع خاک کشور، تصرف جزایر مهم بوآرین، فیاض، ام‌الطویل، تصرف شهرک دوعیجی، رودخانه دوعیجی، نهر جاسم و قسمتی از جاده شلمچه بصره منجر گردید.

هنگامی که عملیات شروع شد، نیروها بعد از گذشت چند ساعت با مشکل عجیبی روبرو شدند؛ در منطقه شلمچه جبهه باز شد ولی در منطقه خرمشهر و آبادان دشمن مقاومت عجیبی می‌کرد. محسن رضایی تصمیم می‌گیرد باقی نیروها از شلمچه ادامه تک بدهند ولی اکثر لشگرها در خرمشهر و آبادان بودند و برای انتقال به شلمچه و توجیه شدن و آمادگی پیدا کردن چند روز وقت می‌خواستند و از طرف دیگر دشمن در کل منطقه هوشیار شده و او هم نیروهایش را روبروی نیروهای ایرانی می‌آورد؛ بنابراین از نزدیکی‌های صبح به نیروها دستور داده شد که عملیات را متوقف کنند و به عقب برگردند و نیروها تقریباً تا قبل از ظهر به عقب برگشتند و دوازده روز بعد بلافاصله عملیات کربلای پنج را در منطقه عمومی شلمچه اجرا کردند که منجر به آزادسازی ۱۵۰ کیلومتر از اراضی ایران و بعضی تصرفات دیگر گردید و از تلخی مرحله اول عملیات کاسته شد.

تحصیلات

محسن رضایی در سال ۱۳۵۲ در رشته مهندسی مکانیک وارد دانشگاه علم و صنعت شد، اما به دلیل فعالیت‌های سیاسی و شرکت در برنامه‌های انقلاب اسلامی، تحصیل را رها کرد.[۳۰]

پس از پایان جنگ ایران و عراق، به دانشگاه علم و صنعت بازگشت ولی بار دیگر تحصیلات مهندسی خود را نیمه‌کاره گذاشت[۳۱] و در سال ۱۳۶۹ در مقطع کارشناسی اقتصاد در مرکز آموزش سازمان برنامه و بودجه تحصیلات خود را از ابتدا آغاز کرد. وی کارشناسی ارشد اقتصاد را از دانشگاه تهران اخذ نمود. سپس موفق شد در سال ۱۳۷۹ مدرک دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه تهران دریافت نماید.[۹]

فعالیت سیاسی

محسن رضایی در بنیاد توسعه پایدار

محسن رضایی در پی استعفاء از فرماندهی سپاه پاسداران در سال ۱۳۷۶ از حضور در کلیه نیروهای نظامی نیز کناره‌گیری نمود و وارد دنیای سیاست شد.[۹] در سال ۱۳۷۶ با حکم علی خامنه‌ای، به سمت دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد و از سال ۱۳۷۹ نیز ریاست کمیسیون اقتصاد کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده گرفت.[۹] محسن رضایی در این سال‌ها فعالیتش را در مجمع تشخیص مصلحت نظام متمرکز کرده‌است. از فعالیت‌های وی در مجمع تشخیص، می‌توان به تدوین سند چشم‌انداز بیست ساله ایران و کمک به اصلاح قانون سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، اشاره نمود.[۹]

دیدگاه‌ها و نظریه‌ها

سربازی حرفه‌ای

یکی از ایده‌های محسن رضایی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، سربازی حرفه‌ای بود. او دربارهٔ سرباز حرفه‌ای می‌گوید: «در سربازی حرفه‌ای، هم نیروهای نظامی توانمندتر می‌شوند و هم جوانان به جای خدمت اجباری زمانشان را در فراگیری و انجام یک شغل خواهند گذراند تا به نوعی کارآفرینی در کشور نیز تقویت شود و آمار بیکاری کاهش یابد.»[۳۲][۳۳]

فدرالیسم اقتصادی

محسن رضایی بر اجرای فدرالیسم اقتصادی تأکید دارد و معتقد است که ایالات می‌توانند از نظر اقتصادی روی پای خود ایستاده و تصمیم‌گیری‌های کلان در سطح کشور داشته باشند.[۳۴] در طرح رضایی، فدرال اقتصادی نوع محدود شده‌ای از اداره کشور به سبک فدرالیسم و محدود به امور اقتصادی است. او در این روش اداره مسائل سیاسی و دفاعی را به صورت متمرکز قابل اجرا می‌داند.[۳۵]

دولت در سایه

ایده دولت در سایه ایده دیگری از رضایی بود. به نظر وی دولت در سایه در کنار دولت رسمی باید متشکل از نخبگان و بهترین کارشناسان کشور تشکیل شود. او معتقد است از نخبگان همیشه تعریف و تمجید شده، اما کمتر نقشی سازمان یافته در اداره کشور داشته‌اند.[۳۵] در دیدگاه رضایی، وزارتخانه‌های نخبگی باید بر وزارتخانه‌های رسمی نظارت داشته باشد تا با انجام این نظارت بتوان معایب و محاسن دستگاه‌ها را رصد و پیگیری کرد. همچنین تولید فکر، مشاوره و ارائه پیشنهاد وظیفه دولت در سایه و دولت نخبگی است.[۳۵]

طرح اقتصادی انتظار

رضایی در دوم خرداد ۱۳۹۵ و در برنامه پایش که به مناسبت آزادسازی خرمشهر و به صورت زنده در صدا و سیمای ایران پخش می‌شد، خبر از تهیه طرح اقتصادی انتظار و تقدیم آن به دولت داد.[۳۶] وی گفت در این طرح ۳۱۳ نقطه از هزار شهر در ایران مشخص شده و حدود ۵۰۰۰ مدیر جهادی هم اعلام آمادگی کردند و ۱۱۰ بنگاه کارآفرین و ۳۳ دانشگاه مشخص شده‌اند. این ۳۱۳ نقطه توسعه‌ای در سراسر کشور شامل ۲۰ میلیون جمعیت آن مناطق است که در صورت اجرا شدن این طرح شاهد ایجاد یک میلیون شغل در سال پنجم و درآمد سالانه ۳۰ میلیارد دلار، خواهیم بود.[۳۶]

بانک مردم

ایده بانک مردم با هدف توسعه کسب و کار خانگی و اشتغال‌زایی برای ۵ میلیون نفر تأسیس شد. بانک مردم که با اولویت اشتغال‌زایی برای زنان خانه‌دار و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی راه‌اندازی می‌شود، کسب و کار خانگی و رفتن جوانان و دانشگاهیان به سمت تولید را حمایت می‌کند.[۳۶]

یارانه درآمدی ۱۱۰ هزار تومانی

رضایی، یارانه ۱۱۰ هزار تومانی شامل تخصیص و پرداخت یارانه درآمدی به دو شکل یارانه نقدی «۶۵ هزار تومانی» و «۴۵ هزار تومانی» به مردم است. بر اساس نظر رضایی این یارانه از مسیر تولید گذشته و با سود بیشتر به مردم داده می‌شود، یارانه درآمدی باعث می‌شود تولید رونق گرفته و از تورم جلوگیری می‌کند. او این یارانه‌ها را در اقتصاد مردمی و با ساختار فدرالیسم اقتصادی فرصتی را برای شکوفایی صنایع و بهره‌گیری از نخبگان استانها و اقوام می‌داند.[۳۶]

یارانه سبز

این ایده رضایی، یارانه‌ای است که با هدف تأمین امنیت قضایی کشور و توسعه کشاورزی، ساختاری و دام‌پروری به کشاورزان پرداخت می‌شود. این یارانه با هدف تغییر خاستگاه کشاورزی از سنتی به مدرن و بالا بردن بهره‌وری در کشاورزی کشور طراحی شده‌است. اهدافی که رضایی با ایده «یارانه سبز»[۳۷] آن‌ها را مد نظر داشت:

  1. تبدیل کشاورزی سنتی به مدرن
  2. اصلاح بذر، آبیاری و …
  3. راه‌اندازی صنایع تبدیلی
  4. رونق کشاورزی، باغداری و دامداری
  5. تأمین اجتماعی کامل کشاورزان، باغداران و دامپروران
  6. استقلال و خودکفایی کشاورزی ایران و کاستن از حجم واردات
  7. تبدیل ایران به قطب تولید محصولات و فراورده‌های کشاورزی و دامداری

رضایی یارانه سبز را ضد تورم می‌داند که با این روش می‌توان کشاورزی را توسعه و موجب ترقی آن شد.

انتخابات

دوره انتخابات سال تعداد آراء نتیجه
ششمین انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۷۸ نامشخص ناموفق
نهمین انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ انصراف انصراف پیش از انتخابات
دهمین انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ ۶۸۱٬۸۵۱ (کل آراء۳۹٬۱۶۵٬۱۹۱) ناموفق با رتبه سوم
یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ ۳٬۸۸۴٬۴۱۲ (کل آراء ۳۶٬۸۲۱٬۵۳۸) ناموفق با رتبه چهارم

ششمین انتخابات مجلس شورای اسلامی

محسن رضایی در سال ۱۳۷۸ خود را کاندیدای نمایندگی مجلس شورای اسلامی در تهران کرد و در فهرست «ائتلاف خط امام و رهبری» (معروف به جناح راست) و جامعه روحانیت مبارز قرار داشت، اما موفق به کسب آرای لازم نشد.

نهمین انتخابات ریاست جمهوری

او همچنین در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ نیز با شعار انتخاباتی «دولت عشق»[۳۸] حضور یافت، اما دو روز پیش از برگزاری انتخابات کناره‌گیری خود را اعلام کرد. در بیانیه‌ای که او در آن زمان منتشر کرد، دلیل کناره‌گیری خود را «جلوگیری از پراکندگی آرای مردم» در اثر کثرت نامزدها عنوان کرد.[۹]

دهمین انتخابات ریاست جمهوری

رضایی یکی از نامزدهای دوره دهم ریاست جمهوری ایران نیز بود. وی در بین نامزدهای رسمی انتخابات، آخرین فردی بود که به صحنه وارد شد. رضائی با ایده «دولت ائتلافی» و به صورت مستقل وارد انتخابات شد. وی نفر سوم از بین کاندیداهای چهارگانه شد.

محسن رضایی پس از انتخابات به نتایج اعلام شده اعتراض نمود و آن را مورد تأیید قرار نداد. اما بعد، از اعتراض خود منصرف شد.[۳۹]

یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری

محسن رضایی در تاریخ ۱۴ اسفند ۹۱ در جمع مردم شهر دیواندره، به‌طور رسمی کاندیداتوری خود را اعلام کرد. رضایی در جمع مردم دیواندره اظهار داشت: پیشنهاد شده بود در تهران کاندیداتوری خود را اعلام، تا از امکانات وسیع رسانه‌ای استفاده کنم اما با اعلام کاندیداتوری در این شهر، بر رویکردم نسبت به پیشرفت و توسعه همه‌جانبه کشور و حل مشکلات مردم تأکید می‌کنم. همچنین ابوالقاسم رئوفیان، مسئول ستاد انتخاباتی «جبهه ایستادگی»، پس از معرفی محسن رضایی به عنوان کاندیدای جبهه ایستادگی، شعار انتخاباتی محسن رضایی را «دولت فراگیر و جامعه امید» اعلام کرد.[۴۰]

وی جزو ۸ نفری بود که صلاحیت آن‌ها برای انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان تأیید شد.[۴۱] محسن رضایی در این انتخابات در رتبه چهارم قرار گرفت. محسن رضایی اعلام نمود با شعار «سلام بر زندگی» در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲) شرکت کرد.[۴۲]

یکی از فعالیت‌های انتخاباتی محسن رضایی رونمایی از وبسایت ویکی رضایی بود که در آن طی برنامه‌ای مرحله به مرحله و تدریجی پس از ورود اطلاعات، داده و برنامه‌های اقتصادی ایران توسط کارشناسان و نخبگان، مردم ویرایش شده تا کارشناسان اطلاعات موثق‌تر و شاید اولویت‌های ضروری‌تری به دست آورند. این وبگاه برپایه سیاست‌های ویکی یعنی با مشارکت عمومی ساخته شده‌است.

تفاوت این مدل با سفرهای استانی این است که بتوان پیش از سفر به دورترین مناطق کشور، دیدگاه‌های مردم و اطلاعات آنان را با کمک نخبگان تجزیه و تحلیل کرده و بهترین تصمیم را برای آنان گرفت.[۴۳]

محسن رضایی در ۷ اسفند ۱۳۹۱ در همایشی تحت عنوان «دانشجوی پیشرو، انتخابات پیش رو» در دانشگاه رجایی شرکت نمود[۴۴] و در پاسخ به سؤال یکی از دانشجویان که آیا اجرای طرح فدرالیسم ایران، منجر به استقلال مناطقی از کشور نخواهد شد؟ گفت:

ایران تا قبل از دوره رضا شاه نیز به صورت فدرالی اداره می‌شد اما وی که تمایل داشت قدرت را به صورت یکپارچه در دست بگیرد دست به ایجاد حکومت استانی زد لذا اگر قرار بود استقلالی شکل بگیرد در آن دوران شکل می‌گرفت ضمن آن که این طرح فقط در زمینه اقتصاد کشور را فدرالی خواهد کرد.

برخورداری رسانه‌ای

قرار تعقیب بین‌المللی

حکم جلب بین‌المللی رضایی از سوی اینترپل (پلیس بین‌الملل) در تاریخ ۷ نوامبر ۲۰۰۷ و به درخواست دادگستری آرژانتین به اتهام جنایات منجر به مرگ، اوباشی و خرابکاری[۴۶] مبنی بر دخالت داشتن وی در انفجار مرکز همیاری یهودیان و در مقام فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صادر شده‌است.[۴۷][۴۸] محسن رضایی در تاریخ شانزدهم بهمن ماه ۹۱ از لیست تعقیب پلیس بین‌الملل خارج شد.[۴۹]

خانواده

همسر محسن رضایی، معصومه خدنگ نام دارد، که رضایی از طریق امام جماعت مسجد جامع احمدیه نارمک، به عنوان عضوی از خانواده‌ای انقلابی با او آشنا شد و ازدواج کرد.[۵۰][۵۱] فرزندانش به ترتیب احمد، سارا، علی، زهرا و مهدیه نام دارند.[۵۲] احمد رضایی، فرزند ارشد وی، در اولین دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی به ایالات متحده آمریکا پناهنده شد و با انجام مصاحبه‌هایی جنجال بسیاری در ایران آفرید. چند سال بعد و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دهم، محسن رضایی اعلام کرد فرزندش به ایران برگشته‌است. در ۲۲ آبان ۱۳۹۰ اعلام شد احمد رضایی میرقائد، در هتل گلوریا در شهر دبی به طرز مشکوکی درگذشته‌است.[۵۳] عده‌ای معتقدند وی در آمریکا فعالیت جاسوسی داشته‌است و در پی همین فعالیت‌ها، توسط سازمان‌های جاسوسی روس به قتل رسیده‌است. فرزند دیگر محسن رضایی، علی رضائی میرقائد همسر هدی طباطبایی و پدر تنها نبیره روح‌الله خمینی (محمد بنیامین رضایی) می‌باشد، که در حال حاضر معاون اطلاع‌رسانی، پروژهش و امور بین‌الملل دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌باشد. فرزند دیگر محسن رضایی، سارا رضایی هم در انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) در کنار پدرش به فعالیت‌های انتخاباتی پرداخت.[۵۴] برادر وی امیدوار رضایی نیز به مدت ۱۶ سال در دوره‌های پنجم، ششم، هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده مسجدسلیمان، لالی و هفتکل از استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی حضور داشت. وی در دوره نهم مجلس، برای حضور در انتخابات، نامزد نشد. امیدوار رضایی در ادوار پیشین همواره در هیئت رئیسه مجلس حضور داشت و از افراد نزدیک به علی لاریجانی (رئیس کنونی مجلس) به‌شمار می‌آید و هم‌اکنون به عنوان معاون قوانین مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کند.[۵۵]

بازگشت به سپاه پاسداران

پرونده:محسن رضایی در سخنرانی 22 بهمن1.jpeg
سخنرانی محسن رضایی در ۲۲ بهمن بعد از بازگشت به سپاه پاسداران

در فروردین ۱۳۹۴، رضایی از بازگشتش به سپاه پاسداران خبر داد. وی دلیل اینکار را تدوین کافی سیاست‌های کلان اقتصادی کشور برای ۵۰ سال آینده در طول زمان حضورش در مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین در اولویت بودن امنیت ملی ایران برای سال‌های نزدیک به ناامنی‌هایی که در سال‌های ۱۳۹۳ و ۹۴ در مرزهای ایران حادث شده‌بود عنوان کرد.[۵۶]

تألیفات

  • ایران آینده در افق چشم‌انداز، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: ۱۳۸۵. شابک: ۹۶۴–۴۲۲–۴۳۹–۶
  • آئین فتح؛ سخنرانی محسن رضایی پیرامون استراتژی جنگ در شرایط کنونی و اهمیت غافلگیری، مرکز تبلیغات جبهه و جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. تهران: ۱۳۶۳.
  • ای‍ران م‍ن‍طق‍ه‌ای، س‍ازم‍ان ج‍غ‍راف‍ی‍ای‍ی ن‍ی‍روه‍ای م‍س‍ل‍ح، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۳. شابک: ۹۶۴–۸۴۰۸–۴۴–۰
  • ب‍دن‍ب‍ال خ‍ورش‍ی‍د، ن‍ه‍ض‍ت ف‍ره‍ن‍گ‍ی. ب‍ا ه‍م‍ک‍اری م‍ح‍س‍ن م‍ه‍رآب‍ادی و ص‍ادق ح‍ی‍درخ‍ان‍ی، ف‍ره‍ن‍گ‌گ‍س‍ت‍ر، ت‍ه‍ران: ۱۳۷۸.
  • حسنای پری ۱۳۸۶.
  • خاص پری ۱۳۸۹.
  • می‌خواهم مثل ابر بمیرم ۱۳۸۹.
  • ی‍ادداش‍ت‌های زائ‍ر ۱۸۶ ۱۳۸۳.
  • پ‍اس‍خ ب‍ه چ‍ن‍د پ‍رس‍ش درب‍اره ج‍ن‍گ ای‍ران و ع‍راق، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۴.
  • ت‍ب‍ی‍ی‍ن آث‍ار ج‍ری‍ان‍ه‍ای ت‍ج‍اری ب‍ر ب‍ه‍ره‌وری ص‍ن‍ع‍ت‍ی در ای‍ران، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۴.
  • تشکیل سپاه بدر، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • ت‍ئ‍وری ارزش و ق‍ی‍م‍ت، ت‍ه‍ران: ۱۳۷۱.
  • چ‍ش‍م‌ان‍داز ای‍ران ف‍ردا، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۴.
  • حقوق متهم در نظام قضایی جمهوری اسلامی ایران، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۸.
  • دس‍ت‌ه‍ای پ‍ن‍ه‍ان، ت‍ه‍ران: ۱۳۷۸.
  • رویارویی سوم و جهاد اقتصادی، ت‍ه‍ران: ۱۳۹۰.
  • س‍رم‍ش‍ق‍ی ب‍رای س‍ی‍اس‍ت‍گ‍ذاری و ب‍رن‍ام‍ه‌ری‍زی ف‍ره‍ن‍گ‍ی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۰.
  • سردار سرلشکر شهید احمد کاظمی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • سردار سرلشکر شهید احمد متوسلیان، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • سردار سرلشکر شهید علی هاشمی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • سردار سرلشکر شهید محمد ابراهیم همت، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • سردار سرلشکر شهید مهدی باکری، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • سردار سرلشکر شهید مهدی زین‌الدین، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • شهید فضل‌الله محلاتی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • شهید عبدالله میثمی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۹.
  • موج دوم انقلاب، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۵.
  • ن‍ظری‍ه پ‍ول، اعتبار و ت‍ع‍ادل ع‍م‍وم‍ی، ت‍ه‍ران: ۱۳۸۴.
  • ن‍ه‍ض‍ت ب‍ی‌پ‍ای‍ان: م‍ج‍م‍وع‍ه م‍ص‍اح‍ب‍ه‌ه‍ای م‍ح‍س‍ن رض‍ای‍ی، ت‍ه‍ران: ۱۳۷۸.
  • فدرالیسم اقتصادی، ت‍ه‍ران: ۱۳۹۱.

جایزه‌ها و نشان‌های افتخار

این بخش شامل نشان‌ها و جایزه‌های رسمی سردار رضایی است که بر روی لباس همسان او نصب می‌شود ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را دربر نخواهد گرفت.

نوار نشان‌ها

نام نشان‌ها

نشان فتح درجه یک نشان فتح درجه یک نشان فتح درجه یک

جستارهای وابسته

پانویس

  1. «سردار سرلشکر محسن رضایی به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال پنجم (۱۳۵۲). ۱۹ شهریور ۱۳۷۶. دریافت‌شده در ۱۷ شهریور ۱۳۹۷.
  2. راز شناسنامه‌های المثنی کاندیداهای ریاست جمهوری/عکس مجله مهر
  3. «زندگینامه محسن رضایی». پایگاه اطلاع‌رسانی محسن رضایی.
  4. البرز نیوز
  5. «بازگشت «محسن رضایی» به سپاه و تدریس در دانشگاه امام حسین». خبرگزاری فارس.
  6. اردستانی، حسین (۱۳۹۴). راه. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
  7. الف
  8. محسن رضایی (۱۳۹۴). راه. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ «زندگی‌نامه نامزدها: محسن رضایی». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.
  10. سپهر نیوز
  11. «اولین مناظره زنده در جمهوری اسلامی». خبرگزاری فارس.
  12. «اولین مناظره در تاریخ صداوسیما». rezaee.ir.
  13. «بازخوانی مناظره بنی‌صدر و رضایی با چریک‌های فدایی». تاریخ ایرانی.
  14. "مناظره محسن رضایی با بنی صدر و چریک‌های فدایی خلق در سال ۵۸". ایسکانیوز. 2017-05-08. Retrieved 2018-01-18.
  15. غلامعلی رشید. «حکایت آن شهر که خدا آزاد کرد». تابناک.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ «محسن رضایی چگونه فرمانده سپاه شد؟». پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر محسن رضایی.
  17. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «حکم انتصاب محسن رضایی به فرماندهی سپاه پاسداران توسط امام خمینی». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۱.
  18. Khamenei.ir (۱۹۹۷-۰۹-۰۹). «انتصاب سردار سرلشکر محسن رضایی به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۱.
  19. «معرفی کتاب: جنگ به روایت فرمانده: درس‌گفتارهای جنگ دکتر محسن رضایی میرقائد». دفاع مقدس.
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «محسن رضایی چگونه فرمانده سپاه شد؟». rezaee.ir.
  21. جهان|TABNAK، سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و. «محسن رضایی چگونه فرمانده سپاه شد؟». سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۵.
  22. «سردار رشید: برادر محسن رضایی، همواره به نظریات اطلاعاتی شهید حسن باقری تکیه می‌کرد». rezaee.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۶.
  23. «دست راست محسن رضایی در جنگ چه کسی بود؟». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۷-۰۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۶.
  24. «شهید باقری از محاصره اقتصادی و مقابله اعراب به جای اسرائیل در آینده خبر داده بود - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۶.
  25. «محسن رضایی با برگی از دفتر خاطرات شهید حسن باقری به تلویزیون آمد». www.khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۶.
  26. «دستخط شهید حسن باقری دربارهٔ سخنان فرمانده وقت سپاه پیرامون محاصره اقتصادی آمریکا». فارس.
  27. «دستخط شهید حسن باقری دربارهٔ سخنان فرمانده وقت سپاه پیرامون محاصره اقتصادی آمریکا». www.mizanonline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۱۶.
  28. «شایعه‌های رادیو بغداد در جنگ». ایسنا.
  29. فرزین منصوری (۱۳ مه ۲۰۱۶–۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۵). «استعفاهای تاریخی در جمهوری اسلامی». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  30. «معرفی دکتر محسن رضایی - سایت خبری تحلیلی اندیشه ها». سایت خبری تحلیلی اندیشه ها. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۰۴.
  31. «زندگی شخصی محسن رضایی». پرشین فا. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۰۴.
  32. «سربازی حرفه‌ای را جایگزین خدمت اجباری می‌کنیم». rezaee.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  33. جهان|TABNAK، سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و. «سربازی حرفه‌ای را جایگزین خدمت اجباری می‌کنیم». سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  34. عصر ایران (۰۷ اردیبهشت ۱۳۹۲). «تاکید محسن رضایی بر "فدرالیسم اقتصادی": هر استان را یک ایالت می‌کنم». عصر ایران. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  35. ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ ایران، عصر. «طرح محسن رضایی دربارهٔ "فدرالیسم اقتصادی" چیست؟». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ۳۶٫۲ ۳۶٫۳ «رونمایی از طرح اقتصادی «انتظار» محسن رضایی در پایش». www.shafaf.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۷.
  37. «رضایی از سه طرح اقتصادی مهم رونمایی کرد». www.shafaf.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۷.
  38. «محسن رضایی بالاخره آمد». هم‌میهن. ۲ اردیبهشت ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.
  39. سخنرانی دکتر محسن رضایی در دیدار با علمای اهل سنت در تاریخ ۱۹ آبان 1388 وبگاه شخصی دکتر محسن رضایی
  40. شعار انتخاباتی محسن رضایی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری
  41. اعلام اسامی نهایی نامزدهای احراز صلاحیت شده ریاست جمهوری
  42. شعار انتخاباتی محسن رضایی تعیین شد عصر ایران
  43. شوک بیش از نیم میلیون نفری سایت جامع «ویکی رضایی» به انتخابات، ویکی رضایی.
  44. http://rezaee.ir/NSite/FullStory/Photo/?Serv=2&Id=298
  45. هفته نامه پنجره، شماره ۲۱، ۸ آذر ۱۳۸۸، ص ۲۴–۲۵
  46. INTERPOL notices
  47. فلاحیان و محسن رضائی تحت تعقیب بین‌المللی، بی‌بی‌سی فارسی
  48. INTERPOL media release
  49. http://www.afkarnews.ir/vdchxvnzq23nwvd.tft2.html
  50. همسران نامزدها به چه کاری مشغول هستند؟
  51. همسرانی که برای پیروزی نامزدهای انتخابات می‌جنگند
  52. هفته نامه خبری تحلیلی پنجره
  53. مرگ مشکوک پسر ارشد محسن رضایی در دوبی، بی‌بی‌سی فارسی
  54. Sharifnews.com:: گفتگو با دختر محسن رضایی
  55. امیدوار رضایی معاون قوانین رئیس مجلس شد
  56. روزنامه جام جم، ش. ۴۲۳۱، ص. ۲، ۲۳ فروردین ۱۳۹۴ پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); از |مقاله= صرف‌نظر شد (کمک)

منابع

  • زندگینامه محسن رضایی بی‌بی‌سی
  • اردستانی، دکتر حسین، کتاب راه (تاریخ شفاهی دکتر محسن رضایی)، ناشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس،

پیوند به بیرون

مناصب نظامی
پیشین:
علی‌محمد بشارتی جهرمی
مسئول اداره اطلاعات سپاه پاسداران
۱۳۵۸ – ۱۳۶۰
پسین:
وحید ناصری
پیشین:
مرتضی رضایی
فرمانده کل سپاه پاسداران
۱۳۶۰ – ۱۳۷۶
پسین:
سید یحیی صفوی
مناصب سیاسی
پیشین:
حسن حبیبی
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام
۱۳۷۶ – تاکنون
در حال تصدی
مناصب احزاب سیاسی
عنوان جدید نامزد جبهه ایستادگی برای ریاست‌جمهوری
۱۳۹۲
پسین:
سید ابراهیم رئیسی