پرش به محتوا

دراویش گنابادی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سلسله نعمت‌اللهی سلطان‌علیشاهی
کرسی‌نامه (سلسله اولیا)
عقاید
اصولتوحیدنبوتمعاد یا قیامت
عدلامامت
فروعنمازروزهخمسعشریهزکاتحج
شخصیت‌ها
چهارده معصوممحمدفاطمهعلیحسنحسینسجادباقرصادقکاظمرضاجوادهادیعسکریمهدی
برخی مکان‌های متبرک
مکه مکرمه، مسجد الحرام، مدینه منوره، مسجد النبی، مزار سلطانی بیدخت
مناسبت‌ها
عید فطرعید قربانعید غدیرمحرّم، سوگواری محرمعید مبعثمیلاد پیامبر
کتاب‌ها
قرآننهج‌البلاغهصحیفه سجادیهپند صالح
شخصیت‌های مهم
شاه نعمت‌الله ولی
نورعلی تابنده

دراویش گنابادی شاخه‌ای از سلسله بزرگ دراویش نعمت‌اللهی هستند که پس از محمدکاظم اصفهانی (سعادتعلیشاه‌) به قطبیت ملاسلطانمحمّد بيدختی گنابادی (سلطانعلیشاه‌) باور دارند.
امروزه از سلسله گنابادی به عنوان یکی از بزرگترین سلاسل درویشی در ایران یاد می‌شود.

انتساب به شاه نعمت‌الله ولی[ویرایش]

از آنجا که در دوران ارشاد و قطبیت او، رونق فقر و درویشی به درجه‌ای بی‌سابقه رسیده بود، امروز همگان سلسله منشاء یافته از شاه نعمت‌الله ولی را به او منتسب نموده و حتی دراویش گنابادی در "خطبه سلسلة الاولياء" از او با القابی چون "رَئيس السّلسله و اَبُ الطّايفه و سيد الطريقه" یاد می‌کنند.
در برخی کتب صوفیان، از سلسله نعمت‌اللهی‌ به عنوان "ام‌السلاسل فقر" نیز یاد شده است.

انتساب به گناباد[ویرایش]

با توجه به گنابادی بودن ۶ تن از اقطاب پیشین این سلسله (از سلطانعلیشاه تا مجذوبعلیشاه) این سلسله، سلسله نعمت‌اللهی گنابادی خوانده می شود.

رشته اجازه (سلسلة الاولياء)[ویرایش]

بر اساس باور پیروان این سلسله، نسب خرقه هر قطب، ابتدا تا شاه‌نعمت‌الله ولی، پیش از آن به شیخ «معروف کرخی» و در نهایت به پیامبر اسلام می‌رسد.

این رشته اجازه به ترتیب زیر است:

و پس از آن:

ویژگی‌ها[ویرایش]

ویژگی‌های مهم اعتقادی دراویش گنابادی از این قرار است:[۱]

  • بر اساس گفته مرتضی محجوبی (درویش رشیدعلی، یکی از مشایخ سلسله)، نسبت ولایی قطب سلسله با ولی عصر را همان نسبت ولایی مسلم بن عقیل با حسین بن علی می‌دانند.
  • صحو را به جای سکر برگزیده‌اند.
  • عزلت را نمی‌پسندند و خلوت در انجمن را بر آن ترجیح می‌دهند.
  • فرد معتاد به مواد مخدر امکان تشرف به فقر را نمی‌یابد. حتی در این باره ملاعلی گنابادی (نورعلیشاه ثانی، قطب سی‌وپنجم سلسله) رساله‌ای به نام ذوالفقار در تحدید استعمال تریاک به نگارش درآورده.
  • فرد بیکار امکان تشرف به فقر را نمی‌یابد و دراویش نعمت‌اللهی گنابادی باید به کاری مشغول باشند. به طریق اولی، زندگی از راه پرسه‌زنی نیز مردود است.
  • لباس مخصوصی را انتخاب نکرده‌اند.
  • انسان‌ها را از هر مذهب و ملت که باشند دوست دارند، احترام می‌گذارند و در زندگی روش ایشان شفقت به خلق‌الله است.
  • هوادار صلح، برابری و برادری هستند.

تعهدات[ویرایش]

هنگام تشرف به فقر، از فرد متقاضی (طالب) تعهدات زیر گرفته می‌شوند:

  • شفقت به خلق‌الله : مهربانی به تمامی آفریدگان خداوند
  • تعظیم شعائرالله : رعایت دستورات دینی شیعه دوازده امامی که به این منظور، درویش برای تقلید به یکی از مراجع تقلید شیعه ارجاع داده می‌شود.
  • خدمت به اهل‌الله : اجابت درخواست کمک سایر دراویش گنابادی (به شرط توان)
  • کتمان سر
  • دادن دیگ‌جوش (ولیمه‌ای که هر درویش هنگام تابیدن نور ایمان به دلش - به تشخیص پیر یا شیخ- باید بدهد)

حسینیه بجای خانقاه[ویرایش]

یکی از مهمترین ویژگی‌های دراویش گنابادی آن است که خانقاه‌های خود را "حسینیه" می‌نامند و سراسر هردو ماه محرم و صفر را به سوگواری شهادت امام دوم شیعیان می‌پردازند.

دیدگاه نظام جمهوری اسلامی[ویرایش]

اندک‌زمانی پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ حمله به حسینیه‌ها دراویش شدت گرفت، زرند کرمان نخستین شهر مورد حمله بود. یکی از علل اصلی مشکل جمهوری اسلامی با دراویش به حوزه مذهب ارتباط دارد، کاهش علاقمندان به قرائت بنیادگرا از شیعه دوازده امامی حکومت جمهوری اسلامی را نگران ساخت و آن‌ها برای حل این مشکل فشار بر گروه‌های مذهبی اقلیت را برگزیدند که توانستند حوزه باورمندان به آئین خود را علی‌رغم همه تنگناها و تبعیض‌ها افزایش دهند.[۲]

عاملان این حملات عمدتاً از باورهای سنتی و حکومتی مراجعی همچون صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، نوری همدانی، فاضل لنکرانی و مکارم شیرازی تغذیه می‌شوند. دیدگاه و انگیزه این حملات عمدتاً «منحرف کردن جوانان و حزب‌اللهی‌ها» توسط دراویش عنوان می‌شود.

یکی از اهداف اصلی برخی نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی همچون مؤسسه فرق و ادیان و دانشگاه باقرالعلوم مقابله با نفوذ رو به افزایش پیروان دراویش گنابادی در ایران است.

سعید امامی، معاون علی فلاحیان، وزیر سابق اطلاعات ایران، در یکی از سخنرانی‌هایش در سال ۱۳۷۵، سوءظن حکومت به دراویش و قصد نهادهای اطلاعاتی برای برخورد با آنان را نشان داده بود. او از دراویش به عنوان یکی از «گروهک‌های» چهارگانهٔ خطرناک برای نظام نام برده بود که از «تفکرات وحشتناک» برخوردارند، «دارند رشد می‌کنند» و به گفتهٔ وزارت اطلاعات در آن زمان عده‌ای از آنان را به همین دلیل دستگیر کردند.[۳]

نهادهای امنیتی حکومت در سال ۱۳۹۷ به لحاظ ساختاری و تشکیلاتی دراویش گنابادی را در سه شاخه تعریف و تشریح کردند:[۴][۵]

  • جریان حاکمیت؛ نورعلی تابنده (درگذشته ۱۳۹۸) به عنوان قطب در این شاخه قرار می‌گرفت و بنابر عقیده جمهوری اسلامی به‌دنبال این بود که پسر خود را به عنوان جانشین خویش معرفی کند و جریان سیاسی تحرکاتش را تحت نظر او در سلسله دنبال می‌کرد.
  • جریان سنتی؛ یوسف مردانی (درگذشته ۱۳۹۹) و احمد شریعت (درگذشته ۱۳۹۹) مشایخ سلسله از حامیان جریان سنتی معرفی شدند و گفته شده یوسف مردانی همواره به این مسئله اعتراض داشته که چرا فقط باید طایفه تابنده رهبر فرقه گنابادی باشند. برخی نهادها مدعی بوده‌اند این جریان عقیدتاً هم با نظام جمهوری اسلامی زاویه‌ای نداشته و نظرشان بر این بوده که اقداماتی که انجام می‌دهند طبق قانون است.
  • جریان سیاسی؛ جمهوری اسلامی معتقد بوده این جریان چالش امنیتی - سیاسی برای نظام ایجاد می‌کنند و آن را به دو دسته تقسیم می‌کند:
    • دسته اول در خارج، توسط مصطفی آزمایش هدایت می‌شد. طرفداران این جریان، لائیک و به هیچ چیز اعتقاد نداشته، بیشترین اسناد ایران را به بیگانگان داده‌اند.
    • دسته دوم در داخل و توسط کسری نوری فعالیت می‌کردند که در ایجاد اغتشاشات [اعتراضات] در شهرستان کوار، دیگر شهرها از جمله تهران و بسیاری اقدامات دیگر تاکنون دست داشته‌اند و در اعتراضات خیابان پاسداران هم به تحریک مردم پرداختند.[۶]

جمعیت و پراکندگی[ویرایش]

از آنجا که در منابع رسمی‌ آماری در این زمینه وجود ندارد، جمعیت دراویش گنابادی به صورت رسمی مشخص نیست اما برخی از آنان مدعی‌اند که شمار پیروان این سلسله به چند میلیون نفر می‌رسد. بعضی منابع، جمعیت پیش از انقلاب آنان را بالغ بر ۱ میلیون نفر تخمین زده‌اند.
در حال حاضر، پراکندگی جمعیت دراویش گنابادی بیشتر در شهرهای بزرگی مانند تهران، شیراز، اصفهان و مشهد است اما آنها در شهرهای کوچک نیز حسینیه یا مجلس داشته و برای انعقاد مجالس فقری گردهم می‌آیند.
پس از اعتراضات گلستان هفتم ابتدا تمامی این حسینیه‌ها بسته شده و انعقاد مجالس فقری سلسله در سراسر کشور ممنوع اعلام شد اما پس از مدتی و به تدریج، برخی از حسینیه‌ها بازگشایی شده و در برخی مواقع(مانند گذشته)، مجالس درویشی در منازل افراد برگزیده منعقد می‌شوند. برخی از مکان‌هایی که دراویش در آن‌ها حسینیه داشته‌اند، از این قرار هستند : تهران (حسینیه‌های امیرسلیمانی و حائری)، کرج، بندرعباس، شیراز (حسینیه صالح)، اصفهان (حسینیه رضا-تعطیل شده)،زرند، ماهان کرمان (مزار شاه نعمت‌الله)، بیدخت و بروجرد (که تخریب شده) است. تنکابن، قزوین، سمنان، کرمان، قوچان، زاهدان، زابل، لار، فسا، اردبیل، اهواز، کرمانشاه، الیگودرز و کیش از دیگر شهرهایی است که دراویش در آن حضور دارند.[۷]

شخصیت‌های تأثیرگذار[ویرایش]

تخریب حسینیه‌ها[ویرایش]

در دههٔ هشتاد، برخی حسینیه‌‌ها و اماکن مذهبی دراویش گنابادی در چندین شهر ایران از جمله قم (حسینیه شریعت) ،[۱۶] بروجرد،[۱۷] اصفهان (تکیه ایزدگشسب - مقبره درویش ناصرعلی)[۱۸] تخریب شدند که قدمت برخی از آنها به پیش از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ می‌رسید.
در تخریب این اماکن مذهبی که با مقاومت دراویش همراه شده بود، بیش از دو هزار نفر بازداشت یا زخمی شدند.

نامه به حسن روحانی[ویرایش]

سال ۱۳۹۲ و پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات، ۹ تن از فعالان حقوق دراویش از روحانی خواستند فریاد‌ها را در گلو، به کینه بدل نکند‌.

این ۹ تن که در زندان‌های تهران و شیراز محبوس بودند در این نامه خواستار رسیدگی به وضعیت دراویش بودند؛ «به بایکوت خبری دراویش پایان ببخشید. فریاد، آخرین واکنش ستمدیده در برابر ستم است. محروم کردن او ‌‌نهایت جنایت است. فریاد‌ها را در گلو، به بغض و کینه مبدل نکنید.»[۱۹]

در ابتدای این نامه آمده بود:

سلام و تبریکی با خوف و رجا، خوف از آن رو که مبادا این عرض سلام، تایید ِسرابی دروغین باشد و ما نیز، ولو به قدر نگارش نامه‌ای کوتاه، در فریب ِملت ایران نقش داشته باشیم و ۴ سال بعد، ناممان در زمره‌ی چاپلوسان مردم فریب درج گردد.[۲۰]

اعتراضات گلستان هفتم[ویرایش]

پس از اعلام اخباری مبنی بر احتمال دستگیری نورعلی تابنده و همچنین ایجاد ایست بازرسی در منطقه، دراویش گنابادی از تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۹۶ در مقابل منزل او برای جلوگیری از تعرض به منزل تابنده توسط نیروهای امنیتی تجمع کردند. این تجمع به درگیری در همان شب میان نیروهای امنیتی و لباس شخصی با دراویش گنابادی منجر شد. در ادامه و با گذشت یک روز از این اتفاق، درگیری‌های بیشتری با افزایش دراویش در خیابان گلستان هفتم اتفاق افتاد.[۲۱][۲۲] این درگیری‌ها برای چند روز کم رنگ شد اما بار دیگر در ۱۵ بهمن همان سال درگیری‌ها شدت گرفت.

کسری نوری وقوع درگیری بین نیروهای امنیتی و دراویش گنابادی ۱۵ بهمن در خیابان پاسداران تهران را تأیید کرد، این حقوقدان در همین رابطه به یورونیوز گفت دراویش از حقوق بنیادی‌شان دفاع کرده‌اند. او همچنین احتمال مذاکره (وزارت کشور) «با کسانی که به قانون احترام نمی‌گذارند» را رد کرده بود.[۲۳][۲۴] با این حال محمدرضا نقدی، مسئول ستاد مشترک سپاه پاسداران مدعی مذاکره شد و با انتقاد از عملکرد وزارت کشور گفت این مذاکرات کار خوبی نبوده‌است.[۲۵]

پس از آن نورعلی تابنده بیانیه داد و از دراویش خواست منطقه را ترک کنند[۲۶] و فارس نوشت دراویش گنابادی طرفدار تابنده که در پی شایعه دستگیری وی تجمع کرده بودند به تجمع خود پایان دادند، اما تحرکات نیروهای امنیتی، موتورسواران لباس شخصی و حضور دراویش در منطقه ادامه یافت.[۲۷]

۳۰ بهمن ۱۳۹۶ بار دیگر خیابان پاسداران تهران با بازداشت یک درویش ساکن شهرکرد (در ۲۸ بهمن) در مقابل کلانتری منطقه به صحنه درگیری تبدیل شد و منجر به محاصرهٔ درویشان گنابادی در گلستان هفتم گردید.

این درگیری با تیراندازی به درویش‌ها، ضرب و شتم آن‌ها و زیر گرفته‌شدن و مرگ سه تن از نیروهای انتظامی و دو بسیجی و یک درویش همراه بود. دادگاه، محمد ثلاث (از دراویش حاضر در محل) را عامل این کشتار معرفی کرده و به سرعت برای او حکم اعدام صادر کرد. بعد از آن، محمد ثلاث این اتهام را رد کرد و یک فایل صوتی از زندان اعلام کرد که اعتراف وی زیر شکنجهٔ شدید بوده‌است.[۲۸][۲۹]

این خشونت‌ها منجر به بازداشت تعداد زیادی از دراویش زن و مرد شد و زخمی شدن ۱۸۰ نفر از آن‌ها را درپی داشت. برخی از این افراد هم به صورت خانوادگی در این حوادث دستگیر و زندانی شدند.[۳۰]

حصر خانگی نورعلی تابنده[ویرایش]

آخرین تصویر تابنده همراه با نوری، پیش از حصر در منزلش - ۲۳ بهمن ماه سال ۱۳۹۶

از یک اسفند قطب دراویش گنابادی عملاً در نوعی حصر خانگی قرار گرفت.[۳۱]

نورعلی تابنده در یک پیام ویدئویی که در ۱۵ اسفند ۹۶ منتشر شد، به‌طور تلویحی از «حصر خانگی» خود خبر داد و ابراز امیدواری کرد که محدودیت‌های اعمال‌شده در مورد وی و پیروان این سلسله رفع شود.[۳۲]

پیش از این گفته می‌شد نورعلی تابنده از سال ۱۳۸۶ در نوعی حصر پنهان قرار داشته، کسری نوری در سال ۱۳۹۵ گفته بود تابنده همواره با فشارهای مختلفی روبرو بوده تا این که در سال ۸۶ در موطنش بیدخت بازداشت و به تهران تبعید می‌شود و از آن زمان تحت حصر پنهان حکومت بوده و از رفت و آمد و مسافرتش توسط دستگاه امنیتی ممانعت به عمل می‌آمده‌است.[۳۳]

نورعلی تابنده در تابستان ۱۳۹۸، یکسال و نیم پس از حوادث گلستان هفتم توانست به شهرستان بیدخت، زادگاه خود، سفر کند اما پیروان او گفتند که به دراویش اجازه همراهی با او داده نشد.[۳۴]

به ما «حنظل» می‌دهند و بعد انتظار دارند که ما بگوییم عسل است.

— نورعلی تابنده، دولتسرا - گلستان هفتم

تابنده در سال ۱۳۹۷ در ویدیوی کوتاه تلویحاً از سوء قصد به جان خود خبر داد و گفت قبلاً هم به جان اقطاب پیشین سوء قصد شده بود. چند ماه پس از آن هم در یکی از صحبت‌هایش خبر از مسمومیت تدریجی خود داد و گفت: به ما «حنظل» می‌دهند و بعد انتظار دارند که ما بگوییم عسل است یا در جای دیگر گفت نمی‌دانم در داروهایم چیست که دائماً مرا خواب آلود می‌کند و برخی مواقع بیهوش می‌شوم.[۳۵]

او همچنین پیش از این در نوروز ۱۳۹۶ در یکی از بیانات نوروزی‌ خود اعلام کرده بود چندین بار احساس کرده قصد حذف او را دارند.[۳۶]

نهایتاً تابنده در ۳ دی پس از حدود دو سال حصر خانگی در بیمارستان مهر تهران درگذشت و شایعات مربوط به مسمومیت یا کشته شدن آقای تابنده در هیچ‌یک از خبرگزاری‌ها تأیید نشد.[۳۷][۳۸]

روز درویش[ویرایش]

در ایران و به پیشنهاد نورعلی تابنده(مجذوبعلیشاه)، (قطب پیشین این سلسله) روز سوم اسفند به عنوان روز درویش نام‌گذاری شده‌است.

درگذشت نورعلی تابنده و تعیین جانشین[ویرایش]

نورعلی تابنده از اوایل آبان ۱۳۹۸ در بیمارستان مهر تهران بستری[۳۹] و نهایتاً در ۳ دی ماه ۱۳۹۸ درگذشت.[۴۰] پیکر او به بیدخت منتقل[۴۱] و در مزار سلطانی بیدخت به خاک سپرده شد.[۴۲]

بنا بv شرایط ویژه حصر و به منظور جلوگیری از سردرگمی احتمالی پیروانش(در مغایرت با سنت دیرینه‌ای بود که برپایه آن، نام قطب بعدی تا پیش از مرگ قطب فعلی افشا نمی‌شود) او پیش از مرگ و به صورت شفاهی سید علیرضا جذبی را به عنوان خلیفه و جانشین خود معرفی نموده بود.
همچنین پس از خاکسپاری‌اش در ۴ دی ۱۳۹۸، وصیتی مکتوب نیز از او قرائت شد که بر اعلام قبلی صحه گذارده و سید علیرضا جذبی را با لقب ثابتعلیشاه به عنوان قطب جدید دراویش گنابادی معین نموده بود.[۴۲]

البته معدودی از دراویش با قطب جدید بیعت نکردند.
گفته می‌شود نحوه برخورد حکومت جمهوری اسلامی با قطب جدید متفاوت و در تناقض با فشارها و محدودیت‌هایی است که برای نورعلی تابنده وجود داشت.[۴۳]

برای مطالعهٔ بیشتر[ویرایش]

  • احسان مهرابی. «نورعلی تابنده؛ از وکیل و سیاستمدار تا درویش». بی‌بی‌سی.
  • کسری نوری. «دراویش گنابادی و حقوق بنیادی شان». یورونیوز.
  • آیدا قجر. «دراویش گنابادی چه می‌گویند و چه می‌خواهند؟». ایران‌وایر.
  • کبری آسوپار. «رندی تابنده در عین سادگی ظاهری». وطن امروز.

نگارخانه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. فرهنگ نوربخش، اصطلاحات تصوف، تألیف دکتر جواد نوربخش، جلد ۴، ص ۱۶۵–۱۶۶، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ دوم ۱۳۷۲ خورشیدی
  2. «ولایت فقیه و «انتقام‌گیری» تاریخی از دراویش». رادیو فردا.
  3. «مشکل جمهوری اسلامی با دراویش گنابادی چیست؟». دویچه‌وله.
  4. «تشریح ماهیت ۳ گروه از دراویش». تابناک.
  5. «برای مقابله با فرقه‌ها باید سند راهبردی تهیه شود». موسسه فرق و ادیان.
  6. «برای مقابله با فرقه‌ها باید سند راهبردی تهیه شود». موسسه فرق و ادیان.
  7. «تاریخچه دراویش گنابادی در ایران».
  8. «نورعلی تابنده». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  9. «عبدالرزاق بغایری». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  10. «محمدابراهیم باستانی پاریزی». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  11. «تورج نگهبان». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  12. «کسری نوری». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  13. «قاسم هاشمی‌نژاد». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  14. «همایون خرم». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  15. «محمد ثلاث». شخصیت اقلیت‌های دینی ایران.
  16. «'حمله' به دراویش گنابادی قم و تخریب حسینیه آنان». بی‌بی‌سی.
  17. «لودرها محل برگزاری جلسات دراویش در شهرکرد را جهت تخریب محاصره کرده‌اند». العرییه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۱.
  18. «حسینیه دراویش گنابادی در اصفهان تخریب شد». رادیو فردا.
  19. «نامه دراویش گنابادی به روحانی: فریاد‌ها را در گلو، به کینه بدل نکنید». بی‌بی‌سی.[پیوند مرده]
  20. «نامه وکلای زندانی دراویش به حسن روحانی: ما هیچ درخواستی از جنابعالی نداریم».
  21. بی‌بی‌سی فارسی. «درگیری دراویش گنابادی و نیروهای امنیتی در تهران».
  22. صدای آمریکا. «درگیری دراویش گنابادی با نیروهای امنیتی و لباس شخصی در تهران».
  23. یورونیوز. «کسری نوری: دراویش از حقوق بنیادی‌شان دفاع می‌کنند».
  24. مجید خیامدار (۱۵ بهمن ۱۳۹۶). «درگیری درویشان گنابادی با مأموران امنیتی در تهران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۱۸.
  25. «نقدی: اصلاً مذاکره با دراویش کار خوبی نبود وزارت کشور نباید مماشات می‌کرد».
  26. «رهبر دراویش گنابادی از دراویش خواست به تجمع خود پایان دهند». بی‌بی‌سی. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  27. «تجمع دراویش گنابادی پایان یافت». خبرگزاری فارس. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  28. «مرگ سه مأمور در حمله اتوبوس در ادامه تنش پلیس و دراویش». صدای آمریکا. ۳۰ بهمن ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۸.
  29. «درگیری پلیس تهران با دراویش گنابادی؛ «سه مأمور پلیس کشته شدند»». رادیو فردا. ۳۰ بهمن ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۸.
  30. «دراویش گنابادی مجموعاً به بیش از هزار سال زندان محکوم شدند». صدای آمریکا.
  31. «رهبر دراویش گنابادی نمی‌توانم بیرون بیایم اما در منزل آزادم». بی‌بی‌سی.
  32. «قطب دراویش گنابادی «حصر خانگی» خود را تأیید کرد». رادیو فردا.
  33. «تبعیض‌های تحصیلی و شغلی دروایش گنابادی تا حصر پنهان نورعلی تابنده». کمپین حقوق بشر در ایران.
  34. «نورعلی تابنده، رهبر دراویش گنابادی، پس از یک سال‌ونیم بازداشت خانگی به زادگاهش رفت». رادیو فردا.
  35. «خوراندن داروهای مشکوک به نورعلی تابنده». ایران‌اینترنشنال.
  36. «تبعیض‌های تحصیلی و شغلی دروایش گنابادی تا حصر پنهان نورعلی تابنده». کمپین حقوق بشر در ایران.
  37. «نورعلی تابنده درگذشت». صدای امریکا.
  38. «نورعلی تابنده در بیمارستان درگذشت». ایسنا.
  39. خبرگزاری بین‌المللی شفقنا. «وخامت حال نورعلی تابنده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
  40. «دکتر نورعلی تابنده، قطب درویشان گنابادی درگذشت | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
  41. «پیکر دکتر نور علی تابنده به گناباد منتقل می‌شود | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ «خبرها از تعیین ثابتعلیشاه به عنوان جانشین دکتر نورعلی تابنده + تصویر | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
  43. «فوت دکتر نورعلی تابنده و تعیین قطب جدید؛ پایان اعتراضات دراویش؟». یورونیوز.