مهسا امینی
این مقاله در معرض ویرایشهای متعددی قرار دارد چراکه دربارهٔ یک فرد تازهدرگذشته است. اطلاعاتی همچون شرایط مرگ و رویدادهای پیرامون آن میتوانند با بهروزرسانی منابع در لحظه تغییر کنند. گزارشهای خبری اولیه ممکن است نامعتبر باشند و آخرین بهروزرسانیهای این مقاله شاید همهٔ رویدادها دربارهٔ این فرد را بازتاب ندهند. |
مهسا امینی | |
---|---|
پرونده:Mahsa Amini.jpeg | |
زادهٔ | ۳۰ شهریور[۱] ۱۳۷۹ سقز، استان کردستان، ایران |
درگذشت | ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ (۲۱ سال) تهران، ایران |
علت مرگ | شکستگی جمجمه و خونریزی مغزی |
دیگر نامها | ژینا امینی |
شناختهشده برای | دستگیری، ضرب و شتم و قتل وی بهدست مأموران گشت ارشاد و پلیس امنیت اخلاقی |
مهسا امینی یا ژینا امینی (۳۰ شهریور ۱۳۷۹ – ۲۵ شهریور ۱۴۰۱) دختر ۲۲ سالهٔ ایرانی بود که در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ پس از دستگیری از سوی گشت ارشاد در تهران، در اثر ضربات مأموران گشت ارشاد و پلیس امنیت اخلاقی نظام جمهوری اسلامی ایران دچار شکستگی جمجمه و مرگ مغزی شد.[۲][۳][۴][۵][۶]
مهسا امینی سه روز بعد، در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱، بر اثر شدت جراحات ناشی از ضربات وارده در بیمارستان کسری تهران درگذشت.[۷][۸] مرگ او موجب بروز واکنشها و اعتراضات گستردهای در نقاط مختلف ایران و جهان شد.[۹][۱۰] واکنشها به کشته شدن او در شهرهای ایران و فضای مجازی سبب شد که هشتگ فارسی #مهسا_امینی با گذر از مرز ۲۰۰ میلیون[۱۱][۱۲][۱۳] توییت و ریتوییت ترند جهانی شود و رکورد جهانی تاریخ توییتر را بشکند.[۱۴] قتل او زمینهساز اعتراضات گستردهای علیه نظام جمهوری اسلامی شدهاست.[۱۵]
زندگی
مهسا (ژینا) امینی در سال ۱۳۷۹ در خانوادهای کُرد در سقز متولد شد. او پیش از مرگ، بهتازگی در دانشگاه پذیرفته شده بود و یک برادر بهنام کیارش داشت.[۱۶][۱۷][۱۸]
بازداشت
مهسا امینی در شهریور ۱۴۰۱ با خانوادهاش برای دیدن فامیل از سقز به تهران سفر کردهبود. مهسا حدود ساعت ۶ عصر سهشنبه ۲۲ شهریور در نزدیکی ایستگاه متروی شهید حقانی واقع در بزرگراه شهید حقانی - در حالی که همراه برادرش بود - بهدست مأموران گشت ارشاد دستگیر شد؛ پس از اعتراض برادرش کیارش امینی، به او گفته شد که مهسا برای گذراندن «کلاس توجیهی» به بازداشتگاه منتقل شده و تا یک ساعت دیگر آزاد خواهد شد.[۱۹] دایی مهسا به رادیو فردا گفتهاست:
«برادر مهسا آنجا بوده و وقتی خواسته مقاومت کند و اجازه ندهد مهسا را بازداشت کنند، گاز اشکآور زده و پراکنده کردهاند.»[۲۰]
شاهدان عینی در خودروی گشت ارشاد و بازداشتگاه از ضرب و جرح وی خبر دادند.[۹]
کشتهشدن
مهسا امینی سه روز بعد، در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در بیمارستان کسری درگذشت[۲۱] دو ساعت پس از دستگیری و انتقال مهسا امینی به ساختمان پلیس امنیت اخلاقی تهران در خیابان وزرا، او به دلیل صدمات وارد شده به جمجمه، دچار مرگ مغزی شده و در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان کسری بستری شد.[۲۲] زمانی که برادر او مقابل ساختمان، منتظر خواهرش بود، یک آمبولانس را دیده که از ساختمان خارج میشود. او از یکی از سربازان دربارهٔ علت خروج آمبولانس از ساختمان سؤال میکند که به او گفته میشود که یکی از سربازان زخمی شدهاست. او پس از نشان دادن عکس خواهرش به سایر دخترانِ آزادشده از بازداشتگاه، متوجه میشود که آمبولانس، حامل پیکر نیمهجان مهسا بودهاست.[۲۳]
طبق گزارشی که از بیمارستان کسرای تهران به دست منابع آگاه رسیدهاست، مهسا به محض رسیدن به بیمارستان از لحاظ پزشکی مرده بود. او بر اثر ضربه شدیدی که به سرش خورده بود دچار مرگ مغزی شده بود.[۲۴] مژگان افتخاری، مادر مهسا، اندکی پیش از درگذشت مهسا گفت: «او پیش از بازداشت کاملاً سالم بودهاست.»[۹][۲۵]
خاکسپاری
بامداد ۲۶ شهریور پیکر امینی به سقز انتقال داده شد و با حضور گسترده مردم و همچنین نیروهای امنیتی، او را در گورستان آیچی به خاک سپردند.[۲۶][۲۷] در حالی که نیروهای امنیتی قصد داشتند او را شبانه و بدون حضور مردم خاکسپاری کنند که با ممانعت خانواده او مواجه شدند. همچنین در روز خاکسپاری نیروی انتظامی راههای منتهی به شهر سقز را مسدود کردند تا جلوی حضور بیشتر مردم را بگیرند. معترضان در مراسم خاکسپاری وی شعارهایی نظیر «قتل به خاطر روسری؟ تا کی چنین خاک به سر باشیم؟» و «مرگ بر دیکتاتور» سر دادند.[۲۸][۲۹] پدربزرگ مهسا امینی در مراسم خاکسپاری او شعری از شیرکو بیکس با عنوان «تهران برای هیچکس نمیخندد» قرائت کرد.[۳۰][۳۱][۳۲]
روایتها
روایت شاهدان عینی
چند تن از افرادی که خود از بازداشتشدگان بودند و در همان ون گشت ارشاد همراه مهسا امینی حضور داشتند طی مصاحبههایی، خشونت فیزیکی و ضرب و شتم شدید نیروهای پلیس علیه مهسا امینی که باعث شکستگی جمجمه او شد را تأیید کردند، همچنین آنها اعلام کردند که مهسا را دیر به بیمارستان رساندند.[۳۳]
روایت نیروی انتظامی
دو روز پس از ادعای سکته مغزی و حمله قلبی مهسا امینی در ساختمان پلیس امنیت اخلاقی خیابان وزراء تهران، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی در اطلاعیهای بدرفتاری با او را «اخبار و ادعاهای رسانههای معاند دربارهٔ این حادثه» خواند و آن را رد کرد.[۳۴] واکنشی که کاربران شبکههای اجتماعی آن را «سناریوی تکراری» خواندند.[۱۹]
در اطلاعیه پلیس پایتخت دربارهٔ مهسا امینی، بدون ذکر نام او، آمدهاست: «خانمی برای «توجیه و آموزش» به یکی از بخشهای پلیس تهران بزرگ هدایت شده بود که «ناگهان» در جمع سایر افراد هدایت شده، «بهطور ناگهانی» دچار عارضه قلبی شد.»[۱۹]
چندین پزشک با بررسی عکسها و ویدئوهای منتشر شده از مهسا امینی در شبکههای اجتماعی اعلام کردند که با توجه به جراحات مشهود در صورت و خونریزی از گوش او، عامل بستری شدن به هیچ وجه نمیتوانسته مشکل قلبی باشد[۹] بلکه برخورد جسمی سخت باعث این شکل از آسیبدیدگی شدهاست.[۳۵][۳۶] همچنین در بررسی که شماری از پزشکان مستقل با مشاهده سیتیاسکن مغزی او و بررسی وجود خون در ریه او انجام دادند، ثابت شدهاست که ضرباتی شدید به سر او وارد شدهاست که این بررسی، ادعای حکومت ایران را بهطور کامل رد میکند.[۳۷]
گفتههای پدر مهسا
پدر مهسا نیز با اشاره با آثار ضرب و جرح در جاهای مختلف بدن او در رد ادعای پلیس گفت: «دخترم هیچگونه مشکلی نداشت و او را از بین بردند. من به همه میگویم که درخواست رسیدگی دارم.»[۳۸] دیگر بستگان او نیز با اشاره به این ادعا، اینگفتهها را تکذیب کردند و پلیس ایران را قاتل مهسا خواندند، دایی او ادعای بیماری قلبی او را دروغ محض خواند و گفت او کاملاً سالم بودهاست. مادر او نیز در رابطه با به قتل رسیدن مهسا توسط پلیس گفت: «فرشته من را کشتند.»[۳۹]
گزارش پزشک قانونی
پزشکی قانونی جمهوری اسلامی ایران، ۲۱ روز پس از مرگ مهسا امینی اعلام کرد که علت مرگ «اصابت ضربه به سر و اعضا و عناصر حیاتی بدن نبودهاست.» پزشکی قانونی ایران گفت با توجه به «بیماری زمینهای» مهسا امینی «توانایی لازم جهت جبران و تطابق با وضعیت ایجاد شده را نداشته، لذا در شرایط مذکور دچار اختلال ریتم قلب و کاهش فشار خون و متعاقب آن کاهش سطح هوشیاری شده که به دلیل انجام عملیات احیای قلبی ـ تنفسی غیرموثر در دقایق حساس اولیه، دچار هیپوکسی شدید و در نتیجه آسیب مغزی شدهاست.»[۴۰] بر اساس این گزارش «علیرغم برگشت عملکرد قلبی متعاقب عملیات احیای پرسنل اورژانس، حمایت تنفسی انجام شده کارساز نبوده» و با وجود انتقال به بیمارستان مهسا امینی «به علت نارسانی چند ارگانی (M.O.F) ناشی از هیپوکسی مغزی در تاریخ ۱۴۰۱/۶/۲۵ فوت مینماید.»[۴۱][۴۲] پیش از انتشار این گزارش، پزشکی قانونی برای اعلام نظر نهایی، روی یک جراحی خال در سابقه پزشکی امینی دست گذاشته بود که پس از انتشار گزارش نهایی «جراحی خال» به «جراحی تومور مغزی» تبدیل شد.[۴۳]
امجد امینی پدر مهسا صحت ادعاهای پزشکی قانونی را به کلی رد کرد.[۴۰] او دربارهٔ سوابق بیماری دخترش گفت: «دروغ است! به خدا قسم [مهسا] هیچ نوع مریضی نداشته و حتی درمانگاه هم نرفته، مگر برای سرماخوردگی ساده. او ورزشکار بود.»[۴۴] وی در عین حال گزارش خبرگزاری فارس مبنی بر «بیهوشی» چندباره دخترش در محل کارش را نیز رد کرده و گفت که مهسا «فقط دو ماه بود که در یک مغازه این پاساژ شاغل شده بود و چندین مورد بیهوشی در این مدت کوتاه عملاً امکانپذیر» نبودهاست. آقای امینی خواستار ارائه «شاهد» برای اثبات این ادعا شد.[۳]
محمدصالح نیکبخت وکیل خانوادهٔ امینی هم اعلام کرد که به علت «عدم مشورت» با پزشکان معتمد این گزارش را نمیپذیرد و بعد از اینکه اصل پرونده و نه بدل آن را بخوانند، میتوانند با نظر کمیسیون پزشکی مورد اعتماد خانواده آنچه موجب مرگ شده را اعلام کنند.[۴۰] او در ۱۰ مهر ۱۴۰۱ در مصاحبهای با روزنامه «اعتماد» گفته بود: «بر اساس اعلام پزشکان متخصص و کارشناسان مستقل، مرگ مهسا هیچ ارتباطی با بیماری قبلی ایشان که برداشتن یک خال یا غده کوچک در بالای چشم ایشان بوده، ندارد. ضمن اینکه مهسا در گذشته هیچ سابقه بیماری قلبی و عروقی و کلیوی نداشتهاست. نمیتوان مرگ آنی او را (یک ساعت پس از دستگیری) به بیماریهای قبلی و زمینهای ارتباط داد. خانواده او میخواهند بدانند، خونی که از پایین جمجمه پشت گردن و گوش او تراویدهاست، ناشی از چه نوع بیماری یا تروما (یعنی ضربه خارجی) است».[۴۳] وی افزود مهسا به بیماری تیروئید هم مبتلا بود که با توجه به وضعیت آب و هوایی غرب ایران در آن منطقه رایج است اما این بیماری هم هیچ تأثیری در حادثهای که برای او به وجود آمده نداشتهاست.[۴۵][۴۶][۴۷]
پوشش خبری
پوشش خبری به کما رفتن مهسا امینی از سطح شبکههای اجتماعی و رسانههای خارج از ایران، وارد رسانهها و خبرگزاریهای داخلی و رسمی شد. مقامهای حکومتی در ایران تلاش کردند فضای خبری جان باختن او را در اختیار بگیرند و نظام قضایی، اجرایی، قانونگذاری و امنیتی ایران را در قبال این حادثه پاسخگو و حساس نشان دهند. منتها حکومت و رسانههای حکومتی قدرت کنترل ابعاد و پتانسیل این رویداد را نداشته و نتوانستند افکار عمومی را قانع و سیل خشم و اعتراضهای عمومی را مهار کنند.[۴۸]
شکایت خانواده
صالح نیکبخت، وکیل مدافع خانواده مهسا امینی، در ۶ مهر اعلام کرد والدین مهسا از عاملان دستگیری او شکایت کردند. صالح نیکبخت همراه با علی رضایی وکالت اولیای دم پرونده مهسا امینی را برعهده دارند.[۴۹]
واکنشها به کشتهشدن مهسا
دستگیری و ضربوشتم مهسا امینی توسط گشت ارشاد و به کما رفتن او، خشم عمومی مردم را در جامعه و شبکههای اجتماعی در پی داشت. مرگ او باعث واکنشهای گستردهای در سطح داخلی و بینالمللی شد. بسیاری از سیاستمداران، هنرمندان، شخصیتها، احزاب و نهادهای ایرانی و جهانی به آن واکنش نشان دادند و بسیاری از هنرمندان و ورزشکاران ارتباط خود را با صدا و سیما و تیمهای ورزشی جمهوری اسلامی قطع کردند. هشتگ #مهسا_امینی در توییتر رکورد تاریخ هشتگها در این سایت را شکست و تا ۹ مهر بیش از ۲۰۰ میلیون بار[۵۰] از آن استفاده شد.[۵۱][۵۲]
هشتگ #مهسا_امینی
آمار تا تاریخ ۱۰ مهر ۱۴۰۱[بروزرسانی] در توییتر | |
---|---|
توییت | بیش از ۲۰۰ میلیون بار[۵۳] |
استفاده از #مهسا_امینی در اعتراض به کشتهشدن او رکورد استفاده از یک هشتگ در توییتر را شکست. تا ۱۳ مهر ۱۴۰۱ این هشتگ بیش از ۲۷۵ میلیون بار استفاده شد.[۵۴]
گیسوبران
شماری از زنان ایرانی در اعتراض به جانباختن مهسا امینی در حرکتی نمادین، با ابراز خشم و سوگ، موهای خود را قیچی کردند. آیین گیسوبران از رسوم دیرینه ایرانیان باستان است.[۵۵]
روسریسوزان
کارزار آتشزدن روسری به عنوان نماد حجاب به نشانه مخالفت با حجاب اجباری در اعتراضات پس از کشتهشدن مهسا امینی رخ داد. این حرکت نمادین با واکنشها بسیاری مواجه شدهاست. شمار بسیاری از زنان در اعتراضات روسری از سر برداشتند و برخی روسری خود را آتش زدند.[۵۶][۵۷]
اعتراضات سراسری
با اعلام خبر قتل امینی، اولین تجمعها اطراف بیمارستان کسری که او در آن درگذشت، شکل گرفت. مردم در روز جان باختن او خشمگینانه شعارهایی نظیر «مرگ بر دیکتاتور»، «گشت ارشاد گشت کشتار»، «میکشم میکشم، کسی که خواهرم کشت»، «قسم به خون مهسا، ایران میگردد آزاد»، «خامنهای قاتله، حکومتش باطله» و «از کردستان تا تهران ستم علیه زنان» سردادند.[۵۸] میدادند و اعتراض کردند، این اعتراضات با سرکوب توسط نیروهای نظامی مواجه شد و عدهای نیز بازداشت شدند.
مهسا امینی در بامداد ۲۶ شهریور در آرامستان آیچی سقز دفن شد. حکومت سعی داشت او را شبانه و بدون حضور مردم دفن کند که با ممانعت پدر او مواجه شد. شمار زیادی از افراد در گورستان حضور یافتند، در مراسم او زنان حجاب از سر خود برداشتند. با دفن مهسا، اعتراضات گسترش یافت. عده زیادی از زنان به خیابان آمدند مردم شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند و به تصویر سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، سنگ پرتاب کردند که نشان دهنده این است خامنهای و حکومتش را مسئول قتل او میدانستند. اعتراضات به سنندج و شهرهای دیگر استان کردستان کشیده شد. نیروهای امنیتی در مرکز کردستان آرایش نظامی گرفته بودند. صبح آن روز هم در تهران، مشهد و چند شهر دیگر دانشجویان تجمع کرده و علیه حکومت جمهوری اسلامی شعار داده بودند. احزاب کُرد در این اعتراضات چند روز اعتصاب عمومی اعلام کردند.
در ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ بهدنبال کشتهشدن امینی، اعتراضاتی آغاز شده. این اعتراضات از تهران به استان کردستان و در روزهای بعد به تمام استانهای ایران گسترش یافت و تا به امروز ادامه دارد. در حین این اعتراضات، اینترنت و شبکههای اجتماعی بهطور گستردهای از دسترس خارج یا فیلتر شدند. بسیاری از فعالان سیاسی، روزنامهنگاران و دانشجویان بازداشت شده و بیش از هفتاد نفر به شلیک مستقیم کشتهشدهاند. با ادامه تظاهرات حکومت سعی بر این داشت که از اعتراضات بکاهد و تأکید بر این داشت که ضربهای به سر مهسا امینی نخوردهاست، همچنین سید ابراهیم رئیسی با خانواده امینی تماس گرفت و تسلیت گفت. اما این تلاشها نتیجهای نداشت و نتوانست افکار عمومی را منحرف کند. شعارها در این تظاهرات تنها مربوط به حجاب نبود و خامنهای و حکومتش را نشانه میگرفت. در بلوار کشاورز تهران، زنان و مردان معترض شعار «عدالت، آزادی، حجاب اختیاری» سر دادند. در این تظاهرات گاز اشکآور شلیک و با ماشین آبپاش به معترضان حمله شد. بسیاری از زنان بدون حجاب حضور یافتند و زنان روسریهایشان را آتش زدند.
در ادامه تظاهرات به بسیاری از شهرهای ایران گسترش یافت و شکلی سراسری به خود گرفت در تهران مردم شعار «ننگ ما ننگ ما رهبر الدنگ ما» سر دادند. در تبریز مردم از کردها حمایت کردند و شعار میدادند «از کردستان تا تبریز، صبر ما شده لبریز». آمار کشتهشدگان توسط حکومت گسترش مییافت و در شهرهایی مانند همدان نیروهای امنیتی بهطور مستقیم به معترضان شلیک میکردند. سرعت اینترنت در ایران بهشدت کاهش یافته و در بسیاری از نقاط قطع شده بود. دسترسی شهروندان ایران به اینستاگرام هم محدود شد. صبح چهارشنبه خامنهای سخنرانی کرد اما هیچ اشارهای به اعتراضها و مرگ مهسا امینی نکرد. ساعاتی بعد ابراهیم رئیسی، در سازمان ملل متحد سخنرانی کرد اما او هم از مهسا امینی نام نبرد فقط به یک اتفاق در ایران اشاره کرد که آن را بزرگنمایی میکنند.[۵۹]
همچنین خامنهای به سپاه دستور رسمی سرکوب اعتراضات را صادر کرد و به فرماندهان سپاه گفت که «به این معترضان رحم نباید کرد» او همچنین حکم اقدام زنان به آتش زدن روسریهای خود را محاربه اعلام کرد و گفت: «معنی ندارد زنان حجاب خود را در خیابان آتش بزنند. این یعنی محاربه با اسلام.»[۶۰]
در هفتههای بعد، اعتراضهای سراسری در ایران با حمایتهای گسترده ایرانیان خارج از کشور ادامه یافت[۶۱] و در اقدامی کمسابقه جمع کثیری از هنرمندان، روشنفکران کنشگران سیاسی و اجتماعی و سیاستمداران ایرانی و بینالمللی از آنها پشتیبانی کردند.[۶۲][۶۳] روز جمعه هشتم مهر ماه و بعد از نماز جمعه زاهدان، شماری از شهروندان این شهر در اعتراض به «قتل حکومتی» مهسا امینی و همچنین تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله، تجمع اعتراضی برگزار کردند اما نیروهای امنیتی به سوی معترضان تیراندازی کردند. که به «جمعه خونین» و «جمعه سیاه زاهدان» شهرت یافت. خبرگزاریهایی که اخبار این منطقه را پوشش میدهد از کشته شدن ۹۱ نفر خبر دادند که در میان کشتهشدگان نام هفت کودک و نوجوان به چشم میخورد.[۶۴] در ادامه، این اعتراضات به دانشگاهها و سپس مدارس درسراسر کشور رسید و «جنبش دانشآموزی» بخشی از اعتراضهای سراسری ایران شد.[۶۵] در پی سرکوب این اعتراضات صدها تن دستگیر و دها نفر کشته شدند که بیشتر آنها نوجوان بودند اما ناآرامیها خاموش نشد. انتشار نام و تصاویر برخی از آنها مانند حدیث نجفی، نیکا شاکرمی و سارینا اسماعیلزاده بیش از همه در رسانهها و شبکههای اجتماعی منتشر شد که کمتر از ۱۸ سال داشتند و بعد جدیدی به این اعتراضها بخشید.[۶۵]
جستارهای وابسته
- نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
- نقض حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران
- وحشیگری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
منابع
- ↑ "در روز تولد مهسا امینی؛ دختر به روایت پدر". دویچه وله. Retrieved 23 September 2022.
- ↑ «اختصاصی ایراناینترنشنال: سیتیاسکن مهسا نشانگر شکستگی جمجمه، خونریزی و اِدِم مغزی است». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ««مهسا امینی در کما»؛ پلیس میگوید «ناگهانی دچارعارضه قلبی شد»». بیبیسی فارسی. ۲۴ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «سکوت پلیس دربارهٔ مرگ مغزی مهسا امینی «بر اثر ضربوجرح بهدست مأموران گشت ارشاد»». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «مرگ مغزی مهسا ۲۲ ساله بر اثر ضربات مأموران گشت ارشاد اسلامی؛ جوّ امنیتی در بیمارستان «کسری» و ممنوعیت ملاقات خانواده». کیهان لندن. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۵.
- ↑ «رئیس نظام پزشکی هرمزگان «ضربه به سر» را عامل احتمالی مرگ مهسا امینی دانست». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
- ↑ «مرگ مهسا امینی، دختر بازداشتی گشت ارشاد در ایران؛ بازتابها و واکنشها». euronews. ۲۰۲۲-۰۹-۱۶. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «مهسا امینی پس از کما در بازداشت، در بیمارستان «جان باخت»». بیبیسی فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۱۶. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ «مهسا امینی سه روز پس از بازداشت توسط گشت ارشاد در بیمارستان جان باخت». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ "Anger and protests in Iran after death of woman in custody over 'bad hijab'". Middle East Eye (به انگلیسی). Retrieved 2022-09-18.
- ↑ «هشتگ مهسا امینی در توییتر ۲۰۰ میلیونی شد». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
- ↑ «هشتگ "مهسا امینی" رکورد تاریخ توییتر را شکست!». وقت صبح. ۲۰۲۲-۰۹-۲۴. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۵.
- ↑ «آغاز سومین هفته اعتراضات ایران؛ دهها کشته و زخمی در زاهدان، ادامه تظاهرات در شهرهای مختلف». یورونیوز. دریافتشده در ۱ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «هشتگ مهسا امینی ترند جهانی شد». دویچه وله. بخش فارسی دویچه وله. ۲۷ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۷ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ «ادامه تجمعات در اعتراض به جان باختن مهسا امینی؛ پدر او اظهارات فرمانده نیروی انتظامی را «رد کرد»». BBC News فارسی. ۲۹ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۰.
- ↑ ««مهسا امینی» از دنیا رفت / خانواده مهسا امینی: از کسی نمیترسیم؛ شکایت میکنیم». شرق. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «مادر مهسا امینی: دخترم پیش از بازداشت در سلامت کامل بود». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ مهرداد درویش پور (۲۰۲۲-۰۹-۲۲). «جرقه انفجار "ابر جنبش" و "انقلاب زنانه" درایران؟». BBC News فارسی. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ «مهسا امینی، بازداشتشده گشت ارشاد، در کما؛ پلیس پایتخت مدعی شد عارضه قلبی او «ناگهانی» بود». ایران اینترنشنال. ۲۴ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ «مهسا امینی؛ از بازداشت تا مرگ او چه میدانیم؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۱۹. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.
- ↑ فردا، رادیو (۲۰۲۲-۰۹-۱۶). «مهسا امینی سه روز پس از بازداشت توسط گشت ارشاد در بیمارستان جان باخت». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۷.
- ↑ «سیتیاسکن مهسا نشانگر شکستگی جمجمه، خونریزی و اِدِم مغزی است». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ «مهسا امینی پس از بازداشت از سوی گشت ارشاد که به مدت دو روز به کما رفت، سر انجام در روز جمعه ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ در بیمارستان جان سپرد». دویچه وله فارسی. دریافتشده در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ Mirmohammadsadeghi، Farhad (۲۰۲۲-۰۹-۲۶). «روایت پسرخاله مهسا امینی از جانباختن او در بازداشتگاه ارشاد تهران در گفتگو با اسکاینیوز». euronews. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۹.
- ↑ «مادر مهسا امینی: دخترم پیش از بازداشت در سلامت کامل بود». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «ویدئویی از مراسم خاکسپاری مهسا امینی در سقز». عرشه آنلاین. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
- ↑ «آرامستان آیچی کجاست؟». رکنا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۸.
- ↑ «مراسم خاکسپاری مهسا امینی به تظاهرات خشم علیه دیکتاتور». ایران آزادی. ۲۶ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
- ↑ «حضور گسترده مردم در آرامستان سقز برای شرکت در مراسم تدفین مهسا امینی». رادیو فردا. ۲۶ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
- ↑ ایران، عصر (۲۶ شهریور ۱۴۰۱). «بلند شو ژینا! مردم برای تو آمدهاند». fa. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
- ↑ «دایی مهسا امینی در مراسم خاکسپاری: ما کوتاه نمیآییم و سر تعظیم فرود نمیآوریم». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
- ↑ «دو روایت از متن و حاشیه مراسم خاکسپاری مهسا امینی | از سخنان بستگان مهسا تا شلیک گاز اشکآور! | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. ۲۰۲۲-۰۹-۱۷. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۳.
- ↑ «روایت شاهدان عینی از برخورد خشن گشت ارشاد؛ دختر ۲۲ ساله سقزی در کما». رادیو زمانه. دریافتشده در ۲۴ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ «توضیح پلیس دربارهٔ حادثه رخ داده برای یک زن در مقر انتظامی». ایسنا. ۲۴ شهریور ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
- ↑ «مرگ مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد، «قتل حکومتی» است». iranwire.com. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «در بازداشتگاه وزرا چه بر سر مهسا آمده بود؟». iranwire.com. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «ادعای عضو کمیسیون مجلس: مهسا امینی بیماری زمینهای و جراحی مغز داشت». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
- ↑ «ناگفتههای پدر مهسا امینی و تداوم اعتراضات در شهرهای کردنشین». DW. ۱۴۰۱-۰۶-۲۷. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
- ↑ «مهسا امینی پس از کما در بازداشت، در بیمارستان «جان باخت»». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۱۶. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.
- ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ۴۰٫۲ «وکیل خانواده مهسا امینی «گزارش نهایی پزشکی قانونی» را به دلیل «عدم مشورت» با پزشکان معتمد خانواده رد کرد». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۰۷. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۹.
- ↑ "Mahsa Amini did not die from blows to body, Iranian coroner says amid widespread protests". NBC News (به انگلیسی). Retrieved 2022-10-08.
- ↑ "Iranian coroner denies Mahsa Amini died from blows to body". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-10-08.
- ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ «نظر نهایی پزشکی قانونی در مورد علت مرگ مهسا امینی: اثری از ضربوشتم ندیدیم». radiozamaneh.com. رادیو زمانه. ۱۵ مهر ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۱ مهر ۱۴۰۱.
- ↑ «رد ادعای پزشکی قانونی از سوی پدر مهسا امینی؛ کانادا ورود بیش از ١٠ هزار فرمانده سپاه را به این کشور ممنوع کرد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۸ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «وکیل خانوادهٔ مهسا امینی: نظریهٔ پزشکی قانونی را بدون تأیید پزشکان معتمدمان نمیپذیریم». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۲-۱۰-۰۳. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۷.
- ↑ «تلاش برای مخفی کردن بخشی از گزارش پزشکی قانونی».
- ↑ «وکیل خانواده امینی میگوید پزشکی قانونی علت مرگ مهسا را اعلام نخواهد کرد». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۷.
- ↑ مسعود آذر (۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲). «رسانههای حکومتی و مهسا امینی؛ از «مالهکشی» تا خبررسانی به شیوه سنتی». بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «خانواده مهسا امینی از عاملان دستگیری او شکایت کردند». رادیو فردا. ۶ مهر ۱۴۰۱. دریافتشده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «هشتگ مهسا امینی در توییتر ۲۰۰ میلیونی شد». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
- ↑ «خشم عمومی گسترده از ضرب و جرح و به کما رفتن مهسا امینی درپی بازداشت از سوی گشت ارشاد». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱. میشود.
- ↑ «شلیک نیروهای امنیتی به معترضان در دیواندره و سقز؛ درگیری با دانشجویان معترض تهران و اصفهان». ایران اینترنشنال. ۲۸ شهریور ۱۴۰۱.
- ↑ «هشتگ مهسا امینی در توییتر ۲۰۰ میلیونی شد». ایران اینترنشنال. ۲ اکتبر ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
- ↑ «هشتگ مهسا امینی در توییتر ۲۰۰ میلیونی شد». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۲.
- ↑ ساقی لقایی (۲۷ شهریور ۱۴۰۱). ««گیسوبُران» زنان معترض ایرانی در پی مرگ مهسا امینی؛ آناهیتا همتی هم موهایش را تراشید». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۹.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ حضور پررنگ زنان و روسریهایی که از سر برمیدارند». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۶.
- ↑ «از گیسو بران اعتراضی تا تحریم روسری». رادیو زمانه. ۲۰۲۲-۰۹-۱۹. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۶.
- ↑ «تجمع در مقابل بیمارستان محل درگذشت مهسا امینی و بازداشت تعدادی از معترضان با برخورد خشن». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۶.
- ↑ «مهسا امینی؛ یک هفته بر ایران چه گذشت؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۰۹-۲۴. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۴.
- ↑ «اختصاصی ایران وایر؛ دستور خامنهای به سپاه برای سرکوب اعتراضات». ایران وایر. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۵.
- ↑ «تداوم تظاهرات ایرانیان خارج کشور؛ حمایت یکپارچه از خیزش علیه جمهوری اسلامی». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
- ↑ «گسترش همراهی برندهای مشهور مد و فعالان فمینیست اروپا با زنان معترض ایران». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
- ↑ «پارلمان اروپا قطعنامه محکومیت قتل مهسا امینی و سرکوب اعتراضات سراسری در ایران را تصویب کرد». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
- ↑ «سایت حالوش از کشته شدن ۹۱ نفر در جمعه خونین زاهدان خبر داد؛ حداقل هفت کودک در میان کشتگان». ایران اینترنشنال. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
- ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ ««جنبش دانشآموزی»، چگونه بخشی از اعتراضهای سراسری ایران شد؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۰۵. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۰-۰۶.
پیوند به بیرون
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به مهسا امینی در ویکیگفتاورد موجود است. |