نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

«ناجا» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای نوعی مار کبری، ناجا (مار) را ببینید.

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
ساختار سازمانی
پلیس ۱۱۰ پلیس آگاهی یگان ویژه ناجا پلیس امنیت نوپو عقیدتی سیاسی
درجه‌های نیروی انتظامی
تاریخچه نیروی انتظامی
امیران و سرداران
تجهیزات

پلیس در میدان نقش جهان

سربازانِ وظیفهٔ ناجا در شمالِ شهرِ نیشابور، در حال آموزش و آزاد-باشی

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (با به طور مخفف ناجا) پلیس ایران است که در سال ۱۳۷۰ خورشیدی از ترکیب شدن شهربانی جمهوری اسلامی ایران و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران و نیز کمیته انقلاب اسلامی به وجود آمد و در حال حاضر بطور رسمی نیروی اصلی مسئول حفظ امنیت داخلی ایران است. اما در کنار این نیرو، نهادهای دیگری مانند بسیج و سپاه پاسداران نیز عملاً در کار امنیت اجتماعی دخیل هستند.

سیر تشکیل و قانون نیروی انتظامی

تاریخ برقرای امنیت شهری و کشوری به صورت مدرن به یک سده پیش باز می‌گردد. ناصرالدین شاه قاجار در مجموعه سفرهایش به قارهٔ اروپا و بازدید پلیس جدید در آن مناطق و با به‌کارگیری یک افسر ایتالیایی تبعهٔ اتریش به نام کنت دومونت فورت نخستین سامانهٔ پلیسی نو را در ایران بنیان نهاد.

پلیس در ایران برای مدت زمانی طولانی از ۲ بخش اصلی شهربانی (نظمیه) و ژاندارمری (که خود شامل دو بخش ژاندارمری مرزی و ژاندارمری روستایی می‌شود) تشکیل شده بود. کمیته انقلاب اسلامی نیز به عنوان یکی از اجزاء اصلی برقراری نظم و امنیت داخلی کشور و حفاظت از اصول ارزشی جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ به این سامانهٔ پلیسی اضافه گشت.

افزایش کارکنان پلیس پس از انقلاب ۱۳۵۷ و لزوم ترکیب این نیروها عاملی شد تا در سال ۱۳۷۰ خورشیدی با تصویب مجلس شورای اسلامی، این ۳ سازمان انتظامی در یکدیگر ترکیب و سامانهٔ پلیسی یکدستی حاصل شد. «قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران» در سال ۷۰ در مجلس تصویب شد و طی آن ۱ سال به دولت برای تشکیل نیروی انتظامی فرصت داده شد. بر پایهٔ مقررات تازه، پلیس ایران قسمتی از ستاد نیروهای مسلح و زیر نظر وزارت کشور گردید و در پیروی از رهبر ایران قرار گرفت.

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در ۳ بخش تقریباً مستقل فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و سازمان عقیدتی سیاسی تشکیل شده‌است. حوزهٔ فرماندهی و حفاظت و اطلاعات تقریباً در ساختار سیستم پلیس کلیهٔ کشورهای جهان مشترک می‌باشد.

فرماندهان

• سرتیپ محمد سهرابی (دوران انجام ادغام): ۱۳۷۱- ۱۳۷۰
• سرتیپ پاسدار رضا سیف‌اللهی: ۱۳۷۵- ۱۳۷۱
• سرتیپ پاسدار هدایت لطفیان: ۱۳۷۹-۱۳۷۵
• سرتیپ پاسدار خلبان محمدباقر قالیباف: ۱۳۸۴-۱۳۷۹
• سرتیپ پاسدار خلبان علی عبداللهی علی‌آبادی (سرپرست): ۱۳۸۴
• سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم: ۱۳۸۴ - ۱۳۹۳
• سردار سرتیپ پاسدار حسین اشتری: ۱۳۹۳ هم اکنون

بخش‌ها و رده‌ها

ناجا دارای سه بخش کلی است، فرماندهی، حفاظت و اطلاعات و بخش عقیدتی سیاسی. بیشتر بخش‌های نیروی انتظامی وظیفه امنیتی و نظامی دارند و دارای نیروهای مسلح هستند اما برخی بخش‌ها نیز بیشتر جنبه خدمات اجتماعی و دولتی دارد مانند صدور گذرنامه.

• پلیس امنیت
• پلیس مبارزه با مواد مخدر که وظیفه آن مبارزه با مواد مخدر در کشور و خرید و فروش آن و کشف باندهای بزرگ تا خرده فروشان مواد مخدر است.
• پلیس پیشگیری و عملیات (مسئول ایجاد امنیت در فرودگاه‌ها، راه آهن، صدا و سیما و جنگلبانی می‌باشد)
• پلیس راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی که وظیفه کنترل ترافیک در راه‌ها را بر عهده دارد)
• پلیس راه (وظیفه ایجاد امنیت در راه‌های کشور را بر عهده دارد)
• معاونت نظام وظیفه (وظیفه تقسیم نیروهای وظیفه بین نیروهای مسلح ایران را بر عهده دارد)
• معاونت صدور گذرنامه(وظیفه صدور گذرنامه و اتباع خارجی زیر نظر وزارت کشور را بر عهده دارد)
• یگان حفاظت برای حفاظت از اماکن مثل بانکها و موسسات آثار تاریخی
• پلیس آگاهی ناجامبارزه با قاچاق، کشف جرایم، بازرسی و تحقیق، حفظ آثار و دلایل جرم، دستگیری متهمین و مجرمین و ممانعت از فرار و اختفاء آنها، انجام امور مربوط به تشخیص هویت و کشف علمی جرایم با انجام اقداماتی نظیر تهیه و اجرای طرح‌ها و دستورالعملهای مربوط به کشف علمی جرایم

شناسایی و تعقیب مجرمین از طریق جمع‌آوری آثار و مدارک جرم و انجام آزمایشها بر روی آثار و مدارک به دست آمده مطالعه و تحقیق درباره علل ارتکاب جرم شناخت و کشف جرایم با به کارگیری مدارک به دست آمده، نظارت بر اجرای آنها تجزیه و تحلیل جرایم و فعالیتهای واحدهای آگاه

• هوا ناجا
• پلیس بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران
• یگان ویژه حفاظت از منابع طبیعی ایران
• فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران
• پلیس ساحلی
• یگان امداد
• یگان ویژه - نوپو
• عقیدتی سیاسی ناجا
• اطلاعات ناجا
• حفاظت اطلاعات ناجا( وظیفه بررسی صلاحیت مأموران و سیانت از عملیات های حساس و انجام عملیات‌های سری را در دستور کار دارد)
• بازرسی ناجا
• پلیس دیپلماتیک - پلیس اتباع خارجه و پلیس گردشگری
• دژبان کل ناجا
• فرماندهی دانشگاه علوم انتظامی
• معاونت نیروی انسانی ناجا
• === سازمان وظیفه عمومی ناجا ===

همچنین در هر یک از استان‌های کشور ستاد فرماندهی انتظامی استان مستقر است که وظیفه انجام امورات انتظامی و مربوطه در آن استان را بر عهده دارد.

• آذربایجان شرقی
• آذربایجان غربی
• اردبیل
• اصفهان
• البرز
• ایلام
• بوشهر
• تهران

• چهارمحال و بختیاری
• خراسان جنوبی
• خراسان شمالی
• خراسان رضوی
• خوزستان
• زنجان
• سمنان
• سیستان و بلوچستان

• فارس
• قزوین
• قم
• کردستان
• کرمان
• کرمانشاه
• کهگیلویه و بویراحمد
• گلستان

• گیلان
• لرستان
• مازندران
• مرکزی
• هرمزگان
• همدان
• یزد

لباس

لباس نیروی انتظامی بطور عمده سبز رنگ است اما اخیراً بنابر کارکرد هر واحد لباسهایی با رنگ و مدل‌های مختلف در این نیرو به کار گرفته می‌شود.

سلسله مراتب

فرماندهان ارشد نیروی انتظامی توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران و معمولاً بنا به پیشنهاد وزیر کشور تعیین می‌شوند، اما عملکرد نیروی انتظامی زیر نظر وزیر کشور است، همچنین وزیر کشور جانشین فرمانده کل قوا در نیروی انتظامی می‌باشد. نیروی انتظامی از چندین معاونت مختلف تشکیل شده‌است. هریک از استان‌های کشور یک ناحیه انتظامی به حساب می‌آیند و شهرستانهای تابعه هر استان مناطق انتظامی آن ناحیه به شمار می‌آیند.

تخلفات

در سال ۲۰۰۸ سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم فرمانده وقت نیروی انتظامی ایران اعلام کرد که سالانه ۱۵۰۰ نفر به دلیل تخلفاتی همچون فرار از خدمت، تمرد از دستور، سهل‌انگاری، خسارت به بیت‌المال، ترک پست، دریافت رشوه و مسائل انضباطی از نیروی انتظامی اخراج و یا رها می‌شوند؛ که این رقم کمتر از ۵٪ کل پرسنل نیروی انتظامی را تشکیل می‌دهد.

در۸ آبان ۱۳۸۸ یکی از مسئولین نیروی انتظامی اعلام کرد که نیروی انتظامی در بحث مربوط به دیه ۱۲ میلیارد تومان بدهی دارد و در این راستا باید قانون بکارگیری سلاح و اصل تیراندازی در بین کارکنان ناجا آموزش داده شود. در ۲۷ آبان ۱۳۸۸ اسماعیل احمدی مقدم آمار بدهی را ۸ میلیارد تومان و مربوط به سال‌های گذشته دانست وی افزود در افکار عمومی این طور پیش آمده‌است که نیروی انتظامی سالی ۱۰ تا ۱۲ میلیارد تومان بدهی دیه دارد و این تصور می‌شود که تیراندازی‌های مأموران پلیس بسیار زیاد است.

در تابستان ۱۳۹۳، شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که ۱۷۰ میلیون دلار پول فروش محموله‌های نفتی وزارت نفت را از این نیرو طلب دارد. این طلب به موجب تحویل یک محموله نفتی یک میلیون و ششصد و چهل هزار بشکه‌ای (به ارزش ۱۸۵٫۲۴ میلیون دلار) به یکی از شرکت‌های زیرمجموعه این نیرو در سال ۱۳۹۱، و توافق برای فروش نیابتی آنها بوده است که علی‌رغم فروش این محموله، سرتیپ پاسدار احمدی مقدم از بازپرداخت بدهی خود به خزانه دولت، امتناع کرده است.

شرایط استخدام در نیروی انتظامی

۱-اعتقاد و التزام عملی به دین اسلام ۲-اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه ۳-تابعیت جمهوری اسلامی ایران ۴-عدم محکومیت به محرومیت از مشاغل دولتی ۵-عدم سوء پیشینه کیفری ۶-عدم اعتیاد به مواد مخدر ۷-دارا بودن شرایط روحی و جسمی متناسب ۸-عدم سابقه عضویت در گروه‌ها و احزاب معاند نظام ۹-داشتن شرایط متناسب تحصیلی ۱۰-دارا بودن شرایط سنی مناسب سازمان

جستارهای وابسته

• طرح ارتقای امنیت اجتماعی
• مؤسسه مالی و اعتباری قوامین
• تاریخ پلیس در ایران
• سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی

پیوند به بیرون

• وب‌گاه رسمی
• فیلمی از مانور اقتدار نیروی انتظامی در یوتیوب
• راهنمای تصویری ترتیب درجات در نیروی انتظامی