گویش دزفولی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: خنثی‌سازی برگردانده‌شده |
عدم مطابقت با منبع ، در دانشنامه ایرانیکا گویش دزفولی گویشی از زبان فارسی گرفته شده فالوور میثم عقده ای بازی رو بذارید کنار و مطالبو سانسور نکنید برچسب‌ها: برگردانده‌شده متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه ویرایش با نرم‌افزار آی‌اواس |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
|glottorefname=Dezfuli |
|glottorefname=Dezfuli |
||
}} |
}} |
||
'''گویش دزفولی''' گویشی از [[زبان‌های ایرانی غربی|زبان‌های ایرانی جنوب غربی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://iranicaonline.org/articles/dezful-03-dialect |عنوان =Shushtari-Dezfuli Dialects| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۸ آگوست ۲۰۲۰}}</ref><ref name=KHUZESTANviii>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects |عنوان =KHUZESTAN viii. Dialects | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۹ اکتبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = دکتر عباس امام |نشانی=https://www.khoorna.com/165677/دزفولی-و-شوشتری؛-زبان-یا-گویش؟/ |عنوان=دزفولی و شوشتری؛ زبان یا گویش؟ |
'''گویش دزفولی''' گویشی پارسی از [[زبان‌های ایرانی غربی|زبان‌های ایرانی جنوب غربی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://iranicaonline.org/articles/dezful-03-dialect |عنوان =Shushtari-Dezfuli Dialects| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۸ آگوست ۲۰۲۰}}</ref><ref name=KHUZESTANviii>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/khuzestan-08-dialects |عنوان =KHUZESTAN viii. Dialects | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۹ اکتبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = دکتر عباس امام |نشانی=https://www.khoorna.com/165677/دزفولی-و-شوشتری؛-زبان-یا-گویش؟/ |عنوان=دزفولی و شوشتری؛ زبان یا گویش؟ |
||
| ناشر =خورنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://civilica.com/doc/581539/ |عنوان=کاربرد کنایه در شعر محلی دزفولی | ناشر = کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://dezfulshenasi.ir/تعطیل-کردن-غرفه-موسسه-فرهنگی-دزفول-شنا/ |عنوان=تعطیل کردن غرفه مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی در جشنواره وحدت اقوام | ناشر = مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> این گویش در [[استان خوزستان]] توسط ساکنان بومی شهر [[دزفول]] در شمال استان خوزستان تکلم می‌شود. [[گویش شوشتری]] نزدیک‌ترین گویش به گویش دزفولی بشمار می‌رود.{{سخ}}[[فهرست لینگوییست]] گویش شوشتری-دزفولی را مستقل از زبان فارسی و لری دسته بندی کرده<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://linguistlist.org/forms/langs/get-language-by-country.cfm?country=116 |عنوان =Language Search Results | ناشر =[[فهرست لینگوییست]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۷ اوت ۲۰۲۱}}</ref> اما [[گلاتولوگ]] آن را با زبان لری در یک دسته قرار داده‌است.<ref name=glottolog/> از سوی دیگر [[گرنوت ویندفور]] آن را مستقل از زبان لری می‌داند<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =Gernot Windfuhr |نشانی=https://books.google.com/books?id=C7au4-y3Q-AC&pg=PA13&dq=dezfuli+dialect&hl=fa&sa=X&ved=2ahUKEwic37627O7xAhVLTBoKHd0DAsEQ6AEwBXoECAYQAg#v=onepage&q=dezfuli%20dialect&f=false |عنوان=The Iranian Languages | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> اما [[اریک آنونبی]] به نقل از [[سکندر امان‌الهی بهاروند|سکندر امان‌الهی]] شوشتری-دزفولی را مرتبط با لری معرفی می‌کند.<ref name="Erik John Anonby pp 171-197">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =Anonby | نام =Erik John | پیوند نویسنده =| عنوان =Update on Luri: How many languages? | ترجمه = | جلد = | سال =۲ جولای ۲۰۰۳ | ناشر = Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series) |مکان = | شابک = | صفحه =۱۷۸| پیوند =http://anonby.balafon.net/wp-content/uploads/2007/06/jra-172-171-197.pdf| تاریخ بازبینی =۷ اوت ۲۰۲۱ |نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6SVRTBNQZ| تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> |
| ناشر =خورنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://civilica.com/doc/581539/ |عنوان=کاربرد کنایه در شعر محلی دزفولی | ناشر = کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://dezfulshenasi.ir/تعطیل-کردن-غرفه-موسسه-فرهنگی-دزفول-شنا/ |عنوان=تعطیل کردن غرفه مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی در جشنواره وحدت اقوام | ناشر = مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> این گویش در [[استان خوزستان]] توسط ساکنان بومی شهر [[دزفول]] در شمال استان خوزستان تکلم می‌شود. [[گویش شوشتری]] نزدیک‌ترین گویش به گویش دزفولی بشمار می‌رود.{{سخ}}[[فهرست لینگوییست]] گویش شوشتری-دزفولی را مستقل از زبان فارسی و لری دسته بندی کرده<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://linguistlist.org/forms/langs/get-language-by-country.cfm?country=116 |عنوان =Language Search Results | ناشر =[[فهرست لینگوییست]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۷ اوت ۲۰۲۱}}</ref> اما [[گلاتولوگ]] آن را با زبان لری در یک دسته قرار داده‌است.<ref name=glottolog/> از سوی دیگر [[گرنوت ویندفور]] آن را مستقل از زبان لری می‌داند<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =Gernot Windfuhr |نشانی=https://books.google.com/books?id=C7au4-y3Q-AC&pg=PA13&dq=dezfuli+dialect&hl=fa&sa=X&ved=2ahUKEwic37627O7xAhVLTBoKHd0DAsEQ6AEwBXoECAYQAg#v=onepage&q=dezfuli%20dialect&f=false |عنوان=The Iranian Languages | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> اما [[اریک آنونبی]] به نقل از [[سکندر امان‌الهی بهاروند|سکندر امان‌الهی]] شوشتری-دزفولی را مرتبط با لری معرفی می‌کند.<ref name="Erik John Anonby pp 171-197">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =Anonby | نام =Erik John | پیوند نویسنده =| عنوان =Update on Luri: How many languages? | ترجمه = | جلد = | سال =۲ جولای ۲۰۰۳ | ناشر = Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series) |مکان = | شابک = | صفحه =۱۷۸| پیوند =http://anonby.balafon.net/wp-content/uploads/2007/06/jra-172-171-197.pdf| تاریخ بازبینی =۷ اوت ۲۰۲۱ |نشانی بایگانی =http://www.webcitation.org/6SVRTBNQZ| تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> |
||
نسخهٔ ۱۱ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۲۴
 |
| دزفولی | |
|---|---|
| دزفیلی | |
| زبان بومی در | ایران |
| منطقه | شمال استان خوزستان |
هندواروپایی
| |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | def |
| گلاتولوگ | dezf1239[۲] |
گویش دزفولی گویشی پارسی از زبان‌های ایرانی جنوب غربی است.[۳][۴][۵][۶][۷] این گویش در استان خوزستان توسط ساکنان بومی شهر دزفول در شمال استان خوزستان تکلم می‌شود. گویش شوشتری نزدیک‌ترین گویش به گویش دزفولی بشمار می‌رود.
فهرست لینگوییست گویش شوشتری-دزفولی را مستقل از زبان فارسی و لری دسته بندی کرده[۸] اما گلاتولوگ آن را با زبان لری در یک دسته قرار داده‌است.[۱] از سوی دیگر گرنوت ویندفور آن را مستقل از زبان لری می‌داند[۹] اما اریک آنونبی به نقل از سکندر امان‌الهی شوشتری-دزفولی را مرتبط با لری معرفی می‌کند.[۱۰]
کالین مک کینون در دانشنامه ایرانیکا گویش شوشتری-دزفولی را گویشی از زبان فارسی و نزدیک به زبان لری معرفی می‌کند.[۱۱][۱۲][۱۳] برخی دیگر از منابع گویش دزفولی را از بازمانده‌های زبان پارسی میانه معرفی می‌کنند که از نظر ترکیب کلمات با سایر گویش‌های ایرانی جنوب غربی از جمله گویش شوشتری همسان می‌باشد واز لحاظ لهجه و تلفظ اندکی متفاوت است.[۱۴][۱۵]
گویش دزفولی در نگاشته‌ها و رسانه‌ها
محمدتقی ناهیدی دزفولی، شاعر دزفولی، دارای سروده‌هایی به گویش دزفولی است. از میان شاعران امروزی که به گویش دزفولی سروده‌اند می‌توان عظیم محمودزاده سراینده و پژوهشگر دزفولی را نام برد. از نوشته‌های محمودزاده می‌توان کتاب‌های «فرهنگ لغت دزفولی» و «کُلمِجور» که دربرگیرنده واژگان دزفولی به همراه برگردان فارسی معیار آن‌ها می‌باشند را نام برد. همچنین چندین کتاب دیگر دربارهٔ واژگان و لالایی‌ها و سروده‌های دزفولی بدست چاپخانهٔ افهام در این شهر به چاپ رسیده‌است.[۱۶][۱۷]
احمد محمود داستان‌نویس نامی با درنگریستن به این که از پدر و مادری دزفولی زاده شده بود برخی ساختارها و واژگان دزفولی را در نوشته‌هایش به کار گرفته‌است. برای نمونه در رمان همسایه‌ها و نیز مدار صفر درجه جابه‌جا واژگان و ساختارها و سروده‌های دزفولی به کار برده‌است،[۱۸] رادیو دزفول که در آغاز به «فارسی معیار» برنامه پخش می‌کرد از سال ۱۳۷۸ برای گسترش فرهنگ دزفولی به پخش برنامه‌هایی به گویش دزفولی پرداخته‌است.[۱۹] پیش از این نیز در پاره ای از زمان‌ها سیمای خوزستان به پخش ترانه‌ها و نمایش‌های تلویزیونی با گویش دزفولی پرداخته‌است.[۲۰]
نمونه‌هایی از واژگان گویش دزفولی
| فارسی | دزفولی | خرم‌آبادی |
|---|---|---|
| آب | ئاو | آو، اُوْ |
| تکان و لرزش | شَـک | شَـک |
| پیچ خوردن | پیت خوَردن | پیت هه‌رده |
| غدّه | دِشبُل | دومل |
| عشق | پالا | عشق |
| چشم | تیه | تیه |
| پاشنهٔ پا | گِندیک | په‌سه |
| دماغ | پِت | پِت |
| پیشانی | تیک | تول |
| ابرو | بُرگ | به‌رم |
| آرنج | کُلمَک | مرک |
| نهار | چاس | نهار |
| شام | شووم | شووم |
| صبحانه | ناشتا | ئه‌ناشتا |
| مراسم ختم | پُرس | پُرس |
| یواش‌یواش (آهسته) | سُنگ سُنگ | سُنگ سُنگ |
| بزرگ | گَپ | گَپ |
| اتاق | توو | اتاق |
| هندوانه | شوومی | شوومی |
| گریه | گِریوَ | گِریوَ |
| آرزو | وایه | وایه |
| خالی | پتی | پتی |
| سرخم کردن، دولا شدن | کت کوردن | کت بیه |
| خرد خرد، تکه‌تکه | کت کت | کت کت |
| انگشت | کِلِک | کِلِک |
| کاهو | کوی | کاهو |
| گیج و خیره | گیز | گِـز |
| عنکبوت | تار بفک | شیتو |
| لب | لو | لو |
| سوارخ | سیلا | سیلا |
| موج آب | لَفو | لَفو |
| نمی‌تواند | نَتَرَ | نه‌تونه |
| مادر زن یا مادر شوهر | خَسی | هوسیره |
| خواهر | خوار | خوار |
| برادر | بِرار | بِرار |
| مرد | پِیا | پِیا |
| شوهر | مِیرَ | مِیرَ |
| آفتاب | اَفتو (عّفتو) | عه‌فتآو |
| آب | اُو | اُو |
| پس از ظهر | پَسین | وراز زوهر |
| اینک (حالا)، این زمان | ایسون | ایسه |
| آن زمان (آن هنگام) | اوسون | اوسه |
| این طرف | ایلا | ایلا |
| آن طرف | اولا | اولا |
| کاوش وجستجو | کُلمِجور | مه‌نی کرده |
| آهسته و به رو به بغل افتادن | قَلَپیدن | په‌لسه |
| تکان دادن، شکاندن، لرزیدن | شَکنیدن | شَکنیدن |
| به هم زدن | شِیونیدن | شِیونیدن |
| روشن کردن | گُلنیدن | کولیدن |
| خوابیدن | خُفتیدن | هوفتیه |
| بلندشدن (برخاستن) | وِرسیدن | وِرسیدن |
| توانستن | ترِسَّن | تونسه |
| بیختن، جدا کردن | بزنیدن | جگا کرده |
| خرد کردن | انجنیدن | هیرد کرده |
| ویران کردن | رومنیدن | رهمهسه |
| تقلا | قَپِ رِیت | قَپِ رِیت |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «Spoken L1 Language: Dezfuli-Shushtari». گلاتولوگ. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۲۰.
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Dezfuli". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
{{cite book}}: Invalid|display-editors=4(help) - ↑ «Shushtari-Dezfuli Dialects». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۱۸ آگوست ۲۰۲۰.
- ↑ «KHUZESTAN viii. Dialects». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۴.
- ↑ دکتر عباس امام. «دزفولی و شوشتری؛ زبان یا گویش؟». خورنا.
- ↑ «کاربرد کنایه در شعر محلی دزفولی». کنگره بین‌المللی زبان و ادبیات.
- ↑ «تعطیل کردن غرفه مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی در جشنواره وحدت اقوام». مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی.
- ↑ «Language Search Results». فهرست لینگوییست. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ Gernot Windfuhr. «The Iranian Languages».
- ↑ Anonby، Erik John (۲ جولای ۲۰۰۳). Update on Luri: How many languages?. Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series). ص. ۱۷۸. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۲۱.
- ↑ "LORI DIALECTS" (به انگلیسی). iranica. Retrieved 5 February 2014.
- ↑ "LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori" (به انگلیسی). Iranica. Retrieved 5 February 2014.
- ↑ "DEZFŪL" (به انگلیسی). Iranica. Retrieved 5 February 2014.
- ↑ عرب، محمدحسن (۱۳۹۴). واژگان بی معادل گویش دزفولی. تهران: دارالمومنین. صص. ۱۷.
- ↑ Horst، Kristen (۲۰۱۱). Dezfuli Dialect. صص. ۱۷.
- ↑ "رسانه مجازی نگاه - استان خوزستان - ملا محمدتقی ناهیدی دزفولی". www.negahmedia.ir (به انگلیسی). Retrieved 2018-10-23.
- ↑ فهرست دزفول‌شناسی کلمجور. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۲۱۲۸۳۸.
- ↑ «احمد محمود - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد». fa.m.wikipedia.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۳.
- ↑ «پسین همدلی - صدا - نمایش محتوا - صدا و سیمای خوزستان». dpp.irib.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۴.
- ↑ «خوزستون - موسیقی - نمایش محتوا - صدا و سیمای خوزستان». ahwaz.irib.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۴.
منابع
Colin, Mackinnon. «"Dezful ii. DEZFŪLĪ AND ŠŪŠTARĪ"». Encyclopaedia Iranica Online.