چندزنی

«هوو» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، هوو (ابهام‌زدایی) را مشاهده کنید.

  چندزنی فقط برای مسلمانان مجاز است

  چندزنی مجاز است

  چندزنی فقط در برخی از مناطق مجاز است

  چندزنی ممنوع است؛ ولی جرم به حساب نمی‌آید

  چندزنی ممنوع است و جرم به حساب میاید

  اطلاعاتی دردسترس نیست

• در اریتره، هند، نیجریه، آفریقای جنوبی، فیلیپین، سنگاپور و سریلانکا، چندزنی فقط برای مسلمانان مجاز است
• در موریتانی، هیچ قانونی در مورد چندزنی وجود ندارد ولی به صورت سنت در میان مردان مسلمان، رایج است

تصویر یک مرد عرب به همراه سه همسر (با روبنده) و دو کلفت (بدون روبنده).

چند زنی نوعی از ازدواج چندهمسری است؛ که در آن یک مرد در به طور همزمان با بیش از یک زن ازدواج کرده باشد.

در زیست‌شناسی تکاملی

چندزنی، در بسیاری از گونه‌های زیستی دیده می‌شود؛ و دلایل تکاملی خاصی برای آن وجود دارد. چندزنی این مزیت فرگشتی را برای جنس مذکر دارد که شانس تولید مثل او را بیشتر می‌کند، زیرا جنس مذکر در مقایسه با جنس ماده، انرژی بسیار کمتری را برای تولید مثل مصرف می‌کند و می‌تواند در یک فصل تعداد زیادی ماده را بارور کند. اما چندزنی اشکالی را هم ایجاد می‌کند و آن این که، جنس نر نمی‌تواند در بزرگ کردن بچه‌ها مشارکت کند. در نتیجه، چندزنی در جانورانی میسر است؛ که جنس ماده می‌تواند به تنهایی از فرزندان سرپرستی کند. این وضعیت بیشتر در حیوانات علف‌خوار دیده می‌شود که غذای آنها فراوان است.

اما در حیوانات گوشتخوار و حشره‌خوار قاعده کلی، تک‌همسری است، زیرا در این نوع جانوران، رشد بچه‌ها بدون کمک نر بسیار دشوار خواهد بود. این وضعیت باعث تفاوت‌های ظاهری مهمی نیز بین جانوران تک‌همسر و چندهمسر شده‌است. در پرندگانی مثل طاووس، قرقاول و مرغ خانگی که تمایل زیادی برای چندزنی دارند، جنس نر با پروبال رنگین و زیبایی مشخص می‌شود تا بتواند جنس ماده را به خود جلب کند یا در سم‌دارانی چون گوزن شاخ‌های بلند و پیچ‌درپیچ همین کارکرد را دارند. اما در جانورانی که اصولاً به یک زن اکتفا کنند خبری از این تمهیدات زیستی اسراف‌کارانه نیست.

رواج و ممنوعیت

چندزنی (در دوران قدیم) در سرزمین‌های فلسطین، چین، ایران، هند، اندونزی، مالزی، هند، یونان، آفریقا و آمریکا رواج داشته‌است. چندزنی همچنین در پادشاهی مغول و در خلافت اسلامی رایج بوده‌است.

چندزنی در یهودیت و اسلام جایز شمرده شده‌ است؛ در حالی که در مسیحیت ممنوع است.

اما طبق گفته پدر اوجین هیلمان در کتاب  «نگاهی دوباره به تعدد زوجات»، «در هیچ جای عهد جدید دستور صریحی وجود ندارد که ازدواج باید به صورت تک همسری باشد و دستور صریحی هم مبنی بر ممنوعیت تعدد زوجات وجود ندارد» افزون بر این، عیسی هم بر علیه تعدد زوجات سخنی نگفته است. پدر هیلمان بر این حقیقت تأکید می‏کند که کلیسای روم تعدد زوجات را ممنوع کرد تا خود را با فرهنگ رومی ـ یونانی آنجا تطبیق دهد (فرهنگی که فقط یک همسر قانونی را تجویز می‏کرد در حالی که از مشکل فحشا و ازدواج موقت رنج می‏برد.) کلیساهای آفریقا و مسیحیان آفریقا به طور غالب به برادران اروپایی خود یادآور می‏شوند که ممنوعیت کلیسا در باب تعدد زوجات، سنتی فرهنگی بوده و جزو احکام اصیل مسیحیت نیست.

همچنین قرآن اجازه تعدد زوجات را می‏دهد ولی محدودیت‏هایی هم دارد:

«اگر بیم آن دارید که نتوانید با عدالت با یتیمان رفتار کنید، با زنانی که برمی‏گزینید ازدواج کنید، دو یا سه یا چهار تا؛ اما اگر می‏ترسید که نتوانید با عدالت با آنها رفتار کنید پس فقط با یک نفر ازدواج کنید»

هوو

هَوو به زنی اشاره دارد که شوهرش با زن یا زنان دیگری نیز ازدواج کرده‌است. چنین اصطلاحی در وضعیت چندزنی به کار می‌رود. دو زن که در نکاح یک مرد می‌باشند، همدیگر را هوو می‌خوانند.

دلایل

در بیشتر جوامع بشری، تعداد زنان بیش از تعداد مردان است. در ایالات متحده امریکا، تعداد زنان حداقل 8 میلیون نفر بیش از تعداد مردان است.

پس از جنگ جهانی دوّم، در آلمان تعداد زن‏ها 7300000 نفر بیش از مردان بود (که 3/3 میلیون نفر آنها را زنان بیوه تشکیل می‏دادند). در گروه سنی 30-20 ساله ‏ها، در برابر هر 100 مرد  167 زن وجود داشت.سربازان پیروز ارتش متفقین، از این آسیب‏پذیری زنان استفاده می‏کردند. بسیاری از دختران جوان و زنان بیوه با نیروهای اشغالگر رابطه نامشروع برقرار می‏کردند. بسیاری از سربازان آمریکایی و انگلیسی در برابر لذت‏جویی‏های خویش، سیگار، شکلات و نان می‏پرداختند.

وران دیوید گیتاری از کلیسای آنجلیکا پس از مطالعه دقیق تعدد زوجات در آفریقا، در ارتباط با زن‏ها و بچه‏های رها شده نتیجه می‏گیرد، چنانچه تعدد زوجات به صورت ایده‏آل صورت پذیرد، از طلاق و ازدواج مجدّد به مسیحیت نزدیک‏تر می‏باشد.

فیلیپ کیلبراید، مردم شناس آمریکایی میراث رومیان کاتولیک، در کتاب جنجال‏ برانگیز خود «تعدد زوجات برای روزگار ما» تعدد زوجات را به عنوان راه‏حل برخی بیماری‏های جامعه آمریکا پیشنهاد می‏کند. وی چنین بحث می‏کند که تعدد زوجات می‏تواند در بسیاری از موارد به عنوان جانشین بالقوه طلاق عمل نماید تا اثر مخرب طلاق بر بسیاری از بچه‏ ها را بزداید

یلی گراهام، مبلّغ برجسته مسیحی، این حقیقت را تصدیق می‏کند: «مسیحیت نمی‏تواند در خصوص تعدد زوجات به توافق برسد. اگر مسیحیت کنونی نمی‏تواند چنین کند به ضرر خودش است. اسلام تعدد زوجات را به عنوان راه حلی برای بیماری‏های اجتماعی اجازه فرموده و درون چارچوب قانونی تعریف شده‏ای، درجه خاصی از آزادی عمل را برای بشر جایز شمرده است.

کشورهای مسیحی میزان بالایی از تک همسری را نشان می‏دهند اما در واقع به تعدد زوجات می‏پردازند. هیچ کس از نقش معشوقه‏ ها در جوامع غربی آگاه نیست. اسلام از این جهت به طور کامل دین صادقی است و به مسلمانان اجازه می‏دهد که در صورت ضرورت، زن  دوم بگیرند، ولی تمام روابط سری عشقی را به شدت ممنوع می‏سازد تا از پاکدامنی اخلاقی جامعه محافظت کند

انتقادات

این ایده که چندزنی به کاهش فقر در بین بیوه‌ها و یتیمان کمک می‌کند، در برخی تحقیقات رد شده و حتی برعکس آن ثابت شده‌است. یک تحقیق پزشکی که در آفریقا انجام شده و در ژورنال پزشکی کرواسی منتشر شده، نشان می‌دهد که در دنیای مدرن امروزی، احتمال فقر در صورت قانونی بودن چندزنی افزایش می‌یابد؛ چراکه مردان چندهمسر نمی‌توانند از پس هزینه سنگین همسران و فرزندانشان برآیند. این پژوهش همچنین، نشان می‌دهد که در کشورهایی که چندزنی آزاد است وسوسهٔ داشتن روابط جنسی متعدد، هم در بین مردانی که چند زن دارند و هم در بین مردان دیگر افزایش یافته و این یکی از مهمترین عوامل همه‌گیری ایدز در آفریقا است.

پژوهش دیگری که در سال ۲۰۱۳ در ژورنال بین‌المللی روان‌شناسی و مشاوره منتشر شده، نشان داده که «تفاوت قابل توجهی بین موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان خانواده‌های تک‌همسر و چندهمسر وجود دارد» و «زندگی در خانواده‌های چندهمسر می‌تواند به ایجاد روان‌رنجوری منجر گشته و کودکانی که در چنین خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند از مشکلات عاطفی همچون کمبود صمیمیت و محبت رنج می‌برند، حتی در مواردی که از پول و امکانات مادی برخوردار باشند و این مسائل مانع مهمی در مسیر موفقیت تحصیلی آن‌هاست».

منابع

۳. از فرهنگ چندهمسری تا حقوق چندهمسری، دوره ۲، دوره ۲، شماره ۱ - شماره پیاپی ۲۶۴۴۲۹، زمستان 1389 https://jwica.ut.ac.ir/article_21073.html

• اوبری منینگ (۱۳۸۳)، مقدمه‌ای بر رفتارشناسی، ترجمهٔ عبدالحسین وهاب‌زاده، جهاد دانشگاهی مشهد
• فرامرز رفیع پور (۱۳۷۷)، آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، تهران: شرکت سهامی انتشار، شابک ۹۶۴-۳۲۴-۰۹۱-۶