چندزنی

«هوو» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای سایر استفاده‌ها، هوو (ابهام‌زدایی) را مشاهده کنید.

آبی کمرنگ: چندزنی آزاد است.

سبز: چند همسری فقط برای مسلمانان آزاد است.
آبی تیره: چندزنی غیرقانونی است اما به طور کلی جرم نشده‌است.
سیاه: چندزنی کاملاً ممنوع و جرم است.
خاکستری: نامشخص

تصویر مردی با سه همسر و دو کلفتش

چندزنی نوعی از ازدواج چندهمسری است که در آن یک مرد در یک‌زمان با بیش از یک زن ازدواج کرده باشد.

در زیست‌شناسی تکاملی

چندزنی در بسیاری از گونه‌های زیستی دیده می‌شود و دلایل تکاملی خاصی برای آن وجود دارد. چندزنی این مزیت فرگشتی را برای جنس نر دارد که شانس تولید مثل او را بیشتر می‌کند. چون جنس نر در مقایسه با جنس ماده انرژی بسیار کمتری را برای تولید مثل مصرف می‌کند و می‌تواند در یک فصل تعداد زیادی ماده را بارور کند. اما چندزنی اشکالی را هم ایجاد می‌کند و آن این که جنس نر نمی‌تواند در بزرگ کردن بچه‌ها مشارکت کند. در نتیجه چندزنی در جانورانی میسر است که جنس ماده می‌تواند به تنهایی از فرزندان سرپرستی کند. این وضعیت بیشتر در حیوانات علف‌خوار دیده می‌شود که غذای آنها فراوان است.

اما در حیوانات گوشتخوار و حشره‌خوار قاعده کلی تک‌همسری است چون در این نوع جانوران رشد بچه‌ها بدون کمک نر بسیار دشوار خواهد بود. این وضعیت باعث تفاوت‌های ظاهری مهمی نیز بین جانوران تک‌همسر و چندهمسر شده‌است. در پرندگانی مثل طاووس، قرقاول و مرغ اهلی که تمایل زیادی برای چندزنی دارند جنس نر با پروبال رنگین و زیبایی مشخص می‌شود تا بتواند جنس ماده را به خود جلب کند یا در سم‌دارانی چون گوزن شاخ‌های بلند و پیچ‌درپیچ همین کارکرد را دارند. اما در جانورانی که اصولاً به یک زن اکتفا کنند خبری از این تمهیدات زیستی اسراف‌کارانه نیست.

رواج و ممنوعیت

چندزنی در دوران قدیم در سرزمین‌های فلسطین، چین، ایران، هند، اندونزی، مالزی، هند، یونان، آفریقا و آمریکا رواج داشته است. چندزنی همچنین در پادشاهی مغول و در خلافت اسلامی رایج بوده است.

چندزنی در یهودیت و اسلام جایز شمرده شده است؛ در حالی که در مسیحیت ممنوع است.

هوو

هوو به زنی اشاره دارد که شوهرش با زن یا زنان دیگری نیز ازدواج کرده‌است. چنین اصطلاحی در وضعیت چندزنی به کار می‌رود. دو زن که در نکاح یک مرد می‌باشند، هر یک دیگری را هوو خوانند.

انتقادات

این ایده که چندزنی به کاهش فقر در بین بیوه‌ها و یتیمان کمک می‌کند در برخی تحقیقات رد شده و حتی برعکس آن ثابت شده‌است. یک تحقیق پزشکی که در آفریقا انجام شده و در ژورنال پزشکی کرواسی منتشر شده نشان می‌دهد که احتمال فقر در صورت قانونی بودن چندزنی افزایش می‌یابد چراکه مردان چندهمسر نمی‌تونند از پس هزینه سنگین همسران و فرزندانشان برآیند. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که در کشورهایی که چندزنی آزاد است وسوسهٔ داشتن روابط جنسی متعدد هم در بین مردانی که چند زن دارند و هم در بین مردان دیگر افزایش یافته و این یکی از مهمترین عوامل همه‌گیری ایدز در آفریقا است.

پژوهش دیگری که در سال ۲۰۱۳ در ژورنال بین‌المللی روان‌شناسی و مشاوره منتشر شده نشان داده که «تفاوت قابل توجهی بین موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان خانواده‌های تک‌همسر و چندهمسر وجود دارد» و «زندگی در خانواده‌های چندهمسر می‌تواند به ایجاد روان‌رنجوری منجر گشته و کودکانی که در چنین خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند از مشکلات عاطفی همچون کمبود صمیمیت و محبت رنج می‌برند، حتی در مواردی که از پول و امکانات مادی برخوردار باشند و این مسائل مانع مهمی در مسیر موفقیت تحصیلی آن‌هاست».

منابع

• اوبری منینگ. مقدمه‌ای بر رفتارشناسی. ترجمهٔ عبدالحسین وهاب‌زاده. جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۳. 
• فرامرز رفیع پور. آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی. تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۷. شابک ‎۹۶۴-۳۲۴-۰۹۱-۶.