عملیات نصر

عملیات نصر
بخشی از جنگ ایران و عراق
زمان ۱۵ دی ۱۳۵۹ تا ۱۸ دی ۱۳۵۹ مکان منطقه غرب دزفول در جنوب غرب ایران نتیجه شکست نیروهای ایرانی. تغییرات سرزمینی عقب‌نشینی نیروهای ایران به مواضع قبلی با بر جای گذاشتن تجهیزات نظامی.
جنگندگان
عراق	ایران
نیروها
سه لشکر زرهی	سه تیپ زرهی (تیپ ۱ زرهی، تیپ ۲ زرهی، تیپ ۱۶ زرهی)
تلفات
۴۵ تانک منهدم شد (ادعای ایران\عراق) ۵۰ خودرو زرهی منهدم شد	۱۴۱ تا ۳۰۰ کشته ۲۱۴ تانک منهدم\بدست عراقی‌ها افتاد (ادعای عراق) ۸۰ تانک منهدم\بدست عراقی‌ها افتاد (ادعای ایران) ۱۰۰ نفربر منهدم\بدست عراقی‌ها افتاد

عملیات نصر
جبهه	جنوبی
مکان عملیات	جنوب اهواز-دشت آزادگان
نوع تک	گسترده
فرماندهی	ارتش
سازمان عمل‌کننده	مشترک (ارتش-سپاه- ستاد نیروهای نامنظم

عملیات نصر در محور جنوب اهواز-دشت آزادگان به صورت گسترده در تاریخ ۱۳۵۹/۱۰/۱۵ تا ۱۳۵۹/۱۰/۱۸ به فرماندهی ارتش انجام شد. این عملیات بزرگترین عملیات زرهی ایران در کل جنگ ایران و عراق می‌باشد که با پیروزی قاطع نیروهای عراقی همراه بود و آن‌ها توانستند برغم تلاش ایرانی‌ها محاصره شوش را ادامه دهند. از این عملیات به عنوان بزرگترین مانور زرهی ارتش ایران یاد می‌شود.

عملیات

در طی این عملیات هنگهای ارتش ایران به سمت نیروهای عراقی که بخش‌هایی از خاک ایران را در مناطق اطراف اهواز، دزفول، و سوسنگرد اشغال کرده بودند پیشروی کردند. عراقی‌ها با آگاهی از این موضوع تظاهر به عقب‌نشینی کردند. عراقی‌ها پاتکی را از سه جبهه تدارک دیدند. پاتک عراقی‌ها ایرانی‌ها را دستپاچه کرد و نیروهای زرهی دو طرف برای مدت دو روز در دریایی از گل در مقابل هم جنگیدند. سرانجام نیروهای نظامی ایران به دلیل بی برنامه گی در تدارک سوخت و مهمات با به جا گذاشتن تعداد زیادی تانک و تجهیزات شروع به عقب‌نشینی کردند. شرایط سخت منطقه امکان در هم کوبیدن شدید را نیز از ارتش عراق گرفت.

دستاورد

در طی این عملیات ارتش ایران مقادیر معتنابهی از تجهیزات و نفرات را از دست داد با این حال و با وجود شکست نیروهای ایرانی، این عملیات زمینه‌ساز تثبیت مواضع نیروهای ارتش ایران در منطقه و حفاظت از ارتباط جاده سوسنگرد اهواز را فراهم نمود.

تحلیل‌های علل شکست نیروهای ایرانی

حسین علایی، از فرماندهان سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بی‌تجربگی و عدم برنامه‌ریزی درست برای رزمندگان سپاه پاسداران و نیز ناهماهنگی در عقب‌نشینی نیروها را عامل شکست می‌داند و می‌گوید: «عقب‌نشینی سریع واحدهای لشکر ۱۶ در این عملیات، آسیب روحی زیادی به رزمندگان وارد نمود و آنها را دچار یأس و سردرگمی کرد.». با توجه به پیروزی روز اول نیروهای ایرانی، استعداد بالای لشکرهای زرهی عراق علت اصلی شکست نیروهای ایرانی در روز دوم و سوم نبرد شد. علی صیاد شیرازی، فرمانده نیروی زمینی ارتش در زمان جنگ، در خاطراتش نوشته است که در سال نخست جنگ، قرارگاه مشترکی برای هماهنگی نیروهای عملیاتی ارتش و سپاه وجود نداشته‌است. احتمالاً عدم هماهنگی بین نیروهای داوطلب و نیروهای ارتش نیز از علل شکست نیروهای ایرانی در این عملیات می‌باشد.

بنا بر ادعای ابوالحسن بنی‌صدر که در آن زمان فرماندهی کل قوا را بر عهده داشته‌است، خامنه‌ای در جریان جنگ ایران و عراق و در نبرد کرخه کور در جبهه جنگ حضور یافته ولیکن فرار وی از منطقه عملیاتی موجب تضعیف روحیه و فرار سربازان شده‌است. خود خامنه ای در جلسه مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «شانزدهم [دی ماه] هم تا حدود ساعت سه تا سه و نیم بعد از ظهر من بودم که آقای بنی صدر هم بود و نیروهای ما به تدریج شروع کردند به ضربت خوردن. یعنی نیروهای عراقی، نیروی کمکی بزرگی به کمکشان آمد و نیروهای ما را از پهلو مورد هدف قرار دادند که این برای ما قابل محاسبه نبود، و محاسبه نشده بود برای نیروهای ما و دستگاه اطلاعاتی ما، این بود، که نیروهای ما شروع کردند به عقب‌نشینی کردن… و همه آن ساعت بینی و بین الله تلاش می‌کردند، یعنی من آن کسانی را که مسئولان سطح بالا هستند، نظامی یا غیرنظامی نیافتم که تلاش نکنند. البته در آن ساعت که من آمدم آقای بنی صدر نبود. یا غذا می‌خورد یا نماز می‌خواند یا خوابیده بود، به هر حال نبود. یکی دو ساعتی، لکن بعد که آمدیم، ایشان بوده آنجا حدود چند ساعت هم آنجا بود و نیروهای ما وقتی منهدم شدند، ایشان آنجا بود، شاهد بود و بعداً آمده بود برای ما نقل می‌کرد. علی‌أی‌حال، در هویزه که بچه‌های ما شهید شدند، من به طور قطع نفی نمی‌کنم، ولی من به هیچ وجه از کسانی یک تعلل عمدی، سستی عمدی، خیانت خدای نکرده مشاهده نکردم.» از سوی دیگر سایت مشرق نیوز ادعا دارد که در جریان جنگ اساساً چنین اتفاقی نیافتاده است. همچنین سخنان خامنه‌ای علیه بنی‌صدر در مجلس نه در پاسخ نمایندگان سؤال کننده از وی در مورد فرار از جنگ، بلکه در جریان جلسه رای عدم کفایت در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ می‌باشد.