ارتش جمهوری اسلامی ایران

ارتش ایران
نشان و پرچم ارتش ایران
فعالیت	از ۱۳۵۷ تا کنون (جمهوری اسلامی)
کشور	ایران
وفاداری	مردم جمهوری اسلامی ایران
شاخه	نظامی
اندازه	۴۲۰٬۰۰۰(۱۳۸۶ شمسی)
جزئی از	نیروهای مسلح ایران
مرکز فرماندهی	تهران، ایران
نام مستعار	آجا
شعار	ایمان، انضباط، آموزش (رسمی) ارتش فدای ملت (غیررسمی)
سالگردها	۲۹ فروردین
نبردها	اشغال ایران در جنگ جهانی دوم شورش ظفار مناقشه جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج‌فارس جنگ ایران و عراق جنگ داخلی کردستان عراق جنگ داخلی سوریه شورش کردها در ۱۳۵۷ نبرد برای هرات کشمکش بلوچستان درگیری ایران و پژاک جنگ داخلی در عراق (۲۰۱۴-اکنون) جنگ با داعش
وبگاه	aja.ir
فرماندهان
فرمانده کل	سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی
جانشین فرمانده کل	سرتیپ محمدحسین دادرس
معاونت هماهنگ‌کننده ارتش	دریادار حبیب‌الله سیاری
مشاورعالی فرمانده کل، جانشین ستاد	سرتیپ رضا خرم‌طوسی

ارتش جمهوری اسلامی ایران
فرماندهی
فرمانده کل فهرست فرماندهان
نیروهای چهارگانه
نیروی زمینی نیروی دریایی نیروی هوایی پدافند هوایی
نهادهای دیگر
هوانیروز هوادریا دژبان کل حفاظت اطلاعات عقیدتی سیاسی
نهادهای سابق
ستاد مشترک
دانشگاه‌ها
فرماندهی و ستاد افسری امام علی علوم و فنون دریایی علوم و فنون هوایی پدافند هوایی علوم پزشکی ارتش
پرسنل
رسته‌های نظامی درجه‌های نظامی
رده

رژه ارتش ایران

رژه ارتش ایران

ارتش جمهوری اسلامی ایران که به‌اختصار آجا نیز نامیده می‌شود، پیکرهٔ اصلی نیروهای مسلح ایران را تشکیل می‌دهد. وظیفهٔ اصلی ارتش «پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور» است و فرماندهی آن را امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی برعهده دارد.

ارتش ایران، به‌همراه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح ایران را تشکیل می‌دهند. ارتش ایران خود شامل چهار نیروی زمینی، هوایی، دریایی و پدافند هوایی است.

اکنون فرماندهی کل ارتش ایران را سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی به عهده دارد که پس از سرلشکر سید عطاءالله صالحی از جانب فرماندهی کل قوا به‌این سِمت منصوب شده‌است.

استراتژی نظامی

دکترین نظامی نیروهای مسلح در ماده ششم قانون آجا اینگونه بیان شده‌است:

1. اسلامی بودن: در تشکیل و تجهیز نیروهای مسلح اساس و ضابطه مکتب اسلام است به نحوی که بر همه شئون و ابعاد آن، ضوابط و مقررات شرع حاکمیت داشته‌باشد.
2. ولایی بودن: نیروهای مسلح تحت فرمان فرماندهی کل بوده و اصل وحدت فرماندهی در تمامی رده‌های آن حاکم می‌باشد. دستور فرمانده در صورتی که مغایر با دستورهای مسلم شرع، فرمانهای فرماندهی کل و حاکمیت نظام و قوانین جمهوری اسلامی ایران نباشد، لازم‌الاجرا است.
3. مردمی بودن: نیروهای مسلح همواره در کنار مردم و در جهت مصالح و آرمانهای امت اسلامی انجام وظیفه می‌نمایند و در زمان صلح نیز به درخواست دولت افراد و تجهیزات فنی خود را در حدی که به آمادگی رزمی آنها آسیبی وارد نشود، در جهت خدمت به مردم به کار می‌گیرند.
4. خودکفایی: نیروهای مسلح با بهره‌گیری از تمامی توان خود در جهت رسیدن به خودکفایی تلاش می‌نمایند.
5. انضباط: نیروهای مسلح باید با ایجاد انضباط معنوی برخاسته از اعتقاد و ایمان پرسنل، وضع مقررات منطقی و عادلانه و برقراری سیستم‌های تشویق و تنبیه، زمینه اجرای کامل دستورها و مقررات را فراهم سازند.
6. سادگی: در نیروهای مسلح در تمامی زمینه‌ها اعم از طرح‌ریزی‌های ستادی، اعمال مدیریت، بکارگیری سیستم‌ها و روش‌ها، گزینش تکنولوژی و صدور دستورالعمل‌ها باید اصل سادگی رعایت شود. تشکیلات غیر ضروری و تشریفات بی‌مورد حذف و روش‌های یکنواخت‌سازی مورد توجه قرار گیرد.
7. اقتدار: نیروهای مسلح می‌بایست از چنان آمادگی، تحرک و اقتداری برخوردار باشند که بتوانند با بهره‌گیری از تمامی امکانات جمهوری اسلامی، جرأت تعرض را از دشمنان آشکار و نهان سلب نمایند.
8. دفاعی بودن: نیروهای مسلح با بهره‌گیری از تمامی توان خود دشمن را از تعرض بازداشته و در برابر هر گونه تجاوز دفاع نموده و متجاوز را تنبیه و سرکوب می‌نمایندو در عین اعتقاد به اصل عدم تعرض، ملل مسلمان یا مستضعف غیر معارض با اسلام را برای دفاع از خودیاری می‌کنند.

مأموریت و وظایف

مأموریت اصلی ارتش آمادگی و مقابله در برابر هر گونه تجاوز نظامی علیه استقلال، تمامیت ارضی، نظام جمهوری اسلامی ایران و منافع کشور ایران است.

بنابر ماده هفتم قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران مصوب مهر ماه ۱۳۶۶ مأموریت و وظایف ارتش به شرح زیر است:

• آمادگی و مقابله در برابر هر گونه تجاوز نظامی علیه استقلال، تمامیت ارضی، نظام جمهوری اسلامی ایران و منافع کشور.
• همکاری با نیروهای انتظامی سپاه پاسداران در مقابله با اشرار، یاغیان، قاچاقچیان، تجزیه‌طلبان و جریانات براندازی در مواقع ضروری بنا به‌دستور.
• آمادگی جهت همکاری با سپاه پاسداران در کمک به ملل مسلمان و مستضعف غیر معارض با اسلام جهان، در دفاع از خود در برابر تهدید و تجاوز نظامی بنا به درخواست آنان و بنا به دستور.
• در اختیار قرار دادن افرادی که در استخدام ارتش هستند و تجهیزات فنی خود بنا به درخواست دولت در اجرای اصل ۱۴۷ قانون اساسی و با رعایت کامل موازین عدل اسلامی در حدی که بنا به تشخیص شورای عالی دفاع به آمادگی رزمی ارتش آسیبی وارد نشود.
• سازماندهی، آموزش، تجهیزات و گسترش نیروهای زمینی، هوایی و دریایی متناسب با امکانات و تهدیدات، برای انجام مأموریت‌های محوله.
• تلاش مداوم و مستمر در جهت حاکمیت کامل فرهنگ و ضوابط اسلامی در ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آنها.
• آماده نمودن مردم برای دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی در چهار چوب قانون خدمت وظیفه عمومی.
• کمک به سپاه پاسداران در آموزش و سازماندهی بنا به دستور.
• اقدامات لازم در جهت نیل به خودکفایی در کلیه زمینه‌ها از قبیل صنعتی، آموزشی، تدارکاتی، اطلاعاتی، روشها و سازماندهی.
• اقدامات لازم در زمینه کسب اطلاع از اوضاع، رویدادها و تحولات سیاسی، نظامی آشکار و نهان منطقه و جهان و ارزیابی مستمر تهدیدات وتوان رزمی دشمنان بالفعل و بالقوه.
• تلاش مداوم و مستمر در جهت حفظ و صیانت ارتش و وزارت دفاع و سازمان‌های وابسته به آنها در زمینه‌های امنیتی.
• ایجاد تسهیلات لازم برای همکاری سپاه پاسداران با ارتش در مواقع ضروری که شورای عالی دفاع تعیین می‌نماید.

بودجه

در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ تقریباً ۲۰ درصد بودجه نظامی ایران سهم ارتش بوده‌است. در سال ۱۳۹۷ بودجه ارتش (ستاد مشترک ارتش) ۹٬۷۰۸ میلیارد تومان بود. افزون بر این سازمان عقیدتی سیاسی ارتش ۳۷٬۳ میلیارد تومان، دانشگاه‌های افسری ارتش ۳۰٬۹ میلیارد تومان، سازمان مرکزی حفاظت اطلاعات ارتش ۲۰٬۲ و دانشگاه علوم پزشکی ارتش ۱۰٬۲ میلیارد تومان جداگانه بودجه دریافت کردند.

ساختار سازمانی

ساختار ارتش ایران شامل یک ستاد مشترک و ۳ نیرو و قرارگاه پدافند هوائی می‌باشد:

1. ستاد مشترک ارتش: مرکز برنامه‌ریزی و هماهنگی بین هر چهار نیروی ارتش می‌باشد. این نیروها شامل نیروی زمینی، نیروی دریایی، نیروی هوایی و قرارگاه پدافند هوایی می‌باشد. لزوم هماهنگی و پشتیبانی هر چهار نیرو از یکدیگر در جنگ‌ها باعث به وجود آمدن ستاد مشترک شده‌است. سپهبد سید محمدولی قرنی اولین رئیس ستاد مشترک ارتش ایران پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ بود. در اواخر سال ۸۶ ستاد مشترک ارتش به ستاد فرماندهی کل ارتش ایران یا به صورت اختصار ستاد ف کل آجا تغییر یافته‌است. جایگاه ریاست ستاد مشترک ارتش به معاونت هماهنگ‌کنندهٔ ارتش و رئیس ستاد تبدیل گردید.
2. نیروی زمینی ارتش (نزاجا): بزرگترین نیرو در بین نیروهای مسلح ایران است. فرماندهی این نیرو به عهده امیر سرتیپ کیومرث حیدری است.
3. نیروی دریایی ارتش (نداجا): مسئولیت حفاظت و صیانت از آبهای کشور در پهنه گسترهٔ دریایی شمال و جنوب کشور را به عهده دارد و حافظ منافع ایران در آبهای آزاد بین‌المللی است. فرماندهی این نیرو به عهده دریادار حسین خانزادی است.
4. نیروی هوایی ارتش (نهاجا): مسئولیت حفاظت از مرزهای هوایی کشور و پشتیبانی نیروهای رزمی دیگر آجا را به عهده دارد. فرماندهی این نیرو به عهده عزیز نصیرزاده است.
5. قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا :در بهمن ۱۳۸۷ به دستور فرماندهی کل قوا، پدافند هوایی نیروی هوایی از نیروی هوایی جدا و مستقل شد به دلیل فرماندهی بهتر و قوی تر شدن این نهاد با توجه به پیشرفت‌های صنعت هوا و فضا در جهان و تهدیداتی که متوجه کشور بود. مسئولیت حفاظت از مرزهای هوایی کشور و ایجاد امنیت در آسمان کشور در کنار نیروی هوایی را دارد. در حال حاضر فرماندهی قرارگاه برعهده علی‌رضا صباحی‌فرد است.

سلسله مراتب یگان‌های تابعه

سلسله مراتب و فرماندهان یگان‌های تابعه ارتش

نام سازمان	فرمانده فعلی	جانشین فرمانده	معاون هماهنگ‌کننده (رئیس ستاد)
ستاد مشترک ارتش	سرلشکر عبدالرحیم موسوی	سرتیپ محمدحسین دادرس	دریادار حبیب‌الله سیاری
نیروی زمینی ارتش (نزاجا)	سرتیپ کیومرث حیدری	سرتیپ نوذر نعمتی	سرتیپ علی جهانشاهی
هوانیروز ارتش (زیرمجموعه نزاجا)	سرتیپ دوم یوسف قربانی	سرهنگ خلبان مجتبی روحانی	سرتیپ دوم جمشید اسماعیلی
نیروی دریایی ارتش (نداجا)	دریادار حسین خانزادی	دریادار تورج حسنی مقدم	دریادار حمزه‌علی کاویانی
نیروی هوایی ارتش (نهاجا)	سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده	سرتیپ دوم خلبان حمید واحدی	سرتیپ دوم خلبان مهدی هادیان
قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا	سرتیپ علیرضا صباحی فرد	سرتیپ علیرضا الهامی	سردار پاسدار علی بلالی
سازمان عقیدتی سیاسی ارتش	حجت الاسلام عباس محمدحسنی	حجت الاسلام احمد جلیلی صفت	ندارد
سازمان حفاظت اطلاعات ارتش	سرتیپ محمدحسین حبیبیان	نامعلوم	ندارد
دژبان کل ارتش	سرهنگ سیدمحمدرضا حسینی	نامعلوم	ندارد

دانشگاه‌های ارتش

دانشگاه‌های تابعه ارتش جمهوری اسلامی ایران

نام دانشگاه	سال تأسیس	مکان
دانشگاه افسری امام علی	۱۳۰۰	تهران، ایران
دافوس آجا	۱۳۱۴	تهران، ایران
دانشگاه علوم دریایی امام خمینی	۱۳۵۹	نوشهر، ایران
دانشگاه هوایی شهید ستاری	۱۳۶۷	تهران، ایران
دانشگاه علوم پزشکی ارتش	۱۳۷۲	تهران، ایران
دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا	۱۳۹۲	تهران، ایران

رؤسای ستاد مشترک و فرماندهان کل ارتش ایران

• سرلشکر محمدولی قرنی (۱۳۵۸–۱۳۵۷)
• سرلشکر ناصر فربد (۱۳۵۸)
• سرلشکر محمدحسین شاکر (۱۳۵۸)
• سرلشکر محمدهادی شادمهر (۱۳۵۹–۱۳۵۸)
• سرتیپ ولی‌الله فلاحی (۱۳۶۰–۱۳۵۹)
• سرلشکر قاسمعلی ظهیرنژاد (۱۳۶۳–۱۳۶۰)
• سرتیپ دوم اسماعیل سهرابی (۱۳۶۷–۱۳۶۳)
• سرلشکر علی شهبازی (۱۳۷۹–۱۳۶۷)
• سرلشکر محمد سلیمی (۱۳۸۴–۱۳۷۹)
• سرلشکر سید عطاءالله صالحی (۱۳۹۶–۱۳۸۴)
• سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی (تاکنون–۱۳۹۶)

جستارهای وابسته

• ستاد کل نیروهای مسلح
• سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
• نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
• دژبان کل ارتش
• تکاور
• هوانیروز

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی ارتش جمهوری اسلامی ایران