باغ

برای دیگر کاربردها باغ (ابهام‌زدایی) را ببینید.

یک باغ رُز در فرانسه.

باغ به زمین‌هایی که برای پرورش گل،میوه و درختان زیبا، حصارکشی شده باشند، باغ می‌گویند.

ریشه‌شناسی واژه

صورت فارسی میانه کلمه همان باغ و صورت فارسی باستان آن باگَ بوده‌است به معنی بخش یا تقسیم یا قطعه زمین زیر کشت.

باغ، واژه‌ای فارسی است که در پهلوی و سغدی نیز به همین شکل بکار برده می‌شده. دیگر واژه به‌کاررفته در زبان‌های ایرانی برای باغ واژهٔ «پردیس» است که این خود واژه‌ای است برگرفته از پارسی باستان (پارادئزا) به معنی باغ و بوستان. پارادئزا در اوستا نیز دو بار بکار رفته‌است. این واژه در پهلوی پالیز شده و در فارسی دری هم بکار رفته‌است، هرچند که امروز پالیز را کشتزار خیار و هندوانه و گاه سبزیکاری گویند. در دوران هخامنشیان و بعد از آن سرتاسر ایران پر بود از باغ‌های بزرگ و باشکوه، به گونه‌ای که گزنفون نیز چندین بار از آن‌ها یاد می‌کند. این باغ‌ها که در روزگار خود بی‌نظیر بود در دیگر تمدن‌های بزرگ سابقه اینچنانی نداشت و مردم بسیاری نقاط جهان را جالب نظر آمد؛ لذا به اقتباس از ایرانیان باغ‌هایی در بسیاری نقاط جهان ساخته شد و همان واژه فارسی برای نامگذاری آن‌ها به کار برده شد. امروزه این واژه در زبان یونانی به صورت Paradeisos به معنی باغ، و زبان‌های فرانسه و انگلیسی به ترتیب Paradis و Paradise به معنای بهشت بکار می‌رود.

واژه باغ در ادبیات فارسی

از حافظ:

گر چه صد رود است از چشمم مدام

زنده رود و باغ کاران یاد باد

باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش

بر جفای خار هجران، صبر بلبل بایدش

هر که اندر راه ما خاری فکند از دشمنی

هر گلی کز باغ وصلش بشکفد، بی خار باد

از سعدی:

باغ تفرج است و بس، میوه نمی‌دهد به کس

جز به نظر نمی‌رسد سیب درخت قامتش

از مولوی:

بی تو اگر بسر شدی زیر جهان زبر شدی

باغ ارم سقر شدی بی تو بسر نمی شود

تاریخ

باغ عدن

باغ عدن طبق شرحی که در باب دوم سفر پیدایش از کتب مقدس یهودیان و مسیحیان، در عهد عتیق آمده، باغی است که با تمامی درختان خوش‌منظر توسط خدا در عدن به طرف شرق غرس می‌شود و نخستین انسان یعنی آدم پس از آفرینش، در آن قرار می‌گیرد تا کار آن را بکند و از آن مراقبت نماید. محل دقیق باغ عدن موضوع جدل و اندیشه در میان متفکران دینی است. بین کسانی که به واقعی بودن آن معتقدند، نظریه‌های گوناگون موقعیت آن را مکان‌هایی مانند سرچشمه‌های دجله و فرات در جنوب بین النهرین، آفریقا یا راس خلیج فارس حدس می‌زنند. برخی نیز آن را یک استعاره دانسته‌اند.

نگارخانه

• 

  چهل‌ستون قزوین

• 

  حافظیه

• 

  باغ فین

• 

  چهل‌ستون اصفهان

• 

  باغ عفیف‌آباد

• 

  باغ شاهزاده ماهان

جستارهای وابسته

• باغ‌های ایرانی

منابع

• حسین‌دوست، محمد (۱۳۸۳)، فرهنگ ریشه‌شناسی زبان فارسی (جلد اوّل)، به کوشش زیر نظر بهمن سرکارتی.، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار، شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۲۸-۱

پیوند به بیرون

• گالری تصاویر باغ
• «باغ» در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی
• فرنوش تهرانی، «معنای باغ ایرانی»، جدید آنلاین، ۱۲ نوامبر ۲۰۰۹، [۱] (به گزارش مصور این صفحه توجه شود)
• فرنوش تهرانی، «چهرهٔ باغ ایرانی»، جدید آنلاین، ۱۳ نوامبر ۲۰۰۹، [۲] (به گزارش مصور این صفحه توجه شود)