سرس: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خط ۱۲۷: خط ۱۲۷:
== ویژگی‌های فیزیکی ==
== ویژگی‌های فیزیکی ==
[[پرونده:Moon and Asteroids 1 to 10.svg|بندانگشتی|راست|اندازه ۱۰ [[جرم آسمانی|جسم]] بزرگ کشف‌شدهٔ [[کمربند سیارک‌ها|کمربند سیارکی]] در مقابل [[ماه]]. سرس در سمت چپ شماره ۱ است.]]
[[پرونده:Moon and Asteroids 1 to 10.svg|بندانگشتی|راست|اندازه ۱۰ [[جرم آسمانی|جسم]] بزرگ کشف‌شدهٔ [[کمربند سیارک‌ها|کمربند سیارکی]] در مقابل [[ماه]]. سرس در سمت چپ شماره ۱ است.]]
[[پرونده:Ceres Rotation.jpg|بندانگشتی|[[تلسکوپ فضایی هابل]] تصاویری از سرس در سال [[۲۰۰۳ (میلادی)|۲۰۰۳]]، [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]] با وضوح حدود ۳۰ کیلومتری گرفته‌است. ماهیت نقطه روشن نامشخص است.]]
[[پرونده:Ceres Rotation.jpg|بندانگشتی|[[تلسکوپ فضایی هابل]] تصاویری از سرس در سال [[۲۰۰۳ (میلادی)|۲۰۰۳]]، [[۲۰۰۴ (میلادی)|۲۰۰۴]] با وضوح حدود ۳۰ کیلومتری گرفته‌است. ماهیت نقطه روشن نامشخص است.<ref name="Hubble200527">{{یادکرد وب|نویسنده=J. Parker, P. Thomas, and L. McFadden|تاریخ=۲۰۰۵-۰۹-۰۷ |نشانی=http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2005/27/image/a|عنوان=Largest Asteroid May Be 'Mini Planet' with Water Ice |ناشر=NASA|accessdate=۲۰۱۱-۰۶-۰۶| نشانی آرشیو= http://www.webcitation.org/62D6HdxkR | تاریخ آرشیو= ۲۰۱۱-۱۰-۰۵| نشانی مرده=no}}</ref>]]
سرس بزرگ‌ترین [[جرم آسمانی|جسم]] کمربند سیارکی است و میان مریخ و مشتری قرار دارد. جمعی از تجزیه‌کنندگان و تحلیل‌گران سرس از نفوذ آن بر روی سیارک‌های کوچک‌تر پژوهش می‌کنند. نتایج به‌دست آمده از این پژوهش میان پژوهش‌گران متفاوت بوده‌است. دقیق‌ترین مقدار [[جرم]] به طور متوسط از سه مقدار ۹٫۴×۱۰۲۰ کیلوگرم در سال [[۲۰۰۸ (میلادی)|۲۰۰۸]] بوده‌است. جرم سرس حدود یک‌سوم جرم کل [[کمربند سیارک‌ها|کمربند سیارکی]] تخمین زده می‌شود. سرس به نوبهٔ خود ۴% از جرم [[ماه]] را دارا می‌باشد و سطحش تقریباً برابر با [[مساحت]] [[هند]] یا [[آرژانتین]] است. جمعی می‌گویند که سرس کاملاً [[کره (هندسه)|کروی]] و در تعادل [[هیدرواستاتیک]] است. در مقابل، دیگر سیارک‌های بزرگ از جمله [[پالاس]]، [[سیارک ۳|جونو]]، و به ویژه [[سیارک ۱۰]] تا حدودی نامنظم هستند.
سرس بزرگ‌ترین [[جرم آسمانی|جسم]] کمربند سیارکی است و میان مریخ و مشتری قرار دارد.<ref name="Rivkin2006"/> جمعی از تجزیه‌کنندگان و تحلیل‌گران سرس از نفوذ آن بر روی سیارک‌های کوچک‌تر پژوهش می‌کنند. نتایج به‌دست آمده از این پژوهش میان پژوهش‌گران متفاوت بوده‌است.<ref name="Kovacevic2007">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی1= Kovacevic | نام1= A.| نام خانوادگی2= Kuzmanoski | نام2= M. |عنوان= A New Determination of the Mass of (1) Ceres|ژورنال=Earth, Moon, and Planets|volume=۱۰۰ |issue = ۱–۲|صفحه=۱۱۷–۱۲۳ |سال=۲۰۰۷ |doi=10.1007/s11038-006-9124-4|bibcode=2007EM&P..100..117K}}</ref> دقیق‌ترین مقدار [[جرم]] به طور متوسط از سه مقدار ۹٫۴×۱۰۲۰ کیلوگرم در سال [[۲۰۰۸ (میلادی)|۲۰۰۸]] بوده‌است.<ref name="Carry2008"/><ref name="Kovacevic2007"/> جرم سرس حدود یک‌سوم جرم کل [[کمربند سیارک‌ها|کمربند سیارکی]] تخمین زده می‌شود.<ref name="Pitjeva2005">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Pitjeva|نام=E. V.|عنوان= High-Precision Ephemerides of Planets—EPM and Determination of Some Astronomical Constants |ژورنال=Solar System Research|سال= ۲۰۰۵|volume=۳۹|issue=۳|صفحه=۱۷۶|نشانی=http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/EPM2004.pdf|فرمت=PDF|doi= 10.1007/s11208-005-0033-2|accessdate=۲۰۰۷-۱۲-۰۹|bibcode = 2005SoSyR..39..176P}}</ref> سرس به نوبهٔ خود ۴% از جرم [[ماه]] را دارا می‌باشد و سطحش تقریباً برابر با [[مساحت]] [[هند]] یا [[آرژانتین]] است.<ref>about forty percent that of Australia, a third the size of the US or Canada, 12× that of the UK</ref> جمعی می‌گویند که سرس کاملاً [[کره (هندسه)|کروی]] و در تعادل [[هیدرواستاتیک]] است.<ref name="Thomas2005"/> در مقابل، دیگر سیارک‌های بزرگ از جمله [[پالاس]]،<ref name="Carry2007">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Carry|نام=B.|coauthors=Kaasalainen, M. ; Dumas, C. ; ''et al. ''|عنوان=Asteroid 2 Pallas Physical Properties from Near-Infrared High-Angular Resolution Imagery|ژورنال=ISO|accessdate=۲۰۱۱-۰۹-۰۴|سال=۲۰۰۷|ناشر= ESO Planetary Group: Journal Club |نشانی=http://www.eso.org/sci/activities/santiago/projects/PlanetaryGroup/journal_club/slides/ESO.JournalClub-2007.08.14-BenoitCARRY.pdf |فرمت=PDF}}</ref> [[سیارک ۳|جونو]]<ref name="Kaasalainen2002">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Kaasalainen|نام=M.|coauthors=Torppa, J. ; Piironen, J.|عنوان=Models of Twenty Asteroids from Photometric Data|ژورنال=Icarus|volume=۱۵۹|issue=۲|صفحه=۳۶۹–۳۹۵|سال=۲۰۰۲|doi=10.1006/icar.2002.6907| نشانی=http://www.rni.helsinki.fi/~mjk/IcarPIII.pdf|فرمت=PDF|accessdate=۲۰۰۹-۰۶-۲۵|bibcode=2002Icar..159..369K}}</ref>، و به ویژه [[سیارک ۱۰]]<ref name="Barucci">{{یادکرد ژورنال|doi=10.1006/icar.2001.6775|عنوان= 10 Hygiea: ISO Infrared Observations |سال=۲۰۰۲|نام خانوادگی1=Barucci | نام1= M |ژورنال= Icarus|volume=۱۵۶|issue=۱|صفحه=۲۰۲ |bibcode=2002Icar..156..202B}}</ref> تا حدودی نامنظم هستند.


=== ساختار داخلی ===
=== ساختار داخلی ===

نسخهٔ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲، ساعت ۱۳:۱۸

سرس

تصویری از سرس توسط تلسکوپ فضایی هابل

اکتشاف
کاشف جوزپه پیاتسی
تاریخ کشف ۱ ژانویه ۱۸۰۱
نام‌گذاری
تلفظ /ˈsɪəriːz/ seer-eez
برگرفته‌شده از سرس (اساطیر)
نام‌های جایگزین A899 OF، 1943 XB
طبقه‌بندی سیارات کوتوله
کمربند سیارکی
ویژگی‌های مداری
اوج ۲٫۹۸۵۸ واحد نجومی
(۴۴۶٬۶۶۹٬۳۲۰ کیلومتر)
حضیض ۲٫۵۴۶۸ واحد نجومی
(۳۸۰٬۹۹۵٬۸۵۵ کیلومتر)
نیم‌قطر بزرگ ۲٫۷۶۵۴ واحد نجومی
(۴۱۳٬۶۹۰٬۶۰۴ کیلومتر)
خروج از مرکز مداری ۰٫۰۷۹۱۳۸
تناوب مداری ۴٫۶۰ سال ژولینی
سرعت متوسط مداری ۱۷٫۸۸۲ کیلومتر بر ثانیه
آنومالی متوسط ۱۱۳٫۴۱۰°
انحراف زاویه‌ای ۱۰٫۵۸۷° نسبت به دایرةالبروج
انحراف زاویه‌ای ثابت ۸۰٫۳۹۳۲°
طول و عرض جغرافیایی ۷۲٫۵۸۹۸°
ویژگی‌های فیزیکی
شعاع استوایی ۴۸۷٫۳±۱٫۸ کیلومتر
شعاع قطبی ۴۵۴٫۷±۱٫۶ کیلومتر
مساحت ۲٬۸۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
جرم 9.43 ± 0.07‎×۱۰۲۰  کیلوگرم
۰٫۰۰۰۱۵ زمین
۰٫۰۱۲۸ ماه
چگالی متوسط 9.43 ± 0.07‎×۱۰۲۰  کیلوگرم
این جعبه:

سرس (به انگلیسی: Ceres) نخستین سیاره کوتوله کشف‌شده و بزرگ‌ترین سیارک در کمربند سیارکی و سامانه خورشیدی است و در ۱ ژانویه ۱۸۰۱ توسط جوزپه پیاتسی کشف‌شد. این ایده که سیاره‌ای کشف‌نشده می‌تواند میان مریخ و مشتری وجود داشته باشد، توسط یوهان الرت بده در سال ۱۷۷۲ پیشنهاد شد. جوزپه پیاتسی که در آکادمی پالرمو، سیسیل بود، طی نامه‌ای به دو همکارش نوشت که سرس را کشف کرده‌است.

پیاتسی نام ایتالیایی سرر فرناندو را برای کشف جدید خود برگزید. اما بعدها این نام به اساطیر سرس (الههٔ رومی کشاورزی) تغییر یافت. در زبان انگلیسی، سرس با نام سیارک ۱۱۰۸ خوانده می‌شود.

سرس در ابتدای کشف ستارهٔ دنباله‌دار خوانده می‌شد؛ اما پس از مدتی مشخص شد که یک سیاره‌است. با اظهار ویلیام هرشل در سال ۱۸۰۲، سرس در ردهٔ سیارک‌ها طبقه‌بندی شد. در سال ۲۰۰۶، بحثی پیرامون پلوتو انجام‌گرفت و طی آن، سرس به همراه پلوتو در گروه سیارات کوتوله طبقه‌بندی شدند. این طبقه دارای سه عضو دیگر با نام‌های هائومیا، ماکی‌ماکی، و اریس است.

سرس یک‌سوم جرم کمربند سیارکی را تشکیل می‌دهد؛ با این حال، ۴% از جرم ماه را دارا می‌باشد و سطحش تقریباً برابر مساحت هند و یا آرژانتین است. هستهٔ سرس از سنگ و گوشته آن از یخ تشکیل شده‌است. این سیارهٔ دارای ۲۰۰ میلیون کیلومتر مکعب آب است که از مقدار آب شیرین زمین بیشتر است. با وجود این مقدار آب، پیش‌بینی می‌شود که در این کره زندگی وجود دارد. ترکیب سطح این کره به طور کلی مشابه سیارک‌های نوع سی است و دارای آهن، خاک غنی رس، مواد معدنی کربناتی، دولومیت، و سیدریت است.

سرس هر ۴٫۶ سال یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد و مدار عجیبی دارد. این کرهٔ احتمالاً بازماندهٔ جنین‌های سیاره‌ای است که در ۴٫۵۷ میلیارد سال پیش در کمربند سیارکی شکل‌گرفت. فضاپیمای داون از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱ تا ۵ سپتامبر ۲۰۱۲ در مدار وستا قرار گرفت و در راه سرس است تا نخستین فضاپیمایی باشد که یک سیارهٔ کوتوله را از محدودهٔ نزدیک بررسی می‌کند.

کشف

این ایده که سیارهٔ کشف‌نشده‌ای می‌تواند میان مریخ و مشتری وجود داشته باشد، توسط یوهان الرت بده در سال ۱۷۷۲ پیشنهاد شد.[۱] پیش از این، در سال ۱۵۹۶، یوهان کپلر متوجه فاصلهٔ زیاد میان مریخ و مشتری شده‌بود. مشاهدات بده در قانون بده نوشته شد و برای نخستین بار، توسط قانون یوهان دانیل در سال ۱۷۶۶ بی‌اعتبار شمرده‌شد. دانیل اظهار داشت که سامانه خورشیدی مجموعه‌ای منظم است و شکاف بزرگی میان مریخ و مشتری وجود دارد.[۱][۲] هم‌چنین ممکن است سیاره‌ای با ۲٫۸ واحد نجومی فاصله از خورشید وجود داشته باشد.[۲] ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۱ موفق به کشف اورانوس شد.[۱] فاصله پیش‌بینی اورانوس فراتر از زحل بود. در سال ۱۸۰۰، بده ۲۴ ستاره‌شناس باتجربه را درخواست کرد و آن‌ها شروع به جستجوی این سیاره کردند.[۱][۲] این گروه توسط فرانس ژاور فون زاک و با ویراستاری کورسپوندنز موناتیک رهبری می‌شد. آن‌ها موفق به کشف سرس نشدند، اما چندین سیارک بزرگ را شناسایی و کشف کردند.[۲]

کتاب جوزپه پیاتسی، با عنوان کشف سیارهٔ جدید سرس

یکی از ستاره‌شناسان پژوهشگر جوزپه پیاتسی در آکادمی پالرمو، سیسیل بود. پیاتسی پیش از پیوستن به این گروه، سرس را در ۱ ژانویه ۱۸۰۱ کشف کرد.[۳] آقای لا کالی اظهار داشت که این جرم آسمانی یک ستاره است، ولی در نهایت مشخص شد که این کره یک سیاره‌است.[۱] سرس مانند یک جسم ستاره‌مانند حرکت می‌کرد و پیاتسی نیز در ابتدا سرس را یک ستارهٔ دنباله‌دار فرض کرد.[۴] پیاتسی در مجموع ۲۴ بار سرس را مشاهده کرد و بیماری‌اش در ۱۱ فوریه ۱۸۰۱ قطع شد. سرانجام در ۲۴ ژانویه ۱۸۰۱، با نوشتن نامه‌ای به دو ستاره‌شناس همکارش، هم‌وطنش بارنابا اوریانی در میلان و یوهان الرت بده در برلین اعلام کرد که سرس را کشف کرده‌است.[۵] پیاتسی در نامه از سرس به عنوان یک دنباله‌دار یاد کرده‌بود.[۱] در ماه آوریل، پیاتسی تمام مشاهدات خود را به اوریانی، بده، و جروم لالانده در پاریس ارسال کرد.[۴]

در این زمان، موقعیت ظاهری سرس (عمدتاً به دلیل حرکت مداری زمین) تغییر کرد و بیش از حد به نور خورشید حساس شد و ستاره‌شناسان دیگر، مشاهدات پیاتسی را تایید کردند. پس از پایان سال، سرس چندین بار دیده شد، اما در یک مدت طولانی پیش‌بینی جای دقیق آن دشوار بود. برای بازیابی این سیاره، انسانی ۲۴ ساله به نام کارل فریدریش گاوس، روش کارآمد تعیین مدار را توسعه‌داد.[۴] در عرض چند هفته، گاوس راه سرس را پیش‌بینی کرد و نتایج خود را به ژاک فون ارسال کرد. در تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۸۰۱، ژاک فون و هاینریش البرس سرس را پیدا کردند.[۴]

ناظران اولیه تنها قادر به محاسبهٔ مراتب بزرگی سرس بودند. در سال ۱۸۰۲، هرشل اندازهٔ این سیاره را ۲۶۰ کیلومتر درنظر گرفت؛ در حالی که، در سال ۱۸۱۱، یوهان هیرونیموس کروتر اندازهٔ آن را ۲٬۶۱۳ کیلومتر درنظر گرفت.[۶][۷]

نام

پیاتسی در اصل نام سرر فردیناند را برای کشف جدید خود برگزید. سرر از زبان ایتالیایی و فردیناند، از نام شاه فردیناند سوم برگرفته شد. اما بعدها نام این سیاره به سرس تغییر یافت. این نام از اساطیر سرس (الههٔ رومی کشاورزی) برگرفته شده‌بود. دیگر نام فردیناند کاهش یافته‌است و در بیشتر دنیا این سیاره را با نام سرس یاد می‌کنند. این سیاره مدت کوتاهی در آلمان، هرا نامیده می‌شد. در یونان، این سیاره را با نام دیمیتیر (Δήμητρα) یاد می‌کردند. در زبان انگلیسی، سرس را با نام سیارک ۱۱۰۸ می‌شناسند. شکل وصفی این نام سرریان است. در زبان لاتین، به آن حرف اضافه می‌کنند و سرریس می‌نامند. نماد نجومی قدیمی این سیاره ⚳ داس بوده‌است. این نماد، مشابه نماد ناهید ♀ است اما ناهید یک شکاف در دایرهٔ بالایی خود دارد که سرس ندارد. در سال ۱۸۰۳، به دلیل کشف عنصر سریم، نام سیاره به سریم تغییر یافت. در همان سال، به دلیل کشف عنصری دیگر در این سیاره، نام او به افتخار کاشف آن عنصر پالادیم گذاشته شد.

موقعیت

سرس (پایین سمت چپ)، ماه و زمین با مقیاس‌های واقعی

طبقه‌بندی سرس بیش از یک‌بار تغییر یافته‌است و این موضوع برخی اختلافات در پی داشته‌است. یوهان الرت بده، سرس را سیاره‌ای گم‌شده میان مریخ و مشتری با فاصلهٔ ۴۱۹ میلیون کیلومتر (۲٫۸ واحد نجومی از خورشید خواند. این کره به همراه پالاس، جونو، و وستا، حدود نیم‌قرن به عنوان سیاره شناخته می‌شدند.

سرس برای نخستین بار میان کراتی مشابه خودش پیدا شد. در سال ۱۸۰۲، آقای ویلیام هرشل اظهار داشت که سرس یک سیارک مشابه ستاره‌است و به سختی قابل‌مشاهده‌است؛ حتی با تلسکوپ‌ها بسیار خوب نیز به سختی دیده می‌شود. سرانجام سرس به عنوان بزرگ‌ترین سیارک کشف‌شده انتخاب گردید.

با توجه به بحث سال ۲۰۰۶ پیرامون پلوتو و تعریف جدیدی که از سیاره شد، سرس به همراه پلوتو در ردهٔ سیارات کوتوله طبقه‌بندی شد. تعریفی که در اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی از سیاره شد، این بود که سیاره یک جسم آسمانی دارای جرم و گرانش کافی و تقریباً کروی‌شکل است و پیرامون یک سیاره یا ماه نمی‌چرخد، بلکه پیرامون یک ستاره می‌چرخد. این تعریف سبب شد تا سرس به عنوان پنجمین سیارهٔ سامانه خورشیدی طبقه‌بندی شود. در یک تعریف جایگزین دیگر در ۲۴ اوت ۲۰۱۲، گفته شد که پیرامون یک سیاره نباید اجرام زیادی داشته‌باشد و سیاره باید دارای فضای کافی برای گردش پیرامون ستاره باشد. با این تعریف، سرس یک سیاره نیست چون در مدار آن سیارک‌های بی‌شماری در کمربند سیارکی قرار دارند و سرس را محاصره کرده‌اند. این کره تقریباً یک‌سوم کل جرم کمربند سیارکی را تشکیل می‌دهد. در حال حاضر سرس به عنوان یک سیارهٔ کوتوله طبقه‌بندی شده‌است.

اگر سرس یک سیارهٔ کوتوله باشد، نمی‌تواند یک سیارک باشد؛ در حالی که، در هر دو رده قرار دارد. به عنوان مثال، وب‌گاه اسپیس. کام اعلام کرد که پالاس بزرگ‌ترین سیارک است و سرس یک سیارهٔ کوتوله‌است. دانشگاه ارسال پرسش و پاسخ ایالات متحده گفت:«سرس بزرگ‌ترین سیارک است و هنوز یکی از سیارات محسوب می‌شود.» ممکن است این سیاره به شکل دوگانه طراحی شده‌باشد. در سال ۲۰۰۶، آی‌ای‌یو گفت:«سرس یک سیارهٔ کوتوله‌است و نمی‌توان آن را در سیارک‌ها طبقه‌بندی کرد. در واقع واژهٔ سیارک برای سرس مناسب نیست و باید از اصطلاح ریزسیاره بهره گرفت.» دیگر سیارات کوتوله اریس، پلوتو، هائومیا، و ماکی‌ماکی هستند.

ویژگی‌های فیزیکی

اندازه ۱۰ جسم بزرگ کشف‌شدهٔ کمربند سیارکی در مقابل ماه. سرس در سمت چپ شماره ۱ است.
تلسکوپ فضایی هابل تصاویری از سرس در سال ۲۰۰۳، ۲۰۰۴ با وضوح حدود ۳۰ کیلومتری گرفته‌است. ماهیت نقطه روشن نامشخص است.[۸]

سرس بزرگ‌ترین جسم کمربند سیارکی است و میان مریخ و مشتری قرار دارد.[۹] جمعی از تجزیه‌کنندگان و تحلیل‌گران سرس از نفوذ آن بر روی سیارک‌های کوچک‌تر پژوهش می‌کنند. نتایج به‌دست آمده از این پژوهش میان پژوهش‌گران متفاوت بوده‌است.[۱۰] دقیق‌ترین مقدار جرم به طور متوسط از سه مقدار ۹٫۴×۱۰۲۰ کیلوگرم در سال ۲۰۰۸ بوده‌است.[۱۱][۱۰] جرم سرس حدود یک‌سوم جرم کل کمربند سیارکی تخمین زده می‌شود.[۱۲] سرس به نوبهٔ خود ۴% از جرم ماه را دارا می‌باشد و سطحش تقریباً برابر با مساحت هند یا آرژانتین است.[۱۳] جمعی می‌گویند که سرس کاملاً کروی و در تعادل هیدرواستاتیک است.[۱۴] در مقابل، دیگر سیارک‌های بزرگ از جمله پالاس،[۱۵] جونو[۱۶]، و به ویژه سیارک ۱۰[۱۷] تا حدودی نامنظم هستند.

ساختار داخلی

هستهٔ سرس از سنگ و گوشته آن از یخ است.[۱۴] ۱۰۰ کیلومتر ضخامت این گوشته‌است و ۲۸%-۲۳% از حجم سرس را تشکیل می‌دهد.[۱۸] سرس دارای ۲۰۰ میلیون کیلومتر مکعب آب است که از مقدار آب شیرین بر روی زمین بیشتر است.[۱۹] این مشاهدات در سال ۲۰۰۲ توسط تلسکوپ کک انجام‌گرفت و مدل‌سازی تکاملی شد.[۱۱][۲۰] هم‌چنین، برخی از ویژگی‌های سطح و تاریخچهٔ آن (مانند فاصله از خورشید، که تضعیف تابش خورشیدی به اندازهٔ کافی اجازه می‌دهد که برخی از اجزای نسبتاً با نقطه انجماد پایین در طول شکل‌گیری در آن گنجانیده‌شود)، نقطه‌ای برای حضور مواد فرار در درون سرس است.[۱۱]

حضور یک لایه سنگ در بالای یخ گرانشی ناپایدار است. اگر هر یک از رسوبات سنگ در یخ غرق شوند، رسوبات نمک تشکیل می‌شود. بنابراین، سرس پوستهٔ یخ‌های بزرگی را شامل نمی‌شود؛ اما به جای آن، از چگالی کم سیارکی با یکی از اجزای آبی تشکیل شده‌است. فروپاشی ایزوتوپ‌های رادیواکتیو ممکن است به اندازهٔکافی تمایز نداشته‌باشد.[۲۱]

سطح

ترکیب سطح سرس به طور کلی مشابه سیارک نوع سی است.[۹] البته سرس برخی از تفاوت‌ها با این نوع سیارک‌ها دارد. این‌گونه سیارک‌ها دارای طیف فروسرخ و مواد هیدراته و میزان چشم‌گیری آب در داخل خود است. سایر ترکیبات سطح سرس شامل آهن، خاک غنی رس، مواد معدنی کربناتی، دولومیت، و سیدریت است که مواد معدنی رایج در سنگ‌های آسمانی کربنی است.[۹] ویژگی‌های طیفی، کربنات‌ها، و خاک رس معمولاً در سیارک‌های نوع سی وجود ندارند.[۹] گاهی اوقات، سرس به عنوان یک سیارک نوع جی طبقه‌بندی شده‌است.[۲۲]

سطح سرس نسبتاً گرم است. در حداکثر دمای خورشید، در ۵ مه ۱۹۹۱، دمای سرس به °۳۸- سانتی‌گراد رسید.[۲۳]

نمودار نشان‌دهندهٔ ساختار داخلی سرس

فقط تعداد کمی از ویژگی‌های سطحی سرس بدون ابهام تشخیص داده شده‌اند. در سال ۱۹۹۵، تلسکوپ فضایی هابل با استفاده از اشعهٔ فرابنفش عکس‌هایی از سرس گرفت که یک نقطهٔ تاریک در سطح آن پیدا کرد. این نقطه به افتخار نام کاشف سرس، پیاتسی گذاشته‌شد.[۲۲] این نقطه تصور می‌شد که یک دهانه است. پس از آن، تلسکوپ کک با استفاده از اپتیک سازگار تصاویری با اشعهٔ فروسرخ با وضوح بالاتر گرفت[۱۱][۲۴] که نشان‌داد سرس دارای چندین بخش تاریک و روشن است که دلیل آن هم حرکت و چرخش آن است.[۱۱][۲۴] تصاویری که تلسکوپ فضایی هابل در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ گرفت، نشان داد که سرس ۱۱ ویژگی سطحی دارد که در حال حاضر در طبیعت ناشناخته‌است.[۲۵][۲۶] پیاتسی در گذشته مشاهدات زیادی از سرس به‌دست آورده‌است.[۲۵]

این مشاهدات در گذشته مشخص کرد که قطب شمال سرس ۱۹ ساعت و ۲۴ دقیقه (°۲۹۱) نسبت به بعد ستاره‌شناسی فاصله دارد و °۵۹ نسبت به صورت فلکی اژدها تمایل دارد. این به این معنی است که انحراف محوری سرس بسیار کم در حدود °۳ است.[۱۴][۲۵]

هواکره

هواکرهٔ سرس ممکن است ضعیف باشد چون سطح آن را یخبندان پوشانده‌است.[۲۷] این یخبندان در فاصلهٔ کم‌تر از ۵ واحد نجومی از خورشید ناپایدار می‌شود.[۲۸] پس انتظار می‌رود هنگامی که سرس به طور مستقیم در معرض تابش خورشیدی قرار می‌گیرد، تصعید انجام‌گیرد. یخ‌آب موجود در درون سرس می‌توانند به سطح این سیاره بیایند، اما در مدت بسیار کوتاهی فرار خواهند کرد. به عنوان یک نتیجه، تشخیص تبخیر آب سرس دشوار است. فرار آب از مناطق قطبی این سیاره در اوایل سال ۱۹۹۰ دیده‌شد؛ اما به روشنی تشخیص داده‌نشد. این امکان وجود دارد که آب از اطراف دهانه‌ها و یا ترک لایه‌های زیر سطح فرار کند.[۱۱] اشعهٔ فرابنفش فضاپیمای آی‌یوای، مقادیری آماری یون هیدروکسید در قطب‌شمال شناسایی کرد که یک محصول تفکیک بخار آبتوسط اشعهٔ فرابنفش خورشید است.[۲۷]

زندگی فرازمینی

در حالی که مریخ و ماه اروپا پتانسیل زندگی فرازمینی را دارند و فعالانه در این‌باره بحث می‌شود، با وجود یخ‌آب در سرس، حدس و گمان می‌رود که ممکن است در این سیاره زندگی وجود داشته‌باشد.[۲۹] این شواهد از فرضیهٔ پرتابی که از سرس به زمین می‌آید، ریشه‌گرفت.[۳۰]

مدار

مدار سرس

مدار سرس میان مدار مریخ و مشتری و در کمربند سیارکی واقع شده‌است و هر ۴٫۶ سال یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد.[۳۱] مدار متوسط این کره °۱۰٫۶ تا °۷ نسبت به عطارد و °۱۷ نسبت به پلوتو تمایل دارد و نسبتاً مدار عجیب و غریبی دارد.[۳۱]

نمودار روبه‌رو مدار سرس (آبی) و مدار سیارات مختلف (سفید و خاکستری) را نشان می‌دهد. مدارهای پایین‌تر از دایرةالبروج در رنگ‌های تیره رسم شده‌اند و نقطهٔ نارنجی خورشید است. بخش بالا سمت راست، نشان‌دهندهٔ محل اوج و حضیض سرس و دیگر سیارات زمین‌سان است. بخش بالا سمت چپ، مدار سرس را که بین مدار مریخ و مشتری قرار دارد، نشان می‌دهد. حضیض مریخ در جهت مخالف حضیض سرس و چند سیارک بزرگ دیگر از جمله پالاس و سیارک ۱۰ است. بخش پایین نیز تمایل مدار سرس نسبت به مدار مریخ و مشتری را نشان می‌دهد.

در گذشته، سرس به عنوان عضوی از خانوادهٔ سیارک‌ها درنظر گرفته می‌شد.[۳۲] این گروه‌بندی سیارکی مشابه عناصر مناسب مداری است، که ممکن است منشأ مشترک برخورد یک سیارک در زمان‌های قدیم است. سرس ویژگی‌های طیفی متفاوتی نسبت به سایر اعضای خانواده دارد و بنابراین در خانوادهٔ گفیون قرار دارد. عضو بعدی این خانواده سیارک ۱۲۷۲ است.[۳۲] سرس به نظر می‌رسد که در خانوادهٔ خود نیز منحصر به فرد است و دارای عناصر مداری مشابه و فاقد یک منشأ مشترک است.[۳۳]

دورهٔ چرخش سرس به دور خود (یک روز سرسی) ۹ ساعت و ۴ دقیقه می‌باشد.[۳۴]

عناصر و ویژگی‌های مداری سرس:
نوع عنصر نیم‌قطر بزرگ
(بر اساس واحد نجومی)		 خروج از مرکز مداری انحراف زاویه‌ای تناوب مداری
(در روزها)
مناسب ۲٫۷۶۷۷ ۰٫۱۱۶۱۹۸ ۹٫۴۶۷۴۳۵ ۱۶۸۱٫۶۰
مبدأ[۳۵]
۲۳ جولای ۲۰۱۰		 ۲٫۷۶۵۳ ۰٫۰۷۹۱۳۸ ۱۰٫۵۸۶۸۲۱ ۱۶۷۹٫۶۶
اختلاف[۳۱] ۰٫۰۰۱۸ ۰٫۰۳۷۰۶ ۰٫۹۳۹۳۸۶ ۱٫۹۴

مدت گردش به دور خورشید سرس و پالاس تقریباً ۱:۱ است. (دوره مداری پالاس ۰٫۳% متفاوت است.)[۳۶] با این حال، یک نسبت واقعی بین این دو کره وجود دارد. با توجه به توده‌های کوچک کمربند سیارکی، برخورد این دو سیاره به یک‌دیگر پدیده‌ای نادر است.[۳۷]

گذر از کنار خورشید

عطارد، ناهید، زمین، و مریخ هنگام گذر از کنار خورشید، دیده می‌شوند. سرس نیز هنگام گذر از کنار خورشید، با زاویه دید مخصوصی دیده می‌شود. شایع‌ترین گذر عطارد هر چند سال یک‌بار اتفاق می‌افتد و اخیراً در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ دیده شده‌است. این اتفاق برای ناهید در سال ۱۹۵۳ رخ‌داده و در سال ۲۰۵۱ رخ خواهدداد. برای زمین نیز در سال ۱۸۱۴ رخ‌داده و در سال ۲۰۸۱ رخ خواهدداد. برای مریخ نیز در سال ۷۶۷ رخ‌داده و در سال ۲۶۸۴ رخ خواهدداد.[۳۸]

منشأ و تکامل

سرس احتمالاً بازماندهٔ جنین‌های سیاره‌ای است که در ۴٫۵۷ میلیارد سال پیش در کمربند سیارکی شکل‌گرفت.[۳۹] در حالی که، بیشتر کرات سامانه خورشیدی، یا از توده‌های اضافی خورشید به‌وجود آمده‌اند و یا با یک‌دیگر ادغام شده‌اند و سیارات زمین‌سان و سیارات مشتری‌سان را به‌وجود آوردند.[۳۹] اعتقاد بر این است که سرس نسبتاً دست‌نخورده باقی‌مانده‌است.[۲۰] یک نظریه پیشنهاد می‌کند که سرس از ابتدا در کمربند کویپر بوده و سپس به کمربند سیارکی مهاجرت کرده‌است. یکی دیگر از سیارک‌های با جرم زیاد وستا است و در حالی که نیمی از حجم سرس را دارد، به‌طور عمده از جامد تشکیل‌شده و جرمش ۱% از جرم سرس کم‌تر است.[۴۰]

تکامل زمین‌شناسی سرس وابسته به منابع حرارتی و تشکیل آن است. سرس از اصطکاک یک ستارهٔ کوچک و فروپاشی رادیو ایزوتوپ به‌وجود آمد. هستهٔ سرس از سنگ و گوشته آن از یخاندکی پس از شکل‌گیری به‌وجود آمد.[۲۵][۲۰] این فرآیند ممکن است توسط آتشفشان آب و تکنوتیک ایجاد شود و ویژگی‌های کهن زمین‌شناسی نابود می‌شوند.[۲۰] با توجه به اندازهٔ کوچک خود، سرمای سرس ممکن بود که سبب توقف فرآیندهای زمین‌شناسی شود.[۲۰][۴۱] هر گونه یخ بر روی سطح، به تدریج دچار تصعید و پشت‌سرگذاشتن هیدرات مختلف مواد معدنی مانند خاک رس و کربنات‌ها است.[۹]

امروز، به نظر می‌رسد که فعالیت‌های زمین‌شناسی سرس غیرفعال شده‌باشد؛ و تنها یک سطح با دهانه‌های برخوردی است.[۲۵] مقدار چشم‌گیری یخ‌آب در ترکیب این سیاره وجود دارد.[۱۴] احتمال می‌رود که سرس یک لایه آب مایع در فضای داخلی خود داشته‌باشد.[۲۰][۴۱] این لایهٔ فرضی اغلب با نام اقیانوس شناخته می‌شود.[۹] اگر چنین لایه‌ای از آب مایع وجود دارد، اعتقاد بر این است که میان هستهٔ سنگی و گوشتهٔ یخی باشد که مانند اقیانوس استدلال در ماه اروپا است.[۲۰] بیشتر احتمال دارد که این اقیانوس از مواد محلول، آمونیاک، سولفوریک اسید، و یا ترکیبات ضدیخ حل‍شده در آب به‌وجود آمده‌باشند.[۲۰]

مشاهدات

حضیض سرس ۲٫۵۴۶۸ واحد نجومی است.[۴۲] هنگام حضیض سرس، به سختی دیده می‌شود؛ اما تحت شرایط دید استثنایی، یک فرد بسیار تیزچشم ممکن است بتواند این سیاره کوتوله را ببیند. سرس یکی از درخشان‌ترین سیارک‌ها است.[۴۳] تنها سه سیارک دیگر وجود دارد که می‌تواند به روشنایی این سیاره برسد که شامل وستا هنگام نزدیک‌شدن به حضیض خورشید، پالاس، و ایریس می‌شود.[۴۴] هنگامی که آسمان کاملاً تاریک شود و سرس در افق قرار بگیرد، می توان آن را با دوربین دوچشمی دید.

برخی از نقاط عطف چشم‌گیر دیده‌شده در سرس عبارتند از:

مأموریت‌های فضایی

مونتاژ هنری از شلیک یون موتور موشک با کنجکتورال به سمت وستا. سرس (سمت راست) و کمربند سیارکی

سرس بدون کاوشگر فضایی نیز دیده‌شده‌است. از سیگنال‌های رادیویی فضاپیما در مدار پیرامون و بر روی سطح مریخ، به‌منظور برآورد جرم سرس استفاده می‌شود.[۱۲]

فضاپیمای داون در سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی شد و از ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱ تا ۵ سپتامبر ۲۰۱۲ در مدار وستا قرار گرفت[۴۷] و در راه سرس است. فضاپیمای نیوهرایزنز نیز از سرس گذشت و طوری برنامه‌ریزی شده‌است که تا سال ۲۰۱۵ نخستین فضاپیمایی باشد که به پلوتو رسیده‌است.[۴۸] داون، نخستین فضاپیمایی خواهد بود که یک سیارهٔ کوتوله (سرس) را در محدودهٔ نزدیک بررسی خواهدکرد.

فاصلهٔ این فضاپیما تا سرس به ارتفاع ۵٬۹۰۰ کیلومتر بود که پس از پنج ماه، این فاصله را به ۱٬۳۰۰ کیلومتر کاهش‌داد. پس از پنج ماه‌دیگر، این فاصله به ۷۰۰ کیلومتر کاهش‌یافت.[۴۹] ابزار دقیق این فضاپیما شامل فریم دوربین، طیف‌سنج، پرتو گاما و نوترون آشکارساز بود. این ابزارها به بررسی این سیارهٔ کوتوله و شکل و ترکیب و عناصر آن خواهد پرداخت.[۴۸]

پانویس

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ Hoskin، Michael (۱۹۹۲-۰۶-۲۶). «Bode's Law and the Discovery of Ceres». Observatorio Astronomico di Palermo "Giuseppe S. Vaiana". دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۷-۰۵. از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک)
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ Hogg، Helen Sawyer (۱۹۴۸). «The Titius-Bode Law and the Discovery of Ceres». Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. ۲۴۲: ۲۴۱–۲۴۶. بیبکد:1948JRASC..42..241S.
  3. ↑ Hoskin, Michael (1999). The Cambridge Concise History of Astronomy. Cambridge University press. pp. ۱۶۰–۱۶۱. ISBN 978-0-521-57600-0.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Forbes، Eric G. (۱۹۷۱). «Gauss and the Discovery of Ceres». Journal for the History of Astronomy. ۲: ۱۹۵–۱۹۹. بیبکد:1971JHA.....2..195F.
  5. ↑ Clifford J. Cunningham (2001). The first asteroid: Ceres, 1801–2001. Star Lab Press. ISBN 978-0-9708162-1-4. Retrieved 6 August 2011.
  6. ↑ Hilton، James L. «Asteroid Masses and Densities» (PDF). U.S. Naval Observatory. دریافت‌شده در ۲۰۰۸-۰۶-۲۳.
  7. ↑ Hughes، D. W. (۱۹۹۴). «The Historical Unravelling of the Diameters of the First Four Asteroids». R.A.S. Quarterly Journal. ۳۵ (۳): ۳۳۱. بیبکد:1994QJRAS..35..331H.(Page 335)
  8. ↑ J. Parker, P. Thomas, and L. McFadden (۲۰۰۵-۰۹-۰۷). «Largest Asteroid May Be 'Mini Planet' with Water Ice». NASA. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۶-۰۶. از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک)
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ Rivkin، A. S. (۲۰۰۶). «The surface composition of Ceres:Discovery of carbonates and iron-rich clays» (PDF). Icarus. ۱۸۵ (۲): ۵۶۳–۵۶۷. doi:10.1016/j.icarus.2006.08.022. بیبکد:2006Icar..185..563R. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۱۲-۰۸. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Kovacevic، A.؛ Kuzmanoski، M. (۲۰۰۷). «A New Determination of the Mass of (1) Ceres». Earth, Moon, and Planets. ۱۰۰ (۱–۲): ۱۱۷–۱۲۳. doi:10.1007/s11038-006-9124-4. بیبکد:2007EM&P..100..117K.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ ۱۱٫۵ Carry، Benoit (۲۰۰۷). «Near-Infrared Mapping and Physical Properties of the Dwarf-Planet Ceres» (PDF). Astronomy & Astrophysics. ۴۷۸ (۱): ۲۳۵–۲۴۴. arXiv:0711٫1152 مقدار |arxiv= را بررسی کنید (کمک). doi:10٫1051/0004-6361:20078166 مقدار |doi= را بررسی کنید (کمک). بیبکد:2008A&A...478..235C. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک); از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Pitjeva، E. V. (۲۰۰۵). «High-Precision Ephemerides of Planets—EPM and Determination of Some Astronomical Constants» (PDF). Solar System Research. ۳۹ (۳): ۱۷۶. doi:10.1007/s11208-005-0033-2. بیبکد:2005SoSyR..39..176P. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۱۲-۰۹.
  13. ↑ about forty percent that of Australia, a third the size of the US or Canada, 12× that of the UK
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ Thomas، P. C. (۲۰۰۵). «Differentiation of the asteroid Ceres as revealed by its shape». Nature. ۴۳۷ (۷۰۵۶): ۲۲۴–۲۲۶. doi:10.1038/nature03938. PMID 16148926. بیبکد:2005Natur.437..224T. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  15. ↑ Carry، B. (۲۰۰۷). «Asteroid 2 Pallas Physical Properties from Near-Infrared High-Angular Resolution Imagery» (PDF). ISO. ESO Planetary Group: Journal Club. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۹-۰۴. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  16. ↑ Kaasalainen، M. (۲۰۰۲). «Models of Twenty Asteroids from Photometric Data» (PDF). Icarus. ۱۵۹ (۲): ۳۶۹–۳۹۵. doi:10.1006/icar.2002.6907. بیبکد:2002Icar..159..369K. دریافت‌شده در ۲۰۰۹-۰۶-۲۵. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  17. ↑ Barucci، M (۲۰۰۲). «10 Hygiea: ISO Infrared Observations». Icarus. ۱۵۶ (۱): ۲۰۲. doi:10.1006/icar.2001.6775. بیبکد:2002Icar..156..202B.
  18. ↑ 0.72–0.77 anhydrous rock by mass, per William B. McKinnon, 2008, "On The Possibility Of Large KBOs Being Injected Into The Outer Asteroid Belt". American Astronomical Society, DPS meeting #40, #38.03. ۲۰۱۱-۱۰-۰۵ http://www.webcitation.org/62D6Hmyrx. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  19. ↑ Carey، Bjorn (۷ سپتامبر ۲۰۰۵). «Largest Asteroid Might Contain More Fresh Water than Earth». SPACE.com. دریافت‌شده در ۲۰۰۶-۰۸-۱۶. از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک)
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ ۲۰٫۳ ۲۰٫۴ ۲۰٫۵ ۲۰٫۶ ۲۰٫۷ McCord، Thomas B. (۲۰۰۵). «Ceres: Evolution and current state». Journal of Geophysical Research. ۱۱۰ (E۵): E۰۵۰۰۹. doi:10.1029/2004JE002244. بیبکد:2005JGRE..11005009M.
  21. ↑ Zolotov، M. Yu. (۲۰۰۹). «On the Composition and Differentiation of Ceres». Icarus. ۲۰۴ (۱): ۱۸۳–۱۹۳. doi:10.1016/j.icarus.2009.06.011. بیبکد:2009Icar..204..183Z.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ Parker, J. W. (2002). "Analysis of the first disk-resolved images of Ceres from ultraviolet observations with the Hubble Space Telescope". The Astrophysical Journal. 123 (1): 549–557. arXiv:astro-ph/0110258. Bibcode:2002AJ....123..549P. doi:10.1086/338093. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  23. ↑ Saint-Pé، O. (۱۹۹۳). «Ceres surface properties by high-resolution imaging from Earth». Icarus. ۱۰۵ (۲): ۲۷۱–۲۸۱. doi:10.1006/icar.1993.1125. بیبکد:1993Icar..105..271S. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ Staff (2006-10-11). "Keck Adaptive Optics Images the Dwarf Planet Ceres". Adaptive Optics. Archived from the original on 2010-01-18. Retrieved 2007-04-27.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ ۲۵٫۳ ۲۵٫۴ ۲۵٫۵ Li، Jian-Yang (۲۰۰۶). «Photometric analysis of 1 Ceres and surface mapping from HST observations». Icarus. ۱۸۲ (۱): ۱۴۳–۱۶۰. doi:10.1016/j.icarus.2005.12.012. بیبکد:2006Icar..182..143L. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۱۲-۰۸. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ «Largest Asteroid May Be 'Mini Planet' with Water Ice». HubbleSite. ۲۰۰۵-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۰۶-۰۸-۱۶. از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک)
  27. ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ A'Hearn، Michael F. (۱۹۹۲). «Water vaporization on Ceres». Icarus. ۹۸ (۱): ۵۴–۶۰. doi:10.1016/0019-1035(92)90206-M. بیبکد:1992Icar...98...54A. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  28. ↑ «Hubble Directly Observes Planet Orbiting Fomalhaut». Hubblesite. ۲۰۰۸-۱۱-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۰۹-۰۷-۰۲. از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک)
  29. ↑ O'Neill, Ian (۵ مارس ۲۰۰۹). «Life on Ceres: Could the Dwarf Planet be the Root of Panspermia». Universe Today. دریافت‌شده در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۲.
  30. ↑ "Glaciopanspermia: Seeding the Terrestrial Planets with Life?" Joop M. Houtkooper, Institute for Psychobiology and Behavioral Medicine, Justus-Liebig-University, Giessen, Germany
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام jpl_sbdb وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ Cellino, A. et al. (2002). "Spectroscopic Properties of Asteroid Families". Asteroids III (PDF). University of Arizona Press. pp. 633–643 (Table on p. 636). Bibcode:2002aste.conf..633C.
  33. ↑ Kelley, M. S. ; Gaffey, M. J.؛ Gaffey (۱۹۹۶). «A Genetic Study of the Ceres (Williams #67) Asteroid Family». Bulletin of the American Astronomical Society. ۲۸: ۱۰۹۷. بیبکد:1996BAAS...28R1097K.
  34. ↑ Williams, David R. (۲۰۰۴). «Asteroid Fact Sheet». از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک)
  35. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Ceres-POE وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  36. ↑ Kovačević، A. B. (۲۰۱۱-۱۲-۰۵). «Determination of the mass of Ceres based on the most gravitationally efficient close encounters». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. ۴۱۹ (۳): ۲۷۲۵–۲۷۳۶. arXiv:1109٫6455 مقدار |arxiv= را بررسی کنید (کمک). doi:10.1111/j.1365-2966.2011.19919.x. بیبکد:2012MNRAS.419.2725K.
  37. ↑ Christou، A. A. (۲۰۰۰-۰۴). «Co-orbital objects in the main asteroid belt». Astronomy and Astrophysics. ۳۵۶: L۷۱-L۷۴. بیبکد:2000A&A...356L..71C. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  38. ↑ «Solex». دریافت‌شده در 2009-03-03 numbers generated by Solex. از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |نشانی مرده= صرف‌نظر شد (کمک); تاریخ وارد شده در |accessdate= را بررسی کنید (کمک)
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ Petit، Jean-Marc (۲۰۰۱). «The Primordial Excitation and Clearing of the Asteroid Belt» (PDF). Icarus. ۱۵۳ (۲): ۳۳۸–۳۴۷. doi:10.1006/icar.2001.6702. بیبکد:2001Icar..153..338P. دریافت‌شده در ۲۰۰۹-۰۶-۲۵. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  40. ↑ Thomas, Peter C. (1997). "Impact Excavation on Asteroid 4 Vesta: Hubble Space Telescope Results". Science. ۲۷۷ (۵۳۳۱): ۱۴۹۲–۱۴۹۵. Bibcode:1997Sci...277.1492T. doi:10.1126/science.277.5331.1492. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ Castillo-Rogez, J. C. (2007). "Ceres: evolution and present state" (PDF). Lunar and Planetary Science. XXXVIII: ۲۰۰۶–۲۰۰۷. Retrieved 2009-06-25. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  42. ↑ Menzel, Donald H.; and Pasachoff, Jay M. (1983). A Field Guide to the Stars and Planets (2nd ed.). Boston, MA: Houghton Mifflin. p. 391. ISBN 978-0-395-34835-2.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  43. ↑ APmag and AngSize generated with Horizons (Ephemeris: Observer Table: Quantities = 9,13,20,29) . ۲۰۱۱-۱۰-۰۵ http://www.webcitation.org/62D6JuAKM. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  44. ↑ Martinez, Patrick, The Observer's Guide to Astronomy, page 298. Published 1994 by Cambridge University Press
  45. ↑ Millis، L. R. (۱۹۸۷). «The size, shape, density, and albedo of Ceres from its occultation of BD+8 deg 471». Icarus. ۷۲ (۳): ۵۰۷–۵۱۸. doi:10.1016/0019-1035(87)90048-0. بیبکد:1987Icar...72..507M. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  46. ↑ "Observations reveal curiosities on the surface of asteroid Ceres". Archived from the original on 2011-10-05. Retrieved 2006-08-16.
  47. ↑ «NASA's Dawn Prepares for Trek Toward Dwarf Planet». NASA. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۲.
  48. ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ Russel، C. T. (۲۰۰۶). «Dawn Discovery mission to Vesta and Ceres: Present status». Advances in Space Research. ۳۸ (۹): ۲۰۴۳–۲۰۴۸. doi:10.1016/j.asr.2004.12.041. بیبکد:2006AdSpR..38.2043R. از پارامتر ناشناخته |coauthors= صرف نظر شد (|author= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  49. ↑ Rayman، Marc (۲۰۰۶-۰۷-۱۳). UCLA—IGPP Space Physics Center http://www-ssc.igpp.ucla.edu/dawn/mission.html. دریافت‌شده در ۲۰۰۷-۰۴-۲۷. از پارامتر ناشناخته |نشانی آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |عنولن= صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته |تاریخ آرشیو= صرف‌نظر شد (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سرس&oldid=7956753»