صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۵٬۲۶۳ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

مرزبان‌نامه کتابی به زبان طبری (مازندرانی) نوشتهٔ مرزبان باوندی، از شاهزادگان طبرستان، بود که در قرن چهارم هجری نوشته شد. اصل این کتاب امروزه وجود ندارد ولی نسخه‌هایی که چند سده بعد توسط سعدالدین وراوینی و محمد بن غازی ملطیوی از طبری به فارسی دری ترجمه و بازنویسی شدند، به نام‌های مرزبان‌نامه وراوینی و روضةالعقول در دسترس هستند. ترجمه‌های فارسی مرزبان‌نامه در سدهٔ هفتم هجری قمری برگردان شدند و دارای نثری مصنوع هستند. این اثر توسط شیخ‌اوغلو به زبان ترکی قدیم آناتولی، نهضت عمر افندی به زبان ترکی عثمانی و شهاب‌الدین ابن عربشاه به زبان عربی نیز ترجمه شد. اصل کتاب به زبان طبری مفقود است و آن گونه که پیداست، زبان اثر یحتمل چیزی میان پهلوی و زبان محلی گرگان و طبرستان بود که در آن ایام به عنوان زبان ادبی در مازندران رواج داشت. به جز نسخه‌های ترجمه‌شده به فارسی، مهم‌ترین منابع اولیه‌ای که از نسخهٔ اصلی این کتاب نام برده‌اند، قابوس‌نامه و تاریخ طبرستان هستند. نویسندهٔ مرزبان‌نامه یکی از شاهزادگان سلسلهٔ باوندیان در طبرستان، به نام مرزبان بن رستم، است. او در نخستین فصل کتاب، دربار باوند را به تصویر می‌کشد که برادرش، شهریار سوم بر تخت نشسته و با توجه به تحریکات وزیر خود، به مرزبان مشکوک است. مرزبان ضمن روایت حکایاتی که در فصول بعدی کتاب آمده، سعی می‌کند به برادر راه و رسم حکومت را بیاموزد و او را از نیرنگ‌های وزیرش برحذر دارد. داستان‌های مرزبان‌نامه نمادین هستند و در این حکایات از زبان حیوانات نقدهای اجتماعی و سیاسی قابل توجهی بیان شده‌است. مرزبان بن رستم در این کتاب اندیشه‌های اخلاقی و سیاسی خود را بیان کرده و به بررسی جایگاه الهی پادشاهان پرداخته‌است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… کرمیت روزولت، افسر بلندپایهٔ سیا و نوهٔ تئودور روزولت از طراحان اصلی و فرماندهٔ کودتای ۲۸ مرداد بود؟ (در تصویر)
… پادوسپانیان طولانی‌ترین حکومت تاریخ ایران و دومین حکومت طولانی تاریخ جهان بعد از امپراتوری پاندیان می‌باشد؟
… مورچه‌ها پاهای آسیب دیده هم‌نوع خود را قطع می‌کنند تا بقای آنها را بهبود بخشند؟
… در موزه مدفوع دایناسورها موسوم به پوزم، مجسمه‌ای از یک تیرانوسوروس در حال مدفوع کردن وجود دارد، که تداعی‌کننده تندیس مشهور اندیشه‌گر می‌باشد؟
… حمله‌های موشکی عراق به اسرائیل در سال ۱۹۹۱ به صورت مستقیم و در زمان حکومت صدام حسین صورت پذیرفت؟
… آفانتازیا به ناتوانی در تجسم تصاویر ذهنی گفته می‌شود و افراد مبتلا نمی‌توانند تصاویر را در ذهنشان بازسازی کنند، حتی اگر به وضوح آن‌ها را به یاد داشته باشند؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۶ مهر ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۵٬۲۶۳ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

سید حسن نصرالله

در بحبوحهٔ تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، ایران چندین موج از موشک‌های بالستیک را به سمت اسرائیل شلیک کرد.
سید حسن نصرالله (در تصویر) دبیرکل حزب‌الله لبنان، در پی حملهٔ نیروی هوایی اسرائیل در ضاحیه لبنان کشته شد.
مگی اسمیت بازیگر بریتانیایی در ۸۹ سالگی درگذشت.
آنورا کومارا دیسانایکه به‌عنوان رئیس‌جمهور سری‌لانکا انتخاب شد.
بیش از ۵۵۰ نفر کشته و ۱٬۸۰۰ نفر مجروح در پی حملات اسرائیل به لبنان.

یادبودها

امروز: دوشنبه، ۷ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۶ مهر ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۳ ربیع‌الثانی ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

در ایران: جشن مهرگان

رویدادها

۱۹۴۹ - جمهوری دموکراتیک آلمان (آلمان شرقی) بنیان نهاده شد.
۱۹۸۱ - پارلمان مصر پس از ترور انور سادات، جانشین وی حسنی مبارک را رئیس‌جمهور این کشور اعلام کرد.
۲۰۰۱ - ارتش ایالات متحده آمریکا حمله به افغانستان را با هدف براندازی حکومت طالبان و دستگیری اعضای القاعده در این کشور، آغاز کرد.

زادروزها

۱۸۸۵ - زادروز نیلز بور (در تصویر) فیزیکدان دانمارکی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک
۱۹۰۰ - زادروز هاینریش هیملر فرمانده اِس اِس و از مردان مقتدر آلمان نازی و مسئول اصلی هولوکاست
۱۹۳۱ - زادروز دزموند توتو فعال صلح و رهبر جنبش ضد آپارتاید آفریقای جنوبی، برندهٔ جایزه نوبل صلح سال ۱۹۸۴
۱۹۵۲ - زادروز ولادیمیر پوتین دومین رئیس‌جمهور کشور روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
۱۹۸۲ - زادروز جرمین دفو بازیکن فوتبال اهل انگلستان
۱۹۹۷ - زادروز نیکول مینز بازیگر ترنس آمریکایی

درگذشت‌ها

۹۲۹ - درگذشت شارل ساده پادشاه فرانسه از سال ۸۹۸ تا ۹۲۲ (میلادی)
۱۷۰۸ - درگذشت گورو گوبیند سینگ دهمین گورو در آئین سیک
۱۸۴۹ - درگذشت ادگار آلن پو نویسنده داستان‌های کوتاه، شاعر و منتقد آمریکایی
۱۹۲۶ - درگذشت امیل کریپلین روانپزشک آلمانی
۱۹۸۰ - درگذشت رستم گیو مؤسس بنیاد خیریه گیو و سناتور مجلس سنا اهل ایران
۲۰۰۶ - درگذشت آنا پولیتکوفسکایا روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر اهل روسیه
۲۰۰۸ - درگذشت جرج پالاده زیست‌شناس یاخته‌ای رومانیایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۷۴ به همراه آلبرت کلود و کریستین دِدوو

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای اکتبر – یادبودهای بیشتر…