صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۸٬۷۱۲ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

علی‌اکبر دهخدا

«یاد آر ز شمع مرده یاد آر» که با نام «ای مرغ سحر» نیز شناخته می‌شود، شعری در قالب مسمّط و شامل پنج بندِ نه‌مصراعی است که علی‌اکبر دهخدا در رثای جهانگیرخان صور اسرافیل سرود. این شعر نخستین بار در ۱۷ اسفند ۱۲۸۷ ه‍.خ در آخرین شمارهٔ نشریهٔ صور اسرافیل در ایوردون، سوئیس منتشر شد. جهانگیرخان صور اسرافیل، مدیر نشریهٔ صور اسرافیل و در زمرهٔ مشروطه‌خواهانی بود که در سال ۱۲۸۷ ه‍.خ پس از به توپ بستن و تعطیلی مجلس به دست عوامل محمدعلی شاه قاجار دستگیر، شکنجه و اعدام شدند. دهخدا که به عنوان سردبیر و نویسنده در این نشریه همکاری می‌کرد، پس از مدتی از ایران تبعید شد و به سوئیس رفت و تصمیم گرفت انتشار صور اسرافیل را در تبعید از سر بگیرد که موفق به انتشار سه شماره از آن شد. این شعر در زمان جنبش مشروطه ایران سروده شده است؛ زمانی که موج ادبی جدیدی در زبان فارسی شروع شد که بر تحولات سیاسی و اجتماعیِ وقت متمرکز بود. موج ادبی جدید، با رنگ‌وبوی سیاسی عموم جامعه را مخاطب قرار می‌داد. در این دوران، بسیاری از نویسندگان و شاعران از زبانی ساده و بعضاً از زبان محاوره کمک می‌گرفتند و بسیاری از واژه‌ها را با بار معنایی جدیدی به کار می‌بردند. شاعر در زمان سرودن این شعر، درحالی که سوگوارِ قتلِ دوست و همکار خود، میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل بوده، به آینده‌ای روشن برای جنبش مشروطه ایران امید داشته و از این رو، تقابلِ «سوگ» و «امید به پیروزی» درون‌مایه اصلی شعر را تشکیل داده است. در این شعر برخی از عناصر نمادین، از ناخودآگاه جمعی فرهنگ ایران باستان انتخاب شده است، ولی شاعر در به‌کارگیری بعضی از آن‌ها، سنت‌شکنی کرده و برایشان وجهی اجتماعی قائل شده است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… علت «مکعب بودن مدفوع وامبت» موضوع جایزه ایگ نوبل فیزیک در سال ۲۰۱۹ بود؟ (در تصویر)
… غلامرضا تختی پس از زلزله بوئین زهرا با پای پیاده و با بلندگو برای زلزله‌زدگان کمک جمع‌آوری کرد؟
… در جنگ ایمو توپخانه سلطنتی استرالیا از شترمرغ‌های استرالیایی شکست خورد؟
… خنده دسته‌جمعی دانش‌آموزان در تانگانیکا، ۱۶ روز بی‌وقفه ادامه داشت؟
… والری پلیاکوف با ۴۳۷ روز و ۱۸ ساعت اقامت در ایستگاه فضایی میر صاحب رکورد طولانی ترین مدت اقامت پیوسته در فضا می‌باشد؟
… پس از اتصال دو قارهٔ آمریکای شمالی و جنوبی، تبادل بزرگ جانوری رخ داد که موجب انقراض بسیاری از گونه‌ها در آمریکای جنوبی شد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۲ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۸٬۷۱۲ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت