برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خنثی‌سازی ویرایش 29644507 از Baratiiman (بحث) بیا صفحه بحث
برچسب: خنثی‌سازی
خنثی‌سازی ویرایش 29644528 از Hoseina051311 (بحث) اول کار احتیاج به نظر یک شخص وارد داری
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۱۳۲: خط ۱۳۲:


=== حامیان ===
=== حامیان ===
⚫
[[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]] در دیدار با رئیس‌جمهور چین اشاره به «تمایل و نگاه به شرق در ایران» در مقابل غرب کرد و گفت: «روابط استراتژیک ۲۵ ساله با چین کاملاً درست و حکمت آمیز است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=توافق برای «روابط استراتژیک 25 ساله» ایران و چین درست و حکمت‌آمیز است/ رویکرد آمریکایی‌ها فریبکارانه و غیرصادقانه است|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/03/979260/توافق-برای-روابط-استراتژیک-25-ساله-ایران-و-چین-درست-و-حکمت-آمیز-است-رویکرد-آمریکایی-ها-فریبکارانه-و-غیرصادقانه-است|وبگاه=خبرگزاری تسنیم|بازبینی=2020-07-01|کد زبان=fa|نویسنده=|تاریخ=}}</ref><blockquote>ما از امکانات دوستان قدرتمندمان در دنیا استفاده خواهیم کرد اما تکیه مان به خدا و خودمان است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم{{!}} اشاره تلویحی رهبر انقلاب به قرارداد‌ ایران و چین|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3678022-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AD%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%DB%8C%D9%86|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-07-31|کد زبان=fa}}</ref></blockquote>[[محمدجواد ظریف]]، [[وزارت امور خارجه ایران|وزیر امور خارجه]]: «این یک پیشنهاد برای روابط ۲۵سالهٔ میان دو کشور است و هنوز بندهای آن نهایی نشده‌است.»<ref name="ind"/>


⚫
اما در مقابل غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که سند همکاری ۲۵ ساله با چین قبل از تحریم‌ها و زمانی شکل گرفته‌است که رهبر جمهوری اسلامی پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد و با رئیس‌جمهوری چین گفتگو کرد و تا پیش از این، این عزم در رفتار دولت روحانی در رابطه با روسیه و چین وجود نداشته‌است.<ref name=":12"/>
⚫
* [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]] در دیدار با رئیس‌جمهور چین اشاره به «تمایل و نگاه به شرق در ایران» در مقابل غرب کرد و گفت: «روابط استراتژیک ۲۵ ساله با چین کاملاً درست و حکمت آمیز است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=توافق برای «روابط استراتژیک 25 ساله» ایران و چین درست و حکمت‌آمیز است/ رویکرد آمریکایی‌ها فریبکارانه و غیرصادقانه است|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/03/979260/توافق-برای-روابط-استراتژیک-25-ساله-ایران-و-چین-درست-و-حکمت-آمیز-است-رویکرد-آمریکایی-ها-فریبکارانه-و-غیرصادقانه-است|وبگاه=خبرگزاری تسنیم|بازبینی=2020-07-01|کد زبان=fa|نویسنده=|تاریخ=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم{{!}} اشاره تلویحی رهبر انقلاب به قرارداد‌ ایران و چین|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3678022-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AD%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%DB%8C%D9%86|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-07-31|کد زبان=fa}}</ref>

* [[محمدجواد ظریف]]، [[وزارت امور خارجه ایران|وزیر امور خارجه]]: «این یک پیشنهاد برای روابط ۲۵سالهٔ میان دو کشور است و هنوز بندهای آن نهایی نشده‌است.»<ref name="ind" />
⚫
علاوه بر دولت و رسانه‌های مرتبط با آن، سپاه پاسداران و رسانه‌های آن از مهم‌ترین حامیان این قرارداد هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران جایزه بزرگ طرح استعماری چین؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Iran-China-and-looking-at-the-east-approach/30702454.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-07-02|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=روابط ایران و چین؛ فرصت‌های تفاهم‌نامه ۲۵ ساله|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13990411000394/روابط-ایران-و-چین-فرصت‌های-تفاهم‌نامه-۲۵-ساله|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2020-07-03|بازبینی=2020-07-02|نویسنده=|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله حقوق بگیران آمریکایی به قرارداد تجاری ایران با چین|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1089696/حمله-حقوق-بگیران-آمریکایی-به-قرارداد-تجاری-ایران-با-چین|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2020-06-30|بازبینی=2020-07-02|کد زبان=fa}}</ref>
⚫
* اما در مقابل غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که سند همکاری ۲۵ ساله با چین قبل از تحریم‌ها و زمانی شکل گرفته‌است که رهبر جمهوری اسلامی پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد و با رئیس‌جمهوری چین گفتگو کرد و تا پیش از این، این عزم در رفتار دولت روحانی در رابطه با روسیه و چین وجود نداشته‌است.<ref name=":12" />

⚫
* علاوه بر دولت و رسانه‌های مرتبط با آن، سپاه پاسداران و رسانه‌های آن از مهم‌ترین حامیان این قرارداد هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران جایزه بزرگ طرح استعماری چین؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Iran-China-and-looking-at-the-east-approach/30702454.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-07-02|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=روابط ایران و چین؛ فرصت‌های تفاهم‌نامه ۲۵ ساله|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13990411000394/روابط-ایران-و-چین-فرصت‌های-تفاهم‌نامه-۲۵-ساله|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2020-07-03|بازبینی=2020-07-02|نویسنده=|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله حقوق بگیران آمریکایی به قرارداد تجاری ایران با چین|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1089696/حمله-حقوق-بگیران-آمریکایی-به-قرارداد-تجاری-ایران-با-چین|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2020-06-30|بازبینی=2020-07-02|کد زبان=fa}}</ref>
* شماری از نشریات عربی از جمله نشریه «الاخبار» نزدیک به [[حزب‌الله لبنان]]، از این قرارداد به‌شدت استقبال کرده‌اند.<ref name=":3" />
شماری از نشریات عربی از جمله نشریه «الاخبار» نزدیک به [[حزب‌الله لبنان]]، از این قرارداد به‌شدت استقبال کرده‌اند.<ref name=":3"/>

* رئیس گروه اقتصادی دفتر رهبر [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] از این توافقنامه دفاع کرده و می‌گوید، ایران برای [[رشد اقتصادی]] به چین به عنوان «مشتری راهبردی» نفت نیاز دارد.
رئیس گروه اقتصادی دفتر رهبر [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] از این توافقنامه دفاع کرده و می‌گوید، ایران برای [[رشد اقتصادی]] به چین به عنوان «مشتری راهبردی» نفت نیاز دارد.
⚫
* به گزارش پایگاه معاون‌اول رئیس‌جمهور ایران، او در نشستی در [[وزارت خارجه ایران]] گفت: «باید با شهامت از توسعه روابط راهبردی کشورمان با پکن دفاع کنیم و [[وزارت خارجه]] می‌تواند در حوزه‌های مختلف از انرژی تا فناوری روی این تفاهم‌نامه کار کند.»

⚫
* لطف‌الله دژکام امام جمعه شیراز در خطبه‌های نماز جمعه ۲۷ تیرماه شیراز اعلام کرد که «اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است».<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/0035ze|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2020-07-18|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|عنوان=امام جمعه شیراز: اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است}}</ref>
⚫
به گزارش پایگاه معاون‌اول رئیس‌جمهور ایران، او در نشستی در [[وزارت خارجه ایران]] گفت: «باید با شهامت از توسعه روابط راهبردی کشورمان با پکن دفاع کنیم و [[وزارت خارجه]] می‌تواند در حوزه‌های مختلف از انرژی تا فناوری روی این تفاهم‌نامه کار کند.»
⚫
* دستیار ویژه [[رئیس مجلس شورای اسلامی]] مدیرکل امور بین‌الملل [[حسین امیرعبداللهیان|حسین امیر عبداللهیان]] در یک مصاحبه: آمریکایی‌ها نمی‌توانند روابط تهران و پکن، تهران- مسکو، تهران- بغداد و برخی کشورهای همسایه را تحمل کنند چینی‌ها به صراحت اعلام کردند برای مناسبات خارجی با دیگر کشورها، اجازه دخالت طرف‌های دیگر را نخواهند داد.<ref>https://snn.ir/fa/news/864487/امیرعبداللهیان-پایگاهی-که-آمریکا-از-آن-برای-تعرض-به-هواپیمای-ایرانی-استفاده-کرده-شناسایی-شده-است</ref>

⚫
لطف‌الله دژکام امام جمعه شیراز در خطبه‌های نماز جمعه ۲۷ تیرماه شیراز اعلام کرد که «اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است».<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/0035ze|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2020-07-18|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|عنوان=امام جمعه شیراز: اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است}}</ref>

⚫
دستیار ویژه [[رئیس مجلس شورای اسلامی]] مدیرکل امور بین‌الملل [[حسین امیرعبداللهیان|حسین امیر عبداللهیان]] در یک مصاحبه: آمریکایی‌ها نمی‌توانند روابط تهران و پکن، تهران- مسکو، تهران- بغداد و برخی کشورهای همسایه را تحمل کنند چینی‌ها به صراحت اعلام کردند برای مناسبات خارجی با دیگر کشورها، اجازه دخالت طرف‌های دیگر را نخواهند داد.<ref>https://snn.ir/fa/news/864487/امیرعبداللهیان-پایگاهی-که-آمریکا-از-آن-برای-تعرض-به-هواپیمای-ایرانی-استفاده-کرده-شناسایی-شده-است</ref>


=== اقتصاد غرب آسیا ===
=== اقتصاد غرب آسیا ===

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۷:۲۱

برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاری‌های مشترک ایران و چین
ملاقات علی خامنه‌ای با شی جین پینگ
تاریخ ایجاد۳ تیر ۱۳۹۹
جای ایجاد سندپکن، چین
موضوعاقتصاد، سیاست، دفاعی، فرهنگ، قضا
آرمانشراکت جامع راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین[۱]

برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاری‌های مشترک ایران و چین یک پیش نویس توافق و مذاکرات با جنبه‌های پنهان[۲][۳][۴][۵][۶] میان نظام جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است.[۷] ادعای «پترولیوم اکونومیست» آن است که حجم سرمایه‌گذاری معادل ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار آمریکا است.[۸] بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری چینی‌ها طی سال نخست اجرای قرارداد ۲۵ ساله با آن‌ها به صنعت نفت و گاز ایران تزریق می‌شود و مابقی آن به‌صورت مرحله‌ای و براساس توافق دو طرف از سوی پکن در ایران انجام می‌شود.[۹][۱۰]

آغاز بحث این توافقنامه به سفر شی جین پینگ، رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین، به ایران در سال ۱۳۹۴ برمی گردد و بخشی از طرح راه ابریشم جدید چین می‌باشد. از سال ۱۳۹۸ انعقاد این سند به‌طور جدی مورد بحث قرار گرفت و چند متن پیش نویس بین دو کشور مبادله شد. نهایتاً حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران پیش‌نویس نهایی برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاری‌های جامع ایران و چین را ۳ تیر ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امور خارجه ایران مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.[۱۱][۱۲]

در شرایطی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران در راستای اعمال استراتژی فشار حداکثری به بیشترین میزان خود رسیده‌است و منجر به بحران اقتصادی در ایران شده است، توافق بلندمدت با چین راه نجاتی برای ایران در برابر تحریم فزاینده اقتصادی به‌شمار می‌رود و می تواند منجر به ناکامی سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به منظور تسلیم ایران باشد.[۱۳] [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷] چنان‌که سخنگوی دولت ایران در حمایت از این توافق اعلام کرده‌است: «سیاست‌های آمریکا برای انزوای ایران و قطع روابط بین‌المللی ما شکست خورده‌است.»[۱۸] در مقابل منتقدان این حرکت را نه به دلیل چرخش به سمت شرق نظام جمهوری اسلامی، بلکه نشانه ورود ایران به بازی قوانین بین‌الملل می‌دانند و آن را عقب‌نشینی از سیاست‌های چهل سال گذشته خود ارزیابی می‌کنند.[۱۸] بسیاری از سوی گروهای مخالف حکومت از آن با نام «قرارداد ترکمنچای» یاد کردند و عده‌ای آن را ناقض اصل ۷۷ قانون اساسی می‌دانند. همچنین تعدادی از نمایندگان مجلس از ابعاد «پنهان» این قرارداد ابراز نگرانی کرده‌اند.[۱۹][۲۰] جمعی از منتقدان شامل برخی سیاستمداران داخلی و مخالفان جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور از این توافق به‌خصوص با ادعای استقرار نیروی نظامی چینی و نیز واگذاری برخی جزایر جنوب ایران انتقاد کرده و نسبت به تبدیل ایران به مستعمره و وابستهٔ اقتصادی چین هشدار دادند.[۲۱][۲۲] همچنین منتقدین به این برنامه همکاری، این برنامه را نمونه‌ای از دیپلماسی قرض-تله چین خوانده‌اند و آن را به سود ایران ارزیابی نمی‌کنند.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] اما مدافعان سند می‌گویند در این مرحله صرفاً یک توافق راهبردی برای تعیین چارچوب کلان همکاری تدوین شده و شامل اعداد و ارقام مورد بحث نمی‌باشد. اینها در آینده در قالب قراردادهای مشخص تدوین خواهد شد.[۲۷] گروه سومی نیز عملی شدن آنچه که اعلام شده را دور از واقعیت می‌دانند و تأکید می‌کنند که بر اساس تجربه، چین نشان داده‌است که دنبال منفعت خودش است و هر جا که ببیند ممکن است منافعش صدمه ببیند، پا پس می‌کشد. از این رو، از نظر آنها چین تحریم‌های آمریکا را هیچگاه برای ایران نقض نمی‌کند، همان‌طور که پس از تحریم‌های اخیر، چین بیش از نود درصد از خرید نفتش از ایران را کاهش داده یا پروژه‌های نفتی‌اش را در ایران بدون اینکه به پایان برساند، رها کرده و رفته‌است.[۲۸]

پیشینه

مقاله‌های اصلی: روابط ایران و چین و یک کمربند یک راه

طرح یک کمربند و یک جاده

Map of Asia, showing the OBOR initiative
چین به رنگ قرمز و اعضای بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیا به رنگ نارنجی و شش شاهراه اقتصادی به رنگ سیاه و آبی

طرح راه ابریشم جدید یا طرح یک کمربند و یک جاده، یک طرح سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعهٔ دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است که توسط چین در سال ۲۰۱۳ ارائه شده‌است. پشتوانهٔ این طرح قدرت صنعتی اقتصاد چین و توان سرمایه‌گذاری آن است. این طرح می‌تواند به همراه قدرت نظامی چین، به هژمونی این کشور در آسیای شرقی بینجامد و در نهایت با تفوق بر مسیرهای تجاری خشکی و آبی اوراسیا، چین را به سوی قدرت برتر در اقتصاد جهانی رهنمون کند.[۲۹] موافقان این طرح، آن را راهی برای شکاف زیرساخت‌ها بین کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه، کمک به رشد اقتصادی این کشورها و رونق تجارت بین‌المللی می‌دانند.[۳۰] اما مخالفان آن را طرحی استعماری می‌دانند که بسیاری از کشورهای هدف، توان بازپرداخت دیونش را ندارند و قراردادهایش شفاف نیست.[۳۱][۳۲] از نظر این دسته کارشناسان، سوابق چین در در سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر نگران‌کننده است، زیرا کشورهایی همچون سریلانکا و پاکستان به علت نوع قرارداد و ناتوانی برای پرداخت بدهی، مهم‌ترین بنادر خود را به‌صورت اجارهٔ بلند مدت ۴۳ و ۹۹ ساله در اختیار چین قرار داده‌اند. این واگذاری‌ها نیز موجب ایجاد بحران‌های سیاسی در این کشورها شده‌است و امروزه این معاهده‌ها در کشورهای مذکور «معاملات گران‌تر از ارزش واقعی و به نفع چین» خوانده می‌شود.[۳۳]

چین از طرحی ۹۰۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی جهان به منظور گسترش جهانی شدن و توسعهٔ بازارها رونمایی کرده‌است.[۳۴][۳۵] این طرح بزرگ‌ترین طرح سرمایه‌گذاری است که تاکنون توسط یک کشور ارائه شده‌است.[۳۰]

در این راستا، چین پیشتر در راستای توسعه جای پای تجاری و نظامی خود در منطقه اقیانوس هند و دریای عمان، قرارداد بلندمدتی را با پاکستان برای توسعه و بهره‌برداری از بندر گوادر بسته‌است که احتمال می‌رود منجر به ایجاد یک پایگاه نظامی برای اشراف بر آبراه آن منطقه نیز بشود.[۳۶] در چنین شرایطی ایران هم به جهت تجارت زمینی و هم دریایی برای توسعه طرح راه ابریشم جدید چین ارزش راهبردی دارد و فشار اقتصادی آمریکا بر ایران، این کشور را بیشتر به چین مرتبط کرده‌است، به طوری که در سال ۲۰۱۹ یک سوم کل تجارت انرژی ایران با چین بوده‌است. چین در نظر دارد از طریق خط لوله گاز و نفت خلیج فارس را از مسیر پاکستان به مناطق شمالی خود ببرد. همچنین، رقابت راهبردی چین و هند بر سر دسترسی به مسیر تجاری و انرژی منطقه آسیای مرکزی و غربی، جایگاه ایران را هم به جهت ترانزیت کالا و هم تأمین انرژی در مرکز بازی بزرگ ژئوپلیتیک سده ۲۱ قرار داده‌است.[۳۷][۳۸]

گاه‌شمار

  • در سال ۱۳۹۴ و ۱۱ روز پیش از انعقاد برجام، شی جین پینگ رئیس‌جمهور جمهوری مردمی چین در سفر به تهران اعلام کرد که برای یک همکاری راهبردی ۲۵ در ابعاد مختلف توافقی میان رهبران دو کشور حاصل شده‌است. در سوم بهمن‌ماه ۱۳۹۴، متن پیش‌نویس اولیهٔ توافق‌نامه جامع همکاری میان ایران و چین در حوزه‌های «سیاسی»، «اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقه‌ای و بین‌المللی» به زبان انگلیسی منتشر شد. البته این سند فاقد اعداد و ارقام بود.[۳۹]
  • در سال ۱۳۹۶ ایران در اجلاس راه ابریشم جدید در سطح وزیر اقتصاد و امور دارایی، علی طیب نیا، شرکت کرد. این اجلاس با حضور دبیرکل سازمان ملل، رئیس بانک جهانی و همچنین رئیس صندوق بین‌المللی پول و ۲۸ نفر از سران کشورها برگزار شد.[۴۰]
  • تا اواخر سال ۱۳۹۷ دولت ایران اقدام خاصی برای پیشبرد توافق انجام نمی‌دهد.[۴۱]
  • در اسفندماه ۱۳۹۷ بخش‌هایی از قرارداد راهبردی ۲۵ ساله میان ایران و چین از سوی یک عضو هیئت رئیسهٔ مجلس علنی شد.[۴۲]
  • در مرداد ۱۳۹۸ علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد که ایران یک برنامهٔ همکاری ۲۵ ساله با چین تدوین کرده‌است.[۴۳] همچنین در شهریور سال ۱۳۹۸ اعلام می‌شود که ایران پیش‌نویس اولیه دربارهٔ سند ۲۵ ساله را به مقامات چینی ارائه می‌دهد.[۴۱] «پترولیوم اکونومیست» آن زمان مدعی شد به بخش‌های مفصل‌تری از این قرارداد دست یافته‌است.[۴۲]
  • چین نظر خود در خصوص نسخهٔ تهیه شده توسط ایران را در فروردین ۱۳۹۹ ارائه می‌دهد و در ۱ تیر این سال، نسخهٔ پیشنهادی به تصویب دولت می‌رسد و خبر آن توسط علی ربیعی، سخنگوی دولت، اعلام می‌شود.[۴۴]
  • در تیر ۱۳۹۹ محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین ایران، نسبت به مخفیانه بودن مفاد قرارداد ایران با چین انتقاد کرد و آن را خلاف منافع ملی دانست.[۴۵]
پرونده:مراسم شرکت نفت ایران فرانسه چین49917 246.jpg
شرکت‌های چین و فرانسه بعد از نوشتن قرارداد سرمایه‌گذاری تحت برنامه جامع اقدام مشترک از ایران رفتند.[۴۶]

سطح شراکت تعاملات تجاری

نکتهٔ دیگر در بررسی روند صادرات و واردات ایران میان سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸، افزایش نقش کشورهای روسیه و چین است. واردات ایران از روسیه در سال ۱۳۸۸ برابر با ۸۹۷ میلیون دلار بود که این کشور را در رتبهٔ چهاردهم قرار می‌داد. این رقم در سال ۱۳۹۷ به ۱٬۳۴۳ میلیون دلار رسیده و روسیه را به جایگاه هشتمین واردکننده به ایران رسانده‌است.

همچنین چین که در سال ۱۳۸۸ و با فاصلهٔ بسیار زیاد نسبت به امارات متحدهٔ عربی، دومین کشور واردکنندهٔ کالا به ایران بود (۴٬۸۳۹ میلیون دلار و تقریباً برابر با یک‌سوم کل واردات از کشور امارات)، از سال ۱۳۹۳، به نخستین واردکننده به ایران تبدیل شده‌است. واردات چین به ایران در سال ۱۳۹۷ برابر با ۱۰٬۳۱۵ میلیون دلار و یک‌ونیم برابر واردات از کشور امارات متحدهٔ عربی است. به‌طور متوسط از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۳۹۸، یک‌چهارم کل واردات ایران توسط کشور چین تأمین شده‌است.[۴۷]

علاوه بر تجارت، چین یک سرمایه‌گذاری اصلی در اقتصاد ایران است و بیش از صد شرکت بزرگ چینی در بخش‌های اصلی اقتصاد ایران، به‌خصوص انرژی و حمل و نقل، سرمایه‌گذاری کرده‌اند. دولت چین یک وام ده میلیارد دلاری به شرکت‌های چینی، برای توسعه زیرساخت‌هایی نظیر سد، نیروگاه و مسیر ریلی داده‌است.[۴۸] چین جهت تسهیل تجارت خود با ایران و ترانزیت کالا از طریق ایران، در توسعه خط آهن برقی تهران-مشهد سرمایه‌گذاری کرده‌است تا مدت زمان دوازده روزه حمل کالا از شانگهای تا تهران را کاهش دهد.[۴۹] با این حال با اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا از سال ۲۰۱۸، تجارت چین با ایران تنزل یافته‌است. هرچند چین همچنان از ایران نفت وارد می‌کند، با این حال سطح تجارت دو کشور در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال قبل از آن به یک سوم تنزل یافت و به ۲۳ میلیارد دلار رسید.[۵۰]

نقش علی خامنه‌ای و بیت رهبر

غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که سند همکاری ۲۵ ساله با چین قبل از تحریم‌ها و زمانی شکل گرفته‌است که رهبر جمهوری اسلامی پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد و با رئیس‌جمهوری چین گفتگو کرد و تا پیش از این، عزمی در رفتار دولت روحانی در رابطه با روسیه و چین وجود نداشته‌است.[۵۱] به علاوه، در پشت صحنه کوتاهی یک برنامه تلویزیونی ایران، مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید که «ما پیام نظام را به چینی‌ها دادیم نه پیام دولت». به گفته وی «آنها می‌دانند که دولت کاره‌ای نیست». او همچنین در این برنامه می‌گوید که «علی لاریجانی با پیام کتبی علی خامنه‌ای به چین رفته‌است» و «رهبری علی لاریجانی و حسین آقامحمدی مشاور اقتصادی‌اش را به چین فرستاد تا پیام نظام برای بازسازی روابط اقتصادی را ببرند». وی همچنین افزود که «کلمه به کلمه مذاکرات با رهبر «چک» می‌شده».[۵۲]

پنج شنبه ۹ مرداد ۱۳۹۹ منصور حقیقت‌پور، مشاور علی لاریجانی، در روزنامه شرق اظهار کرد او مدنظر علی خامنه ای برای پیگیری این قرارداد مهم بوده تا مناسبات ایران و چین در این قرار داد مدیریت شود و در نتیجه یک سند «اجرایی و عملیاتی» پدید آید. مشاور او اضافه کرد خامنه ای به علی لاریجانی اعتماد بالایی داشته و «نقش ویژه‌ای» را در ایجاد این توافق بازی می کرده است.[۵۳][۵۴]

عضو شدن در سازمان همکاری شانگهای

برای چین، هم سازمان همکاری شانگهای و هم برنامه ۲۵ ساله با ایران بخشی از طرح یک کمربند-یک جاده محسوب می‌شود؛ از این رو احتمال می‌رود که در آینده نزدیک درخواست ایران برای عضویت دائم در این سازمان تکرار و با موافقت همه اعضاء آن رو به رو شود.[۵۵]

تحریم‌های آمریکا علیه ایران و جنگ تجاری با چین

از دیدگاه واشینگتن پست سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که بعد از خروج این کشور از برجام در سال ۲۰۱۸ اتخاذ شد، همزمان با جنگ تجاری با چین، ایران را به سوی چین رانده‌است و ایران برای نجات اقتصاد خود و چین برای توسعه نفوذش در منطقه خاورمیانه و دستیابی به امنیت انرژی دست همکاری به هم داده‌اند.[۵۶] همچنین به نوشته فرناز فصیحی خبرنگار ایرانی در نیویورک تایمز، در شرایطی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران در راستای اعمال استراتژی فشار حداکثری به بیشترین میزان خود رسیده و منجر به سقوط ارز شده‌است، توافق بلندمدت با چین از منظر حامیان آن، تنها راه نجات باقی مانده برای اقتصاد ایران است.[۵۷] به نوشته تایم هرچند این توافقنامه نه چندان که گفته می شود برای ایران ثمربخش خواهد بود و نه این کشور چندان در تأمین انرژی چین و فراهم سازی مسیری در نقشه راه ابریشم جدید عاملی حیاتی است، با این حال این توافق نشان دهنده محدودیت اثربخشی خط مشی فشار حداکثری ترامپ جهت تسلیم ایران در برابر خواست آمریکا است. [۵۸]

محتوای سند

هنوز دقیقاً ابعاد قرارداد اعلام نشده‌است اما برخی از سرمایه‌گذاری ۴۵۰ میلیارد دلاری چینی‌ها در صنایع مختلف ایران در این قرارداد ۲۵ ساله سخن می‌گویند، «پترولیوم اکونومیست» حجم سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران را مطابق با قرارداد ۲۵ ساله، معادل ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار خوانده‌است. براساس این قرارداد بناست چینی‌ها در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، زیرساخت حمل و نقل، کشاورزی و … سرمایه‌گذاری وسیعی انجام دهند.[۵۹]

پیش‌نویس سند

سایت انصاف‌نیوز و برخی از رسانه‌های ایران، قسمت‌هایی از پیش‌نویس سند را منتشر کردند. بی بی سی فارسی در گزارشی گفته که این نسخه با نسخه انگلیسی‌ای که چهار سال پیش (۲۰۱۶)، سایت دولت بهار منتشر کرده هماهنگ بوده، اما مفصل‌تر از نسخه ۲۰۱۶ است.[۶۰][۶۱]

  1. همکاری نظامی و امنیتی دوجانبه؛ تبادل تجربیات نظامی و رزمایش مشترک؛
  2. مشارکت در ایجاد و تجهیز مخازن ذخیره نفت، گاز و محصولات پتروشیمی دو طرف: عرضه پایدار نفت خام به چین، مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن ذخیره‌سازی نفت و افزایش صادرات پتروشیمی به چین؛
  3. تشویق مشارکت شرکت‌های چینی در سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طرح‌های برق، انرژی، آب و فاضلاب؛
  4. تکمیل راه‌آهن شرق غرب ایران، و ایجاد راه‌آهن زیارتی پاکستان، ایران، عراق و سوریه و همین‌طور راه‌آهن شمال به جنوب؛
  5. توسعه و ساخت فرودگاه‌ها، خرید محصولات هوایی تولید مشترک ایران و چین؛
  6. توسعه سواحل مکران؛ توسعه بندر جاسک، تأسیس شهر صنعتی و ساخت پالایشگاه و صنایع پتروشیمی؛
  7. ساخت شهر هوشمند در مکران و تیس؛
  8. تشویق شرکت‌های چینی به سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد ایران از جمله قشم، اروند و ماکو؛
  9. توسعه بلندمدت جزایر منتخب با هدف گردشگری؛
  10. سرمایه‌گذاری بلندمدت چین در صنعت پالایشگاهی در بندر جاسک و ساخت بندر جاسک؛
  11. سرمایه‌گذاری بلند مدت در شهرک پتروشیمی چابهار؛
  12. ایجاد منطقه مشترکت فرامرزی در کشور ثالث؛
  13. طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو؛
  14. تشویق سرمایه‌گذاری در بهره‌برداری از معادن مس، سنگ آهن، فولاد و صنایع آلیاژی؛
  15. توسعه مجتمع‌های کشتی‌سازی و لوام خانگی؛
  16. سرمایه‌گذاری در خط متروی ۱۰ کلان‌شهر ایران؛
  17. مرمت و احیای بافت‌های تاریخی؛
  18. همکاری سیاسی در مجامع، سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی؛
  19. تشویق به سرمایه‌گذاری در کشاورزی، شیلات و آبخیزداری؛
  20. سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و تبادل دانشجو؛
  21. سرمایه‌گذاری و توسعه بخش بهداشت و درمان؛
  22. همکاری در زمینه فناوری و ارتباطات راه دور، توسعه نسل پنجم ارتباطات از راه دور، پروژه مشترک توسعه و تقویت زیرساخت‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، موتور جست‌وجوگر، پست الکترونیک و پیام‌رسان‌های اجتماعی….

ورود نیروهای امنیتی بیگانه به ایران

همچنین به نوشته نشریه پترولیوم اکونومیست، این سرمایه‌گذاری، همراه با تخفیف در خرید نفت است و در اجرای طرح‌های توسعه به چین اولویت می‌دهد و امکان حضور پنج هزار نیروی امنیتی (بیگانه) چینی در خاک ایران را فراهم می‌کند.[۶۲]

رسمی

طبق نظرات رئیس‌جمهور ایران در دولت دوازدهم این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ «یک کمربند یک راه» است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.[۶۳][۶۴][۶۵][۳۹] متن توافقنامهٔ جامع مشترک همکاری‌های استراتژیک ایران و چین ۴ سال و نیم پیش به زبان انگلیسی در وبگاه رسمی رئیس‌جمهوری ایران منتشر شده‌است.[۶۶] در پیش‌نویسی که به‌صورت محدود در مورد این قرارداد منتشر شده، به همکاری‌های نظامی، دفاعی و امنیتی نیز اشاره شده‌است.[۳۳] «گسترش همکاری دو طرف در حوزهٔ انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک در توسعهٔ مناطق آزاد برای ارتقای نقش این مناطق در تولید و تجارت بین‌المللی از فواید این توافق‌نامه است.»[۶۷]

دستیار وزیر خارجه در امور آسیای شرقی در یک مصاحبه گفت:... مکانیسمی خاص خودمان تعریف کرده‌ایم که پول و کالا مبادله می‌شود.[۶۸]

محمود احمدی بیغش نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی در ۲۶ تیر ۱۳۹۹، در یک برنامه تلویزیونی که از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شد اخبار منتشر شده دربارهٔ طرح واگذاری جزایر ایرانی به چین به عنوان بخشی از قرارداد ۲۵ ساله را تأیید کرد و گفت که «من اعتقاد دارم که واگذاری جزایر [در این قرارداد] بوده» و صحت دارد. احمدی بیغش تأکید کرد که در این قرارداد موضوع «واگذاری [جزایر] مطرح بوده‌است اما حرکت مردم و مجلس به نظر من جلوی آن را گرفت.» او گفت که «واگذاری» به معنای «دادن اختیار تام جزایر به چین» در قرارداد ۲۵ ساله وجود دارد و «چینی‌ها در اصل مقرر بود اختیار جزایر را بگیرند ولی این اتفاق انشاءالله نخواهد افتاد.»[۶۹][۷۰][۷۱]محمود احمدی بیغش، روز شنبه ۲۸ تیر ۱۳۹۹، در مصاحبه با برخی رسانه‌های ایران، گفت اظهارات منتشرشده را تکذیب می‌کند. احمدی بیغش در گفتگوی کوتاهش با خبرگزاری تسنیم گفت: «آن طوری نگفتم، تحریف شده»، «آن گفته را قبول ندارم» و «اگر هم گفتم تکذیب می‌کنم».[۷۲] وی به وبسایت خبرآنلاین هم گفته عبارتی را که به کار برده «خلط کلامی» بوده و «طرح این موضوع بیشتر شبیه به یک دیوانگی است».[۷۳][۷۴]در همین حال پیش از اینکه این نماینده اظهارات قبلی‌اش را پس بگیرد وزارت خارجه جمهوری اسلامی، در بیانیه‌ای که روز شنبه ۲۸ تیر ۱۳۹۹ منتشر کرد، سخنان وی را «از اساس کذب» خوانده و با اشاره به «ضربه شدید این سخنان به منافع ملی»، خواستار «رسیدگی شایسته هیئت رئیسه مجلس» شده بود.[۷۵][۷۴]

گمانه‌زنی‌ها

به نوشته بی‌بی‌سی فارسی چهار روایت عمده از این سند همکاری ارائه شده‌است:

  1. متن انگلیسی که دولت ایران ژانویه ۲۰۱۶ از تفاهم در ۲۰ بند منتشر کرد و شامل کلیات همکاری از حوزه نفت، حمل و نقل، شیلات، کشاورزی تا همکاری نظامی می‌شود.
  2. روایت نشریه اقتصادی پترولیوم اکونومیست در اوت ۲۰۱۹ که جزئیات بیشتری را با عدد و رقم قرارداد ارائه می‌دهد.
  3. روایت منتقدان قرارداد که آن را واگذاری منابع طبیعی ایران می‌دانند و شامل واگذاری جزایر جنوبی ایران تا حق ماهیگیری نامحدود و بهره‌برداری از نفت و گاز و سایر منابع می‌شود.
  4. متنی که به تازگی در چند رسانه ایرانی منتشر شده و کلیات تفاهم را مفصل‌تر از متن انگلیسی دولت شرح می‌دهد. این متن که در آن عدد و رقم وجود ندارد، نشان دهنده وسعت دربرگیری قرارداد از تفاهم اقتصادی، زیرساخت‌های حمل و نقل، نفت و انرژی، شیلات، کشاورزی تا بانکداری و تفاهم امنیتی نظامی است.[۲۰]

بخش‌هایی از قرارداد راهبردی ۲۵ ساله میان ایران و چین در اسفند ۱۳۹۷ از سوی یک عضو هیئت رئیسهٔ مجلس علنی شد و اما بخش‌های مفصل‌تری از این قرارداد در سپتامبر سال گذشته توسط وبگاه «پترولیوم اکونومیست» فاش گردید.[۴۲] در گزارش پترولیوم اکونومیست گفته شده‌است که چینی‌ها قرار است در قالب توافق شراکت جامع استراتژیک با ایران ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کنند. همچنین طرف چینی ۱۲۰ میلیارد دلار در حوزهٔ توسعهٔ زیرساخت‌های تولید و حمل‌ونقل در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند که بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری هم در پنج سال نخست انجام خواهد شد و مابقی آن دوره‌ای و براساس توافق دو کشور به بخش صنعت و حوزهٔ حمل‌ونقل ایران تزریق می‌شود. در مقابل طرف چینی نفت و گاز را با سی درصد تخفیف و با مهلت باز پرداخت دوساله از ایران خریداری می‌کند و می‌تواند بازپرداخت را با یوآن چینی انجام دهد. دو سوم مبلغ خرید نقد خواهد بود و یک سوم به شکل کالا و خدمات. براساس همین گزارش ادعا شده طرف چینی می‌تواند تا ۵٬۰۰۰ نیروی امنیتی چین را با هدف محافظت از سرمایه‌گذاری خود به ایران بیاورد.[۹][۷۶][۷۷] بر اساس این قرارداد، همچنین شرکت‌های چینی در تمامی پروژه‌های مربوط در ایران حق تقدم دارند.[۴۲]

تارنمای پترولیوم اکونومیست مدعی شد که در سفر وزیر امور خارجهٔ ایران، تهران و پکن توافقی را که در سال ۲۰۱۶ به نام «مشارکت جامع استراتژیک چین و ایران» با رقم ۴۰۰ میلیارد دلار امضا کرده بودند، توسعه داده و بندهای غیرعلنی به آن افزوده‌اند. در واقع قرار نیست بخش‌هایی از این توافق جدید به صورت عمومی علنی شود.[۸]

نشریهٔ اویل‌پرایس به عنوان نشریه‌ای تخصصی در حوزهٔ نفت، در گزارشی اعلام کرد که به بخش‌هایی از جزئیات این توافق‌نامه توانسته‌است که دست پیدا کند. در این گزارش گفته شده‌است که افزون‌بر حوزه‌های نفت و حمل و نقل، توسعهٔ تجهیزات و تأسیسات نظامی ایران به چین واگذار می‌شود و هواپیماها و کشتی‌های نظامی چینی و روسی، قادر به بهره‌برداری از تأسیسات توسعه‌یافته خواهند بود.[۷۸]

پنهان‌کاری‌ها

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله روز سه‌شنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۹ در انتقاد از پنهان نگاه داشتن محتوای این سند از افکار عمومی نوشت یک سال است که ایران و چین در حال تلاش برای نهائی کردن سند ۲۵ ساله‌اند و پرسیده‌است: «چرا مردم از جزئیات این سند بی اطلاعند؟ چرا عموم مردم نباید از آن مطلع شوند؟»[۷۹][۸۰]

تجارت نیوز طی مقاله‌ای نوشته‌است هیچ منبع رسمی ایرانی، از جزئیات این قرارداد خبری نداده‌است؛ و بعد سؤالات مختلفی مطرح کرده‌است که هنوز هیچ پاسخی برای آن نیست. سخن اصلی این است که چرا دولت به تعهد خود در برابر ملت از حیث گردش اطلاعات بی‌اعتناست و اطلاعات دقیق و درست از این قراداد نمی‌دهد. مذاکرات از کی شروع شده‌است؟ آیا قرارداد امضا شده‌است؟ قرارداد در چه مرحله‌ای است؟ آیا هنوز مذاکرات بر سر مفاد آن ادامه دارد؟ متن قراداد یا پیش‌نویس آن چیست؟ ضمائم قرارداد چه چیزهایی هستند؟ پنهانکاری در همکاری‌های اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی چه دلیلی می‌تواند داشته‌باشد؟[۶]

دیدگاه‌ها

برخی کارشناسان اقتصادی و سیاسی بنابر دلایلی این قرارداد را نگران‌کننده می‌دانند. دلایل عمدهٔ نگران‌کننده برای آن‌ها شامل این موارد است:

  • شرایط کنونی ایران در بازپرداخت بدهی
  • عدم توازن میان ایران و چین
  • موضع ضعف ایران در تحریم‌ها
  • نبود گزینه‌ای دیگر برای سرمایه‌گذاری
  • سابقهٔ منفی چین در قراردادهای خود با ایران و دیگر کشورهای آسیایی و آفریقایی.[۳۳]

انتقادات و اختلاف نظرها

  • رضا پهلوی در ۱۷ تیر ۱۳۹۹ «برنامهٔ ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین» را «ننگین» و «بی‌اعتبار» توصیف کرد و نتیجهٔ عقد این قرارداد را «تاراج منابع طبیعی ایران و پذیرش ارتش بیگانه» در خاک کشور دانست.[۸۱][۸۲][۸۳] وی همچنین تأکید کرد: «قرارداد ۲۵ساله با چین، قراردادی از موضع ضعف و خیانتی انکارناپذیر به منافع ملی ایران است.»[۸۴][۸۵]
  • محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین ایران به قرارداد ایران و چین انتقاد کرده و گفته «شنیده‌ام که در حال مذاکره هستند و می‌خواهند یک قرارداد جدید ۲۵ ساله با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسهٔ ملت به دیگران می‌بخشید؟ … انقلاب کردیم تا هیچ مسئله‌ای از ملت پنهان نباشد و کسانی خود را مالک ملت ندانند».[۸۶]
  • حسن نوروزی، نمایندهٔ رباط کریم: در مورد واگذاری جزیرهٔ کیش به چینی‌ها، به رئیس‌جمهور ایران هشدار داد؛ و گفت: «مذاکراتی از سوی دولت در حال انجام بود که جزیرهٔ کیش به مدت ۲۵ سال به چینی‌ها واگذار شود.» او در همین زمینه به امتیاز صید ماهی در آب‌های جنوب کشور برای چینی‌ها اشاره کرد و گفت مذاکره‌هایی نیز دربارهٔ دریای خزر انجام شده‌است. مقامات در تهران واگذاری کیش و امتیاز صید بی‌رویهٔ ماهی به چینی‌ها را رد کردند.[۸]
  • وزارت خارجهٔ آمریکا: «حزب کمونیست چین تنها خواستار استفاده از منابع طبیعی ایران برای پیشبرد اهداف سلطه‌گرایانه خود در دریای جنوبی چین و قلدری برای کشورهای دیگر در منطقه است. طبعاً، تهران مخالفتی نخواهد داشت زیرا رژیم از همان ارزش‌های استبدادی پکن پیروی می‌کند.» وزیر امور خارجی مایک پمپئو در تویتر خود نوشت قرار داد بلندمدت ایران چین دلیل برای ادامه دادن تحریم نظامی ایران است.[۸۷]
  • روزنامهٔ جمهوری اسلامی در مقابل مسئولانی که «ملاحظات» و «تمایل» چینی‌ها را محور قرار می‌دهند، نوشته‌است: «درست در زمانی که بحث‌های مربوط به سند ۲۵ ساله ایران و چین مطرح است، چین آشکارا اعلام می‌کند نفت عربستان را جایگزین نفت ایران کرده‌است. درحالی که ما هنوز زخم‌های برجای مانده از تخلفات چین در قرارداد ارزی دوران دولت احمدی‌نژاد، که یک ترکمانچای ارزی بود، را بر تن داریم، نباید به قرارداد دیگری آن هم ۲۵ ساله با چین تن بدهیم». این روزنامه همچنین اشاره می‌کند که: «گفته‌اند چین نگران است که شاید اعلام آشکار محتوای این سند، موجب کارشکنی آمریکا شود. اگر واقعاً چینی‌ها چنین نگرانی عجیبی دارند، همین کافی است که نتیجه بگیریم آن‌ها قابل اعتماد نیستند. کشوری که ادعای ابرقدرتی دارد، چرا از کارشکنی آمریکا نگران است؟ نگران خودش هست یا ایران؟»[۸۸]
  • محسن سازگارا با انتقاد انحصاری بودن این قرارداد می‌گوید که «منافع ملی ما در گرو این است که با همه دنیا رابطه خوب داشته باشیم، سفره کشورمان را یکجا جلوی هیچ کشوری باز نکنیم و یک دولت مستقل و ملی بر اساس منفعت مردم و کشور ایران، هر نوع همکاری مفیدی را با هر کشور و شرکتی در پیش گیرد. یعنی از بین کشورها و کمپانی‌های گوناگون، یک به یک بهترین را انتخاب کند نه اینکه با یک طرف دنیا بر اساس آمریکاستیزی و غرب‌ستیزی و رؤیای محو اسرائیل در حال قهر و دعوا باشد و به این بهانه برود در کام یک اژدهای بدسابقه؛ بنابراین قابل پیش‌بینی است که این همکاری پیشاپیش یک یوغ بندگی و بردگی بر گردن ایران خواهد انداخت. به‌ویژه اینکه چین هر جا رفته، با حقه‌بازی دام بدهی درست کرده و با زور و کشتی جنگی بنادر را با اجاره ۹۹ ساله تسخیر کرده و حتی در حد استعمارگران قرن نوزدهم هم منصف نبوده و فقط به غارت منابع پرداخته‌است.»[۲۸] وی گفت با این قرارداد، کلید ایران تقدیم چین می‌شود و به این دلیل باید خیانت بزرگی محسوب شود.[۸۹]
  • محمود احمدی بیغش نمایندهٔ شازند مجلس شورای اسلامی: در ارتباط با قرارداد چین مثل برجام عمل نکنید. این قرارداد باید در اختیار نمایندگان قرار گیرد و قصد دولت از این قرارداد روشن باشد.[۹۰]
  • علی مطهری در صفحهٔ توییتر خود آورده‌است: گذشته از محتوای سند همکاری ۲۵ سالهٔ ایران و چین، باید قبل از امضای آن، تکلیف دو میلیون مسلمان چینی که در اردوگاه‌های اجباری برای دست کشیدن از دین و فرهنگ خود شکنجه می‌شوند و مساجدشان تخریب شده، روشن شود.[۹۱]
  • اسپوتنیک خبرگزاری دولتی روسیه قرارداد میان چین و ایران را «توافقنامه جدید ترکمنچای» نامید که تلاشی است از سوی تهران برای وادار کردن پکن به وتو پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران.[۸۸]
  • مایکل روبین، کارشناس امور ایران و پژوهشگر مؤسسه «آمریکن اینترپرایز» در واشینگتن، در مطلب تحلیلی در مجله «نشنال اینترست» می‌نویسد: «هرگونه توافقی میان دولت ایران و چین که اجازه اجاره بلندمدت خاک ایران را بدهد، موجب برانگیخته شدن خشم عمومی مردم ایران و بخش عمده‌ای از طیف سیاسی آن کشور خواهد شد.» وی در ادامه می‌نویسد «هر توافقی با چین در بلندمدت موجب پشیمانی ایران خواهد شد.»[۹۲][۹۳]

حامیان

سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با رئیس‌جمهور چین اشاره به «تمایل و نگاه به شرق در ایران» در مقابل غرب کرد و گفت: «روابط استراتژیک ۲۵ ساله با چین کاملاً درست و حکمت آمیز است.»[۹۴]

ما از امکانات دوستان قدرتمندمان در دنیا استفاده خواهیم کرد اما تکیه مان به خدا و خودمان است.[۹۵]

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه: «این یک پیشنهاد برای روابط ۲۵سالهٔ میان دو کشور است و هنوز بندهای آن نهایی نشده‌است.»[۸]

اما در مقابل غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد که سند همکاری ۲۵ ساله با چین قبل از تحریم‌ها و زمانی شکل گرفته‌است که رهبر جمهوری اسلامی پیام خاصی و فرد خاصی را به چین فرستاد و با رئیس‌جمهوری چین گفتگو کرد و تا پیش از این، این عزم در رفتار دولت روحانی در رابطه با روسیه و چین وجود نداشته‌است.[۵۱]

علاوه بر دولت و رسانه‌های مرتبط با آن، سپاه پاسداران و رسانه‌های آن از مهم‌ترین حامیان این قرارداد هستند.[۹۶][۹۷][۹۸]

شماری از نشریات عربی از جمله نشریه «الاخبار» نزدیک به حزب‌الله لبنان، از این قرارداد به‌شدت استقبال کرده‌اند.[۸۶]

رئیس گروه اقتصادی دفتر رهبر جمهوری اسلامی از این توافقنامه دفاع کرده و می‌گوید، ایران برای رشد اقتصادی به چین به عنوان «مشتری راهبردی» نفت نیاز دارد.

به گزارش پایگاه معاون‌اول رئیس‌جمهور ایران، او در نشستی در وزارت خارجه ایران گفت: «باید با شهامت از توسعه روابط راهبردی کشورمان با پکن دفاع کنیم و وزارت خارجه می‌تواند در حوزه‌های مختلف از انرژی تا فناوری روی این تفاهم‌نامه کار کند.»

لطف‌الله دژکام امام جمعه شیراز در خطبه‌های نماز جمعه ۲۷ تیرماه شیراز اعلام کرد که «اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است».[۹۹]

دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی مدیرکل امور بین‌الملل حسین امیر عبداللهیان در یک مصاحبه: آمریکایی‌ها نمی‌توانند روابط تهران و پکن، تهران- مسکو، تهران- بغداد و برخی کشورهای همسایه را تحمل کنند چینی‌ها به صراحت اعلام کردند برای مناسبات خارجی با دیگر کشورها، اجازه دخالت طرف‌های دیگر را نخواهند داد.[۱۰۰]

اقتصاد غرب آسیا

نشریات هندی توافق ایران و چین از یک سو و همزمان اعلام پایان همکاری ایران با هند در طرح توسعه چابهار به علت تأخیر این کشور را، به منزلهٔ شکست راهبردی هند در رقابت با چین برای دسترسی به بازار انرژی و نیز دسترسی به راه‌های تجاری بین‌المللی از طریق ایران تلقی کرده‌اند که به علت همسویی کامل هند با سیاست تحریم آمریکا علیه ایران رخ داده‌است.[۱۰۱][۱۰۲]

عربستان سعودی و امارات متحده عربی توافقات همکاری بلندمدت مشابهی با چین دارند.[۱۰۳] به طوری که عربستان مذاکراتی را از سال ۲۰۱۸ با محوریت محمد بن سلمان با چین آغاز کرده‌است.[۱۰۴] در نتیجه می‌توان گفت چین راهبرد متوازنی در توسعه همکاری خود در منطقه خلیج فارس دارد و همزمان با هر دو سوی خلیج در حال عقد موافقتنامه‌های راهبردی می‌باشد.[۱۰۵]

واکنش‌های مردمی (در اینترنت)

ایرانان در فضای مجازی، به شدت از این پیمان‌نامه، خشمگین شده و آن را سرآغاز «استعمار چین» می‌دانند. کاربران شبکه‌های اجتماعی، موفق شدند در یک بازه ۲۴ ساعته، هشتگ انگلیسی #iranNot4SELLnot4RENT را ۱۷ هزار بار، توییت کنند. هشتگ «#ترکمنچای_چینی» نیز ۱۰ هزار بار، توییت شد (که به قرارداد ترکمنچای، و واگذاری بخش‌های بزرگی از ایران به امپراتوری پیشین روسیه، اشاره دارد).[۱۰۶]

این گونه واکنش‌ها به حکومت کمونیستی چین، پیشینه داشته‌است؛ از جمله، پس از آغاز رفع تحریم‌های بین‌المللی بر ضد ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی، گروهی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، کارزاری را برای «تحریم اجناس چینی» به راه انداختند. پیش‌تر هم در دوره جنبش سبز ایران، گروهی از معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری، شعار «مرگ بر چین»، داده بودند؛ زیرا عقیده داشتند که چین، تجهیزات ضد شورش و فناوریِ شنود و ردیابیِ مخالفان را در اختیار حکومت جمهوری اسلامی ایران، قرار داده‌است.[۱۰۷]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ http://www.president.ir/EN/91435
  2. ↑ "Iran split over 25-year China plan still shrouded in mystery". Middle East Eye (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-23.
  3. ↑ "China Inks Military Deal With Iran Under Secretive 25-Year Plan". OilPrice.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-23.
  4. ↑ «The Iran-China 25-Year Plan: A Preliminary Assessment». Begin-Sadat Center for Strategic Studies (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۷-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  5. ↑ کاربر 2 (۲۰۲۰-۰۷-۰۸). «قرارداد همکاری ایران و چین؛ یا مستعمره شدن ایران برای 25 سال». رادیو پیام اسرائیل. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ کامبیز نوروزی کامبیز نوروزی (حقوقدان) (۲۲ تیر ۱۳۹۹). «ابعاد پنهان قرارداد ایران و چین». تجارت نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  7. ↑ Fassihi، Farnaz؛ Myers، Steven Lee (۲۰۲۰-۰۷-۱۱). «Defying U.S. , China and Iran Near Trade and Military Partnership» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ آزاده افتخاری (۹ تیر ۱۳۹۹). «قرارداد ۲۵ ساله با چین؛ از واگذاری کیش تا تخفیف‌های ویژه». ایندیپندنت فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۹.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «China and Iran flesh out strategic partnership». www.petroleum-economist.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
  10. ↑ «جنجال‌های قرارداد با اژدها». روزنامه همدلی. شماره ۱۴۵۱. صفحهٔ ۱. ۱۱ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۱.
  11. ↑ «تصویب سند ۲۵ ساله ایران و چین در هیئت دولت و چند نکته!». www.tabnak.ir. ۱۳۹۹-۰۴-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
  12. ↑ «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین بررسی و تأیید شد». شانا. ۲۰۲۰-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
  13. ↑ Fassihi، Farnaz؛ Myers، Steven Lee (۲۰۲۰-۰۷-۱۱). «Defying U.S. , China and Iran Near Trade and Military Partnership» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  14. ↑ «واشینگتن پست: سیاست فشار حداکثری ترامپ شکست خورد مگر در سوق دادن ایران به سوی چین». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  15. ↑ Opinion | Our 'maximum pressure' on Iran failed
  16. ↑ What China's New Deal with Iran Says About Its Ambitions in the Region
  17. ↑ A deal between Iran and China shows that 'getting tough' doesn't solve the US's problems
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ «پیمان 'شیر و اژدها'؛ چین و ایران در برابر آمریکا؟». BBC News فارسی. ۱۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  19. ↑ «سند همکاری ایران و چین؛ 'حکمت‌آمیز' یا 'قرارداد ترکمن‌چای'». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه درز کرده؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۷-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
  21. ↑ Tehran, A. correspondent in (2020-07-10). "Iran government squeezed over 'secretive' deal with China". Al-Monitor (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-24.
  22. ↑ China, Iran deal eyes a future decoupled from US
  23. ↑ «آیا چین می‌خواهد ایران را مستعمره اقتصادی خود کند؟ دیپلماسی تله بدهی چیست و کدام کشورها فریب چین را خوردند؟». اعتمادآنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  24. ↑ «دیپلماسی غارت». شورای مدیریت گذار. ۲۰۲۰-۰۷-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  25. ↑ «روزنامه آرمان ملی: چین ایران را مشتری می‌داند؛ نه متحد». www.pishkhan.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  26. ↑ «به دام دیپلماسی بدهی چین نیفتیم!». به دام دیپلماسی بدهی چین نیفتیم! (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  27. ↑ «سند راهبردی 25 ساله ایران-چین| چه چیزهایی دربارهٔ این سند می‌دانیم؟ / احمدی‌نژاد دقیقاً با چه چیز مخالف است؟!». خبرگزاری تسنیم. ۱۳۹۹-۰۴-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ «همکاری ۲۵ ساله ایران و چین از دید کارشناسان؛ آیا توافق با پکن استعماری است؟». euronews. ۲۰۲۰-۰۷-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۴.
  29. ↑ Wong، Erebus؛ Kin-chi، Lau؛ Tsui، Sit؛ Theory، Wen TiejunTopics: Economic؛ Imperialism؛ Asia، Political Economy Places:؛ China؛ Asia، Southeast؛ Ukraine (۲۰۱۷-۰۱-۰۱). «Monthly Review | One Belt, One Road». Monthly Review (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ "China encircles the world with One Belt, One Road strategy". www.ft.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-24.
  31. ↑ "India Objects to China's Belt and Road Initiative—and It Has a Point". Council on Foreign Relations (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-24.
  32. ↑ "India skips China's Silk Road summit, warns of 'unsustainable' debt" (به انگلیسی). 2017-05-14. Retrieved 2020-07-24.
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ «مخاطرات یک قرارداد | شگرد چین برای تصاحب بنادر در دنیا در قرارداد ۲۵ساله ایران تکرار می‌شود؟». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۷-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۱.
  34. ↑ Phillips، Tom (۲۰۱۷-۰۵-۱۵). «The world must unite like a 'flock of geese', says China's Xi Jinping» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  35. ↑ "China's Xi lays out $900bn Silk Road vision amid claims of empire-building". the Guardian (به انگلیسی). 2017-05-14. Retrieved 2020-07-24.
  36. ↑ Rajagopalan، Rajeswari Pillai. «A New China Military Base in Pakistan?». thediplomat.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  37. ↑ Kaplan، Robert D. (۲۰۱۹-۰۶-۲۶). «Opinion | This Isn't About Iran. It's About China» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  38. ↑ Vatanka، Alex. «China's Great Game in Iran». Foreign Policy (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  39. ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ «ماجرای توافق ۲۵ ساله ایران و چین؛ چرایی هراس‌افکنی از آن‌سوی مرزها». ایرنا پلاس. ۱۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  40. ↑ «همایش بین‌المللی جاده ابریشم چین با حضور «طیب‌نیا» آغاز شد». تجارت‌نیوز. ۲۰۱۷-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ «سند راهبردی 25 ساله ایران-چین| چه چیزهایی دربارهٔ این سند می‌دانیم؟ / احمدی‌نژاد دقیقاً با چه چیز مخالف است؟!». خبرگزاری تسنیم. ۱۳۹۹-۰۴-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  42. ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ ۴۲٫۲ ۴۲٫۳ «قرارداد راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین: "معاهده ترکمانچای" یا یک"سند افتخارآمیز"؟». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۰-۰۶-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۱.
  43. ↑ «لاریجانی: ایران برنامه ای 25 ساله برای ارتباط با چین تدوین کرده‌است». خبرگزاری تسنیم. ۸ مرداد ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  44. ↑ «اطلاعاتی تازه از توافق ۲۵ ساله ایران و چین». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۷-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  45. ↑ «احمدی‌نژاد: می‌خواهند یک قرارداد ۲۵ساله با چین منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد! - بهار نیوز». بهار نیوز. ۲۰۲۰-۰۶-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  46. ↑ «پس از"توتال"، شرکت چینی "سی‌ان‌پی‌سی" نیز ایران را تنها گذاشت و از طرح فاز١١ پارس جنوبی کناره‌گیری کرد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۰-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۳.
  47. ↑ امیرحسین مهدوی (۱۷ تیر ۱۳۹۹). «شرکای کمتر، وابستگی بیشتر». ThirtyOneLand. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۱.
  48. ↑ Vatanka، Alex. «China's Great Game in Iran». Foreign Policy (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  49. ↑ Erdbrink، Thomas (۲۰۱۷-۰۷-۲۵). «For China's Global Ambitions, 'Iran Is at the Center of Everything'» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  50. ↑ Vatanka، Alex. «The East Fails Iran». Foreign Policy (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  51. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ «"رهبر فرد و پیامی خاص به چین فرستاد"». DW.COM. ۲۰۲۰-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۲.
  52. ↑ «افشاگری دربارهٔ نقش علی خامنه‌ای در قرارداد ۲۵ساله با چین». independentpersian. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۰.
  53. ↑ «نقش علی لاریجانی در قرارداد 25ساله ایران و چین». روزنامه شرق. ۹ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ مرداد ۱۳۹۹.
  54. ↑ «مشاور علی لاریجانی: او از طرف رهبر ایران در توافق ۲۵ ساله ایران و چین نقش ویژه داشته». بی بی سی فارسی. ۹ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ مرداد ۱۳۹۹.
  55. ↑ خبرگزاری ایرنا (۲۹ تیر ۱۳۹۹). «برنامه 25 ساله همکاری با چین و آینده عضویت ایران در پیمان شانگهای».
  56. ↑ Opinion | Our 'maximum pressure' on Iran failed
  57. ↑ Fassihi، Farnaz؛ Myers، Steven Lee (۲۰۲۰-۰۷-۱۱). «Defying U.S. , China and Iran Near Trade and Military Partnership» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  58. ↑ What China's New Deal with Iran Says About Its Ambitions in the Region
  59. ↑ «پترولیوم اکونومیست حجم سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران را مطابق با قرارداد ۲۵ ساله، معادل ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار خوانده‌است». تابناک. ۳۱ تیر ۱۳۹۹.
  60. ↑ انصاف نیوز (تیرماه ۱۳۹۹). «متن ویرایش نهایی برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین». تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  61. ↑ «دولت حامی و منتقدان عصبانی؛ از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه درز کرده؟». بی بی سی فارسی. ۱۸ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۹ مرداد ۱۳۹۹.
  62. ↑ https://www.bbc.com/persian/iran-53334115
  63. ↑ «برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین تصویب شد». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۰-۰۶-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
  64. ↑ «ربیعی: برنامه ۲۵ ساله همکاری با چین، شکست انزوای ایران را ثابت کرد». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
  65. ↑ «برنامه همکاری ایران و چین 25 ساله شد». ir.sputniknews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
  66. ↑ «Full text of Joint Statement on Comprehensive Strategic Partnership between I.R. Iran, P.R. China». www.president.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۱.
  67. ↑ «واکنش چین به قرارداد ۲۵ ساله با ایران | چینی‌ها چقدر از پیش نویس ایران را پذیرفته‌اند؟ | هیچ تخفیفی در سند وجود ندارد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
  68. ↑ «واکنش چین به قرارداد ۲۵ ساله با ایران | چینی‌ها چقدر از پیش نویس ایران را پذیرفته‌اند؟ | هیچ تخفیفی در سند وجود ندارد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
  69. ↑ «محمود احمدی بیغش، نماینده مجلس: واگذاری اختیار تام جزایر ایرانی به چین بخشی از قرارداد ۲۵ ساله است».
  70. ↑ «گمانه‌زنی نماینده مجلس دربارهٔ «واگذاری اختیار تام جزایر ایران به چین»».
  71. ↑ «واگذاری جزایر به چین واقعیت دارد/ حرکت مردم جلوی آن را گرفت (فیلم)». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۸.
  72. ↑ «گفتگوی تسنیم با احمدی‌بیغش: واگذاری جزایر ایرانی به چین واقعیت ندارد/ من چنین حرفی نزده‌ام!».
  73. ↑ «بیغش: هرگز نگفتم جزایر ایرانی به چینی‌ها واگذار شده‌است/با شهامت می‌گویم خلط کلامی بود».
  74. ↑ ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ «نماینده مجلس که گفته بود موضوع واگذاری جزایر به چین صحت دارد حرفش را پس گرفت».
  75. ↑ «پاسخ روابط عمومی وزارت امور خارجه به اظهارات یک نماینده مجلس مبنی بر واگذاری جزایر ایرانی به چین».
  76. ↑ «از ترکمنچای ارزی احمدی‌نژاد تا ترکمنچای نفتی روحانی». رادیو زمانه. ۲۰۲۰-۰۶-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۱.
  77. ↑ «پترولیوم اکونومیست مدعی شد: سرمایه‌گذاری ۲۸۰ میلیارد دلاری چینی‌ها در صنعت نفت ایران». شبکه خبری نفت و انرژی ایران. ۲۰۱۹-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  78. ↑ "China Inks Military Deal With Iran Under Secretive 25-Year Plan". OilPrice.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-07.
  79. ↑ «نگاه مطلق به شرق». روزنامه جمهوری اسلامی. ۱۷ تیر ۱۳۹۹.
  80. ↑ «نه غربی؟ نه شرقی!/قرارداد همکاری ایران و چین، سند توسعه یا خیانت به منافع ملی ایران؟». رادیو نشاط استرالیا. ۲۰ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  81. ↑ سند همکاری ایران و چین؛ 'حکمت‌آمیز' یا 'قرارداد ترکمن‌چای'، بی‌بی‌سی فارسی
  82. ↑ واکنش شاهزاده رضا پهلوی به قرارداد ۲۵ساله با چین: رژیم در پی تاراج منابع کشور است، ایندیپندنت فارسی
  83. ↑ شاهزاده رضا پهلوی «قرارداد ۲۵ ساله» ایران با چین را محکوم کرد، رادیو فردا
  84. ↑ پیام رضا پهلوی در محکومیت قرارداد ۲۵ساله ایران با چین: این قرارداد، خیانتی انکارناپذیر به منافع ملی ایران‌است، رادیو بین‌المللی فرانسه
  85. ↑ رضا پهلوی. «هم‌میهنان». Twitter. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
  86. ↑ ۸۶٫۰ ۸۶٫۱ «هشدارها نسبت به «قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین»؛ احمدی‌نژاد: هیچ‌کس خبر ندارد‎». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۹.
  87. ↑ "Lebanon And Its Hezbollah Follow Iran, Hoping For A Chinese Rescue". RFE/RL (به انگلیسی). Retrieved 2020-07-16.
  88. ↑ ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ «قرارداد همکاری ایران و چین؛ سند توسعه یا خیانت به منافع ملی؟». DW.COM. ۲۰۲۰-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۸.
  89. ↑ «همکاری ۲۵ ساله ایران و چین از دید کارشناسان». یورونیوز. ۲۰۲۰-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  90. ↑ «متأسفانه سیاست خارجی به برجام محدود شده‌است». خبرگزاری خانه ملت. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۹.
  91. ↑ «واکنش مطهری به قرارداد ۲۵ ساله ایران با چین». ایمنا. ۲۰۲۰-۰۷-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۱.
  92. ↑ ««هر توافقی با چین در بلندمدت موجب پشیمانی ایران خواهد شد.»». رادیو صدای آمریکا. ۲۴ تیر ۱۳۹۹.
  93. ↑ «مایکل روبین: ایران از بابت هر توافقی که با چین امضا کند پشیمان خواهد شد». tvazadi.com. ۲۴ تیر ۱۳۹۹.
  94. ↑ «توافق برای «روابط استراتژیک 25 ساله» ایران و چین درست و حکمت‌آمیز است/ رویکرد آمریکایی‌ها فریبکارانه و غیرصادقانه است». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۱.
  95. ↑ «فیلم| اشاره تلویحی رهبر انقلاب به قرارداد‌ ایران و چین». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۳۱.
  96. ↑ «ایران جایزه بزرگ طرح استعماری چین؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۲.
  97. ↑ «روابط ایران و چین؛ فرصت‌های تفاهم‌نامه ۲۵ ساله». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۰-۰۷-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۲.
  98. ↑ «حمله حقوق بگیران آمریکایی به قرارداد تجاری ایران با چین». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۰۶-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۲.
  99. ↑ «امام جمعه شیراز: اساس ارتباط ایران و چین منطبق با دستورهای قرآن است». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۸.
  100. ↑ https://snn.ir/fa/news/864487/امیرعبداللهیان-پایگاهی-که-آمریکا-از-آن-برای-تعرض-به-هواپیمای-ایرانی-استفاده-کرده-شناسایی-شده-است
  101. ↑ «Iran-China Partnership: Is India losing out here?». Times of India Blog (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۷-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  102. ↑ Johny، Stanly (۲۰۲۰-۰۷-۱۴). «Analysis | China making deep inroads into Iran» (به انگلیسی). The Hindu. شاپا 0971-751X. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  103. ↑ «Iran isn't the only Middle Eastern country in a unique partnership with China». Atlantic Council (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۷-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  104. ↑ "Saudi-Chinese cooperation ushers in new type of international ties". Al Arabiya English (به انگلیسی). 2018-05-05. Retrieved 2020-07-24.
  105. ↑ «Iran isn't the only Middle Eastern country in a unique partnership with China». Atlantic Council (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۷-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۴.
  106. ↑ https://www.bbc.com/persian/iran-features-53351303
  107. ↑ https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-53556734

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=برنامه_۲۵_ساله_همکاری‌های_مشترک_ایران_و_چین&oldid=29644704»