پرش به محتوا

حملات ۱۱ سپتامبر

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱)
برای دیگر کاربردها، حملات ۱۱ سپتامبر (ابهام‌زدایی) را ببینید.
حملات ۱۱ سپتامبر
ردیف بالا: برج‌های دوقلو مرکز تجارت جهانی در حال سوختن
ردیف دوم، چپ به راست: بخش فروریخته پنتاگون، پرواز ۱۷۵ به برج دوم مرکز تجارت جهانی برخورد می‌کند
ردیف سوم، چپ به راست: یک آتش‌نشان در محل مرکز تجارت جهانی درخواست کمک می‌کند؛ یکی از موتورهای پرواز ۹۳ بازیابی می‌شود
ردیف پایین، چپ به راست: برخورد پرواز ۷۷ با پنتاگون، همان‌طور که در سه فریم متوالی دوربین مداربسته ثبت شده است
موقعیت
تاریخ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱؛ ۲۴ سال پیش (۲۰۰۱-۱۱}})
ح. ۰۸:۱۳ صبح[ب] – ۱۰:۰۳ صبح[پ] (EDT)
هدف
گونه حمله
تروریسم اسلامی، هواپیماربایی، حمله انتحاری، کشتار جمعی
کشته‌ها۲,۹۹۶[ت]
(۲,۹۷۷ قربانی و ۱۹ تروریست القاعده)
زخمی‌ها۶,۰۰۰–۲۵,۰۰۰+[ث]
مرتکبانالقاعده به رهبری اسامه بن لادن
تعداد مشارکت‌کنندگان
۱۹
انگیزهچندین مورد؛ انگیزه‌های حملات ۱۱ سپتامبر و فتواهای اسامه بن لادن را ببینید
محکوم

حملات ۱۱ سپتامبر[ج] که اغلب به صورت عامیانه با عنوان ۹/۱۱ نیز شناخته می‌شود،[چ] چهار حملهٔ انتحاری هماهنگ‌شده توسط گروه تروریستی اسلامی القاعده علیه ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۱ بودند. نوزده تروریست، چهار هواپیمای مسافربری تجاری را ربودند؛ دو هواپیمای اول به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در نیویورک و سومی به پنتاگون (مقر وزارت دفاع ایالات متحده) در شهرستان آرلینگتون، ویرجینیا برخورد کردند. هواپیمای چهارم در جریان شورش مسافران در یک مزرعهٔ روستایی در پنسیلوانیا سقوط کرد، جایی که اکنون یادبود ملی پرواز ۹۳ نام دارد. در واکنش به این حملات، ایالات متحده برای چندین دهه جنگ جهانی علیه تروریسم را آغاز کرد تا گروه‌های متخاصم که سازمان‌های تروریستی تلقی می‌شدند و همچنین دولت‌هایی که گفته می‌شد از آن‌ها حمایت می‌کردند را از بین ببرد.

رابط و سرگروه این حملات، محمد عطا، هواپیمای پرواز شماره ۱۱ امریکن ایرلاینز را در ساعت ۸:۴۶ صبح به برج شمالی مجتمع مرکز تجارت جهانی کوبید. هفده دقیقه بعد، در ساعت ۹:۰۳ صبح،[ح] پرواز شماره ۱۷۵ یونایتد ایرلاینز به برج جنوبی اصابت کرد. هر دو برج ظرف یک ساعت و چهل و دو دقیقه فروریختند[خ] و پنج ساختمان باقی‌مانده در این مجتمع را نیز نابود کردند. پرواز شماره ۷۷ امریکن ایرلاینز در ساعت ۹:۳۷ صبح به ساختمان پنتاگون برخورد کرد و باعث ریزش بخشی از آن شد. چهارمین و آخرین پرواز، پرواز شماره ۹۳ خطوط هوایی یونایتد، طبق تحقیقات بازرسان، احتمالاً کاخ کنگره آمریکا یا کاخ سفید را هدف قرار داده بود. مسافران که از حملات قبلی مطلع شده بودند، علیه هواپیماربایان شورش کردند و هواپیما در ساعت ۱۰:۰۳ صبح در یک مزرعه نزدیک شنکزویل، پنسیلوانیا سقوط کرد. در پی این حملات، اداره هوانوردی فدرال دستور توقف نامحدود تمام پروازها در حریم هوایی ایالات متحده را صادر کرد و از برخاستن هر هواپیمای دیگری تا ۱۳ سپتامبر جلوگیری کرد و از تمام هواپیماهای در حال پرواز نیز خواست که به مبدأ خود بازگردند یا در کانادا فرود آیند. اقداماتی که در کانادا برای پذیرش هواپیماهای ورودی و سرنشینان آن‌ها انجام شد، در مجموع با عنوان عملیات روبان زرد شناخته می‌شوند.

همان شب، آژانس اطلاعات مرکزی به رئیس‌جمهور جرج دابلیو. بوش اطلاع داد که مرکز ضدتروریسم آن، حملات را کار القاعده به رهبری اسامه بن لادن شناسایی کرده است. ایالات متحده در پاسخ، جنگ علیه تروریسم را آغاز کرد و به افغانستان حمله کرد تا طالبان را که شرایط آمریکا برای اخراج القاعده و استرداد رهبران آن را رد کرده بود، سرنگون کند. ناتو با استناد به ماده ۵ پیمان آتلانتیک شمالی–که تنها باری است که تا به امروز از آن استفاده شده است–از متحدان خود خواست تا علیه القاعده بجنگند. با پیشروی نیروهای مهاجم آمریکایی و متحدانشان در سراسر افغانستان، بن لادن از دست آن‌ها فرار کرد. او تا سال ۲۰۰۴ هرگونه دست داشتن در این حملات را انکار می‌کرد، اما در آن سال، بخش‌هایی از یک نوار ضبط‌شده منتشر شد که در آن مسئولیت حملات را بر عهده می‌گرفت. انگیزه‌هایی که القاعده برای این حملات ذکر کرد، شامل حمایت ایالات متحده از اسرائیل، حضور پایگاه‌های نظامی آمریکا در عربستان سعودی و تحریم‌ها علیه عراق بود. شکار نزدیک به یک دهه‌ای بن لادن در مه ۲۰۱۱ به پایان رسید، زمانی که او در یک حمله نظامی آمریکا به مخفیگاهش در ایبت‌آباد، پاکستان کشته شد. جنگ در افغانستان هشت سال دیگر نیز ادامه یافت تا اینکه در فوریه ۲۰۲۰ توافقی برای خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از این کشور حاصل شد.

این حملات ۲,۹۷۷ نفر را به کام مرگ کشاند و هزاران نفر دیگر را زخمی کرد.[د] همچنین، پیامدهای بهداشتی طولانی‌مدت و جدی‌ای به دنبال داشت و دست‌کم ۱۰ میلیارد دلار خسارت به زیرساخت‌ها و اموال وارد کرد. این واقعه همچنان مرگبارترین حمله تروریستی تاریخ و همچنین مرگبارترین حادثه برای آتش‌نشانان و نیروهای انتظامی در تاریخ آمریکا به شمار می‌آید؛ به‌طوری که در این حادثه به ترتیب ۳۴۳ و ۷۲ نفر از آن‌ها جان خود را از دست دادند. سقوط پروازهای ۱۱ و ۱۷۵ مرگبارترین فجایع هوایی تاریخ بودند و برخورد پرواز ۷۷ به پنتاگون نیز چهارمین حادثه هوایی با بیشترین تلفات زمینی در تاریخ است. تخریب مرکز تجارت جهانی و مناطق اطراف آن که در منطقه اقتصادی منهتن قرار داشت، ضربه جدی‌ای به اقتصاد آمریکا وارد کرد و باعث شوک‌های بزرگ در بازارهای جهانی شد. بسیاری از کشورهای دیگر نیز در پی این حملات، قوانین ضدتروریسم خود را تقویت کرده و اختیارات سازمان‌های اجرای قانون و اطلاعاتی خود را گسترش دادند. برآوردها از سوی پروژه هزینه‌های جنگ نشان می‌دهد که مجموع مرگ‌ومیر ناشی از این حملات و درگیری‌هایی که به‌طور مستقیم به دنبال آن آغاز شد، از ۴٫۵ میلیون نفر فراتر رفته است.[۱۶]

عملیات پاک‌سازی محل مرکز تجارت جهانی (که به صورت عامیانه با عنوان «گراوند زیرو» شناخته می‌شود) در مه ۲۰۰۲ به پایان رسید، در حالی که ساختمان پنتاگون ظرف یک سال بازسازی شد. پس از تأخیر در طراحی یک مجموعه جدید، شش ساختمان جدید برای جایگزینی برج‌های از بین رفته برنامه‌ریزی شدند. همچنین یک موزه و بنای یادبود برای گرامیداشت کشته‌شدگان و مجروحان این حملات ساخته شد. بلندترین ساختمان این مجموعه، مرکز تجارت جهانی یک، در سال ۲۰۰۶ کلنگ‌زنی و در سال ۲۰۱۴ افتتاح شد. بناهای یادبودی که به این حملات اختصاص یافته‌اند شامل موزه و یادبود ملی حملات ۱۱ سپتامبر در نیویورک، بنای یادبود پنتاگون در آرلینگتون، ویرجینیا و بنای یادبود ملی پرواز ۹۳ در محل سقوط هواپیما در پنسیلوانیا هستند.

هواپیما ربایی

[ویرایش]
نمایی از برج‌های تجارت جهانی چند دقیقه پس از برخورد هواپیماها

چهار هواپیما که از فرودگاه بین‌المللی لوگان، فرودگاه بین‌المللی دالس واشینگتن و فرودگاه بین‌المللی لیبرتی نیوآرک به مقصد فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس در پرواز بودند، دزدیده شدند. دو فروند به ساختمان‌های مرکز تجارت جهانی اصابت کردند، یک فروند با ساختمان پنتاگون برخورد کرد و دیگری در پنسیلوانیا سقوط کرد. این هواپیما احتمالاً به قصد تخریب ساختمان کاخ سفید ربوده شده بود.[۱۷] اما به دلیل تأخیر و درگیری در حین کنترل هواپیما موفق به این اقدام نشد.[نیازمند منبع] در گزارش نهایی کمیسیون ۱۱ سپتامبر اعلام شد مسئولان دفاع هوایی پس از آن‌که هواپیمای ربوده‌شدهٔ چهارم در ایالت پنسیلوانیا سقوط کرد، از وجود آن اطلاع یافتند که این اظهارات اولیهٔ مقامات پنتاگون را رد می‌کند.[۱۷]

هواپیماهای ربوده‌شده

[ویرایش]

گاه‌شمار ۱۱ سپتامبر

[ویرایش]
محدوده مرکز تجارت جهانی پس از حملات ۱۱ سپتامبر، منهتن، نیویورک
راه پیشروی هواپیماها از بالا و چگونگی برخورد آن‌ها

۷:۵۹ - پرواز شمارهٔ ۱۱ از فرودگاه بوستون به مقصد لس‌آنجلس

۸:۱۴ - پرواز شمارهٔ ۱۷۵ از فرودگاه بوستون به مقصد لس‌آنجلس

۸:۱۴ - اعلام ربوده شدن پرواز شمارهٔ ۱۱ توسط ۵ هواپیماربا

۸:۲۰ - پرواز شمارهٔ ۷۷ از فرودگاه واشینگتن به مقصد لس‌آنجلس

۸:۴۲ - پرواز شمارهٔ ۹۳ از فرودگاه نیوآرک به مقصد سانفرانسیسکو

۸:۴۲ - اعلام ربوده شدن پرواز شمارهٔ ۱۷۵ توسط ۵ هواپیما ربا

  • ۸:۴۶ - برخورد نخستین هواپیمای ربوده شده (پرواز شمارهٔ ۱۱) به برج شمالی (WTC1) مرکز تجارت جهانی

۸:۵۰ - اعلام ربوده شدن پرواز شمارهٔ ۷۷

  • ۹:۰۳ - برخورد دومین هواپیمای ربوده شده (پرواز شمارهٔ ۱۷۵) به برج جنوبی (WTC2) مرکز تجارت جهانی

۹:۱۷ - اعلام تعطیلی فرودگاه‌های منطقه نیویورک

۹:۲۱ - اعلام ممنوعیت تردد در کلیهٔ تونل‌ها و پل‌های نیویورک

۹:۲۸ - اعلام ربوده شدن پرواز شمارهٔ ۹۳

۹:۳۰ - جورج دبلیو بوش رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در فلوریدا اعلام کرد که ایالات متحدهٔ آمریکا مورد حمله قرار گرفته است.

  • ۹:۳۷ - برخورد پرواز شمارهٔ ۷۷ با بخش غربی ساختمان پنتاگون

۹:۴۰ - اعلام ممنوعیت پرواز برفراز ایالات متحدهٔ آمریکا برای نخستین بار در تاریخ هوانوردی این کشور

۹:۴۵ - تخلیهٔ کاخ سفید

۹:۵۷ - پرواز بوش از فلوریدا

  • ۹:۵۹ - فروریختن برج جنوبی (WTC2) مرکز تجارت جهانی

۱۰:۰۳ - پرواز شمارهٔ ۹۳ در نتیجهٔ درگیری خلبان با هواپیما ربایان در پنسیلوانیا سقوط کرد. گزارش‌های بعدی حاکی از آن است که مسافران از حوادث رخداده در مرکز تجارت جهانی و پنتاگون مطلع شده بودند و در مقابل هواپیماربایان مقاومت می‌کردند. کمیسیون یازدهٔ سپتامبر معتقد بود که هدف پرواز ۹۳ یا ساختمان کنگرهٔ ایالات متحده یا کاخ سفید در واشینگتن بوده است

۱۰:۱۳ - تخلیهٔ ساختمان سازمان ملل متحد در نیویورک

۱۰:۲۲ - تخلیهٔ وزارت امور خارجه و وزارت دادگستری ایالات متحده و ساختمان بانک جهانی در واشینگتن دی. سی

۱۰:۲۴ - انتقال کلیهٔ هواپیماهای در حال پرواز در آسمان آمریکا به کانادا

  • ۱۰:۲۸ - فروریختن برج شمالی (WTC1) مرکز تجارت جهانی

۱۰:۴۵ - تعطیلی کلیهٔ ساختمان‌های دولت فدرال در واشینگتن، دی.سی.

۱۰:۴۶ - قطع سفر کالین پاول وزیر امور خارجهٔ ایالات متحدهٔ آمریکا به آمریکای لاتین و بازگشت به کشور

۱۰:۵۰ - فروریختن یک ضلع ساختمان پنتاگون

۱۰:۵۴ - تعطیلی کلیهٔ اماکن دیپلماتیک اسرائیل در سراسر جهان

۱۰:۵۷ - اعلام تعطیلی کلیهٔ مراکز دولت ایالتی نیویورک

۱۱:۰۲ - درخواست رودی جولیانی شهردار نیویورک برای ماندن شهروندان در منازل

۱۱:۱۸ - اعلام گم‌شدن دو فروند هواپیمای مسافربری آمریکا: پرواز ۱۱، یک فروند بوئینگ ۷۶۷ از مبدأ بوستون به مقصد لس‌آنجلس به همراه ۸۱ مسافر و ۱۱ خدمه و پرواز ۷۷، یک فروند بوئینگ ۷۵۷ از مبدأ واشینگتن دی سی به مقصد لس‌آنجلس با ۵۸ مسافر و ۵ خدمه.

۱۱:۲۶ - اعلام سقوط پرواز ۹۳ از مبدأ نیوجرسی به مقصد سان‌فرانسیسکو

۱۱:۵۹ - اعلام سقوط پرواز ۱۷۵ از مبدأ بوستون به مقصد لس آنجلس با ۵۶ مسافر و ۹ خدمه

۱۲:۰۴ - تخلیهٔ فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس

۱۲:۱۵ - تخلیهٔ فرودگاه بین‌المللی سانفرانسیسکو

۱۲:۱۵ - اعلام بالاترین وضعیت خطر در مرزهای ایالات متحدهٔ آمریکا با کانادا و مکزیک

۱۲:۳۰ - اعلام این‌که ۵۰ فروند هواپیما در آسمان آمریکا در حال پرواز هستند

۱۳:۰۴ - جورج بوش از پایگاه نیروی هوایی در بارکس دیل Barksdale Air Force Base گفت که ارتش ایالات متحده در سرتاسر جهان به حال آماده باش کامل درآمده است و تأکید کرد که عاملان این جنایات به‌شدت مجازات خواهند شد

۱۳:۲۷ - اعلام وضعیت اضطراری در شهر واشینگتن دی. سی

۱۳:۴۴ - پنتاگون اعلام کرد ۵ ناو جنگی و ۲ ناوهواپیمابر مسئولیت تأمین امنیت سواحل شرقی ایالات متحده را برعهده گرفته‌اند

۱۳:۴۸ - پرواز جورج بوش از پایگاه نیروی دریایی براکس دیل در لوئیزیانا به نقطهٔ نامعلوم

۱۴:۳۰ - اعلام ممنوعیت پروازهای تجاری در سرتاسر آمریکا تا روز چهارشنبه

۱۵:۵۵ - اعلام حضور جورج بوش در یک پایگاه نیروی هوایی در نبراسکا، شرکت بوش در یک کنفرانس ویدئویی با شرکت دیک چینی و کاندولیزا رایس

۱۶:۰۰ - سی‌ان‌ان خبر داد که مقامات آمریکایی به احتمال زیاد اسامه بن لادن را مسبب وقوع حوادث تروریستی می‌دانند[۱۸]

۱۶:۱۰ - آتش‌سوزی در ساختمان شمارهٔ ۷ مرکز تجارت جهانی

۱۶:۲۵ - تعطیلی بازار بورس نیویورک (وال استریت)

۱۶:۳۰ - پرواز جورج بوش از پایگاه نیروی هوایی آفوت در نبراسکا به سوی واشینگتن دی. سی

  • ۱۷:۲۰ - فروریختن ساختمان شمارهٔ ۷ مرکز تجارت جهانی با ۴۷ طبقه

۱۸:۵۴ - ورود جورج بوش به واشینگتن تحت تدابیر شدید امنیتی، بازگشت لورا بوش به کاخ سفید

آسیب‌ها و ویرانی‌ها

[ویرایش]
بخش پایینی باقی‌مانده یکی از آسمان خراشهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک. در نگاره یکی از کارکنان دپارتمان آتش‌نشانی نیویورک دیده می‌شود.

سه ساختمان در مرکز تجارت جهانی تخریب شدند:

  • برج جنوبی (2 WTC) در ساعت ۹:۵۹ بعد از ۵۶ دقیقه آتش‌سوزی فروریخت.
  • برج شمالی (1 WTC) در ساعت ۱۰:۲۸ بعد از ۱۰۲ دقیقه آتش‌سوزی فروریخت.
  • برج شماره ۷ (7 WTC) در ساعت ۵:۲۰ فروریخت.
  • همچنین یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۵۷ شرکت آمریکن ایرلاینز در ساعت ۹:۳۷ صبح به وقت محلی با ساختمان پنتاگون در واشینگتن برخورد کرد و باعث تخریب بخشی از آن شد.

شمار کشته‌شدگان

[ویرایش]

در کل ۲٬۹۷۴ تن[۱۹] با به‌شمار آوردن هواپیما ربایان[۲۰] ۲٬۹۹۳ تن دربردارندهٔ ۲۴ تن گمشده[۲۱] در حمله‌های ۱۱ سپتامبر کشته شدند؛ که به شرح زیر است.

  • ۲۴۶ تن در ۴ هواپیما به استثنای هواپیماربایان دربردارندهٔ:

۱. پرواز شمارهٔ ۱۱ امریکن: ۸۸ تن

۲. پرواز شمارهٔ ۱۷۵ یونایتد: ۵۹ تن

۳. پرواز شماره ۷۷ امریکن: ۵۹ تن

۴. پرواز شمارهٔ ۹۳ یونایتد: ۴۰ تن

  • ۲٬۶۰۲ تن در برج‌های مرکز تجارت جهانی
  • ۱۲۵ تن در پنتاگون[۲۲]

از میان این افراد ۳۴۳ تن از دپارتمان آتش‌نشانی نیویورک، ۲۳ تن از دپارتمان پلیس نیویورک و ۳۷ تن از دپارتمان پلیس بندر نیویورک بودند. ژنرال تیموتی مودی بلندپایه‌ترین مقام کشته شده در پنتاگون بود.

هواپیما ربایان

[ویرایش]
خالد شیخ محمد هنگام دستگیری، ۲۰۰۳

هواپیماربایان در مجموع ۱۹ نفر بودند، که شامل ۵ نفر در پرواز شمارهٔ ۱۱ آمریکن ایرلاینز، ۵ نفر در پرواز شمارهٔ ۱۷۵ یونایتد ایرلاینز، ۵ نفر در پرواز شماره ۷۷ آمریکن ایرلاینز و ۴ نفر در پرواز شمارهٔ ۹۳ یونایتد ایرلاینز می‌شدند. محمد محمد الأمیر عوض السید عطا معروف به «محمد عطا» یکی از پنج ربایندهٔ پرواز شمارهٔ ۱۱ آمریکن ایرلاینز بود که پس از ربودن هواپیما به عنوان خلبان کنترل هواپیما را به دست گرفته و آن را به برج شمالی کوبید. تنها تبعهٔ مصری حاضر در حملات محمد عطا بود. ملیت هواپیماربایان را ۱۵ تبعهٔ عربستان سعودی، ۲ تبعهٔ امارات متحده عربی، یک تبعهٔ مصر و یک تبعهٔ لبنان تشکیل می‌داد. تیم عملیاتی حادثهٔ ۱۱ سپتامبر تماماً عرب و عضو سازمان القاعده بودند.[۲۳]

اهداف تروریست‌ها در این عملیات حملهٔ انتحاری به دو برج تجارت جهانی در نیویورک و ساختمان پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) بود٬که به وسیلهٔ سه هواپیمای مسافربری انجام شد در طی این حوادث و در مجموع ۲٬۹۹۳ نفر (با احتساب هواپیما ربایان) کشته شدند.

تئوری‌های توطئه

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: تئوری‌های توطئه ۱۱ سپتامبر
فیلم لحظات برخورد هواپیما به ساختمان پنتاگون
پنتاگون پس از حمله‌های ۱۱ سپتامبر

چندین تئوری توطئه مربوط به این حادثه تا کنون تدوین گشته است. اگرچه این تئوری‌های توطئه مورد قبول افرادِ متخصص، از جمله دانشمندان، مهندسان و تاریخ‌نگاران واقع نشده، اما تئوری‌های توطئه به بخشی از فرهنگ عامه در حوادث ۱۱ سپتامبر تبدیل گشته‌اند.[۲۴]

بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۰۶، تنها ۱۶ درصد آمریکایی‌ها گزارش دولت آمریکا را پذیرفته‌اند، ۵۳ درصد بر این عقیده‌اند که دولت تمام حقیقت را نمی‌گوید و ۲۸ درصد هم نتایج تحقیق را دروغ می‌شمارند.[۲۵]

به گفته دویچه وله تعداد پایگاه‌های اینترنتی‌ای که مطالب آنها پیرامون حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر است، تا حدود یک میلیون تخمین زده می‌شوند. این پایگاه‌ها در کنار تعداد بیشماری کتاب و فیلم و مقاله، از جنبه‌های مختلف به حادثه ۱۱ سپتامبر پرداخته‌اند.[۲۶]

  • ویلیام رودریگز نظافت‌چی برج‌ های دوقلو و قهرمان ملی یازده سپتامبر در مستند ما آنجا بودیم گفت: قبل از برخورد یک انفجار از طبقه زیر زمین همه ما را به بالا پرتاب کرد.
  • یکی از فرضیه‌ها دست داشتن دولت آمریکا یا اسرائیل در این حملات یا جلوگیری نکردن تعمدی آن‌ها از وقوع حملات، به منظور بهره‌گیری‌های بعدی است. از جمله می‌توان به استدلال‌هایی اشاره کرد که خرابی‌های ساختمان پنتاگون را ناشی از برخورد یک هواپیمای تجاری نمی‌داند.[۳۰]
  • یک مورد دیگر اندازه دیوار پنتاگون نسب به هواپیما است و این پرسش را مطرح می‌کنند که چگونه یک هواپیما با عرض ۱۲۵ فوت و طول ۱۵۵ فوت در سوراخی قرار می‌گیرد که عرض آن فقط ۶۰ فوت است؟[۲۷][۳۱]
  • برخی از نظریه پردازان برخلاف دیگر گروه‌ها می‌گویند هواپیمایی به برج‌های دوقلو برخورد نکرده و تصویر و فیلم‌ها ساخته شده با هولوگرام است.[۳۲] این گروه توسط بقیه نظریه پردازان کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند.

واکنش‌ها

[ویرایش]
طبقه‌های برخورد شده با هواپیماها

پس از این حمله بسیاری از کشورها با آمریکائیان هم دردی کردند. روزنامهٔ لوموند جمله «ما همه آمریکایی هستیم» را تیتر اول خود کرد.[۳۳] بیشتر رهبران کشورهای خاورمیانه از جمله دولت وقت افغانستان این حمله را محکوم کردند؛ ولی عراق در این بین یک استثنا بود. دولت وقت عراق بلافاصله پس از این حادثه طی یک بیانیهٔ رسمی اعلام کرد که آمریکا میوهٔ «جنایات خود علیه انسانیت» را چید.[۳۴] گروهی از مردم فلسطین نیز این حادثه را جشن گرفتند و ابراز شادی کردند.[۳۵] یک ماه بعد آمریکا یک ائتلاف بین‌المللی را برای جنگ با افغانستان رهبری کرد.[۳۶] پاکستان ضمن همکاری با آمریکا، پایگاه‌های هوایی خود را دراختیار آمریکا قرار داد و حدود ۶۰۰ نفر از مظنونان به شرکت در اقدامات تروریستی را دستگیر کرد.[۳۷] کشورهای مختلف جهان قوانین سخت‌گیرانه‌ای را در مورد حساب‌های بانکی وضع کردند تا مانع از استفاده گروه‌های تروریستی از حساب‌های بانکی برای اهداف تروریستی شوند.[۳۸] در آمریکا قوانینی از جمله قانون میهن‌پرستی برای کنترل افراد متهم به دخالت در اعمال تروریستی به تصویب رسید.[۳۹] این قانون به‌شدت مورد انتقاد گروه‌های حامی حقوق شهروندی در آمریکا قرار گرفت.[۴۰] زیرا این گروه‌ها معتقد بودند که این قوانین به دولت اجازهٔ نقض حریم شخصی افراد را می‌دهد.

واکنش کشور ایران

[ویرایش]

ایران از نخستین کشورهایی بود که پس از این حادثه پیام همدردی با مردم آمریکا ارسال کرد و عده‌ای از مردم ایران نیز با حضور در محل سفارت سوئیس در تهران که حافظ منافع آمریکا در ایران است، با روشن کردن شمع با مردم آمریکا ابراز همدردی کردند.[۴۱]

در پیام محمد خاتمی، پنجمین رئیس‌جمهور ایران در روز یازدهٔ سپتامبر ۲۰۰۱ آمده‌بود: «به نام ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران، اقدام تروریستی هواپیما ربایی و حمله به مراکز عمومی در شهرهای آمریکا را که شمار زیادی از مردم بی‌دفاع را به کام مرگ کشید محکوم می‌کنم و تأسف عمیق و همدردی خود را با ملت آمریکا به‌ویژه آسیب‌دیدگان و خانوادهٔ قربانیان حادثه اعلام می‌دارم.»[۴۱]

وی در پیام خود افزوده بود: «تروریسم محکوم است و جامعهٔ جهانی باید ریشه‌ها و ابعاد آن را بشناسد و برای خشکاندن آن گام‌های اساسی بردارد. ارادهٔ اصولی دولت جمهوری اسلامی ایران قطعاً در این مسیر قرار دارد و برای تحقق این باور اسلامی و انسانی از هیچ اقدامی دریغ نخواهد داشت.»[۴۱]

وزارت خارجهٔ آمریکا در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱ با انتشار بیانیه‌ای در دهمین سالگرد حملات ۱۱ سپتامبر از همدردی مردم ایران در سال ۲۰۰۱ تشکر کرد.[۴۱]

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور بعدی ایران بارها در سخنرانی‌های خود رخداد ۱۱ سپتامبر را «یک دروغ بزرگ» نامید. وی در دهمین سالگرد این حملات تروریستی گفت: ۱۱ سپتامبر در اصل یک بازی طراحی شده برای تحت تأثیر قرار دادن عواطف جامعهٔ بشری و پیدا کردن بهانه برای حمله به منطقهٔ اسلامی و اشغال عراق و افغانستان بود و باعث شد یک میلیون انسان بی‌گناه کشته شوند.[۴۱] البته احمدی‌نژاد نسبت به خانواده قربانیان ابراز همدردی کرد و به گفته ویلیام رودریگز وقتی خواست به نقطه صفر محل برج‌ها برود به شدت با او مخالفت شد.[۴۲]

بر اساس خاطرات هاشمی رفسنجانی، محمد امامی کاشانی امام جمعه موقت تهران، برای خطبه‌های نماز جمعه در خصوص نحوه واکنش به پیشامد ۱۱ سپتامبر از هاشمی رفسنجانی نظر خواسته بوده که هاشمی در پاسخ گفته «تروریسم را محکوم کنند ولی به آمریکا بگویند این نتیجه ظلم‌های خودش است.»[۴۳] در این نماز جمعه، شعار مرگ بر آمریکا موقتاً حذف شد. به علاوه در مسابقه فوتبال ایران و بحرین، پیش از برگزاری مسابقه یک دقیقه سکوت شد.[۴۴] احمد بورقانی، نماینده هیئت رئیسه وقت مجلس شورای اسلامی نیز برای امضای دفتر یادبود کشته‌شده‌های حادثی یازده سپتامبر به سفارت سوئیس حافظ منافع آمریکا در ایران رفت. به گفته جواد مقصودی از مسوولان ستاد برگزاری نماز جمعه تهران، حذف شعار مرگ بر آمریکا با توجه به شرایط آن روز و نیز فاکس واصله از وزارت خارجه به تشخیص خود ستاد انجام شده بود و با توجه به اعتراض خامنه‌ای قرار شد در جمعه بعد این شعار از سر گرفته شود.[۴۵]

انگیزهٔ حمله

[ویرایش]
راه پیشروی هواپیماهای ربوده شده و تکه‌های باقی‌مانده از هواپیماها که پس از برخورد به آسمان‌خراش‌ها از درون برج‌های دوقلو به بیرون پرتاب شدند (مانند موتور و ارابه فرود هواپیما)

در سال ۱۹۹۸ هیئت رهبری القاعده متشکل از اسامه بن‌لادن، ایمن الظواهری، ابویاسر رفاعی، میر حمزه و فضل الرحمان فتوایی را صادر کرد که در آن گفته شده‌بود وظیفهٔ هر مسلمان کشتن هر آمریکایی در هر جایی از جهان است.[۴۶][۴۷]

نقشهٔ حمله

[ویرایش]

ایدهٔ این حملات نخستین بار توسط خالد شیخ محمد در سال ۱۹۹۶ به بن‌لادن پیشنهاد شد.[۴۸] در آن زمان بن‌لادن با این اقدام مخالفت کرد. بن‌لادن در آن زمان اقدامات خود را در سودان و افغانستان متمرکز کرد و طرح بمب‌گذاری در سفارت‌های آمریکا را در چند کشور آفریقایی در سال ۱۹۹۸ اجرا نمود.[۴۹] در سال ۱۹۹۹ بن‌لادن از خالد شیخ محمد خواست که طرح حملهٔ خود را بهبود ببخشد. بن‌لادن رهبری و تأمین مالی طرح را بر عهده گرفت. او اهدافی را که باید مورد حمله قرار گیرد مشخص کرد؛ و هواپیماربایان، از جمله محمد عطا رهبر هواپیماربایان را نیز خود انتخاب کرد.[۵۰] بن‌لادن با برخی از طرح‌های شیخ محمد مخالفت کرد؛ از جمله حمله به برج بانک آمریکا در لس آنجلس.[۵۱] کمیسیون بررسی‌کنندهٔ این حمله در گزارش خود هزینهٔ این حمله را ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار اعلام کرد؛ ولی منبع تأمین مالی این حمله مشخص نشد.[۵۲]

تخلیهٔ خانوادهٔ بن‌لادن

[ویرایش]

در روز ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۱ یعنی ۸ روز پس از حملهٔ تروریستی، و علی‌رغم برقراری شرایط ویژه و ممنوعیت پروازها در ایالات متحدهٔ آمریکا، دولت آمریکا اجازه داد یک پرواز ویژه، ۱۳ تن از بستگان اسامه بن‌لادن را از سراسر آمریکا جمع‌آوری و خارج سازد. به گفتهٔ ریچارد کلارک، مسئول وقت بخش ضدتروریستی کاخ سفید، پلیس فدرال آمریکا دستور اجازهٔ پرواز خانواده بن‌لادن را تأیید کرده بود.[۵۳][۵۴]

متهم دستگیرشده

[ویرایش]

زکریا موسوی تنها کسی است که در ارتباط با حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا تحت محاکمه قرار گرفته است. وی شهروند فرانسوی مراکشی‌تبار است که به همکاری با شبکهٔ القاعده علیه آمریکا اعتراف کرده است.[۵۵]

در جریان محاکمه، موسوی گفته بود پشیمان نیست و آرزو کرده بود هر روز مانند ۱۱ سپتامبر باشد. زکریا موسوی در ماه اوت ۲۰۰۱ در یک مدرسهٔ آموزش خلبانی در ایالت مینسوتای آمریکا آموزش می‌دید که دو تن از مربیان خلبانی به رفتار او مشکوک شدند و پلیس فدرال را در جریان قرار دادند.[۵۵]

او سپس به اتهام نقض مقررات مهاجرت بازداشت شد و در زمان حملات ۱۱ سپتامبر در زندان بود. دادستان‌ها اعتقاد داشتند اطلاعاتی که موسوی دربارهٔ حملات ۱۱ سپتامبر در اختیار داشته می‌توانسته ۳٬۰۰۰ نفری که در آن روز کشته شدند، از مرگ نجات دهد.[۵۵]

وی ابتدا با خطر اعدام مواجه بود ولی وکلای مدافع موسوی با موفقیت استدلال کردند که او باید حبس ابد بگیرد، زیرا اگر اعدام شود به آرزوی خود برای کشته شدن خواهد رسید. وکلای مدافع موسوی همچنین استدلال کرده‌اند که موکل آن‌ها مبتلا به بیماری روانی است.[۵۵]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]

یادداشت‌ها

[ویرایش]
  1. ↑ موقعیت‌های دیگر حملات شامل حریم هوایی ماساچوست، نیوجرسی، اوهایو، کنتاکی و ویرجینیای غربی می‌شود.
  2. ↑ هواپیماربایان نخستین حمله خود را حدود ساعت ۰۸:۱۳ صبح آغاز کردند، زمانی که یک گروه پنج نفره کنترل پرواز شماره ۱۱ امریکن ایرلاینز را به دست گرفتند، دو نفر را مجروح و یک نفر را به قتل رساندند و سپس به زور وارد کابین خلبان شدند.
  3. ↑ چهارمین و آخرین هواپیمای ربوده‌شده در این حملات، ساعت ۱۰:۰۳ صبح در یک مزرعه در پنسیلوانیا سقوط کرد که نقطه پایان حملات بود، زیرا تمام مهاجمان کشته شده و همه هواپیماهای ربوده‌شده نابود شده بودند. با این حال، خسارات ناشی از اقدامات مهاجمان ادامه یافت، چرا که برج شمالی به مدت ۲۵ دقیقه دیگر به سوختن ادامه داد تا اینکه در نهایت در ساعت ۱۰:۲۸ صبح فرو ریخت.
  4. ↑ اعتقاد بر این است که هزاران نفر دیگر نیز در اثر بیماری‌های مرتبط با این حمله جان خود را از دست داده‌اند؛[۱][۲] با این حال، تعداد دقیق نامشخص است زیرا تعیین اینکه بیماری‌ها مرتبط با حمله بوده‌اند یا خیر، دشوار است.
  5. ↑ منابع مختلف در مورد تعداد مجروحان اختلاف نظر دارند‌—برخی رقم ۶,۰۰۰ نفر را ذکر می‌کنند[۳] در حالی که برخی دیگر این عدد را تا ۲۵,۰۰۰ نفر نیز گزارش کرده‌اند.[۴]
  6. ↑ نام القاعده برای این رویدادها، یورش منهتن است، اگرچه این نام به ندرت توسط منابع غیرجهادی استفاده می‌شود.[۵]
  7. ↑ عبارت ۹/۱۱ در زبان انگلیسی «ناین اِلِوِن» تلفظ می‌شود،[۶] حتی در مناطقی که از فرمت تاریخ مخالف استفاده می‌کنند. اسلش در تلفظ بیان نمی‌شود.
  8. ↑ زمان دقیق مورد اختلاف است. گزارش کمیسیون ۱۱ سپتامبر زمان برخورد پرواز ۱۷۵ به برج جنوبی را ساعت ۰۹:۰۳:۱۱ صبح ذکر می‌کند،[۷][۸] ان‌آی‌اس‌تی زمان ۰۹:۰۲:۵۹ صبح را گزارش داده است[۹] و برخی منابع دیگر زمان ۰۹:۰۳:۰۲ صبح را اعلام کرده‌اند.[۱۰] در هر صورت، فاصله ۱۶ دقیقه‌ای بین هر برخورد، به ۱۷ دقیقه گرد شده است.[۱۱]
  9. ↑ اگرچه ان‌آی‌اس‌تی و کمیسیون ۱۱ سپتامبر گزارش‌های متفاوتی از ثانیه دقیق آغاز فروپاشی برج شمالی ارائه می‌دهند، به طوری که ان‌آی‌اس‌تی زمان آن را ۱۰:۲۸:۲۲ صبح[۱۲][۱۳] و کمیسیون زمان ۱۰:۲۸:۲۵ صبح را ذکر می‌کنند،[۱۴] اما به طور کلی پذیرفته شده است که پرواز ۱۱ زودتر از ۸:۴۶:۲۶ صبح به برج شمالی برخورد نکرده است.[۱۵] بنابراین در هر دو صورت، مدت زمان فروپاشی برج شمالی کمی کمتر از ۱۰۲ دقیقه بود.
  10. ↑ به استثنای هواپیماربایان

مراجع

[ویرایش]
  1. ↑ "First responder deaths from post-9/11 illnesses nearly equals number of firefighters who died that day". CNN.
  2. ↑ "20 Years Later: The Lingering Health Effects of 9/11". Mesothelioma Center - Vital Services for Cancer Patients & Families.
  3. ↑ "A Day of Remembrance". U.S. Embassy in Georgia. September 11, 2022. Archived from the original on October 24, 2023. Retrieved October 27, 2022.
  4. ↑ Stempel, Jonathan (July 29, 2019). "Accused 9/11 mastermind open to role in victims' lawsuit if not executed". Reuters. Archived from the original on April 5, 2020. Retrieved October 27, 2022.
  5. ↑ Riedel, Bruce (2011-07-15). "Al Qaeda's 9/11 Obsession". brookings.edu.
  6. ↑ Allan, Keith; Burridge, Kate (2006). Forbidden Words: Taboo and the Censoring of Language. Cambridge University Press. p. 233. ISBN 978-1-139-45760-6.
  7. ↑ Final Report of the 9/11 Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (PDF) (Report). National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. July 22, 2004. pp. 7–8. Archived (PDF) from the original on August 16, 2021. Retrieved August 15, 2021.
  8. ↑ Staff Report of the 9/11 Commission on Terrorist Attacks upon the United States (PDF) (Report). National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. September 2005 [August 26, 2004]. p. 24. Archived (PDF) from the original on July 12, 2014. Retrieved August 15, 2021.
  9. ↑ Visual Evidence, Damage Estimates, and Timeline Analysis (PDF) (Report). Building and Fire Research Laboratory, National Institute of Standards and Technology, United States Department of Commerce. September 2005. p. 27. Archived (PDF) from the original on September 11, 2021. Retrieved August 24, 2021.
  10. ↑ "Timeline for United Airlines Flight 175". NPR. June 17, 2004. Archived from the original on August 24, 2021. Retrieved August 24, 2021.
  11. ↑ 9/11 Commission 2004a, p. 302.
  12. ↑ "9/11/01 timeline: How the September 11, 2001 attacks unfolded". WPVI-TV. September 11, 2023. Archived from the original on November 5, 2023. Retrieved November 4, 2023.
  13. ↑ "Final report on the collapse of the World Trade Center" (PDF). NIST: 229. 2005. Archived (PDF) from the original on July 7, 2021. Retrieved December 7, 2023.
  14. ↑ "Collapse of WTC1" (PDF). 9/11 Final Report of the National Commission. 2004. p. 329. Archived (PDF) from the original on September 12, 2017. Retrieved December 7, 2023.
  15. ↑ "102 Minutes: Last Words at the Trade Center; Fighting to Live as the Towers Die". The New York Times. May 26, 2002. Archived from the original on September 12, 2009. Retrieved June 23, 2023.
  16. ↑ Berger, Miriam (May 15, 2023). "Post-9/11 wars have contributed to some 4.5 million deaths, report suggests". The Washington Post. Archived from the original on May 29, 2023. Retrieved May 26, 2024.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «ضعف عملکرد دفاع هوایی آمریکا در زمان حملات ۱۱ سپتامبر». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  18. ↑ (یازدهم نوامبر ۲۰۰۱) ساندی تلگراف به قلم David Bamber مطلبی منتشر نمود و از قول بن لادن واقعهٔ یازدهٔ سپتامبر را به گردن گرفت که بعد از انکار صریح وی، خیلی تأمل‌برانگیز بود. [Bin Laden: Yes, I Did It - http://mysticwicks.com/showthread.php?10380-Bin-Laden-Yes-I-did-it بایگانی‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine] ساندی تلگراف به یک نوار ویدئویی اشاره کرد که گویا روز ۲۰ اکتبر همان سال(۲۰۰۱)، ضبط شده و اسامه بن لادن مسؤولیت حملات را پذیرفته است … از انتقام (حتی با سلاح‌های اتمی …) سخن گفته و … (منظور ساندی تلگراف ویدیوی موسوم به نوار جلال‌آباد Jalalabad Video است که اکنون مشخص شده جعلی است …
  19. ↑ «افغانستان و عراق، شش سال پس از ۱۱ سپتامبر». دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  20. ↑ 11, 2001 attacks «اSeptember 11, 2001 attacks» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  21. ↑ 11, 2001 attacks#World Trade Center «اSeptember 11, 2001 attacks» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  22. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/September_11,_2001_attacks#World_Trade_Center
  23. ↑ «افغانستان و عراق، شش سال بعد از ۱۱ سپتامبر». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  24. ↑ «9/11 conspiracy theories won't stop». www.cbsnews.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.
  25. ↑ «یازده سپتامبر و تئوری توطئه». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۱-۰۹-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۳.
  26. ↑ «۱۱ سپتامبر، بازار پر رونق تئوری‌های توطئه». دویچه‌وله. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۳.
  27. ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ «115 دلیل بر اثبات ساختگی بودن 11 سپتامبر- اخبار بین‌الملل تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۳.
  28. ↑ «Why Indeed Did the WTC Buildings Collapse?». www.physics911.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در اوت ۲۸, ۲۰۰۹.
  29. ↑ «Retrieved February 27, 2008». Ae911truth.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ژوئیه ۲۰, ۲۰۰۹.
  30. ↑ یازده سپتامبر از نگاه تئوری توطئه همشهری ۲۱ مهر ۱۳۸۵
  31. ↑ «Conspiracy theorists down but not out» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۰۶-۰۵-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۳.
  32. ↑ "US invented air attack on Pentagon, claims French book". the Guardian (به انگلیسی). 2002-04-01. Retrieved 2021-11-23.
  33. ↑ واکنش بین‌المللی وبگاه اخبار یازدهٔ سپتامبر
  34. ↑ Attacks draw mixed response in Mideast بایگانی‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine وبگاه سی.ان. ان
  35. ↑ Mixed response from Arab World وبگاه بی‌بی‌سی
  36. ↑ U.S. President Bush's speech to United Nations بایگانی‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine وبگاه سی.ان. ان
  37. ↑ Pakistan and the 'key al-Qaeda' man[پیوند مرده] وبگاه بی‌بی‌سی
  38. ↑ «G8 counter-terrorism cooperation since». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۱۰.
  39. ↑ A Guide to Provisions of the USA Patriot Act and Federal Executive Orders that threaten civil liberties[پیوند مرده] وبگاه Bill of Rights Defense Committee
  40. ↑ Reform the Patriot Act -- Do not Expand It! بایگانی‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine وبگاه American Civil Liberties Union
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ رادیو فردا: تشکر وزارت خارجه آمریکا از همدردی ایرانیان با قربانیان ۱۱ سپتامبر. بازدید: ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱.
  42. ↑ «نظافتچی برج تجارت جهانی که پس از ۱۱ سپتامبر مسلمان شد». رهیافته انجمن شهید ادواردو آنیلی. ۲۰۱۹-۰۷-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۰۵.
  43. ↑ یادداشت‌های روزانه هاشمی رفسنجانی ۱۳۸۰، چاپ روزنامه شرق، خاطرات پنجشنبه ۲۲ شهریور
  44. ↑ یادداشت‌های روزانه هاشمی رفسنجانی ۱۳۸۰، چاپ روزنامه شرق، خاطرات شنبه ۲۴ شهریور
  45. ↑ یادداشت‌های روزانه هاشمی رفسنجانی ۱۳۸۰، چاپ روزنامه شرق، خاطرات دوشنبه ۲ مهر. کمال خرازی در جلسه روز دوشنبه ۲ مهر با هاشمی رفسنجانی بیان می‌دارد که این امتیازها که در قضیه ۱۱ سپتامبر از سوی ایران به آمریکا داده شده از آنجایی که ((اجازه تعامل نداشته‌اند)) امکان گرفتن امتیاز متقابل از آمریکا نداشته‌اند و از هاشمی خواسته اجازه تعامل با آمریکا را از رهبر ایران بگیرد. در مقابل هاشمی به خرازی هشدار می‌دهد که ((اگر آمریکا درخواست عدم همراهی با انتفاضه فلسطین و حزب‌الله لبنان ویا تقاضای کمک در جنگ با طالبان کرد چه جوابی می‌دهید؟))
  46. ↑ Tenth Public Hearing, Testimony of Louis Freeh وبگاه کمیسون یازدهٔ سپتامبر
  47. ↑ Jihad Against Jews and Crusaders: World Islamic Front Statement
  48. ↑ وبگاه بی‌بی‌سی Suspect 'reveals ۹/۱۱ planning
  49. ↑ ۹/۱۱ Commission Report وبگاه کمیسیون یازدهٔ سپتامبر
  50. ↑ Bergen, Peter (2006). The Osama bin Laden I Know. Free Press, p. ۲۸۳
  51. ↑ The Looming Tower: Al-Qaeda and the Road to ۹/۱۱. Knopf, p. ۳۰۸.
  52. ↑ National Commission on Terrorist Attacks upon the United States DURKA DURKA وبگاه کنگرهٔ آمریکا
  53. ↑ دانا میلبنک (۲۲ ژوئیه ۲۰۰۴). "۱۳ تن از خانواده بن‌لادن پرواز کردند" (به انگلیسی). وبگاه روزنامه واشینگتن پست. Retrieved 4 ازدیبهشت 1387. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  54. ↑ "خانواده را با پروازی از آمریکا خارج کردند" (به انگلیسی). وبگاه شبکه خبری اسکای نیوز. ۳ سپتامبر ۲۰۰۳. Retrieved 4 اردیبهشت 1387. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  55. ↑ ۵۵٫۰ ۵۵٫۱ ۵۵٫۲ ۵۵٫۳ «تنها متهم ۱۱ سپتامبر در آمریکا از مجازات اعدام گریخت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.

کتاب‌شناسی

[ویرایش]

برای مطالعهٔ بیشتر

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به حملات ۱۱ سپتامبر در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حملات ۱۱ سپتامبر موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حملات_۱۱_سپتامبر&oldid=42920804»