صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۰۶٬۰۶۵ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

سنگ‌نگاره منتسب به هووخشتره

هُووَخْشَتْرَه یا کیاکزار سومین شاه ماد بود که در سال ۶۲۵ پیش از میلاد به سلطنت رسید و تا سال ۵۸۵/۴ پیش از میلاد حکومت کرد. قلمروی مادها در دوران حکومت هووخشتره از مرزهای جغرافیایی قومی خود فراتر رفت و بسیار گسترش یافت و به بزرگ‌ترین امپراتوری زمان خود تبدیل شد. امپراتوری هووخشتره در مغرب تا رود هالیس (قزل‌ایرماق) و در مشرق تا آمودریا یا سیردریا گسترده شده بود. برخی از پژوهشگران نام وی را برگرفته از دو واژه پارسی باستان «هو» (خوب) و «خشثره» (شاه) دانسته‌اند که در کل به معنی «پادشاه خوب» است. دربارهٔ زندگی هووخشتره منابع اندکی موجود است، که شامل منابع آشوری و رویدادنامه‌های بابلی، منابع یونانی به‌ویژه تاریخ هرودوت و گزارش‌هایی پراکنده از منابع یهودی می‌شود. هووخشتره، نخست سکاها را که پس از مرگ پدرش فرورتیش بر ماد سلطه یافته‌بودند، شکست داد. پس از آن برای مقابله با آشوریان، نیروی نظامی مجهزی تشکیل داد؛ زیرا سربازان طوایفی که به‌همراه سرکردگان خود در هنگام جنگ به اردو می‌پیوستند، هرگز از عهدهٔ یک سپاه منظم برنمی‌آمدند. به همین خاطر ابتدا ارتش ماد را تجدید سازمان و نوسازی کرد و به جای تقسیمات سابق عشیرتی، آن‌ها را بر حسب نوع سلاح تقسیم‌بندی کرد و این خود استعداد جنگی آن‌ها را بسیار بالا برد. هووخشتره سپس با دولت بابل متحد شد و با نیروی نظامی خود به سوی سرزمین آشور حرکت کرد. در سال ۶۱۴ پیش از میلاد از کوه‌های زاگرس گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری سر راه، شهر آشور، پایتخت باستانی دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، نبوپَلَّسَر (پادشاه بابل) در شهر آشور به دیدار هووخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی ماد و بابل تجدید شد.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… رضا جباری هواپیماربای پرواز شماره ۷۰۷ کیش ایر در ۲۸ شهریور ۱۳۷۴ بود. وی پس از ۱۲ سال از این ماجرا ملیت کشور اسرائیل را برای ادای دِین به کشور میزبان پذیرفت؟ (در تصویر)
… کلاشنیکف یا آکا-۴۷ یک سلاح تهاجمی است که به نام سازنده آن میخائیل کلاشنیکف نام گرفته‌است؟ این اسلحه در ایران به اشتباه کلاشینکف خوانده می‌شود.
… تازیانه خداوند لقبی است که رومیان به آتیلا رهبر قوم هونها داده بودند که در زمان حیاتش بزرگ‌ترین امپراتوری را در اروپا، از رود اورال تا دانوب داشت؟
… مهران کریمی ناصری زاده ۱۹۴۲ میلادی در مسجدسلیمان ایران و یک پناهنده ایرانی است که تا سال ۲۰۰۶ به مدت ۱۸ سال در فردوگاه بین‌المللی شارل دو گل فرانسه زندگی کرد؟
… تیمور معروف به تیمور لنگ پایه‌گذار خاندان تیموریان تمام جهان‌گشایی‌ها و جنگ‌هایش را پس از سن ۵۰ سالگی انجام داده‌است؟
… شهناز آزاد روزنامه‌نگار و یکی از پیشگامان جنبش زنان ایران، دختر حسن رشدیه (پدر فرهنگ جدید ایران) است؟
… در دههٔ شصت فیلمی از سیمای جمهوری اسلامی ایران از زندگی و نبردهای اسپرخ‌خان، خانِ بلغارها دوبله و پخش شد که در آن، نام او را اِسپاروخان می‌خواندند؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۷ تیر ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۰۶٬۰۶۵ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

سیاه‌گوش ایبری

سیاه‌گوش ایبری (در تصویر) در فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان از گونهٔ در خطر انقراض به آسیب‌پذیر بازطبقه‌بندی شد.
ویلی میس، بازیکن بیسبال آمریکایی، در ۹۳ سالگی درگذشت.
وقوع آتش‌سوزی در ساختمان مسکونی در المنقف، جنوب شهر کویت، منجر به کشته‌شدن ۵۰ تن شد.
ائتلاف دموکراتیک ملی به رهبری نخست‌وزیر نارندرا مودی با اکثریت کاهش‌یافته نسبت به دورهٔ پیشین، مجدداً در انتخابات سراسری هند پیروز شد.
فضاپیمای بوئینگ استارلاینر نخستین پرواز سرنشین‌دار خود را انجام داد و دو فضانورد را به ایستگاه فضایی بین‌المللی منتقل کرد.

یادبودها

امروز: پنجشنبه، ۲۷ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی برابر ۷ تیر ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۲۰ ذی‌الحجّه ۱۴۴۵ هجری قمری (UTC)

در ایران: سالروز قوه قضائیه ایران

رویدادها

۱۳۶۰ - بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی و کشته‌شدن ۷۳ تن از مقامات این حزب در پی آن.
۱۳۶۶ - بمباران شیمیایی سردشت توسط قوای بعث عراق
۹۶۷ (میلادی) - با تصرف کرمان به دست عضدالدوله فناخسرو دیلمی، بزرگترین پادشاه سلسلهٔ آل بویه، سراسر ایران دوباره دارای حکومت‌های ایرانی شد که سامانیان و آل بویه سهم بیشتری داشتند. قلمرو عضدالدوله پس از پیوستن کرمان، شامل سراسر جنوب و مرکز ایران بود. (در تصویر:سرباز دیلمانی)
۱۹۴۲ (میلادی) - دبیرستان‌های نظام ایران که برای دانشکده افسری ارتش این کشور دانشجو آماده می‌کردند، پس از اشغال ایران، توسط نیروهای متفقین منحل شدند.
۱۹۵۴ (میلادی) - اولین نیروگاه اتمی جهان در شهر ابنینسک در نزدیک مسکو راه‌اندازی شد.
۱۹۶۷ (میلادی) - اولین خودپرداز جهان در یکی از شعبات بانک بارکِ‌لیز در شهر انفیلد در شمال لندن نصب شد.

زادروزها

۱۴۶۲ - زادروز لوئی دوازدهم فرانسه پادشاه فرانسه
۱۵۵۰ - زادروز شارل نهم پادشاه فرانسه
۱۸۶۹ - زادروز اما گلدمن آنارشیست روس
۱۸۸۰ - زادروز هلن کلر نویسنده نابینا و ناشنوا و فعال اجتماعی آمریکایی
۱۹۷۷ - زادروز رائول فوتبالیست اسپانیایی

درگذشت‌ها

۱۳۶۰ - کشته شدن سید محمد بهشتی در بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی به دست سازمان مجاهدین خلق ایران
۱۵۷۴ - درگذشت جورجو وازاری نقاش ، نویسنده، مورخ و معمار ایتالیایی
۱۸۳۱ - درگذشت سوفی ژرمن ریاضی‌دان، فیزیکدان و فیلسوف فرانسوی
۱۸۳۹ - درگذشت رانجیت سینگ پادشاه سیک
۱۸۴۴ - درگذشت جوزف اسمیت رهبر مذهبی آمریکایی، مؤسس فرقه مورمون‌ها
۲۰۰۱ - درگذشت تووه یانسون نویسنده و تصویرگر کتاب کودکان، رمان‌نویس و نویسنده داستان‌های مصور فنلاندی، خالق دنیای مومین‌ها، برنده جایزه هانس کریستیان آندرسن سال ۱۹۶۶
۲۰۰۱ - درگذشت جک لمون بازیگر آمریکایی، برنده جایزه اسکار

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای ژوئن – یادبودهای بیشتر…