تووه یانسون

تووه یانسون
تووه یانسون در ۱۹۵۶
زاده	تووه ماریکا یانسون ۹ اوت ۱۹۱۴ هلسینکی، دوک نشین فنلاند، امپراتوری روسیه
درگذشته	۲۷ ژوئن ۲۰۰۱ (۸۶ سال) هلسینکی، فنلاند
شغل	نویسنده و تصویرگر کتابهای کودکان رماننویس
ملیت	فنلاندی
امضا

آرامگاه تووه یانسون

تووه یانسون و شریک زندگی‌اش، ۱۹۵۸

تووه ماریکا یانسون تلفظ (به فنلاندی: Tove Marika Jansson) (۹ اوت ۱۹۱۴ در هلسینکی، فنلاند، امپراتوری روسیه— ۲۷ ژوئن ۲۰۰۱ در هلسینکی، فنلاند) نویسنده و تصویرگر کتاب کودکان، رمان‌نویس و نویسنده داستان‌های مصور فنلاندی است. وی بیشتر برای خلق دنیای مومینها شناخته می‌شود. یانسون نخستین کتاب از مجموعه نه جلدی مومین‌ها را در ۱۹۴۵ منتشر کرد. این کتاب‌ها در سراسر جهان محبوبیت زیادی کسب کردند و به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شدند. یانسون در سال ۱۹۶۶ به خاطر فعالیت‌هایش در زمینه ادبیات کودکان جایزه هانس کریستین آندرسن را دریافت کرد.

زندگی

سال‌های آغازین

تووه یانسون در ۹ اوت ۱۹۱۴ در خانواده‌ای هنردوست به دنیا آمد. پدرش مجسمه‌ساز و مادرش طراح بود. در دوران نوجوانی تعدادی از طرح‌هایش در مجله‌های کودکان چاپ شد. ۱۵ ساله بود که برای یادگیری نقاشی به استکهلم و پس از آن به هلسینکی و پاریس رفت. در سال ۱۹۴۳ نخستین نمایشگاه کارهایش را برگزار کرد. پس از آن به عنوان تصویرگر کتاب‌های کودکان و طراح جلد کتاب مشغول به کار شد. در همان زمان بود که برای امضای طرح‌هایش نقش موجودی دم‌دار با بینی دراز و گوش‌های بزرگ را می‌کشید که در واقع طرح اولیهٔ شخصیت مومین‌ترول بود.

آفرینش مومین‌ها

ایدهٔ مومین‌ها زمانی به ذهن یانسون رسید که او برای رهایی از روزهای تاریک جنگ جهانی دوم قصد آفرینش چیزی هیجان‌انگیز را داشت. مومین‌ها در واقع خانواده‌ای از ترول‌ها بودند که ظاهرشان بیشتر شبیه به اسب آبی بود. نخستین کتاب از ماجراهای مومین‌ها «مومین‌ها و سیل بزرگ» نام داشت که در ۱۹۴۵ و به زبان سوئدی منتشر شد. شخصیت اصلی آن مومین‌ترول ماجراجو بود که همراه با مادرش (مامان‌مومین) در جستجوی پدرش (بابامومین) با موانعی مواجه می‌شد. خانواده مومین‌ها در دره‌ای به نام مومین‌درّه زندگی می‌کردند. کتاب‌های مومین‌ها محبوبیت زیادی کسب کردند که باعث شد یانسون ۹ جلد از از آن‌ها را منتشر کند. کتاب‌ها به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شدند. از روی آن‌ها چندین مجموعه پویانمایی در فنلاند، لهستان و ژاپن ساخته شد. همچنین چاپ سری داستان مصور آن‌ها تا سال ۱۹۷۳ ادامه یافت.

سال‌های پایانی

یانسون در ۱۹۶۸ خود زندگی‌نامه‌ای به نام «دختر مجسمه‌ساز» نوشت. او پس از ۱۹۷۰ کم‌تر به مومین‌ها پرداخت. در آن سال‌ها چندین رمان نیز برای بزرگسالان نوشت.

آثار

مومین‌ها

رمان‌ها

• مومین‌ها و سیل بزرگ (۱۹۴۵)
• ستاره دنباله‌دار در مومینستان (۱۹۴۶)
• خانواده فنلاندی مومین‌ترول (۱۹۴۸)
• ماجراهای بابامومین (۱۹۵۰)
• خل‌بازی تابستانی مومین‌ها (۱۹۵۴)
• مومینستان در وسط زمستان (۱۹۵۷)
• بابامومین در دریا (۱۹۶۵)
• مومین‌درّه در نوامبر (۱۹۷۰)

داستان‌های کوتاه

• داستان‌هایی از مومین‌درّه (۱۹۶۲)

کتاب‌های مصور

• کتابی دربارهٔ مومین، میمبل و می‌کوچولو (۱۹۵۲)
• چه کسی تافل را آرام می‌کند؟ (۱۹۶۰)
• سفر پرخطر (۱۹۷۷)
• مهمان ناخوانده (۱۹۸۰)
• سرودهایی از مومین‌درّه (۱۹۹۳)

کمیک استریپ

• مومین (کمیک استریپ) ۱ تا ۷

آثار دیگر

رمان‌ها

• کتاب تابستان (۱۹۷۲)
• شهر آفتاب (۱۹۷۴)
• کلاه‌بردار صادق (۱۹۸۲)
• مرغزار سنگ (۱۹۸۴)
• یادداشت‌هایی از یک جزیره (۱۹۹۳)

مجموعه‌های داستان کوتاه

• دختر مجسمه‌ساز (۱۹۶۸)
• شنونده (۱۹۷۱)
• خانهٔ عروسک و داستان‌های دیگر (۱۹۷۸)
• سفر با چمدان سبک (۱۹۸۷)
• بازی منصفانه (۱۹۸۹)
• نامه‌های کلارا و داستان‌های دیگر (۱۹۹۱)
• کتاب زمستانی (۱۹۹۸)

کتاب مصور

• سارا و پله و هشت‌پاهای واتر اسپریت (۱۹۳۳)

جایزه‌ها

• جایزه هانس کریستین آندرسن (مدال طلا، ۱۹۶۶)
• جایزه ادبیات دولت فنلاند (۱۹۶۳، ۱۹۷۱ و ۱۹۸۲)
• مدال پروفنلاندیا (۱۹۷۶)
• جایزه افتخاری بنیاد فرهنگ سوئدی (۱۹۸۳)
• جایزه فرهنگی فنلاند (۱۹۹۰)
• جایزه سلما لاگرلف (۱۹۹۲)
• جایزه هنر فنلاند (۱۹۹۳)
• Mercuri International pronssiomena (۱۹۹۴)
• جایزه آکادمی سوئد (۱۹۹۴)
• جایزه فرهنگی افتخاری بنیاد اسکاندیناوی آمریکایی (۱۹۹۶)
• جایزه بنیاد ادبی سانوما (۱۹۹۹)
• Le Prix de l'Office Chrétien du Livre