سیردریا
مختصات: ۴۰°۵۴′۰۳″ شمالی ۷۱°۴۵′۲۷″ شرقی / ۴۰٫۹۰۰۸۳°شمالی ۷۱٫۷۵۷۵۰°شرقی
| سیردریا | |
|---|---|
 کشورهای زردرنگ در حوضهٔ آبخیز دریاچه آرال قرار دارند. | |
| سرچشمه | رودخانه‌های نارین و قره‌دریا |
| ریزشگاه | دریاچه آرال |
| ریزشگاه‌های حوضه زهکشی | ازبکستان، تاجیکستان و قزاقستان |
| طول | ۲٬۲۱۲ کیلومتر |
| میانگین بده | ۷۰۳ متر مکعب بر ثانیه (نزدیک ریزشگاه) |
| حوضه آبخیز | ۲۱۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع |
سیردَریا یا سیحون (پارسی باستان: یَخشَه اَرتَه، به‌معنای مروارید واقعی؛ پهلوی: یَخشَرت[۱]؛ یونانی: Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس؛ عربی: سیحون[۲]) یا گل‌زریون، دومین رود پرآبی است که در آسیای میانه است که بعد از پیوستن به آمو دریا به دریاچه خوارزم (آرال) می‌ریزد. رود دیگر آمودریا نام دارد.
نخستین مرجع این نام در این سده (دهم هجری) است، که ابوالغازی بهادُرخان، مورخ و خان خیوه، دریاچه خوارزم را سیر تِنیزی (دریای سرخ‌رنگ) نامید.[نیازمند منبع] در منابع اروپای غربی، سیردریا با نام یونانی باستانی‌اش Jaxartes/Ιαξάρτης/یاکسارتِس شناخته می‌شود، که برگرفته از واژهٔ زبان پهلوی یَخشَرت (آنطور که یوزف مارکوارت، خاورشناس نامدار آلمانی، در «Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften» یاد کرده)، برگرفته از واژهٔ پارسی باستانی یَخشَه اَرتَه، به‌معنای مروارید واقعی است.[۲]
این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه‌های تیان‌شان در قرقیزستان کنونی و دیگری شرق ازبکستان. این رود در ۲۲۲۰ کیلومتر در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی قزاقستان به دریاچه خوارزم می‌رسد. این رود در گذارش سرتاسر کشتزارهای پنبه را در آسیای مرکزی آبیاری می‌کند. سیردریا از کنار شهرهای خجند و قیزیل‌اوردا و خوقند می‌گذرد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- Wikipedia contributors, "Syr Darya," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Syr_Darya&oldid=201995618
- W. Barthold, C. E. Bosworth, Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA', Volume IX: SAN - SZE, Brill, Leiden, 1997, ISBN 90-04-10422-4
