صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۸٬۸۲۶ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

علی‌اکبر دهخدا

«یاد آر ز شمع مرده یاد آر» که با نام «ای مرغ سحر» نیز شناخته می‌شود، شعری در قالب مسمّط و شامل پنج بندِ نه‌مصراعی است که علی‌اکبر دهخدا در رثای جهانگیرخان صور اسرافیل سرود. این شعر نخستین بار در ۱۷ اسفند ۱۲۸۷ ه‍.خ در آخرین شمارهٔ نشریهٔ صور اسرافیل در ایوردون، سوئیس منتشر شد. جهانگیرخان صور اسرافیل، مدیر نشریهٔ صور اسرافیل و در زمرهٔ مشروطه‌خواهانی بود که در سال ۱۲۸۷ ه‍.خ پس از به توپ بستن و تعطیلی مجلس به دست عوامل محمدعلی شاه قاجار دستگیر، شکنجه و اعدام شدند. دهخدا که به عنوان سردبیر و نویسنده در این نشریه همکاری می‌کرد، پس از مدتی از ایران تبعید شد و به سوئیس رفت و تصمیم گرفت انتشار صور اسرافیل را در تبعید از سر بگیرد که موفق به انتشار سه شماره از آن شد. این شعر در زمان جنبش مشروطه ایران سروده شده است؛ زمانی که موج ادبی جدیدی در زبان فارسی شروع شد که بر تحولات سیاسی و اجتماعیِ وقت متمرکز بود. موج ادبی جدید، با رنگ‌وبوی سیاسی عموم جامعه را مخاطب قرار می‌داد. در این دوران، بسیاری از نویسندگان و شاعران از زبانی ساده و بعضاً از زبان محاوره کمک می‌گرفتند و بسیاری از واژه‌ها را با بار معنایی جدیدی به کار می‌بردند. شاعر در زمان سرودن این شعر، درحالی که سوگوارِ قتلِ دوست و همکار خود، میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل بوده، به آینده‌ای روشن برای جنبش مشروطه ایران امید داشته و از این رو، تقابلِ «سوگ» و «امید به پیروزی» درون‌مایه اصلی شعر را تشکیل داده است. در این شعر برخی از عناصر نمادین، از ناخودآگاه جمعی فرهنگ ایران باستان انتخاب شده است، ولی شاعر در به‌کارگیری بعضی از آن‌ها، سنت‌شکنی کرده و برایشان وجهی اجتماعی قائل شده است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… غلامرضا تختی پس از زلزله بوئین زهرا با پای پیاده و با بلندگو برای زلزله‌زدگان کمک جمع‌آوری کرد؟ (در تصویر)
… در جنگ ایمو توپخانه سلطنتی استرالیا از شترمرغ‌های استرالیایی شکست خورد؟
… علت «مکعب بودن مدفوع وامبت» موضوع جایزه ایگ نوبل فیزیک در سال ۲۰۱۹ بود؟
… خنده دسته‌جمعی دانش‌آموزان در تانگانیکا، ۱۶ روز بی‌وقفه ادامه داشت؟
… والری پلیاکوف با ۴۳۷ روز و ۱۸ ساعت اقامت در ایستگاه فضایی میر صاحب رکورد طولانی ترین مدت اقامت پیوسته در فضا می‌باشد؟
… پس از اتصال دو قارهٔ آمریکای شمالی و جنوبی، تبادل بزرگ جانوری رخ داد که موجب انقراض بسیاری از گونه‌ها در آمریکای جنوبی شد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۳ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۸٬۸۲۶ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

اولاف شولتس

ائتلاف حاکم آلمان (صدر اعظم اولاف شولتس در تصویر) به‌دلیل اختلاف نظر در مورد سیاست‌های اقتصادی فروپاشید.
دونالد ترامپ پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا شد و جمهوری‌خواهان کنترل سنا را به دست گرفتند.
با تشدید اختلافات درون کابینهٔ جنگی، نخست‌وزیر اسرائیل، یوآف گالانت، وزیر دفاع را برکنار کرد.
مایا ساندو بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور مولداوی انتخاب شد.
حمله هوایی اسرائیل به ایران موجب خساراتی قابل توجه به چند مرکز نظامی در چند استان ایران شد.

یادبودها

امروز: چهارشنبه، ۱۳ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۲۳ آبان ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۱۱ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۸۰۵ - شهر وین پایتخت امپراتوری اتریش، تسلیم ناپلئون بناپارت شد.
۱۹۸۲ - ارتباط فضاپیمای وایکینگ ۱ که ناسا در ۲۰ اوت ۱۹۷۵ به مریخ فرستاده بود، بر اثر یک فرمان اشتباه با مرکز کنترل زمین قطع شد.

زادروزها

۳۵۴ - زادروز آگوستین فیلسوف و اندیشمند مسیحیت در دوران باستان
۱۸۵۰ - زادروز رابرت لویی استیونسن نویسندهٔ اسکاتلندی، خالق جزیره گنج و دکتر جکیل و آقای هاید
۱۸۹۳ - زادروز ادوارد دویسی زیست‌شیمیدان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۴۳
۱۸۹۹ - زادروز هوانگ شیان فان مورخ برجستهٔ چینی، از پیشگامان علم مردم شناسی
۱۹۵۵ - زادروز ووپی گلدبرگ بازیگر و کمدین آمریکایی، برندهٔ جایزه اسکار
۱۹۶۹ - زادروز جرارد باتلر بازیگر اسکاتلندی

درگذشت‌ها

۱۳۴۵ درگذشت سعید نفیسی، نویسنده، ادیب، تاریخ‌نگار، مترجم و شاعر ایرانی
۱۳۹۳ درگذشت مرتضی پاشایی خواننده و نوازندهٔ پاپ اهل ایران
۱۳۵۹ - درگذشت ایوان دوم شاهزادهٔ بزرگ روس، حاکم این کشور از ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۹
۱۸۶۸ - درگذشت جواکینو روسینی آهنگساز ایتالیایی
۱۹۰۳ - درگذشت کامی پیسارو (در تصویر) نقاش امپرسیونیست فرانسوی
۱۹۵۴ - درگذشت اوالد فون کلایست فیلد مارشال آلمانی در دوره رایش سوم و فرمانده لشکر اول زرهی آلمان از ۵ اکتبر ۱۹۴۱ تا ۲۱ نوامبر ۱۹۴۲
۱۹۷۴ - درگذشت ویتوریو دسیکا کارگردان و بازیگر ایتالیایی، از پیشگامان نئورالیسم سینمای ایتالیا
۲۰۰۵ - درگذشت ادی گررو کشتی‌گیر آمریکایی مکزیکی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای نوامبر – یادبودهای بیشتر…