کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران

کۆمه‌ڵه ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران
کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران; کۆمه‌ڵه ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران
دبیرکل	ابراهیم علیزاده
بنیان‌گذاری	۱۹۶۹ (۱۳۴۸ خورشیدی)
ستاد	اردوگاه زرگویز، کردستان عراق
مرام سیاسی	مارکسیسم-لنینیسم; کمونیسم; سوسیالیسم
وابستگی ملی	حزب کمونیست ایران
رنگ رسمی	سرخ
تلویزیون	کومله تی‌وی
وبگاه
	شاخهٔ علیزاده: https://komalah.org; شاخهٔ مازوجی: https://komala.co
	سیاست در ایران; حزب‌ها; انتخابات;

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۷ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۰۸

کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (به کردی: کۆمه‌ڵه ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، به انگلیسی: Komala Kurdistan's Organization of the Communist Party of Iran) یک سازمان سیاسی در کردستان ایران است که با مشی سیاسی کمونیستی و چپ رادیکال فعالیت می‌کند.

این گروه در گذشته سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران نام داشت و تا قبل از مشارکت در تأسیس حزب کمونیست ایران از ایدئولوژی مائوئیستی تبعیت می‌کرد؛^[۱]^[۲]^[۳]^[۴] اما در سال ۱۳۶۲ ضمن پذیرش برخی تغییرات ایدئولوژیک و نزدیک شدن به آرای اتحاد مبارزان کمونیست، در اتحاد با این گروه و چند گروه دیگر در تأسیس حزب کمونیست ایران ایفای نقش کرد و با پذیرفتن نقش سازمان منطقه‌ای این حزب در کردستان ایران، نام خود را به کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران تغییر داد و از آن زمان تاکنون با همین نام فعالیت می‌کند.^[۵]

کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران همزمان با انقلاب بهمن ۱۳۵۷، به همراه دیگر احزاب و سازمان‌ها در کردستان ایران دست به فعالیت‌های مسلحانه زد.^[۶] با این حال از سال ۱۳۶۳ به مدت چهار سال کومله با حزب دموکرات کردستان ایران وارد یک جنگ مسلحانه شد که موجب تلفات و تغییراتی در این حزب شد.^[۷] در ادامه جنگ ایران و عراق، این گروه در داخل خاک عراق مستقر شدند و مورد حمایت صدام حسین و حکومت حزب بعث قرار گرفتند. صدام پول، پشتیبانی لجستیکی و تسلیحات در اختیار این حزب قرار می‌داد.^[۸] پس از سال ۱۹۹۱، آنها پناهگاه‌های امن‌تری را در منطقه خودمختار کردستان بالفعل یافتند.^[۹]

تاکنون چندین انشعاب در درون کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران اتفاق افتاده و احزاب دیگری ایجاد شده‌اند که با نام کومله فعالیت می‌کنند. همچنین از زمان برگزاری کنگرهٔ هجدهم کومه‌له سازمان کردستان حزب کمونیست ایران طی روزهای ۲۳ تا ۲۶ دی ۱۴۰۰، انشعاب دیگری نیز در درون این حزب به وقوع پیوسته‌است که به دنبال آن دو حزب با نام مشابه «کومله، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران» و و دو حزب با نام «حزب کمونیست ایران» فعالیت می‌کنند.^[۱۰] دبیرکلی یکی از این دو کومله را ابراهیم علیزاده^[۱۱] و دبیرکلی دیگری را حسن شمسی بر عهده دارد.

به گزارش هه نگاو در صبح ۱ خرداد ۱۴۰۲ بحث های لفظی میان اعضای کومله رخ داد که منجر به درگیری مسلحانه و حمله ، دو اردوگاه کومله به یکدیگر شد.‌ و ۲ نفر از اعضا کشته و ۲۳ نفر به شدت زخمی شدند. همچنین مدتی قبل رهبر کومله عبدالله مهتدی گروه های سیاسی دیگر را تندرو خوانده بود‌ و کومله را یک گروه دموکراسی خواه.

تاریخچه

در پاییز سال ۱۳۴۲ جمعی از دانشجویان کُرد که تازه با مسائل سیاسی و ادبیات چپ و کمونیستی آشنا شده بودند، در تهران دور هم جمع شدند و تشکیلاتی را بنیان نهادند که بعدها کومه‌له نام گرفت. بنیانگذاران کومه‌له ۱۱ نفر بودند که عبارتند از: فؤاد مصطفی سلطانی (مهندس برق از دانشگاه صنعتی آریامهر)، محمدحسین کریمی (مهندس کشاورزی)، عبدالله مهتدی، مصلح شیخ‌الاسلامی (شاعر)، ساعد وطن‌دوست (مهندس راه و ساختمان)، شعیب زکریایی، فاتح شیخ‌الاسلامی (دانش‌آموختهٔ جامعه‌شناسی)، یدالله بیگلری (دانش‌آموختهٔ حقوق)، حسین مرادبیگی، ایرج فرزاد، محسن رحیمی. ^{^{[نیازمند منبع]}}

این سازمان تا ۲۶ بهمن ۱۳۵۷ و به مدت ۹ سال به صورت مخفیانه فعالیت کرد و در این مدت در بسیاری از روستاها و شهرهای کردستان و در اکثر مراکز صنعتی و دانشگاهی در سراسر ایران، توانسته بود نفوذ کند و به‌صورت یک تشکیلات نسبتاً منسجم و در عین حال گسترده درآید.^{^{[نیازمند منبع]}}

در روز ۲۴ بهمن ۱۳۵۷ محمدحسین کریمی که یکی از بنیانگذاران کومله بود در جریان تصرف شهربانی شهر سقز، زخمی شد و دو روز بعد جان باخت. به همین دلیل تشکیلاتی که تا آن زمان به‌صورت مخفی و با نام تشکیلات فعالیت می‌کرد، تصمیم گرفت برای زنده نگه‌داشتن نام او، این روز را به عنوان روز فعالیت علنی تشکیلات کومه‌له نامگذاری کند.^{^{[نیازمند منبع]}}

کومه‌له جزو اولین جریانات چپ و کمونیستی بود که از همان ابتدای روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی، علیه نظام مستقر و کردهای حامی نظام، دست به اسلحه برد.^{^{[نیازمند منبع]}}

فعالیت علیه جمهوری اسلامی

از جمله اقدامات کومه‌له علیه جمهوری اسلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سازماندهی و رهبری مردم بی دفاع در نوروز ۱۳۵۸سنندج که به رهبری کادرهای شناخته شده کومهله نظیر صدیق کمانگر و ایوب نبوی و فرماندهی فرمانده مشهور کومهله، محمد مایی (کاک شوان) انجام شد.^{^{[نیازمند منبع]}}
کوچ تاریخی مردم مریوان به رهبری فؤاد مصطفی سلطانی
انجام اقدامات مسلحانه در شهر پاوه به همراه حزب دمکرات کردستان در برابر جمهوری اسلامی و حامیان نظام جمهوری اسلامی.
حمله به لشکر زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جاده بانه-سردشت به فرماندهی سرلشکر صیاد شیرازی
مسلح کردن زنان و شرکت دادن آنها در جنگهای پارتیزانی و کارهای سیاسی در سال ۱۳۶۱ که بدین ترتیب کومهله به اولین جریان سیاسی تبدیل شد که تا آن زمان در سطح خاورمیانه به صورت رسمی زنان را وارد عرصه فعالیت نظامی کرد.
کومه‌له در عرصه فعالیت مدنی و شوراهای مردمی با هدف افزایش اعتراضات و نارضایتی‌ها در راستای تشکیل شوراهای مردمی و جمعیت‌های دمکراتیک در کردستان ایران نیز به ایفای نقش می‌پردازد.^{^{[نیازمند منبع]}}
اولین شوراهای شهر و شورای محلات (بنکه‌ها) در شهر سنندج با سازماندهی کومه‌له تشکیل شد.
تشکیل اتحادیه دهقانان که فؤاد مصطفی سلطانی خود ایده‌پرداز و مسئول سازماندهی آن در روستاهای مریوان بود و بعدها کادرهای کومه‌له در مناطق روستایی شهرستان‌های سقز، کامیاران و بانه، بوکان، سردشت و اشنویه هم این اتحادیه‌ها را برپا کردند و یکی از وظایف این اتحادیه‌ها برچیدن آخرین بازماندگان اربابان و زمینداران وابسته به حکومت پهلوی و همچنین تقسیم این اراضی افراد بین مردم آبادی‌ها بود.^{^{[نیازمند منبع]}}

تشکیل اتحادیه و شوراهایی مانند:

اتحادیه بیکاران
شورای معلمان
شورای زنان
شورای دانش اموزان
اتحادیه هنرمندان
و موارد دیگر که تنها بخشی از فعالیت‌های کومه‌له در عرصه فعالیت‌های فرهنگی و سیاس بود.^{^{[نیازمند منبع]}}

تشکیل حزب کمونیست ایران

کومەله به همراه سازمان اتحاد مبارزان کمونیست (سهند)، آن بخش نجات یافته از ضربات پاسداران اسلامی (سازمان پیکار)، جمعی از کادرهای سازمان انقلابی راه کارگر و چندین گروه بزرگ و کوچک چپ و کمونیستی دیگر، بعد از هشت ماه، سرانجام در روز ۱۱ شهریور ۱۳۶۲ حزب کمونیست ایران را تشکیل دادند. و کومه‌له به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی این حزب و به نام جدید سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (کومەله) و با حفظ رهبری و فرم تشکیلاتی خود تا آن زمان به فعالیت خود در این حزب ادامه داد وتا امروز هم همچنان به این مسئولیت خود پایبند بوده و آن را ادامه داده‌است.^{^{[نیازمند منبع]}}

انشعابات در کومله

در سال ۲۰۰۰ میلادی، پس از مدتها کشمکش درونی، آن دسته از اعضا و رهبران کومله که اعتقاد داشتند کمونیسم مانع رسیدن آنها به سهیم شدن در قدرت در آینده کردستان ایران است، به رهبری عبدالله مهتدی و عمر ایلخانی زاده، انشعاب کردند و سازمان زحمتکشان کردستان ایران را بنیانگذاری کردند. این حزب، خود در سال ۲۰۰۷ دچار انشعاب شد و شاخه رفورم و اصلاحات به رهبری عمر ایلخانی زاده از آن جدا شد. این دو جریان بعدها هر کدام دارای چندین انشعاب دیگر شدند.^{^{[نیازمند منبع]}}

نشریات حزبی

کومله سازمان حزب کمونیست ایران نشریه‌ای به نام پیشرو (به کردی: پێشڕه‌و) را منتشر می‌کند که به زبان کردی سورانی منتشر می‌شود. پیشرو ارگان این سازمان محسوب می‌شود و مواضع و تحلیل‌های سیاسی اعضای آن از اوضاع سیاسی و اجتماعی کردستان، ایران، خاورمیانه و جهان را در خود دارد. علاوه بر این کومله در گذشته نشریه‌ای ادبی، فرهنگی، هنری و روشنفکری را به نام پیشَنگ (به کردی: پێشه‌نگ) منتشر می‌کرد که مطالب تئوریک، فلسفی، شعر، داستان و نقد در آن به چاپ می‌رسید. انتشار پیشَنگ از سال ۱۳۹۰ خورشیدی متوقف شده‌است.^[۱۲]

علاوه بر این دو نشریه، اعضای سازمان مواضع و نظریات خود را در نشریهٔ جهان امروز نیز منتشر می‌کنند که به زبان فارسی و توسط حزب کمونیست ایران منتشر می‌شود. کومله همچنین دارای یک رادیو به نام رادیو صدای آزادی و برابری (به کردی: ڕادیۆ ده‌نگی ئازادی و یه‌کسانی) است که از تاریخ ۱ نوامبر ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز کرده‌است.^[۱۳] علاوه بر این کومله به صورت مشترک با حزب کمونیست ایران از سایت خبری پیام و تلویزیون کومله برای انتشار مواضع و تولید برنامه‌های خود استفاده می‌کند.^{^{[نیازمند منبع]}}

جستارهای وابسته

کومله انقلابی زحمتکشان کردستان ایران (۱۹۶۹/۱۹۷۹–۱۹۸۴)
- کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (۱۹۸۴–تاکنون)
  - روند سوسیالیستی کومله (۲۰۰۹–۲۰۲۲)
- حزب کومله کردستان ایران (۲۰۰۰–تاکنون)
  - کومله زحمتکشان کردستان (۲۰۰۷–تاکنون)
  - حزب سوسیال دموکرات کردستان
  - حزب کومله زحمتکشان کردستان ایران–روند همبستگی (۲۰۰۸–۲۰۱۴)
  - کومله - حزب سوسیالدموکرات کردستان

منابع

↑ Entessar, Nader (2010). Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. pp. 49–50. ISBN 978-0-7391-4039-0. OCLC 430736528.
↑ Kazemzadeh, Masoud (2009). "U.S. –Iran Confrontation in the Post-NIE World: An Analysis of Alternative Policy Options". Comparative Strategy. 28 (1): 14–27. doi:10.1080/01495930802679736. ISSN 1521-0448. S2CID 154745287.
↑ Azeez, Govand Khalid (2019). "The "Kurd" between capitalist-statist nationalism and class conflict". Critique. 47 (3): 411–432. doi:10.1080/03017605.2019.1644724. ISSN 1748-8605. S2CID 201367012.
↑ Akbarzadeh, Shahram; Shahab Ahmed, Zahid; Laoutides, Costas; Gourlay, William (2019). "The Kurds in Iran: balancing national and ethnic identity in a securitised environment". Third World Quarterly. 47 (3): 1145–1162. doi:10.1080/01436597.2019.1592671. ISSN 1360-2241. S2CID 159392674.
↑ «حزب کمونیست ایران / درباره ما». cpiran.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۴.
↑ "کالبدشکافی جریانات و غائله‌های سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰-مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی". psri.ir (به انگلیسی). Retrieved 2022-10-24.
↑ Martin Van Bruinessen (Winter 2016), "Major Kurdish Organizations in Iran", Middle East Research and Information Project, no. 141
↑ Lolaki, Seyed Mohammad (2020). Diverging Approaches of Political Islamic Thought in Iran since the 1960s. Springer. p. 211. doi:10.1007/978-981-15-0478-5. ISBN 978-981-15-0478-5. S2CID 211315936.
↑ van Bruinessen, Martin (1986). "The Kurds between Iran and Iraq". MERIP Middle East Report (141): 14–27. doi:10.2307/3011925. ISSN 0888-0328. JSTOR 3011925.
↑ اخبار روز: اطلاعیۀ پایانی کنگرۀ ١٨ کومه‌له+ موضع کنگرۀ هجدهم کومه‌له در مورد انشعاب جمعی از اعضای کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست، نوشته‌شده در ۲ بهمن ۱۴۰۰؛ بازدید در ۱ آبان ۱۴۰۱.
↑ «دیدار با حزب شیوعی کردستان عراق». ۲۰۱۹-۰۷-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۴.
↑ «گۆڤاری پێشڕەو ژمارەی 421 - حزب کمونیست ایران». ۲۰۲۲-۰۳-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
↑ رادیو صدای آزادی و برابری: ئیمه کین؟ (به کُردی)؛ بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine بازدید در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.

[NE-1] Entessar, Nader (2010). Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. pp. 49–50. ISBN 978-0-7391-4039-0. OCLC 430736528.

[2] Kazemzadeh, Masoud (2009). "U.S. –Iran Confrontation in the Post-NIE World: An Analysis of Alternative Policy Options". Comparative Strategy. 28 (1): 14–27. doi:10.1080/01495930802679736. ISSN 1521-0448. S2CID 154745287.

[3] Azeez, Govand Khalid (2019). "The "Kurd" between capitalist-statist nationalism and class conflict". Critique. 47 (3): 411–432. doi:10.1080/03017605.2019.1644724. ISSN 1748-8605. S2CID 201367012.

[4] Akbarzadeh, Shahram; Shahab Ahmed, Zahid; Laoutides, Costas; Gourlay, William (2019). "The Kurds in Iran: balancing national and ethnic identity in a securitised environment". Third World Quarterly. 47 (3): 1145–1162. doi:10.1080/01436597.2019.1592671. ISSN 1360-2241. S2CID 159392674.

[حکا_۱-5] «حزب کمونیست ایران / درباره ما». cpiran.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۴.

[مؤسسهٔ_مطالعات_۱-6] "کالبدشکافی جریانات و غائله‌های سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰-مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی". psri.ir (به انگلیسی). Retrieved 2022-10-24.

[7] Martin Van Bruinessen (Winter 2016), "Major Kurdish Organizations in Iran", Middle East Research and Information Project, no. 141

[8] Lolaki, Seyed Mohammad (2020). Diverging Approaches of Political Islamic Thought in Iran since the 1960s. Springer. p. 211. doi:10.1007/978-981-15-0478-5. ISBN 978-981-15-0478-5. S2CID 211315936.

[9] van Bruinessen, Martin (1986). "The Kurds between Iran and Iraq". MERIP Middle East Report (141): 14–27. doi:10.2307/3011925. ISSN 0888-0328. JSTOR 3011925.

[اخبار_روز_۱-10] اخبار روز: اطلاعیۀ پایانی کنگرۀ ١٨ کومه‌له+ موضع کنگرۀ هجدهم کومه‌له در مورد انشعاب جمعی از اعضای کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست، نوشته‌شده در ۲ بهمن ۱۴۰۰؛ بازدید در ۱ آبان ۱۴۰۱.

[کومله_۱-11] «دیدار با حزب شیوعی کردستان عراق». ۲۰۱۹-۰۷-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۲۴.

[12] «گۆڤاری پێشڕەو ژمارەی 421 - حزب کمونیست ایران». ۲۰۲۲-۰۳-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.

[رادیو_۱-13] رادیو صدای آزادی و برابری: ئیمه کین؟ (به کُردی)؛ بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine بازدید در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 | زبان ۲           =
 | نام زبان ۲       =
-| زبان ۳           =
+| زبان،           =
 | نام زبان ۳       =
 | زبان ۴           =

ن ب و اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷
آمر	سید روح‌الله خمینی (رهبر و ولی‌فقیه جمهوری اسلامی)
عاملان	حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، سید ابراهیم رئیسی (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) محمد محمدی گیلانی (رئیس وقت دادگاه انقلاب) • علی رازینی (از مقام‌های قضایی ارشد وقت) • مجید انصاری (رئیس وقت سازمان زندان‌ها) • سید اسدالله لاجوردی (رئیس وقت زندان اوین) • داوود لشکری (رئیس وقت زندان گوهردشت) • داود رحمانی (رئیس وقت زندان قزل‌حصار) • محمد مقیسه (مدیر داخلی زندان گوهردشت و دادیار زندان اوین با نام مستعار ناصریان) • علیرضا آوایی (عضو هیات مرگ در زندان‌های دزفول و اهواز)
حامیان تأثیرگذار	سید احمد خمینی (فرزند و رئیس دفتر خمینی) • اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس وقت مجلس شورای اسلامی) • سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (رئیس وقت قوه قضائیه) • سید علی خامنه‌ای (رئیس‌جمهور وقت) • محمد محمدی ری‌شهری (وزیر وقت اطلاعات) • محسن رضایی (فرمانده وقت سپاه پاسداران)
مخالفان	حسینعلی منتظری (قائم‌مقام خمینی) • سید صادق شیرازی (از مراجع تقلید شیعه)
احزاب و سازمان‌های مرتبط	مجاهدین خلق • فداییان خلق اکثریت • فداییان اقلیت • حزب توده • راه کارگر • کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران • حزب کمونیست • پیکار
مدفن	گورستان خاوران
مرتبط	مادران خاوران، راحله راحمی‌پور

ن ب و گروه‌های سیاسی ایران با خط مشی مسلحانه
گروه‌های منطقه‌ای	حزب دموکرات کردستان ایران • کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران • کومله زحمتکشان کردستان • حزب کومله کردستان ایران • حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) • اتحاد انقلابیون کردستان • سازمان خبات انقلابی کردستان ایران • حزب آزادی کردستان •
گروهای اسلامگرا	جندالله • حرکت انصار ایران • انصار الفرقان • جیش‌العدل •
گروهای سراسری	سازمان مجاهدین خلق ایران • چریک‌های فدایی خلق ایران • سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران • سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (پیرو برنامه هویت) • حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست (خط رسمی) • حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست • انجمن پادشاهی ایران • ری‌استارت •