دهگلان

دهگلان دێولان
کشور	ایران
استان	کردستان
شهرستان	دهگلان
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	له‌یلاخ، دێولان
نام(های) پیشین	چاپارخانه
سال شهرشدن	۱۳۶۲
مردم
جمعیت	۳۸۶'۴۵ نفر (سال ۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱۹۷۰
ارتفاع	۱۸۲۰
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه	۵۵۰
روزهای یخبندان سالانه	۱۲۳ دهگلان یکی از سردترین شهرهای ایران می‌باشد.
اطلاعات شهری
شهردار	ارسلان طهماسبی
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۷–۳۵۱۲
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ن ۶۱ ایران س ۶۱
دهگلان روی نقشه ایران ۳۵٫۲۷۵°شمالی ۴۷٫۴۱۶°شرقی / 35.275; 47.416

خیابان استقلال دهگلان

دِهگُلان یکی از شهرهای استان کردستان مرکز شهرستان دهگلان در دشتِ وسیع لیلاخ و در کنار رودخانه فصلی واقع شده‌است. شهر دهگلان در ۴۵ کیلومتری سنندج (در مسیر سنندج به همدان) قرار گرفته و ۴۵۳۸۶ نفر جمعیت دارد (برآورد۱۳۹۵خ) دشت‌های دهگلان حاصل‌خیز بوده و گندم و سیب زمینی از مهم‌ترین محصولات این شهرستان می‌باشند. دهگلان دارای مردمانی اکثراً کرد زبان است به طوری که احتمالاً بیش از ۹۹٪ جمعیت آن کرد می‌باشند و با زبان کردی اردلانی گویش لیلاخی تکلم می‌کنند. مردم دهگلان در اکثریت مسلمان و سنی شافعی مذهب اند.

تقسیمات کشوری

دهگلان در سال ۱۳۶۲ به شهر و در تابستان سال ۱۳۸۶ به شهرستان ارتقاء پیدا کرد و دهستان بلبان‌آباد نیز به بخشداری ارتقاء یافت.

وجه تسمیه

اسم این شهر از اول (دێولان) بوده و در حال شهروندانش با همین نام شهرشان را به دیگران می‌شناسانند، اسم دهگلان مستعار و جدید می‌باشد. گفتنی است دیولان از دو کلمه (دیو) به معنی خدا (واژهٔ دیو در اوستا به صورت دَئوَ و در پهلوی دِو و در فارسی دیو گفته می‌شود. در زبان هند باستان دِوَ یا دَئوه به معنی فروغ و روشنائی و نام خداست. اشتقاق این واژه در میان اقوام آریائی نیز معنی خدا دارد چنان‌که در یونانی زئوس و در لاتینی دَئوس در فرانسه دی‌اُ و در انگلیسی دِئیتی و در ایرلندی دیابکار می‌رود.)،و واژه ( لان)جا و مکان (در لغت نامه دهخدا به معنی جا و مکان است) که معنی کلی (دیولان) جایگاه خدا می‌باشد.در کتاب فرهنگ ویانا صفحه ۱۰۸ آمده است که (دی و لان، (پ)خانه دیو ، خانه خدا . در آئین کهن کردی قبل از زرتشت دیو به معنی خدا بوده است.این اسم هم از آن دوران مانده است و نزدیک به ۵۰۰۰ سال سابقه تاریخی دارد. حالانام شهری در منطقه لیلاخ سه می باشد .ماموران بیسواد رضاخان آنرا به دهگلان تغیر دادند که اشتباه بوده و از سابقه فرهنگی ، آئینی و تاریخی آن بی خبر بودند.)

سطح سواد

شهر دهگلان از نظر سطح سواد، با توجه به آمار ارائه شده در طرح سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰) دارای رتبه اول در سطح استان بوده و بیش از ۹۰ درصد جمعیت این شهرستان باسواد هستند.

صنعت و کشاورزی

از لحاظ توسعه صنایع نیز متوان به شهرک صنعتی دهگلان که بزرگترین شهرک صنعتی در استان است اشاره کرد. دامپروری نیز در این منطقه به نحوی است که در رده برترین تولیدکننده گان استان قرار گرفته‌است. تولید محصولات کشاورزی در این منطقه شامل: گندم، جو، ذرت، سیب زمینی، زعفران، چغندر، یونجه و سایر محصولات دیگر است که بخش عمده تولید محصول سیب زمینی است.

اقلیم و گردشگری

این شهر دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های با هوای دلنشین و معتدل است. مناطق گردشگری نیز شامل

مقبره کوه شیدا

سد سنگ سیاه

سد سورال

سد قوچم

کوه پنجه

کوه سرمه لی

کوه سلطان سراج الدین

منابع

۷. لغت‌نامه دهخدا

خبرگزاری مهر