چهاردولی

برای دیگر کاربردها، چهاردولی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ناحیه چاردولی

چاردولی از نواحی شرقی استان کردستان به مرکزیت شهر دزج محل یکجانشین شدن ایل چهاردولی از طوایف کرد زبان است. در رابطه با وجه تسمیهٔ چاردولی باید به مفهوم این کلمه رجوع نمود: چهاردولی > چاردولی > چرداولی محل یکجانشین شدن ایل چهاردولی است. نام ایل چاردولی منسوب به ایل ریزوند (چرداولی) شهرستان چرداول در استان ایلام است و منشأ آنان نیز از ایل ریزوندایلام است. (تلفظ غلط رایج چهاردولی است). ایل چهاردولی چهاردولی > چاردولی > چرداولی > چه رداوری محل یکجانشین شدن ایل چهاردولی است. چرداول منطقه‌ای حاصلخیز است در شهرستان چرداول که از چهار دول (به معنی چهار دره (دشتی وسیع و حاصلخیز))تشکیل شده است و شهرستان چرداول به همین نام شهرت یافته است؛ و از قدیم الایام محل زندگی ایل چرداوری بوده و می‌باشد. نام ایل چاردولی منسوب به ایلات چرداولی (ریزوند) در چرداول در استان ایلام است و منشأ آنان نیز از ایل ریزوند بخش چرداول ایلام است. (تلفظ غلط رایج چهاردولی است) چهاردولی‌ها کرد و کرد زبان هستند و به گویش کردی کلهریلهجه (چرداولی، چرداوری) تکلم می‌کنند؛ و برخلاف بعضی از منابع که آنها را به اشتباه از طوایف لک خوانده‌اند آنهادر ابتدا از طوایف ایلات چرداول در استان ایلام بوده که از مجموعه ایل ریزوند یکی از زیر مجموعه ایل‌های کلهر، بزرگترین ایلات کرد می‌باشند. در جنگ چالدران با افتخار می‌توان به سوار کاران چهاردولی که شجاعت و دلاوری خود را به نمایش گذاشتنداشاره کرد.

موقعیت چاردولی

اطراف ناحیهٔ چاردولی اقوام و ایلات متعدد که هر کدام به زبان خاص متکلمند مقیم هستند، شهر اسدآباد و سنقر کولیایی با زبان کردی کرمانشاهی در بخش جنوب و جنوب‌شرقی آن قرار دارد. شهر قروه در قسمت مال و شمال‌غربی آن که عمدتاً به زبان کردی متکلمند. شهر بهار و کبوترآهنگ در مشرق و دلبران تقریباً در بخش شمالی چاردولی به زبان ترکی آذربایجانی گویش می‌کنند.

این ناحیه نسبتأ عریض محصور شده توسط جبال آلمع قلاغ، کوه پریشان، کوه قلعه پریان و چندین سلسله جبال کوچک و بزرگ است. این خطه مرز میان سه زبان عمده بشمار می‌رود یعنی زبان آذری، زبان کردی و زبان فارسی وجود دارد و اغلب سکنه به هر سه زبان مهارت دارند.

چادرنشینان چاردولی

یک چادر متعلق به چادرنشینان در چاردولی

بدون درک اوضاع و احوال قبایل چادرنشین در ایران درک تاریخ ایران غیره ممکن است. صحرگردان خانه بدوش همیشه بخش بزرگی از مراتع و چراگاه‌های بزرگ را در فلات ایران در تملک خویش داشتند. اکنون اخلاف ایشان یعنی ایلات و عشایر در بخش بزرگی از مراتع و چراگاه‌های بزرگ زندگی می‌کنند.

جستارهای وابسته

• ایل چهاردولی
• استان کردستان
• شهرستان قروه
• امام شاهزاده محمد (گلالی)
• چرداول، ایل ریزه‌وند
• ایل ریزه وند (ریزه ون)

منابع

• چهاردولی در لغت نامه دهخدا

(فرهنگ جغرافیایی ایران ج. ۵، حسنعلی رزمآرا، تهران، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، ۱۳۱ -.۱۳۲).