دریاچه زریبار

دریاچه زریوار (زریبار)
دریاچه زریوار (زریبار)
موقعیت	ایران، استان کردستان
مختصات	۳۵°۳۲′ شمالی ۴۶°۰۸′ شرقی
کشورهای حوضه	ایران
بیشترین درازا	۵ کیلومتر
بیشترین پهنا	۱٫۶ کیلومتر
بیشترین ژرفا	۶ متر
حجم آب	۳۰٫۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب
ارتفاع سطح	۱٬۲۸۵ متر
جاهای مسکونی	مریوان

دریاچه زریوار یا زریبار (در زبان کردی) در مریوان از جمله نقاط گردشگری استان کردستان است. شهرستان مریوان در فاصله ۱۲۵ کیلومتری شمال غربی سنندج واقع شده‌است. مریوان با برخورداری از مناطق جنگلی، مرز رسمی باشماق و دریاچه زریوار، روحیه شاد و مهمان‌پذیر مردم و به علت همجواری با منطقه طبیعت گردی به یکی از نقاط مورد هدف گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده‌است.

دریاچه‌ای که یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران به‌شمار می‌آید و از معروف‌ترین و زیباترین جاذبه‌های طبیعی غرب کشور محسوب می‌شود. حداکثر ارتفاع حوضه ۲۱۲۰ متر و حداقل ارتفاع آن در محل خروجی تالاب ۱۲۸۳ متر از سطح دریا می‌باشد. دور تا دور آن با کوه‌هایی زیبا از درختان و مراتع احاطه شده‌است که جلوه ای منحصر به فرد به این دریاچه می‌دهند. بخش اصلی و کاسه تالاب به شکل کشیده با طول متوسط حدود ۵/۴ کیلومتر و عرض متوسط نزدیک به ۲ کیلومتر است. عمق آن به‌طور متوسط در حدود ۳ متر (بین ۲ تا ۵٫۵ متر) است؛ به این ترتیب مساحت کاسه تالاب حدود ۳/۸ است که با حواشی نیزار جمعاً حدود ۲۰ کیلومتر مربع وسعت دارد. این موضوع باعث شده تا بتوان به راحتی بر روی آن قایقرانی کرد.

آب دریاچه زریوار از چشمه‌های جوشانی که در کف آن قرار دارد و همچنین از آب باران و برف، تأمین می‌شود. این تالاب به دلیل شرایط مناسبی که دارد پذیرای گیاهان و جانوران گوناگون است و فعالیت‌های پرنده‌نگری و ماهیگیری در آن رونق دارد. تالاب زریبار یکی از منحصر به فردترین دریاچه‌های آب شیرین جهان به‌شمار می‌رود و شرایط کلی یک تالاب بین‌المللی را دارد. این دریاچه در تاریخ بیستم بهمن ۱۳۸۹ با شماره ۱۰۲ در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده‌است. همچنین این تالاب از سال ۱۳۸۸ به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت نظر سازمان محیط زیست قرار دارد.

فضای سرسبز اطراف دریاچه، قرارگیری آن در میان کوه‌ها و دشت‌ها، محصور بودنش در میان نیزارها و گستره آبی آن منظره‌ای تماشایی را خلق کرده‌است. اگر ذره‌ای خلاقیت به خرج دهید و صبور باشید می‌توانید عکس‌ها و تصاویر زیبایی از سفر به زریوار را ثبت کنید. تالاب زریبار محل زندگی تعداد زیادی از پرنده‌های بومی و مهاجر است. همین موضوع باعث شده تا اینجا به عنوان یکی از محل‌های مناسب پرنده‌نگری در غرب ایران شناخته شود. اردک سرحنایی و سرسبز، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کاکایی‌ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، لک‌لک‌های مهاجر و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیجه از جمله پرنده‌هایی هستند که می‌توانید با کمک ابزار مناسب پرنده‌نگری و کمی صبر و حوصله به تماشای آنها بنشینید.

این دریاچه ۱۰۲اُمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

نامگذاری

در خصوص نامگذاری این دریاچه، وجه‌تسمیه‌های مختلفی وجود دارد:

• واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه زری یا زریا به معنی دریا در گویشهای سورانی اربیلی و هورامی و پسوند بار یا وار است که ترکیبش معنی دریاچه است. در فارسی میانه از پسوند (وار)war و در پهلوی اشکانی از پسوند Bar(بار) استفاده می‌شد
• معنی دریا در پارتی اشکانی zreh،(زراه)، در گویش سورانی منطقه اربیل و مکریان به صورت (زره)، در زبان اوستا به صورت zrayah و در پارسی باستان به صورت drayah که در گویش اردلانی دریا darya و در گویش کرمانجی derya می‌باشد. در واقع پسوند (وار war) در واژه زریوار احتمالاً به ریشه واژه war در زبان پهلوی به معنی دریاچه است بر می‌گردد که معادل کرمانجی واژه war به معنی دریاچه در گویش کرمانجی گول gole خوانده می‌شود که دگرگون شده واژهٔ war می‌باشد با توجه به مطالب فوق و ریشه تاریخی و تلفظ واژه به نظر می‌رسد واژه زریوار درست باشد و معنای زریوار به معنی دریاچه نزدیکتر است.

اکوسیستم تالاب

تالاب زریبار به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده‌ای بسیار زیبا و نادر می‌باشد. زریبار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده‌است. پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهای نیمه انبوه تشکیل می‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب‌ها و نقاط مختلف آن خودنمایی می‌کند.

پوشش گیاهی

از پوشش‌های گیاهی دریاچه می‌توان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه‌ای می‌توان به گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌بند، پیچک‌ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.

آبزیان

گونه‌های بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این‌گونه‌ها در دریاچه یافت نمی‌شوند) گونه‌های غیربومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده و فیتوفاک اشاره کرد. ضمناً یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون شناسایی شده‌است. در خصوص گونه‌های وارداتی اخیر توسط سازمان شیلات و آبزیان می‌توان به گونه ماهی Gambosia siaaffinhs از خانواده poecilidae و یک گونه میگوی غول پیکر آب شیرین اشاره کرد.

پرندگان

در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر زندگی می‌کنند که از این تعداد تقریباً ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجرند. اردک سرحنایی و سرسبز (Anos platyrhynchos)، اگرتها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ (Podiceps cristafus) و کشیم کوچک (Tachybaptus ruficolis)، کاکائیها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار، و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه‌های با اهمیت و ارزشمند این تالاب به‌شمار می‌آیند.

پستانداران

روباه قرمز، خرگوش، گراز و گربه وحشی.

لازم است ذکر شود که گونه‌های یاد شده به ویژه پرندگان، همهٔ پرندگان تالاب را شامل نشده بلکه شامل پرندگانی است که به صورت اکثریت بوده و برای افراد قابل مشاهده و تشخیص‌اند که این خانواده‌ها در طبقه‌بندی تالاب‌ها حائز اهمیت می‌باشد.

معرفی (وارد نمودن) گونه‌های غیر بومی برای تولید آبزیان، در کوتاه‌مدت سود اقتصادی دارد اما در بسیاری موارد در درازمدت به نابودی گونه‌های بومی و از بین رفتن محیط طبیعی و کاهش ارزش‌های تالابی منجر می‌شود.

امکانات و تسهیلات برای گردشگران

• نمایشگاه‌های صنایع دستی
• پارکینگ کنار دریاچه
• هتل سه ستاره زریوار در کنار دریاچه
• هتل سه ستاره نوروز در مریوان
• ستادهای اسکان مهمانان در تعطیلات عید و تابستان

خطر خشک‌شدن تنها دریاچهٔ آب شیرین ایران

نمایندهٔ مردم مریوان و سردآباد در مجلس شورای اسلامی در نطق خود خواستار رسیدگی به وضعیت دریاچهٔ زریبار شد. وی خطاب به ابتکار گفت: قبل از خشک‌شدن دریاچهٔ زیبای زریبار که تنها دریاچهٔ آب شیرین ایران است، سری به این دریاچه زده و همان‌طور که با دوربین شخصی خود عکس یادگاری در کنار دریاچهٔ ارومیه گرفته‌اید در کنار این دریاچه نیز عکس یادگاری بگیرید و در فیس‌بوک‌تان بگذارید شاید که فرجی باشد.ادامه

سراسرنماها

سراسرنمای دریاچه زریبار در زمستان در حالت یخ زده

سراسرنمای دریاچه زریبار در تابستان

سراسرنمای دریاچه زریبار در بهار ۱۳۹۴

نگارخانه

• 
  نمایی از دریاچه زریبار
• 
  دریاچه زریبار
• 
  دریاچه زریبار
• 
  دریاچه زریبار

• 
  غروب دریاچه زریبار
• 
  قایق سواری روی دریاچه زریبار
• 
  قایقهای پدالی تفریحی در دریاچه زریبار

منابع

• قسیمی، دارا. زریوار وجدانهای بیدار را به کمک طلبیده‌است جبهه سبز ایران. (۲۰/۵/۸۴)
• بالیده، مهدی. تالاب زریوار مرکز فرهنگی علمی رونان. (۲۶/۰۱/۲۰۰۷)